მეტადონის შესახებ (მეორე გამოცემა)
ადამიანის უფლებები ჯანმრთელობის დაცვის სფეროში
მეტადონის შესახებ : [საინფ. ბროშურა] - მე-2 გამოც. - [თბ., 2006] - 44გვ. : ილ. ; 20სმ. - : [ფ.ა.], 3000ც. [MFN: 31226]
UDC: 615.212.7
F 73.360/3 - ხელუხლებელი ფონდი
©ფონდი ღია საზოგადოება - საქართველო
სამოქალაქო განათლების განყოფილება
დამატებითი ინფორმაციისათვის მიმართეთ: Adducation Treatment Forum
http://www.atforum.com The Baron Edmond de Rothschild Chemical Dependency Institute
Http://www.opiateaddictionrx.info Centers for Disease Control
http://www.cdc.gov/idu/facts/Methadone.htm Drug Policy Alliance
http://www.drugpolicy.org/reducingharm/maintenancet/ The National Alliance of Methadone Advocates
http://www.methadone.org Substance Abuse and Menthal Health Services Administration
http://www.samsha.gov/centers/csat/csat.html ბუპრენოფინზე ინფორმაციისათვის ეწვიეთ: Substance Abuse and Mental Health Sevices Administration htpp://buprenophine.samsha.gov ტირაჟი
* * *
0x01 graphic
საინფორმაციო ბროშურა ,,მეტადონის შესახებ“ თავდაპირველად გამოშვებულია ინგლისურ ენაზე (About Methadone) Drug Policy Alliance - ის მიერ, რომელიც წარმოადგენს აშშ-ს კერძო არამომგებიან არასამთავრობო ორგანიზაციას.
ბროშურაში წარმოდგენილია მასალა რომელიც დაეხმარება პაციენტებს მათ მკურნალ ექიმებთან ურთიერთობაში და მკურნალობასთან დაკავშირებით სწორი გადაწყვეტილებების მიღებაში.
ეს მასალა აგრეთვე მიზნად ისახავს წვლილი შეიტანოს სხვადასხვა ცრურწმენასთან და სოციალურ პოლიტიკასთან ბრძოლაში რომლებიც ხელს უწყობენ შემანარჩუნებელ თერაპიაში ჩართულ პირებთა დისკრიმინაციას.
მადლობის გამოხატვა
წინამდებარე ბროშურა მეორე გამოცემას წარმოადგენს. პირველი გამოცემის ტირაჟი - 200 000 ცალი - გავრცელდა ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და მის ფარგლებს გარეთ. ჩვენ გვსურს განსაკუთრებული მადლიერება გამოვხატოთ ყველა იმ ადამიანის მიმართ, ვინც ამ ბროშურის გავრცელებაში დაგვეხმარა და მიაწოდა ის პაციენტებს, მათ ოჯახებს, სამედიცინო მომსახურების მიმწოდებლებს, პოლიტიკის განმსაზღვრელ პირებს და საზოგადოებრიობის სხვა დაინტერესებულ წევრებს. ბროშურა „მეტადონის შესახებ“ ითარგმნა იტალიურ, რუსულ და ესპანურ ენებზე.
გვსურს დიდი მადლობა გადავუხადო მათ, ვინც განუზომელი წვლილი შეიტანა როგორც კვლევებში, ისე აღნიშნული ბროშურის დაწერაში, ესენი არიან: Corinne Carey, JD, Travis Jordan, Michail McAllister, Sharon Stancliff, MD, Ellen Tuchman, PgD და Peter Vanderkloot.
მადლობას ვუხდით აგრეთვე Matthew Brigss, Paul Cherashore, Amanda Davila, Ethan Nadelmann, JD, PhD, Robert Newman, MD, J.Thomas Payte, MD და Shauna Samuels მათ მიერ გამოთქმული წინადადებებისათვის.
განსაკუთრებული მადლობა ყველა იმ პაციენტს, ვინც მკურნალობდა მეტადონით. მათ წარმომადგენლებსა ახლობლებს, ვისაც შევხვედრივარ და ვისთანაც მიმუშავია - თქვენი შთაგონებით მოხდა ამ ყველაფრის დაწერა.
Holly Catania, JD
შესავალი
შესაძლებელია რომ თქვენ ამ ბროშურას კითხულობთ იმიტომ, რომ უკვე ღებულობთ მეტადონს, ან აპირებთ დაიწყოთ მისი მიღება, ან ფიქრობთ იმ ადამიანზე, რომელიც ხმარობს ამ პრეპარატს.
