ზვიად რატიანი, პოეტი

ზვიად რატიანი


რამდენიმე წუთი

გვიან მივიდა; კარი ღია იყო,
მოხურული, მაგრამ ღია. არავინ ჩანდა
არც შესასვლელში, არც ოთახში, სადაც მკვდარი მარტო იწვა
ყვავილების აგრესიულ სურნელში. ალი
ოდნავ შეირხა სანთელზე და გათანაბრდა. არავინ ჩანდა
და საჭიროდ არ ჩათვალა, კუბოსთვის შემოეარა.

მალე ვიღაცამ გამოიხედა.
არ იცნობდა, მაგრამ მაინც მიუსამძიმრა.
მან კი გაიყვანა სამზარეულოში,
სადაც ისხდნენ კაცები და ლაპარაკობდნენ
სახვალიო საქმეებზე, სამარხვო სუფრის ნაკლოვანებებზე,
ზეგინდელ მატჩზე, ნებისმიერი მთავრობის დედაზე.

გადაიხედა ფანჯრიდან: ბნელოდა.
სადარბაზოსთან იდგა მანქანა ჩართული ფარებით,
სიგარეტიანი ხელი მოძრაობდა.
"ეჩქარება", გაიფიქრა, "უნდა ჩავიდე".
არავის დამშვიდობებია. ვიდრე გავიდოდა,
ერთხელაც გახედა გარდაცვლილის ახალგაზრდობისდროინდელ სურათს
და სადარბაზოს ჩაბნელებულ კიბეს დაუყვა.

გაახსენდა, როგორ განიცდიდა ადრე,
რომ მისი ლექსები არ ჰგავდნენ ცხოვრებას.
გაეცინა საკუთარ თავზე.
* * *
კვლავ ძია დერეკა, როტაციის პრინციპი!

შუაზაფხული, ტობაგო

ფართე ნაპირი, გამთბარი ქვები.

თეთრი სიცხე.
მწვანე მდინარე.

ხიდი.
გამომწვარი ყვითელი პალმები

მთვლემარე სახლის ფანჯრებიდან
აგვისტოს ბუღში.

დღეები, რომლებიც შემრჩნენ,
დღეები, რომლებიც დავკარგე,

დღეები, რომლებიც გაიზარდნენ
ქალიშვილებივით, და ვეღარ ვეხვევი.

strixnina

ეს სიტყვები სხვა ლექსშიც აქვს


მიყვარს ეს კაცი

ხელით სათრევები ხართ, რა.


­­­ზვიად რატია­ნი

რობერტ ლოუელის შესახებ

"დი­დად უც­ნა­უ­რი ჩვე­უ­ლე­ბა" - ასე გან­მარ­ტავ­და რო­ბერტ ლო­უ­ე­ლი ლექ­სის წე­რის მოთხოვ­ნი­ლე­ბას და ამ ნათ­ქ­ვამ­ში ნათ­ლად ჩანს მი­სი შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი ნა­ტუ­რი­სათ­ვის ყვე­ლა­ზე მე­ტად და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი თვი­სე­ბა - წე­სი­ე­რე­ბა. მის­თ­ვის უც­ხო იყო მრა­ვა­ლი პო­ე­ტი­სათ­ვის ჩვე­უ­ლი მე­სი­ა­ნის­ტუ­რი ილ­უ­ზი­ე­ბი, ის არ­ა­სო­დეს აზ­ვი­ა­დებ­და სა­კუ­თა­რი პო­ე­ზი­ის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბას, ყო­ველ­თ­ვის თავს არ­ი­დებ­და მა­ღალ­ფარ­დო­ვან სა­უ­ბარს შთა­გო­ნე­ბა­ზე და იმ მსხვერ­პ­ლ­ზე, რო­მელ­საც შე­მოქ­მე­დე­ბა მო­ითხოვს. ის ლექ­სის წე­რას უც­ნა­ურ ჩვე­უ­ლე­ბას უწ­ო­დებ­და და, რო­გორც ჩანს, სწო­რედ ას­ე­თი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბით მო­ი­პო­ვა ის მო­მა­ჯა­დო­ვე­ბე­ლი თა­ვი­სუფ­ლე­ბა, რო­მე­ლიც ასე გა­მო­არ­ჩევს მის შე­მოქ­მე­დე­ბას; იმ­ა­ვე მი­ზე­ზით უნ­და იყ­ოს გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლი მი­სი პო­ე­ტუ­რი მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბის მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბაც. ლო­უ­ე­ლის პო­ე­ტი­კა საკ­მა­ოდ უჩ­ვე­უ­ლო და, შე­იძ­ლე­ბა ითქ­ვას, უკ­უღ­მარ­თი გზით გან­ვი­თარ­და: ეს იყო გზა სირ­თუ­ლი­დან უბ­რა­ლო­ე­ბი­სა­კენ. რო­გორც წე­სი, პი­რი­ქით ხდე­ბა ხოლ­მე.

