მექანისტურ მატერიალიზმე საუბრობთ
რახან დეტერმინიზმზე საუბრობთ მეთვრამეტე საუკუნის მატერიალიზმისთვის იყო დამახასიათებელი ეგ მოსაზრება მაგრამ მაშინაც დოლბახი სპინოზა და სხვანი ცდილობდნენ დეტერმინიზმისგან მატერიალიზმის განთავისუფლებას დეტერმნისტული მხოლოდ ეგ შეიძლება ჩაითვალოს მხოლოდ მექანისტური მატერიალიზმი,, თან ეგ მოძველებული მიმდინარეობაა,
აი რას ამბობს დიალექტიკური მატერიალიზმი : აუცილებელი და შემთხვევითი ერთმანეთისგან ორი დამოუკიდებელი მოვლენა კი არ არის, არამედ ერთი მოვლენის ორი მხარეა,, ყველა ადამიანი მოკვდება კონკრეტულად ეს ჯემალი მოკვდება მისი სიკვდილი აუცილებლობიდან გამომდინარესობს მექანიკურია მაგრამ რა მიზეზით მოკვდება ეს უკვე შემთხვევითია და პირობების დიალექტიკურ განვითარებაზეა დამოკიდებული,, აუცილებელია ის რაც გამომდინარეობს მოვლენის შინაგანი კანონზომიერებიდან. კანონზომიერება თუ ის ნამდვილად კანონზომიერებაა განხორციელდება მაგრამ გარკვეულ პირობებში და გარკვეულ მოვლენებში, ზოგჯერ კანონზომიერების განხორციელებას პირობები ეხმარებიან ან ხელს უშლიან გარკვეულ დაღს ასვამენ საბოლოოდ ვლინდება ფორმა ამ განხორციელებული კანონზომიერების და აი ეს ფორმაა შემთხვევითი,, არ არსებობს წმინდა შემთხვევითობა და წმინდა აუცილებლობა, აუცილებლობა მხოლოდ შემთხვევითში გამოვლინდება, ხოლო შემთხვევითი ყოველთვის აუცილებლობას გამოავლენს,, ამ ლოგიკით ადამიანს შეუძლია სინამდვეში ცვლიელების განახორციელოს რადგან თხემით ტერფამდე მისი მოქმედება არ არის დეტერმინისტულად განსასღვრული