როგორც წესი, ადამიანები იწყებენ მეტადონით მკურნალობას იმ შემთხვევაში, თუკი მათ აღელვებთ საკუთარი ჰერიონზე ან სხვა ოპიოიდებზე დამოკიდებულება. მაგრამ იმ ადამიანებს, ვინც მეტადონის მოხმარებას იწყებს, სხვადასხვა მიზნები აქვთ. ზოგიერთებს, პირად შეგრძნებებზე დაყრდნობით, სურთ „ქუჩის“ ნარკოტიკების მიღების სრული შეწყვეტა, სხვანი აპირებენ მათ მიღებაზე დროებით უარის თქმას, მესამეებს კი ყოველდღიური დოზის შემცირება ან დარეგულირება უნდათ.
ერთნი იწყებენ მეტადონის მიღებაას იმ ვარაუდით, რომ ეს წამალი მათ საკმაოდ ხანგრძლივათ სჭირდებათ. სხვები კი თვლიან, რომ ის მათ მხოლოდ ხანმოკლე დროით ესაჭიროებათ. მიუხედავად იმისა, თუ რა მიზეზით მიმართეთ თქვენ მეტადონით მკურნალობას, ჩვენ ჩამოგითვლით მეტადონის გამოყენების მიზანშეწონილობასთან დაკავშირებულ არგუმენტებს:
0x01 graphic
- ,,ქუჩის“ ნარკოტიკებზე დამოკიდებული ადამიანები მეტადონის მიღებისას უფრო ჯანმრთელები და დაცულები არიან. ისინი უფრო დიდხანს ცოცხლობენ, ნაკლებ დროს ატარებენ ციხეებსა და საავადმყოფოებში, უფრო იშვიათად ინფიცირდებიან ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსით (აივ), ნაკლებ სამართალდარღვევებს ჩადიან;
- მეტადონით ხანგრძლივი მკურნალობა უფრო უკეთესია, ვიდრე ხანმოკლე. რაც უფრო მეტი დროის განმავლობაში ღებულობთ მეტადონს, მით უკეთესია ზოგადი სედეგები. შეუზღუდავი მკურნალობა სამუდამოდ კარგ ჯანმრთელობას, აივ-ნეგატიურ სტატუსსა და დაპატიმრებისაგან თავისუფლებას ნიშნავს;
- მეტადონით მკურნალობა ოპიოიდებზე დამოკიდებული ადამიანების მკურნალობაა. მაგრამ ის არ ეხება კოკაინზე, ალკოჰოლზე, ბენზოდიაზეპინსა და თამბაქოზე დამოკიდებულთა მკურნალობას.
ოპიოიდური პრეპარატები მოიცავს წამლებს, რომლებიც მთლიანად ან ნაწილობრივ არის მირებული ოპიუმისა ან მსგავსი ეფექტების მქონე სინთეზური ნაერთებიდან. ესენია: მორფინი, ჰეროინი, კოდეინი, მეტადონი, დილაუდიდი, ლაამი, ოქსიკონტინი და ფენტანილი.
„ქუჩის“ ნარკოტიკებზე დამოკიდებული
ადამიანები მეტადონის მიღებისას
უფრო ჯანმრთელები და დაცულები
არიან იმათთან შედარებით, ვინც
მეტადონს არ იღებს.
დამოკიდებულება
ოპიოიდების გამოყენება ათასი წლების განმავლობაში ხდება და ცნობილია, რომ ოპიოიდებზე დამოკიდებული მრავალი ადამიანი ძალიან დიდ სირთულეებს განიცდის მათი მიღების შეწყვეტის აუცილებლობის გამო.
ტანჯვა, რომელსაც ისინი ამ დროს განიცდიან (აბსტინენცია), ამ პრობლემის მხოლოდ ერთ ნაწილს წარმოადგენს. ნამდვილი სირთულეები იწყება მას შემდეგ, რაც ნარკოტიკებისაგან თავის შეკავების პერიოდი მთავრდება.
ისევე, როგორც თამბაქოს მოხმარების შემთხვევაში, ძნელი ასახსნელია, რატომ არის რთული ნარკოტიკებზე უარის თქმა. მიზეზები ხანგრძლივ დეპრესიებში, ნარკოტიკებისადმი ლტოლვასა და აბსტინენციის მოულოდნელ შეტევებში მდგომარეობს. ზოგიერთი ადამიანი თვლის, რომ დროთა განმავლობაში ეს ჩივილები მცირდება, მაგრამ სხვანი ხანგრძლივი პერიოდის მანძილზე განიცდიან მათ და საბოლოოდ მაინც უბრუნდებიან ოპიოიდების რეგულარულ მიღებას.