რო­ბერტ ლო­უ­ე­ლის პო­ე­ზია, გან­სა­კუთ­რე­ბით კი 40-იან და 50-იან წლებ­ში გა­მო­ცე­მუ­ლი წიგ­ნე­ბი, საკ­მა­ოდ რთუ­ლია. ამ პე­რი­ო­დის ლექ­სებ­ში აშ­კა­რად შე­ი­ნიშ­ნე­ბა ტო­მას ელ­ი­ო­ტი­სა და მი­სი თა­ო­ბის პო­ე­ტე­ბის გავ­ლე­ნა, უფ­რო სწო­რად, იმ ხა­ზის გაგ­რ­ძე­ლე­ბა, რო­მე­ლიც ელ­ი­ო­ტის შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში იღ­ებს სა­თა­ვეს. პირ­ველ რიგ­ში, ეს ეხ­ე­ბა მის მე­ო­რე კრე­ბულს, "ლორდ უერ­ის ცი­ხე­სი­მაგ­რეს", რო­მე­ლიც 1946 წელს გა­მო­ი­ცა და ავ­ტორს, აღ­ი­ა­რე­ბას­თან ერ­თად, პუ­ლიტ­ცე­რის პრე­მი­აც მო­უ­ტა­ნა. ეს წიგ­ნი მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომ­ის მძი­მე შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბებ­ზეა ამ­ოზ­რ­დი­ლი და, შე­სა­ბა­მი­სად, ერთ-ერ­თი ყვე­ლა­ზე ტრა­გი­კუ­ლი კრე­ბუ­ლია ლო­უ­ე­ლის შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში. "ლორდ უერ­ის ცი­ხე­სი­მაგ­რის" მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბას ერთხ­მად აღ­ი­ა­რებ­დ­ნენ იმდ­რო­ინ­დე­ლი ინგ­ლი­სუ­რე­ნო­ვა­ნი პო­ე­ზი­ის ის­ე­თი მეტ­რე­ბი, რო­გო­რე­ბიც იყვ­ნენ რო­ბერტ ფროს­ტი, ტო­მას ელ­ი­ო­ტი, უის­ტან ჰიუ ოდ­ე­ნი. მაგ­რამ უც­ნა­უ­რი მა­ინც ის იყო, რომ ამ კრე­ბულ­მა, მი­უ­ხე­და­ვად მი­სი აშ­კა­რა სირ­თუ­ლი­სა, უდ­ი­დე­სი პო­პუ­ლა­რო­ბა მო­ი­პო­ვა არ­აპ­რო­ფე­სი­ო­ნალ მკითხ­ველ­თა შო­რის. "კვა­კერ­თა სა­საფ­ლაო ნან­ტა­კეტ­ში", "ევ­რო­პის გვა­მე­ბი", "დევ­ნი­ლის დაბ­რუ­ნე­ბა", - ეს ის ლექ­სე­ბია, რომ­ლე­ბიც წიგ­ნის გა­მო­ცე­მის­თა­ნა­ვე ქრეს­ტო­მა­თი­ულ ნი­მუ­შე­ბად იქც­ნენ.

რო­ბერტ ლო­უ­ე­ლი ყო­ველ­თ­ვის გა­ნი­ხი­ლე­ბო­და, რო­გორც შე­მოქ­მე­დი, რო­მე­ლიც მთე­ლი სი­სავ­სი­თა და, თუ გნე­ბავთ, დრა­მა­ტუ­ლო­ბით აღ­იქ­ვამ­და მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბი­თო­ბის, ტრა­დი­ცი­ის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბას. არ­ა­მარ­ტო შე­მოქ­მე­დე­ბა, მი­სი წარ­მო­მავ­ლო­ბაც კი ტრა­დი­ცი­ის უწყ­ვე­ტო­ბა­ზე მი­ა­ნიშ­ნებს: XIX სა­უ­კუ­ნის უკ­ა­ნას­კ­ნელ რო­მან­ტი­კო­სად წო­დე­ბუ­ლი ჯე­იმს რა­სელ ლო­უ­ე­ლი მი­სი დიდ­პა­პა იყო, ხო­ლო ამ­ე­რი­კუ­ლი იმ­ა­ჟიზ­მის ერთ-ერ­თი ლი­დე­რი, ემი ლო­უ­ე­ლი, დე­ი­და. "ტრა­დი­ცია მუდ­მი­ვი ცვა­ლე­ბა­დო­ბაა და არა უძ­რა­ო­ბა, - წერ­და ლო­უ­ე­ლი, - ტრა­დი­ცია გან­ვი­თა­რე­ბის სი­ნო­ნი­მია, ოღ­ონდ აქ უნ­და და­ვა­მა­ტოთ ერ­თი დე­ტა­ლი: არა ნე­ბის­მი­ე­რი, არ­ა­მედ სწო­რი გან­ვი­თა­რე­ბის სი­ნო­ნი­მი".

