--- უფონტოდ ანუ Sylfaen_ით დავწერთ ოღონდ დიდი ასოებითაც შეგვეძლება?

უფონტოდ ვერაფერს დაწერ კომპიუტერში, უფრო სწორად დაწერ მაგრამ ასოების ნაცვლად თექვსმეტობით კოდს ნახავ და აი რატომ.
თითოეულ სიმბოლოს რომელსაც ეკრანზე ვხედავთ, მათ შორის ემოჯი სმაილებს შეესაბამება უნიკოდის გარკვეული კოდი.
მაგალითად, ლათინური დიდი A-ს კოდია 0041, 2-იანის კოდია 0032, ლათინური პატარა n-ის კოდია 006E, ქართული ც-ს კოდია 10EA და ასე შემდეგ.
როდესაც შენ აჭერ კლავიატურაზე რაღაცკლავიშას მაგალითად "K"-ს, სისტემაში იგზავნება არა ასო, არამედ ის კოდი რომელსაც შეესაბამება კონკრეტული კლავიშა ანუ K-ს შემთხვევაში 004B. მაგრამ ეკრანზე აოსებს კოდის სახით ხომ ვერ წავიკითხავთ?! ამიტომ, მოიგონეს ფონტ-ფაილები.
ხშირად, ადამიანებს არ ესმით რა არის ფონტი და მას შრიფტსაც უწოდებენ, ან პირიქით კომპიუტერში შრიფტი "ჩავაგდეო" ამბობენ, ეს არასწორია.
შრიფტი არის დახატული გრაფიკული სომბოლო, რომელიც ხელით იხატება და შემდეგ ციფრულდება, ანუ შრიფტი არის მოხაზულობა, აღნაგობა, მრუდების, წირების და წრფეების ერთობლიობა რომლითაც იგება ასოები. შენ ფურცელზე ხელით რომ წერ ისიც შრიფტია, თანაც უნიკალური.
ფონტი კი, ეს არის ციფრული ფაილი, რომელშიც კომპიუტერულ ენაზეა წარმოდგენილი ამ შრიფტის ყველა მრუდი და წირი, იმისთვის რომ იგი გამოჩნდეს ელექტრუნული მოწყობილობის ეკრანზე.

თუმცა, მიუხედავად იმისა, რომ მხედრულის მხარდაჭერა უნიკოდ 1.0-დანაა, ოპერაციულ სისტემებში ქართული კლავიატურის მხარდაჭერა საკმაოდ გვიან გაჩნდა, დაახლოებით 2001 წელს ვინდოუსში, ისიც არასრულყოფილად. მანამდე კი იმისათვის რომ ქართული ანბანის სიმბოლოებით დაებეჭდათ, აიღეს ჩვეულებრივი Times new roman ფონტი, და ლათინური ასოების გამოსახულებები შეცვალეს ქართული ასოების გამოსახულებებით, ასე მიიღეს ცნობილი AcadNusx ფონტი. ანუ როდესაც AkadNusx-ით ბეჭდავდნენ ქართულ სიტყვებს, რეალურად ისინი ლათინური ანაბანით ბეჭდავდნენ, მაგრავ ვინაიდან ფაილში ლათინური a-ს გამოსახულება შეცვლილი იყო ქართული ა-ს გამოსახულებით, ეკრანზე ჩანდა თითქოს ქართულად წერია. ამიტომაც, AkadNusx-ით ან სხვა მასგავსი ლათინურზე დალაგებული ქართულით აკრეფილ ტექსტს რომ გადააკოპირებ სხვაგან, ქართული ტექსტის მაგივრად იქნება aseTi teqsti anu laTinuri asoebi.

Sylfaen-იც ფონტია ე.წ. პან-უნიკოდი ფონტი ანუ უამრავ დამწერლობას მოიცავს, მათ შორისაა ქართულიც. Sylfaen სისტემური ფონტი იყო ვინდოუს 7-ის ჩათვლით. ვინდოუს 8-დან დაწყებული 10-ის ჩათვლით Sylfaen-ის მაგივრად სისტემური პანი-უნიკოდური ფონტი არის Segoe, თუმცა Sylfaen ძველებურად ისევ მოყვება. უნდა გვესმოდეს რომ Sylfaen და Segoe არ არის რამე კოდი ან სისტემა, ეს არის უბრალოდ ფონტი რომელიც მოყვება ვინდოუსის სისტემას და რომელშიც არის ქართული სიმბოლოების დიაპაზონი. მაგალითად მსოფლიოში ყველაზე გავრცელებულ Times new roman-ში, Arial-ში, Tahoma-ში ქართული არ არის და ქართულად ამ ფონტებით ვერ დავბეჭდავთ. Sylfaen და Segoe არის მაიკროსოფტის საკუთრება და მხოლოდ ვინდოუსებშია და საკმაოდ მახინჯია. ლინუქსში ასეთი პან-უნიკოდი ფონტი არის DejaVu, რომლის ქართული სიმბოლოების ავტორი არის საქართველოს პირველი პრემიერ-მინისტრი ბესარიონ გუგუშვილი, მასვე ეკუთვნის პირველი ქართული ვეგვერდი რომელიც ქართულად იყო და იყენებდა არა AkadNusx-ის მსგავს გადაწყობილ ფონტს, არამედ ნამდვილ უნიკოდ ფონტს. ქართულ წარწერებს რასაც ხედავ, წიგნების ყდებს, რეკლამებს, გადაცემებში წარწერებს, შენობებზე აბრებს და ა.შ. 90% მეტი თუ არა არის გუგუშვილის დახატული შრიფტებია და უნიკოდ-ფონტების სახით უფასოდ ავრცელებს http://bpgfonts.wordpress.com და მათი უმეტესი ნაწილი შეიცავსს ზუსტად ამ მთავრულ ასოებსაც რომელიც ჯერ სტანდარტად არ დამტკიცებულა, თუმცა ეგ კაცი ორი ათეული წელია მათ ამატებდა საკუთარ ფონტებში.