რეციდივი ხშირი უნებისყოფობითა ან სხვა პირადი ფაქტორებით არ არის განპირობებული. ეს, შესაძლოა, იმის შედეგადაც ხდებოდეს, რომ ადამიანებს, რომლებიც ხანგრძლივი დროის განმავლობაში მოიხმარდნენ ოპიოიდებს, თავის ტვინში განუვითარდათ გარკვეული ცვლილებები, რაც ზემოქმედებას ახდენს მათ ნორმალურ ქმედებებსა და შეგრძნებებზე. ეს ცვლილებები იმაში მდგომარეობს, რომ ტვინის ამ ნაწილმა მთლიანად გამოიყენა საკუთარი ბუნებრივი ოპიოიდები.
ყველაზე ცნობილი ამ ოპიოიდთაგანი ენდორფინებია. სიტყვა ,,ენდორფინი“ ნიშნავს ,,შინაგან მორფინს“. ენდორფინები ფუნქციონალურად, მართლაც, მორფინსა ან ჰეროინის იდენტურნი არიან.
ჯერ-ჯერობით ბოლომდე არ არის გარკვეული, თუ როგორ მოქმედებენ ბუნებრივი ოპიოიდები ორგანიზმში, მაგრამ მონაცემებით დასტურდება, რომ მათ უკავშირდება ტკივილის კონტროლი, სწავლება, სხეულის ტემპერატურის რეგულაცია და სსხვა მრავალი ფუნქცია.
შესაძლოა, რომ ის ადამიანები, რომლებშიც ოპიოიდებზე დამოკიდებულება განვითარდა, ენდორფინების ისეთი სისტემით დაიბადნენ, რომელმაც ისინი ზედმიწევნით მოწყვლადები გახდა - მაგალითად, ცნობილია, რომ ნარკოტიკების მიღებისადმი მიდრეკილება ვლინდება გარკვეულ ოჯახებში.
შესაძლოა, რომ მიდრეკილება უკავშირდება ტვინში განვითარებულ ცვლილებებს, რომლებიც გამოწვეულია ჰეროინისა ან სხვა ოპიოიდების მოხმარებით. ან შესაძლოა, რომ ეს გენეტიკური ფაქტორების და გარემოს კომპლექსური ზემოქმედების შედეგია. დღეისათვის უცნობია, თუ როგორ ხდება ეს დაზიანება, და არსებობს თუ არა მსგავსი დაზიანება ყველა იმ ადამიანებში, ვისაც ოპოიოდების მოხმარებაზე უარის თქმა არ ძალუძს. მაგრამ დღითიდღე იზრდება იმ მტკიცებულებათა რიცხვი, რომლებიც ადასტურებს, რომ მსგავსი პრობლემები აქვთ იმ ადამიანებს, რომლებშიც ასეთი დაზიანება არსებობს, და ის ხშირად თანდაყოლილია.
ჯერ-ჯერობით არ არსებობს ისეთი ტესტი, რომლის მეშვეობითაც შესაძლებელი იქნებოდა იმის განსაზღვრა, ბუნებრივი ოპიოიდური სისტემის რამდენად მძიმე დაზიანება არსებობს ამა თუ იმ პიროვნებაში ან რამდენად რთულია ამ ადამიანისათვის ოპიოიდებზე თავის არიდება.
დღეისათვის დანამდვილებით არის ცნობილი, რომ ოპიოიდებზე დამოკიდებულების მთავარი მახასიათებელი თვისება რეციდივია. მეტადონის ოპიოიდებზე დამოკიდებულების არსებობისას განკურნების საშუალებას არ წარმოადგენს. ეს არის დამხმარე მკურნალობა, რომელიც ცალსახოვნად ეფექტურია მანამ, ვიდრე მიღება შესაბამისად ხორციელდება.
რეციდივი ხშირად უნებისყოფობით ან
სხვა პიროვნული ფაქტორებით არ არის
განპირობებული.
რა არის მეტადონი?
მეტადონი არის ხანგრძლივი მოქმედების სინთეზური პრეპარატი, რომელიც პირველად გამოყენებულ იქნა XX საუკუნის 60-იან წლებში ამერიკის შეერთებულ შტატებში ნარკოტიკების მომხმარებელთა შემანარჩუნებელი მკურნალობისათვის. ეს არის ოპიოიდების „აგონისტი“, რაც იმას ნიშნავს, რომ ის მორფინისა და სხვა ნარკოტიკული პრეპარატების ანალოგიურად მოქმედებს.