სწორ გან­ვი­თა­რე­ბა­ში, ცხა­დია, ბუ­ნებ­რი­ვი გან­ვი­თა­რე­ბა იგ­უ­ლის­ხ­მე­ბა და პო­ე­ტის ამგ­ვა­რი პო­ზი­ცია ყვე­ლა­ზე ნათ­ლად 50-იან წლებ­ში იჩ­ენს თავს: ამ­ე­რი­კულ პო­ე­ზი­ა­ში ეს იყო ფა­სე­უ­ლო­ბა­თა გა­და­ფა­სე­ბის, ამ­ბო­ხის წლე­ბი. ერ­თი შე­ხედ­ვით, ეს ამ­ბო­ხი სო­ცი­ა­ლუ­რი ხა­სი­ა­თი­სა უფ­რო იყო, მაგ­რამ მას­ში აშ­კა­რად იგრ­ძ­ნო­ბო­და გარ­ვე­უ­ლი აგ­რე­სი­აც, რო­მე­ლიც იმ დრო­ი­სათ­ვის უკ­ვე ტრა­დი­ცი­უ­ლად ქცე­უ­ლი მო­დერ­ნის­ტუ­ლი პო­ე­ტი­კი­სად­მი იყო მი­მარ­თუ­ლი. ამ­ე­რი­კულ პო­ე­ზი­ა­ში გა­მოჩ­ნ­და ყვე­ლა­ზე გა­ღი­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი და გა­მომ­წ­ვე­ვი თა­ო­ბა - ბიტ­ნი­კე­ბი. ჩარლზ ოლ­სო­ნი, ჯეკ კე­რუ­ა­კი, კარლ შა­პი­რო, ალ­ენ გინ­ზ­ბერ­გი, - ის­ი­ნი უპ­ი­რის­პირ­დე­ბოდ­ნენ ყვე­ლა­ფერს, რაც მა­ნამ­დე შექ­მ­ნი­ლი­ყო, თვით პო­ე­ზი­ა­საც კი, რად­გან მა­საც მა­ხინ­ჯი ამ­ე­რი­კუ­ლი ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ის სის­ხ­ლ­ხორ­ცე­ულ ნა­წი­ლად თვლიდ­ნენ. და ას­ეთ ვი­თა­რე­ბა­ში გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა შე­ი­ძი­ნა რო­ბერტ ლო­უ­ე­ლი­სა და მი­სი რამ­დე­ნი­მე მე­გო­ბა­რი პო­ე­ტის პო­ზი­ცი­ამ, რო­მელ­თა შო­რის იყვ­ნენ თე­ო­დორ როტ­კე, ჯონ ბე­რი­მა­ნი, რენ­დალ ჯა­რე­ლი; მათ ერთ­გ­ვა­რი ხი­დის ფუნ­ქ­ცია შე­ას­რუ­ლეს ომ­ამ­დელ და ომ­ის შემ­დ­გომ ამ­ე­რი­კულ პო­ე­ზი­ა­ში და გა­მო­რიცხეს ტრა­დი­ცი­ის წყვე­ტა.

ლო­უ­ე­ლი არ მი­ე­კუთ­ვ­ნე­ბო­და იმ პო­ეტ­თა რიცხვს, რომ­ლე­ბიც ერთხელ მიღ­წე­ულს სჯერ­დე­ბი­ან და თა­ვი­ანთ შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში არ­ა­ნა­ი­რი ძი­რე­უ­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბი აღ­არ შე­აქვთ. ამ­ის მა­გა­ლი­თე­ბი მრავ­ლა­დაა ამ­ე­რი­კულ პო­ე­ზი­ა­ში, ვთქვათ, ვე­ჩელ ლინ­დ­ზის, ლენ­გ­ს­ტონ ჰი­უ­ზის, ოგ­დენ ნე­შის მშვე­ნი­ე­რი, მაგ­რამ ერთ­ფე­რო­ვა­ნი ლი­რი­კა. ლო­უ­ე­ლის პო­ე­ტი­კა გა­ნუწყ­ვეტ­ლივ იცვ­ლე­ბო­და, წიგ­ნი­დან წიგ­ნამ­დე დი­ა­მეტ­რუ­ლად გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბულ სა­ხეს იძ­ენ­და. ასე გან­სა­ჯეთ, მის უკ­ა­ნას­კ­ნელ წიგ­ნ­შიც კი, რო­მე­ლიც 60 წლის პო­ეტ­მა გარ­დაც­ვა­ლე­ბამ­დე რამ­დე­ნი­მე თვით ად­რე გა­მოს­ცა, კრი­ტი­კო­სე­ბი სრუ­ლი­ად ახ­ა­ლი ეტ­ა­პის და­საწყისს ხე­დავ­დ­ნენ.