რაც შეეხება Syfaen-ს და მთავრულს: როგორც უკვე ზემოთ დავწერე ვინდოუსში Sylfaen-აღარ არის ძირითადი ფონტი, და შეიძლება ითქვას მისი განვიტარება შეწყვეტილია. ამიტომ უშუალოდ Sylfaen-ში მთავრული სიმბოლოების დამატებას არ უნდა ველოდოთ, მაიკროსოფტში ჩვენტვის ნამდვილად არ სცხელად. სავარაუდოდ მთავრულების მხარდაჭერა იქნება Segoe-ს იმ დროისთვის აქტუალურ ვერსიაში, და კლავიატურის ახალ გაწყობაში, რომელიც ინდოუსის განახლებასთან ერთად მოვა. მანამდე კი, როცა დამტკიცდება (და პრინციპში ახლაც) შეგიძლიათ ერთ ფონტში მოთავსებული მთავრულის და მხედრულის გამოყენება გუგუშვილის ბლოგიდან, მაგალითად BPG SSP ფონტი.

--- ისე მაგალითად დიდი "ც" დაწერა რომ მოგვინდება shift_ს ვერ ვიხმართ როგორც ინგლისურში ვწერთ დიდ "C", რადგან "ჩ" ასოს დაწერს , ამიტომ caps lock-ის ხმარება მოგვიწევს, სწორად მივხვდი?

კი სწორად მიხვდი და აი რატომ. ლათინურ, რუსულ , სომხურ, ბერძნულ ენებში მართლწერის წესების თანახმად სიტყვების პირველი ასო წერტილის მერე, საკუტარი სახელები, კომპანიების სახელები და ა.შ. იწერება დიდი ასოთი მაგალითად Microsoft, სადაც "M" არის ჩვენებური მთავრული ასო, ხოლო დანარჩენი არის პატარა ასოები. ამიტომ, ვინაიდან ამ ენებში სიტყვის მხოლოდ 1 ასოა დიდი, ხოლო დანარჩენი პატარათი იბეჭდება, shift-ის გამოყენება მოხერხებულია, დააჭერ დაიბეჭდება დიდი ასო თითს აირებ და აგრძელებ პატარათი. CapsLock-ის ღილაკი ამ ენებში მხოლოდ მაშინ გამოიყენება, როცა მთლიანად წინადადება იდი ასოებით იწერება ასე მაგალითად "MICROSOFT".

ქართულში ეს წესი განსხვავდება. ქართულ მართლწერაში ჩვენ არ გვაქვს პირველი ასოს დიდი ასოთი წერის წესი - ან ვწერთ ჩვეულებრივად, ან მთლიანი სიტყვა ან წინადადება უნდა იყოს დიდი მთავრული ასოებით. არ შეიძლება ქართულში პირველი ასო მტავრულით დაიწყო და შემდეგ იგივე სიტყვა პატარა ასოებით გააგრძელო (მსგავსი მცდელობები იყო, მაგალითად შანიძეს აქვს ეგრე დაბეჭდილი წიგნი მაგრამ არ დამკვიდრდა). ამიტომ ქართულში shift-ის გამოყენების აზრი მთავრულის დასაწერა არ არსებობს. გარდა ამისა, ყველა მიეჩვია ქართული ასოების კლავიატურაზე განლაგების ე.წ. QWERTY წყობას, რომელშიც ზოგი ასო დალაგებულია shift-ზე, მაგალითად იგივე ჩ, ჭ, შ და სხვები. შესაბამისად ორივე ერთად ვერ იქნებოდა და რამე სხვა წყობა უნდა შეიქმნას, რომლითაც მომხმარებლების უმრავლესობა ვერ ისარგებლებს, რადგან არავის აქვს კლავიატურაზე დახატული ქართული ასოები და არ ეცოდინება რომელი ასო სადაა განლაგებული.

მთავრულის გამოსაყენებლად უბრალოდ დავაჭერთ CapsLock-ს და დავწერთ იმ სიტყვას ან წინადადებას რომელიც უნდა იყოს მტავრულით, გამოვრთავთ CapsLock-ს და ისევ ჩვეულებრივი პატარა ასოებით ავაგრძელებთ ბეჭდვას. მთავრულის შემთხვევაშიც ჩ, შ, თ, ჭ, ძ, ღ ასოები shift-ზე დაჭერით დაიწერება, ოღონდ მაგ დროს Caps-ის იქნება ჩართული.