მეტადონი, როდესაც ის გამოიყენება შემანარჩუნებელი მკურნალობისათვის შესაბამისი დოზირებით, ეიფორიის, მოშვებულობისა ან ტკივილგამაყუჩებელ ეფექტს არ იძლევა. შესატყვისი დოზა ნარკოტიკული ეფექტის წარმოქმნის გარეშე აღმოფხვრის ნარკოტიკების მოთხოვნილებას.
მიუხედავად იმისა, რომ მეტადონს სხვადასხვა ფირმები აწარმოებენ, მოქმედი ნივთიერება ყოველთვის ერთი და იგივეა - მეტადონ-ჰიდროქლორიდი. ყველა მწარმოებელი ამატებს არააქტიურ ნივთიერებებს, როგორებიცაა კონსერვანტები, გემოსი და სხვა დანამატები. არსებობს სხვადასხვა სახის მეტადონი, კერძოდ:
- აბები, რომლებსაც დისკეტები ეწოდება. თითოეული მათგანი შეიცავს 40 მგ მეტადონს და იხსნება წყალში;
- წყალში ხსნადი ფხვნილის ფორმა;
- სითხე, რომელსაც თან ახლავს ავტომატური საზომი. დოზირება ხდება ერთი მილიგრამის ოდენობითაც კი.
პაციენტებს მეტადონების სხვადასხვა ფორმების შესახებ განსხვავებული აზრი გააჩნიათ, თუმცა თითოეული მწარმოებელი მხოლოდ ერთი სახის პრეპარატს უშვებს, ამგვარად პაციენტს მეტადონის სახეობის არჩევანის საშუალება არ აქვს, რადგანაც მას ერთი კონკრეტული წყაროდან იღებს.
ადამიანთა უმრავლესობისათვის მეტადონის ერთი დოზა 24-36 საათისათვის არის საკმარისი.
რით განსხვავდება მეტადონი სხვა ოპიოიდებისაგან
(მაგალითად, მორფინისა ან დილაუდიდისაგან)?
- მეტადონის მოქმედების დრო უფრო ხანგრძლივია. ორგანიზმი მეტადონს ითვისებს სხვაგვარად, ვიდრე ჰეროინსა ან მორფინს. როდესაც პიროვნება მეტადონს რეგულარულად ღებულობს, ის გროვდება ორგანიზმში და ხანგრძლივად და თანაბრად მოქმედებს. მეტადონის სწორად შერჩეული და ორალურად მიღებული დოზა, რომლის მიღებასაც ადამიანთა უმრავლესობა თავს სტაბილურად გრძნობს, ყოფნით მათ სრული 24 საათის განმავლობაში, თუმცა ზოგიერთებისათვის დროის ეს პერიოდი, შესაძლოა, უფრო ხანმოკლე ან უფრო ხანგრძლივი აღმოჩნდეს.
- მეტადონის მიღებისას სტაბილურობა უფრო მაღალია. ადამიანთა უმრავლესობა, რომლებიც მკურნალობენ მეტადონის მდგრადი და მისაღები დოზებით, არ აღნიშნავს არავითარ მნიშვნელოვან აღგზნების (ე.წ. „კაიფის“) ან ნარკოტიკის უკმარისობის (ე.წ. „ლომკის“) შეგრძნებებს. ზოგიერთ პაციენტში აღინიშნება „გარდამავალი პერიოდი“ - დროებითი ხანმოკლე ცხელება, რომელიც რამდენიმე საათის შემდეგ გადის. ზოგიერთნი აღნიშნავენ უმნიშვნელო „ნარკოტიკულ უქეიფობას“, რაც წინ უსწრებს წამლის დღიური დოზის მიღებას, მაგრამ უმრავლესობა ძალიან მცირე ეფექტებსა და მათ არარსებობაზე საუბრობს.
0x01 graphic
რა არის ლაამ-ი?
ლაამ-ი (ლევო-ალფა აცეტილ მეტადოლი) სინთეზური ოპიოიდია. მეტადონის მსგავსად, ლაამ-ი ამუხრუჭებს ოპიოიდებისადმი მიდრეკილებას და მათი მოხსნის ეფექტებს.
ლაამ-ი ძალიან ნელა შეიწოვება, ამგვარად პაციენტებს ესაჭიროებათ მისი მიღება 48 ან 72 საათის შუალედებით, მაშინ როდესაც მეტადონი მიიღება ყოველდღიურად. ლაამ-ს ასევე ახასიათებს მოქმედების შენელებული დასაწყისი, რაც იმას ნიშნავს, რომ ზოგიერთებს შეიძლება აღენიშნებოდეს მოხსნის ეფექტი. ამ ეფექტის კომპენსირებისათვის შესაძლებელია ლაამ-ისა და მეტადონის ერთდროული მიღება მანამ, სანამ ლაამ-ი არ მაღწევს მეტადონის შეწყვეტისათვის საკმარის დონეს.