პირ­ვე­ლი ძი­რე­უ­ლი შე­მობ­რუ­ნე­ბა რო­ბერტ ლო­უ­ე­ლის პო­ე­ზი­ა­ში 1959 წელს გა­მო­ცე­მულ "ცხოვ­რე­ბის გაკ­ვე­თი­ლებ­ში" შე­იმ­ჩ­ნე­ვა. პო­ე­ტი, რომ­ლის ლი­რი­კუ­ლი "მე" აქ­ამ­დე ყო­ველ­თ­ვის გუნ­დუ­რი ხა­სი­ა­თი­სა იყო, რომ­ლის ხმა ერ­თი ნიღ­ბი­დან მე­ო­რეს გა­და­ე­ცე­მო­და, მო­უ­ლოდ­ნე­ლად უკ­ი­დუ­რე­სი სუ­ბი­ექ­ტი­ვიზ­მი­სა­კენ შე­მობ­რუნ­და. ავ­ტო­ბი­ოგ­რა­ფი­უ­ლო­ბის ის თით­ქ­მის და­მაბ­ნე­ვე­ლი დო­ზა, რო­მე­ლიც ამ წიგ­ნ­შია წარ­მოდ­გე­ნი­ლი, სრუ­ლი­ად მო­უ­ლოდ­ნე­ლი აღ­მოჩ­ნ­და ლო­უ­ე­ლის მკითხ­ვე­ლე­ბის­თ­ვის. პო­ე­ტი, რო­მე­ლიც ყო­ველ­თ­ვის გა­მო­ირ­ჩე­ო­და მკაც­რად ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი სა­ლექ­სო ფორ­მე­ბით, ამ­ჯე­რად თვით­დი­ნე­ბა­ზე მიშ­ვე­ბუ­ლი ფრა­ზე­ბით ალ­ა­პა­რაკ­და. მაგ­რამ მო­უ­წეს­რი­გე­ბე­ლი და სპონ­ტა­ნუ­რი რიტ­მი­კა, თით­ქ­მის პრო­ზა­ულ პა­სა­ჟებ­ში ალ­აგ-ალ­აგ შემ­თხ­ვე­ვით გა­მო­რე­უ­ლი რით­მე­ბი, ლექ­სე­ბის ან­ტი-კომ­პო­ზი­ცი­უ­რო­ბა და სტი­ქი­უ­რი სი­უ­ჟე­ტე­ბი, რაც 20-იანი წლე­ბის "ცნო­ბი­ე­რე­ბის ნა­კად­თან" და­კავ­ში­რე­ბულ ექს­პე­რი­მენ­ტებს მოგ­ვა­გო­ნებს, მხო­ლოდ ერ­თი და, შე­იძ­ლე­ბა ითქ­ვას, მე­ო­რე­ხა­რის­ხო­ვა­ნი დე­ტა­ლია ლო­უ­ე­ლის პო­ე­ზი­ის სა­ხეც­ვ­ლი­ლე­ბი­სა. მთა­ვა­რი მა­ინც თე­მა­ტი­კა იყო: ესაა ლექ­სე­ბი-დღი­უ­რე­ბი, ავ­ტო­ბი­ოგ­რა­ფი­უ­ლი და ფრაგ­მენ­ტუ­ლი ჩა­ნა­წე­რე­ბი, სა­დაც პო­ე­ტი შე­ლა­მა­ზე­ბი­სა და ყო­ველ­გ­ვა­რი გამ­ხატ­ვ­რუ­ლო­ბის გა­რე­შე აღ­წერს ეპ­ი­ზო­დებს თა­ვი­სი წარ­სუ­ლი­დან, აწმ­ყო­დან, სა­უბ­რობს ოჯ­ა­ხის წევ­რებ­ზე, მე­გობ­რებ­ზე, და ეს ყვე­ლა­ფე­რი უკ­ი­დუ­რე­სად ნა­ტუ­რა­ლის­ტუ­რი ფორ­მე­ბით ხორ­ცი­ელ­დე­ბა: პერ­სო­ნა­ჟებ­სა და ად­გი­ლებს თავ­თა­ვი­ან­თი სა­ხე­ლი ერქ­მე­ვა, მი­ნი­მუ­მამ­დეა დაყ­ვა­ნი­ლი ლექ­ს­ში ას­ა­ხუ­ლი მოქ­მე­დე­ბის კო­მენ­ტი­რე­ბა. ტექ­ს­ტი მხო­ლოდ აღ­ად­გენს იმ­ას, რაც იყო, აღ­ად­გენს დი­ა­ლო­გებ­სა და დე­კო­რა­ცი­ებს, და არ­ცერთ ლექ­ს­ში არ შე­იმ­ჩ­ნე­ვა არ­ა­ფე­რი, რა­საც თუნ­დაც პი­რო­ბი­თად ვუ­წო­დებ­დით ფა­ბუ­ლას, ღერძს, რო­მე­ლიც სი­უ­ჟეტს კომ­პო­ზი­ცი­ურ მთლი­ა­ნო­ბას მი­ა­ნი­ჭებ­და. ყო­ვე­ლი ლექ­სის და­საწყი­სი და და­სას­რუ­ლი უკ­ი­დუ­რე­სად პი­რო­ბი­თია, მაგ­რამ ეს თით­ქ­მის ჰა­ერ­ში გა­მო­კი­დე­ბუ­ლი და ერთ­მა­ნეთ­თან და­უ­კავ­ში­რე­ბე­ლი ფრაგ­მენ­ტე­ბი ქმნი­ან სა­ო­ცარ და სკრუ­პუ­ლო­ზურ მთლი­ა­ნო­ბას, რო­ცა მათ არა ცალ­ცალ­კე, არ­ა­მედ ერ­თად - წიგ­ნად - აღ­ვიქ­ვამთ.