დღეისათვის აშშ-ში ლაამ-ი, მეტადონთან შედარებით, ნაკლებად არის ხელმისაწვდომი, ამიტომ პაციენტებს არჩევანის საშუალება არ აქვთ. ამის გარდა, მრავალი პროგრამა მხოლოდ ერთ-ერთი პრეპარატის ხმარებას ითვალისწინებს.
0x01 graphic
შემანარჩუნებელი თერაპია
შემანარჩუნებელი თერაპიის შემთხვევაში უნდა დაცული იყოს შემდეგი სამი წესი:
1. დაიცავით პაციენტი რეციდივებისაგან. საწყისი რეკომენდებულია სტანდარტული დოზა დღეში 30-40 მგ შეადგენს. რამდენიმე დღის შემდეგ შესაძლებელია დოზის კორექცია პაციენტის საჭიროებების მიხედვით.
2. გაუფრთხილდით პაციენტს, რათა მას კომფორტის და „ქუჩის“ ოპიოიდებისაკენ ლტოლვისაგან განთავისუფლების გრძნობა გაუჩნდეს. უკიდურესი ლტოლვა უფრო მეტს ნიშნავს, ვიდრე მისი სურვილი შეიგრძნოს ნარკოტიკული თრობა - „კაიფი“. პაციენტებს უჩნდებათ ოპიოიდების მიღების ისეთი ძლიერი სურვილი, რომ ისინი მუდმივად ოცნებობენ ნარკოტიკზე. ფიქრობენ, თუ როგორ შეიძლება მისი შოვნა და/ან აკეთებენ იმას, რასაც არასოდეს ჩაიდენდნენ, თუ არა ნარკოტიკზე დამოკიდებულება.
მეტადონს არ ძალუძს პაციენტის ემოციური განწყობის გაკონტროლება, მაგრამ მეტადონის შესაბამის დოზას შეუძლია ,,ქუჩის“ ოპიოიდების მიღების გადაულახავი ფიზიკური მოთხოვნილების თავიდან აცილება.
3. „დაბლოკეთ“ ქუჩის ოპიოიდების ეფექტი. თუკი დოზა საკმარისად დიდია, მეტადონი იცავს პაციენტს სურვილისაგან მიიღოს უფრო ძლიერი ეფექტი, ვიდრე ეს „ქუჩის“ ოპიოიდების ჩვეულებრივი დოზების მოხმარებისას ხდება. შედეგს ხშირად „ბლოკადის“ ეფექტი ეწოდება.
იმ შემთხვევაში თუ მეტადონით მკურნალობის შედეგად ადამიანის ოპიუმისადმი ტოლერანტობა საგრძნობლად აიწევს, დიდი რაოდენობით ჰეროინი იქნება საჭირო იმისათვის რომ დაიძლიოს იგი და მიღწეულ იქნას საგრძნობი ,,კაიფი“.
მეტადონს არ ძალუძს პაციენტის ემოციური
განწყობის გაკონტროლება, მაგრამ მეტადონის
შესაბამის დოზას შეუძლია „ქუჩის“ ოპიოიდების
მიღების გადაულახავი ფიზიკური
მოთხოვნილების თავიდან აცილება.
მეტადონის შემდეგ
მრავალი ადამიანი წამლების ყოველდღიურად მიღების აუცილებლობისაგან ძალიან იღლება. ეს განსაკუთრებით მართებულია იმ პაციენტებისათვის, ვინც მეტადონით შემანარჩუნებელ მკურნალობას იტარებს, რადგანაც აშშ-ში თითქმის ყველა ასეთი პაციენტები იძულებულია ხშირად მივიდეს კლინიკაში წამლის მისაღებად. მრავალი მიზეზის გამო ამ პაციენტთა უმრავლესობა რაღაც მომენტში იღებს გადაწყვეტილებას აღნიშნული წამლის შეწყვეტის შესახებ.
თუ თქვენ გადაწყვიტეთ უარი თქვათ შემანარჩუნებელ თერაპიაზე, დოზა უნდა შეამცირონ თანდათანობით. თუკი ეს ხდება საკმარისად ნელა, თქვენ არ უნდა გაგიჩნდეთ ნარკოტიკების მოთხოვნილების გამოხატული სიმპტომები და თავი კომფორტულად უნდა იგრძნოთ.