"აღ­სა­რე­ბი­თი ლი­რი­კა", ასე მო­ნათ­ლა კრი­ტი­კამ რო­ბერტ ლო­უ­ე­ლის ეს ახ­ა­ლი და უჩ­ვე­უ­ლო სტი­ლი და ეს ტერ­მი­ნი მა­ლე გას­ც­და მხო­ლოდ ერ­თი პო­ე­ტის საზ­ღ­ვ­რებს: ორ­ი­ოდ წე­ლი­წად­ში სიტყ­ვა "აღ­სა­რე­ბი­თი" ამ­ე­რი­კუ­ლი პო­ე­ზი­ის ერთ-ერ­თი მძლავ­რი მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბის ეპ­ი­თე­ტად იქ­ცა, მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბის, რომ­ლის ფუ­ძემ­დებ­ლად სწო­რედ რო­ბერტ ლო­უ­ე­ლი მო­ი­აზ­რე­ბა.

მაგ­რამ პო­ე­ტის ეს რა­დი­კა­ლუ­რი შე­მობ­რუ­ნე­ბა არ ნიშ­ნავს იმ­ას, რომ მან სრუ­ლი­ად გაწყ­ვი­ტა კავ­ში­რი თა­ვის ძველ პო­ე­ტი­კას­თან, უბ­რა­ლოდ, 60-იანი წლე­ბი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი ამ ახ­ალ­მა ხედ­ვამ შე­და­რე­ბით იმძ­ლავ­რა ძველ­ზე. "ცხოვ­რე­ბის გაკ­ვე­თი­ლე­ბის" შემ­დეგ გა­მო­ცე­მუ­ლი პირ­ვე­ლი­ვე წიგ­ნით - "კავ­ში­რი­სათ­ვის და­ხო­ცილ­ნი", 1963, - პო­ეტ­მა კრი­ტი­კო­სებ­სა და მკითხ­ვე­ლებს და­ა­ნა­ხა, რომ ის ის­ევ ძვე­ლი ლო­უ­ე­ლი იყო, ფორ­მის დი­დოს­ტა­ტი და მას­შ­ტა­ბუ­რად მო­აზ­როვ­ნე შე­მოქ­მე­დი, რო­მე­ლიც სა­ბო­ლო­ოდ არ გა­მო­კე­ტი­ლა სა­კუ­თა­რი სუ­ბი­ექ­ტუ­რი რე­ა­ლო­ბის ნა­ჭუჭ­ში.

მომ­დევ­ნო კრე­ბუ­ლე­ბი­დან პირ­წ­მინ­დად ავ­ტო­ბი­ოგ­რა­ფი­უ­ლი მხო­ლოდ ერ­თი იყო, 1973 წელს გა­მო­ცე­მუ­ლი წიგ­ნი "ლი­ზის და ჰე­რი­ეტს". ამ წიგ­ნის ხა­სი­ათ­ზე თა­ვად სა­თა­უ­რიც მეტყ­ვე­ლებს: ლი­ზი - პო­ე­ტის მე­უღ­ლის სა­ხე­ლია, ჰე­რი­ე­ტი კი - ქა­ლიშ­ვი­ლის. ლო­უ­ე­ლის და­ნარ­ჩე­ნი კრე­ბუ­ლე­ბი მეტ-ნაკ­ლე­ბად შე­რე­უ­ლი ხა­სი­ა­თი­საა და მათ­ში თა­ნაბ­რად არ­ის წარ­მოდ­გე­ნი­ლი რო­გორც დო­კუ­მენ­ტუ­რი, ისე ად­რე­უ­ლი ლო­უ­ე­ლი­სათ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი ფი­ლო­სო­ფი­უ­რი ლი­რი­კის ნი­მუ­შე­ბი. ამ კრე­ბუ­ლებს შო­რის გან­სა­კუთ­რე­ბით მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია ას­ე­ვე 1973 წელს გა­მო­ცე­მუ­ლი წიგ­ნი "ის­ტო­რია"; ეს არ­ის წიგ­ნი-გა­ლე­რეა, რო­მე­ლიც წარ­მოგ­ვიდ­გენს სხვა­დას­ხ­ვა ცნო­ბი­ლი ის­ტო­რი­უ­ლი პი­რე­ბი­სა თუ თა­ნა­მედ­რო­ვე მოღ­ვა­წე­ე­ბის პორ­ტ­რე­ტებს. ძნე­ლი მი­სახ­ვედ­რია, თუ რა პრინ­ცი­პით ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლობ­და პო­ე­ტი მა­თი შერ­ჩე­ვი­სას, - ალ­ექ­სან­დ­რე მა­კე­დო­ნე­ლი, სერ ტო­მას მო­რი, რო­ბერტ ფროს­ტი, რემ­ბ­რან­დ­ტი, მა­რია სტი­უ­არ­ტი, ჯონ კე­ნე­დი, დან­ტე, ად­ოლფ ჰიტ­ლე­ტი, უილ­ი­ამ კარ­ლოს უილ­ი­ამ­სი, აბ­რა­ამ ლინ­კოლ­ნი, რენ­დოლ ჯა­რე­ლი, მო­ცარ­ტი... გარ­და პორ­ტ­რე­ტე­ბი­სა, "ის­ტო­რია" კი­დევ ორ და­მო­უ­კი­დე­ბელ ნა­წილს შე­ი­ცავს, ესაა ციკ­ლი "ოც­და­ა­თი­ა­ნი წლე­ბი" და პო­ე­მა "მექ­სი­კა".

პუბ­ლი­კა­ცი­ა­ში წარ­მოდ­გე­ნი­ლი ლექ­სე­ბი შე­სუ­ლია რო­ბერტ ლო­უ­ე­ლის მი­ერ 1975 წელს გა­მო­ცე­მულ კრე­ბულ­ში "დღი­თიდ­ღე". შე­იძ­ლე­ბა ითქ­ვას, რომ ეს არ­ის მი­სი შე­მა­ჯა­მე­ბე­ლი კრე­ბუ­ლი, ყვე­ლა­ზე სქელ­ტა­ნი­ა­ნი და ყვე­ლა­ზე მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი, რო­მელ­შიც წარ­მო­ჩინ­და ლო­უ­ე­ლის შე­მოქ­მე­დე­ბის სხვა­დას­ხ­ვა ეტ­ა­პი­სათ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი ყვე­ლა თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბა.

This post has been edited by strixnina on 16 Apr 2009, 00:04

მიმაგრებული სურათი

ტაკ, კაი თარგმანი და პატივისცემა.

იუსტან ჰიუ ოდენი
თარგმანი ინგლისურიდან - ზვიად რატიანი

უ.ბ.იეიტსის მოსაგონარი
(მოკვდა 1939-ის იანვარში)

I
ის მკვდარ ზამთარში გაუჩინარდა.
მოყინული არხები და სანახევროდ ცარიელი აეროპორტი,
თოვაში ფორმადაკარგული ქანდაკებები,
ვერცხლისწყალი, მომაკვდავი დღის ხახაში დაგუბებული.
ყველა დანადგარი, თუკი რამ არსებობს, ერთხმად ამტკიცებდა,
რომ დღე, როცა ის მიიცვალა, იყო ბნელი, და იყო ცივი.

შორს მისი სამკვდრო სარეცლიდან
მარადმწვანე ტყის სიღრმეში მირბოდნენ მგლები,
სოფლის მდინარე დაებნია ახალმოდურ ხიდსა და ჯებირს,
მტირალი ხმები
პოეტის სიკვდილს უმალავდნენ მისივე ლექსებს.

მისთვის კი იდგა თავისთავის ბოლო შუადღე,
სანიტრებისა და ფუსფუსის შუადღე;
შეთქმულება მზადდებოდა მისი ტანის განაპირა პროვინციებში,
მისი გონების მოედნები დაცარიელდნენ,
საეჭვოდ სდუმდნენ არტერიები,
გრძნობის რუები დამშრალიყვნენ; ის გარდაისახა თავის მკითხველებში.

ის განიფინა ათასობით ქალაქთა თავზე,
მიცემული უცხო შეგრძნებებს,
ბედნიერების მაძებარი უცხო სივრცეში,
უცხო სინდისის კანონებით რათა ეზღო ძველი ცოდვები.
ხოლო სიტყვები, მკვდრის სიტყვები,
თავს აფარებდნენ ცოცხლების გულებს.