მაგრამ თუ თქვენ არაერთხელ შეეცადეთ ოპიოიდებზე უარის თქმა და მაინც უბრუნდებით მათ, თქვენ აღმოაჩენდით, რომ ყველაზე მარტივი ხერხი არის დეტოქსიკაცია. გაცილებით უფრო რთული ამოცანაა ოპიოიდებიოსაგან ხანგრძლივი დროით განთავისუფლება. გამოკვლევებით დადასტურდა, რომ ადამიანები, რომლებსაც ოპიოიდებზე უარის თქმის ცდებისა და იმედების გაცრუების დიდი ისტორია აქვთ, ალბათ, უკვე ვეღარ შეძლებენ ხანგრძლივად თავის შეკავებას.
შეუძლებელია იმის პროგნოზირება, რამდენად მოახერხებთ თქვენ ოპიოიდების გარეშე ცხოვრებას, მაგრამ, ალბათ, ეს არ არის დამოკიდებული იმაზე, რამდენი ხანია, რაც თქვენ მათ მოიხმართ. თუ თქვენ დეტოქსიკაციის პერიოდი გაქვთ და აღმოაჩინეთ, რომ მაინც გჭირდებათ ოპიოიდები, ან დაამთავრეთ დეტოქსიკაცია და მაინც ფიქრობთ ოპიოიდებზე, შესაძლებელია, რომ შემანარჩუნებელი თერაპია თქვენი ცხოვრების ნაწილი უნდა გახდეს.
მითები და ფაქტები
- მითი: მეტადონი თქვენს ძვლებში აღწევს და აზიანებს მათ.
- ფაქტი: მეტადონი არ ხვდება ძვლებში და არც სხვა გზით არ აზიანებს ადამიანის ჩონჩხს. თუმცა ზოგიერთი პაციენტი, რომელიც იღებს მეტადონს, აღნიშნავს ტკივილს ხელებსა და ფეხებში და გარკვეულ დისკომფორტს, სავარაუდოა, რომ ეს არის სუსტად გამოხატული მოხსნის სიმპტომი, რაც შეიძლება შემსუბუქდეს მეტადონის დოზის კორექციით.
ამის გარდა, ზოგიერთი ნივთიერება აჩქარებს მეტადონის შეწოვებას (იხ. თავი მეტადონისა და სხვა პრეპარატების ურთიერთმოქმედების შესახებ). თუ თქვენ ღებულობთ სხვა წამლებს და ეს ხელს უშლის მეტადონის შეთვისებას, ექიმს შეუძლია დოზის კორექტირება.
- მითი: მეტადონზე უარის თქმა გაცილებით რთულია, ვიდრე ნარკოტიკების მოხმარების შეწყვეტა.
- ფაქტი: მეტადონის თავის დანებება განსხვავდება ჰეროინზე უარის თქმისაგან. მართალია, ზოგიერთ ადამიანს ეს უფრო რთულად ეჩვენება, რადგანაც პრეპარატზე უარის თქმა უფრო ხანგრძლივია. სხვების აზრით, მიუხედავად დროში გაწელვისა, ეს პროცესი გაცილებით მსუბუქად მიმდინარეობს, ვიდრე ჰეროინის შემთხვევაში.
0x01 graphic
- მითი: მეტადონის მიღება თქვენს ორგანიზმს აზიანებს.
- ფაქტი: უკვე 30 წელზე მეტია, რაც ადამიანები ხმარობენ მეტადონს, და მისი ხანგრძლივი გამოყენების შედეგად ორგანიზმში რაიმე ფიზიკური დარღვევები არ გამოვლენილა. ზოგიერთ ადამიანში წარმოიქმნება მეტადონის გამოყენების გარკვეული გვერდითი ეფექტები - მაგალითად, ყაბზობა, ოფლიანობა, პირის სამშრალე - რომლებიც თანდათანობით ან დოზის კორექციით ქრება. სხვა გვერდითი მოვლენები, მაგალითად, მენსტრუალური ციკლის დარღვევა და სქესობრივი ლტოლვის დაქვეითება, მხოლოდ რამდენიმე პაციენტის მიერ იქნა აღნიშნული, მაგრამ მეტადონის მიღებასთან მათი მკაფიო კავშირი არ დადასტურებულა.
- მითი: მეტადონი უფრო საზიანოა თქვენი ორგანიზმისთვის, ვიდრე ჰეროინი.
- ფაქტი: მეტადონი უფრო საზიანოა ორგანიზმისათვის, ვიდრე ჰეროინი, არ არის. არც ჰეროინი და არც მეტადონი არ მიეკუთვნება ტოქსიკურ ნივთიერებათა რიცხვს, თუმცა ორივე, მათი გადამეტებული მოხმარებისას, შეიძლება ძალიან საშიში იყოს. მაგრამ ეს ხომ ნებისმიერი რამის მოხმარების მიმართაც მართებულია - ასპირინი იქნება ეს, თუ საკვები პროდუქტები. მეტადონი უფრო უსაფრთხოა, ვიდრე „ქუჩის“ ჰეროინი, რადგანაც ლეგალურად დასანიშნ წამალს წარმოადგენს, რომელიც ორალურად მიიღება. არაკონტროლირებადი „ქუჩის“ ნარკოტიკები ხშირად შეიცავს საშიშ დანამატებს, რომლებიც გამოიყენება მათი გაყიდვით მეტი მოგების მიღების მიზნით.
- მითი: მეტადონი თქვენს ღვიძლს აზიანებს.
- ფაქტი: ღვიძლი შლის და გადაამუშავებს მეტადონს, მაგრამ არ ზიანდება, რადგან გაცილებით უფრო კარგად ითვისებს მეტადონს, ვიდრე მრავალ სხვა ტიპის წამალს. პაციენტებს, რომლებსაც ჰეპატიტი ან ღვიძლის სხვა სერიოზული დაავადება აქვთ, შეუძლიათ მეტადონის მიღება ყოველგვარი შიშის გარეშე.
- მითი: მეტადონი აზიანებს იმუნურ სისტემას.
- ფაქტი: მეტადონი არ აზიანებს იმუნურ სისტემას. პირიქით, ზოგიერთი გამოკვლევებით დასტურდება, რომ აივ-დადებითი სტატუსის მქონე პაციენტები, რომლებიც ღებულობენ მეტადონს, ობიექტურად უფრო ჯანმრთელები არიან და უფრო დიდხანს ცოცხლობენ, ვიდრე ისინი, ვინც ამ პრეპარატით არ მკურნალობს.
- მითი: მეტადონი კოკაინის მოხმარების მიზანია.
- ფაქტი: რა თქმა უნდა, მეტადონი კოკაინის მიღების მიზეზი არ არის. მრავალი ადამიანი, ვინც მოიხმარს კოკაინს, ამას მეტადონით შემანარჩუნებელი თერაპიის დაწყებამდე აკეთებდა, პირიქით, ხშირ შემთხვევაში ადამიანები თერაპიის დაწყების შემდეგ წყვეტენ კოკაინის მოხმარებას.
- მითი: უკეთესია მეტადონის მცირე დოზებით მიღება.
0x01 graphic
0x01 graphic
- ფაქტი: მეტადონის მცირე დოზები ამცირებს მოხსნის სიმპტომებს, მაგრამ დიდი დოზები ჰეროინის ეფექტის ბლოკირებისათვის არის საჭირო, და რაც უფრო მნიშვნელოვანია, ამცირებს ჰეროინის მოთხოვნილების შეგრძნებას. მრავალ პაციენტს ჰეროინის მოხმარების შესაწყვეტად ესაჭიროება 50-120 მგ მეტადონი დღესში. მაგრამ ზოგიერთნი 5-10 მგ დოზის შემთხვევაში თავს უკეთესად გრძნობენ, სხვებისათვის კი ასეულობით მგ-ია საჭირო. იდეალურ შემთხვევაში პაციენტები დოზირების შესახებ გადაწყვეტილებას ექიმთან ერთად იღებენ, ყოველგვარი ჩარევისა ან რაიმე შეზღუდვების გარეშე.
- მითი: მეტადონი იწვევს სისუსტესა და მოთენთილობას.
- ფაქტი: მრავალი ადამიანი მოთენთილობასა და დაღლილობას გრძნობს. მაგრამ ის პაციენტები, ვისაც მეტადონის გარჯვეული დოზები აქვთ დანიშნული, უფრო მეტად მოთენთილები არ არიან.
წამლების ურთიერთმოქმედება
0x01 graphic
სხვა წამლების მსგავსად, მეტადონიც სხვა ტიპის პრეპარატებთან და ,,ქუჩის“ ნარკოტიკებთან ერთად ურთიერთმოქმედებაში შედის.
ორგანიზმში კომპლექსურ სისტემას წარმოადგენს და ამიტომ საკვები, ჰორმონები, წონის ცვალებადობა, სტრესი მეტადონის მოქმედებაზე ასევე გარკვეულ ზეგავლენას ახდენს.
ცნობილია რიგი ნივთიერებებისა, რომლებიც მეტადონზე მოქმედებს. ზოგიერთი მათგანი ქვემოთ არის მოყვანილი.