და რომელიღაც მნიშვნელოვნად მოზუზუნე ხვალინდელ დღეში,
სადაც ჭიანჭველებივით ირევიან ბროკერები ბირჟის ჰოლებში,
ღარიბები კი, თუკი რამით სულდგმულობენ, ისევ ტანჯვებით,
და, თავისთავის გალიაში მომწყვდეული, ყველა ტკბება საკუთარი თავისუფლებით,
მოიძებნება რამდენიმე ათასი გული,
რომელიც იმ დღეს არ დაივიწყებს,
ვერ ივიწყებენ როგორც დღეებს, როცა რაღაც უჩვეულო აქვთ ჩადენილი.
ყველა დანადგარი, თუკი რამ არსებობს, ერთხმად ამტკიცებდა,
რომ დღე, როცა ის მიიცვალა, იყო ბნელი, და იყო ცივი.


II
სულელი იყავი, ჩვენსავით სულელი, მაგრამ შენმა ნიჭმა გაუძლო
ფიზიკურ ხრწნას და ფულიანი ქალების ოხვრას,
შენც გაგიძლო და გადაგლახა. შენ შეშლილმა ირლანდიამ გატკინა ლექსი,
რომელიც ახლაც შეშლილია, თვითონაც და მისი ამინდიც,
პოეზიით არაფერი არ იცვლება, ის მხოლოდ ცოცხლობს
თქმადი სიტყვების ტრამალებში, ჭკვიანი ხალხი
მასთან საქმეს არ დაიჭერს; სამხრეთისკენ მიცოცავს იგი
განმარტოების სევდიანი ქოხებიდან, საქმიანი ტკივილებიდან,
იპყრობს ქალაქებს, სადაც გვწამს და სადაც ვკვდებით; ჩვენც გადაგვლახავს,
თვითონ იქნება ამბავიც და ამ ამბის მთქმელიც.


III
ძვირფასი სტუმარი მიიღე, მიწავ,
უილიამ იეიტსი, დაღლილი, მიწვა
განსასვენებლად. ლექსისგან დაცლილი
მიწვა ირლანდიის ჭურჭელი; აძინე.

ჟამი კი, რომელსაც ყოველთვის სძულდა
ძალა და სიმტკიცე უმანკო სულთა,
რომელიც მშვიდად და გულგრილად გახრწნის
უზადო სხეულის თვითოეულ ნაწილს,

ეთაყვანება ერთადერთს - ენას,
როგორღაც ძალუძს იმათი თმენაც,
რომლებიც ენას ღამეს უთევენ,
მათ ნებისმიერ ცოდვას უტევებს

და კი არ დასჯის, გაუწვდის გვირგვინს.
ჟამი შეუნდობს რედიარდ კიპლინგს.
მხოლოდ იმიტომ შეუნდობს კლოდელს,
რომ იგი სხვებზე სარწმუნოდ გოდებს.

ახლა ევროპის წყვდიად ღამეში
ისმის ერთურთის ხორცზე დაგეშილ
ძაღლების ყეფა. ყოველი ერი
სიძულვილს თესს და იგივეს ელის.

ყოველი სახე - სირცხვილის დამღით,
რამდენიც ტვინი, იმდენი ნაღმი,
გამშრალი ცრემლის იმდენი კვალი,
ან გაყინულის, რამდენიც თვალი.

შენ კი, პოეტო, უმღერე დიადს,
თუნდაც ფსკერამდე ჩასდიო წყვდიადს,
მაინც უმღერე! შენი თავხედი
ხმით გვანუგეშე: კმარა, გამხნევდით.

ისე უმღერე ტკივილებს ჩვენსას,
რომ შეგვიცოდოს კაცმაც და ლექსმაც,
ჩვენი პატარა ტანჯვა გაზარდე
და აამაღლე მწიფე ვაზამდე.

დაე, ამოსკდეს ხრიოკ გულებში
მკურნალი წყალი, როგორც ნუგეში,
და დროის ვიწრო დილეგში ნაგვემთ
გვასწავლე ქება, გჯეროდეს, ვაქებთ.


MUSEE DES BEAUX ARTS

რა კარგად იცნობდნენ ტანჯვას
ისინი, ძველი ოსტატები; როგორ ესმოდათ
მათი, ვინც უკვე იტანჯება, როცა ირგვლივ უმეტესობა
მშვიდად სადილობს ან სეირნობს, ან ფანჯრიდან იხედება და ასე ხარჯავს
დროს. ხოლო როცა მოხუცები დგანან, ელიან
ბრწყინვალე შობას, მათ ესმოდათ, რომ იქვე უნდა
ჩანდეს ტყისპირი და ბავშვები, რომლებიც გუნდად
მოყინულ ტბორზე სრიალებენ.

ახსოვდათ მუდამ,
რომ ტანჯვა მთელი სისასტიკით იქ აღწევს ზენიტს,
სადაც ვერავის ააღელვებს: ძაღლები კვლავაც
ძაღლურ ცხოვრებას განაგრძობენ, ჯალათის ცხენი
ხეს უხახუნებს ჩამომხმარ გავას.