1. წინამდებარე წამლები აჩქარებს ღვიძლის მიერ მეტადონის შეწოვის პროცესს, რაც პრეპარატის დოზის გაზრდის აუცილებლობას იწვევს, ესენია:
- კარბა, აზეპინი (Tegretol) - ფენიტოინი (Dilantin)
- ნევირაპინი (Virammune)
- რიფამპინი
- ეფავირენცი (Sustavia)
- ამპრენავირი(Agenerase) - პირიქითაც, მეტადონი ასევე მნიშვნელოვნად ამცირებს ამპრენავირის დონეს
- რიტონავირი (Norvir) - ნაკლებად
2. ზოგიერთი წამალი მეტადონის შეთვისების პროცესს ანელებს. ქვემოთ ჩამოთვლილი წამლების მიღების შეწყვეტისას პაციენტები ხანდახან მეტადონის გაძლიერებულ ეფექტს ან მოხსნის სიმპტომებს გრძნობენ:
- ამიტრიფტილინი (Elavil)
- ციმეტინი (Tagamet)
- ფლუვოქსამინი (Luvox)
- კეტოსონაზოლი (Nizoral)
3. ზოგიერთი პრეპარატი ოპიოიდების ბლოკატორთა რიცხვს მიეკუთვნება და შესაძლოა, მოხსნის სიმპტომები გამოიწვიოს. ასეთი პრეპარატი აბლოკირებს მეტადონს და ამიტომ მეტადონით მკურნალობისას არ უნდა იქნეს გამოყენებული:
- პენტაზოცინი (Talwin)
- ნალტრექსონი (Revia)
- ტრამადოლი (Ultram),
შემთხვევათა უმრავლესობაში.
4. ზოგიერთი ნივთიერება თავიდან მეტადონთან მოქმედებაში მოდის, იწვევს მოთენთილობას, მაგრამ შემდგომ უკუპროცესი იწყება და ამას, შესაძლოა, მოხსნის სიმპტომები მოჰყვეს. ამ ჯგუფს მიეკუთვნება:
- ბენზოდიაზეპინები, მაგალითად, Xanax და Valium;
- ალკოჰოლი;
- ბარბიტურატები.
5. სხვა ნივთიერებები, რომელთაც ურთიერთმოქმედების ეფექტი გააჩნია:
- კოკაინმა, შესაძლოა გამოიწვიოს მეტადონის დოზის გაზრდის აუცილებლობა;
- მეტადონი ზრდის AZT და დეზიპრამინის დონეს სისხლში.
მეტადონის მიღებისას აუცილებელია გვახსოვდეს შემდეგი ორი გარემოება, რომელიც მის მოქმედებას უკავშირდება.:
- მეტადონი სავალდებულოდ არ არის ყველა იმ ახალი შეგრძნების მიზეზი, რომელიც თქვენში ჩნდება, უმეტეს წამალთა ან ცხოვრების წესის ცვლილებებზე ის დამოკიდებული არ არის.
- თუ მეტადონის დოზა, რომელიც თქვენ დაგინიშნეს, კომფორტის შეგრძნებას არ გაძლევთ, შესაძლოა, ის მართებული არ არის. თავად თქვენ ბრძანდებით ის ექსპერტი, რომელმაც უნდა განსაზღვროს მეტადონის საკმარისი ოდენობა, გაესაუბრეთ ექიმს საკუთარი შეგრძნებების შესახებ.
იმისათვის, რომ მიიღოთ ვრცელი ინფორმაცია პრეპარატების ურთიერთმოქმედების შესახებ, მიმართეთ ვებ-გვერდს:
http://www.hivguidelines.org.
თუ მეტადონის დოზა, რომელსაც
თქვენ იღებთ, კომფორტის შეგრძნებას
არ იძლევა, შესაძლოა, ის
მართებული არ არის.
თქვენი სხვა ექიმები
პაციენტები, რომლებიც ღებულობენ მეტადონს, ხანდახან უხალისოდ ატყობინებენ ამის შესახებ სხვა ექიმებს, რადგანაც დისკრიმინაციის შიში გააჩნიათ. სამწუხაროდ, ხშირ შემთხვევაში ისინი არ ცდებიან.
მოძებნეთ ისეთი ექიმი, რომელსაც თქვენ ენდობით. იდეალურ შემთხვევაში ყველა თქვენმა ექიმმა უნდა იცოდეს, რომ თქვენ იყენებთ მეტადონს. მაგრამ თუკი თქვენ მიითეთ გადაწყვეტილება ამ ინფორმაციის დაფარვის შესახებ, გახსოვდეთ შემდეგი მნიშვნელოვანი გარემოებანი:
0x01 graphic
- თუ თქვენ უნდა ჩაგიტარდეთ ქირურგიული მკურნალობა, რომელიც ნარკოზით კეთდება, ანესთე