ავიღოთ თუნდაც ბრეიგელის "იკაროსი". ვერ ამჩნევს ვითომ
უბედურებას ვერაფერი; ვერც ის მხვნელი, რომელსაც თვითონ
ნათლად ჩაესმა კივილის ხმა სადღაც უკნიდან
და მაინც, ვითომც არაფერი, არც გაუკვირდა.
მზეც კვლავ აბრწყინებს მწვანე ტალღას, რომელმაც შთანთქა
თეთრი წვივები. ხალხი მოჩანს გემბანზე, მათგან
როგორ იქნება, რომ ვერავის მოეკრა თვალი
ციდან მომწყდარი ბიჭისათვის? მაინც გულგრილად
მიცურავს გემი, ლივლივებს წყალი.


ეს კი მართლა მაგარი გამოუვიდა (ორივეს))

აქილევსის ფარი

ის ტვიფრავს, ქალი ელის
ზეთისხილებს და ყურძენს,
და მარმარილოს ქალაქს,
წყალში ჩაშვებულ ღუზებს,
მაგრამ ელვარე ფარზე
ტვიფრავს ოსტატის ხელი
ტყვიისფერ ცას და ხედებს
უკაცრიელი ველის.

მოტიტვლებული ადგილია, უმზეო, რუხი,
არსად ბალახი ან სიცოცხლის რამე ნიშანი
და არსად კუნძი, რომ ჩამოჯდე, მოხარო მუხლი,
მაგრამ უეცრად, როგორც მტვერი, წამოიშალნენ
ლეგიონები, და ჩამწკრივდნენ; თითქოს სიშავე
აკლდა მიდამოს - მილიონი აბჯარი იშვა
და მილიონი უტყვი სახე ელოდა ნიშანს.

იყო ხმა, სახე არსად ჩანდა, ხმა იყო ციდან,
ის აცხადებდა, რომ მიზანი მუდამ ამართლებს
და ასე შემდეგ; და ბრძანებებს კბილებში სცრიდა,
არც მოდასტურე სჭირდებოდა, არც მოკამათე.
ჯარი დაიძრა, სულერთია, რასაც დამართებს
მას ეს ბრძანება, მთავარია, მორჩილად მიყვეს;
წამოშლილ მტვერში ადვილია, ბრმად ენდო სიტყვებს.

ის ტვიფრავს, ქალი ელის
მსხვერპლად შესაწირ ნახირს,
თეთრი ვარდებით მორთულს,
როგორ მიდენის ხალხი,
მაგრამ ელვარე ფარზე
ის საკუთრხევლის ნაცვლად
სულ სხვა სურათებს ხედავს,
ხედავს ცეცხლსა და ნაცარს.

მავთულხლართებით მოერაგათ მიდამო, იქ კი
დაღლილ მსაჯულებს მორეოდათ უკვე მთქნარება,
ცხელი დღე იყო და გუშაგებს სდიოდათ ხვითქი,
აქეთ ბრბო იდგა, შეყრილიყო აუარება
მოცლილი ხალხი, დანატრული დროის ტარებას;
ბოლოს ის სამიც გაუყენეს მტვრიან აღმართებს,
მერე კი ჯვრები მათიანად ცისკენ აღმართეს.

ძალიც, დიდებაც, რაც სამყაროს ამკობს და შვენის,
რაც ძვირფასია და არასდროს ეცვლება ფასი,
სხვის ხელში იყო მოქცეული, იმ სამს კი შველის
ვერ ექნებოდა იმედი და, მითუფრო, შანსი.
ბრბო ითრობოდა მათი ტანჯვით, არ ქონდა აზრი
შიშის დაფარვას, სიამაყეს, აღარც მორცხვობას,
და ისე მოკვდნენ, მათი ხორცი ჯერაც ცოცხლობდა.

ის ტვიფრავს, ქალი ელის
ან ათლეტების შეჯიბრს,
ან მოცეკვავე წყვილებს,
წრეში ცეცხლივით შეჭრილთ,
ელის ვნებიან როკვას,
მაგრამ ელვარე ფარზე
ტვიფრავს ოსტატის ხელი
ხაზებს, ეკლოვან ხაზებს.

ეს აგზნებული მოზარდია, ქვას იღებს, ესვრის
გაფრენილ ჩიტს და გზას განაგრძობს. სულ მალე მორიგ
მსხვერპლსაც დალანდავს. ის დიდია, მას უკვე ესმის,
რომ ქალზე უნდა იძალადო, იცის, რომ ორი
ადვილად მოკლავს ერთს - მესამეს. არ სჯერა ჭორის,
თითქოს ამქვეყნად ვიღაც მართლა იცავს პირობებს
ან თითქოს ვინმე შეიძლება სხვისთვის ტიროდეს.

და მესაჭურჭლე ღმერთი,
ჰეფესტო, დგება განზე,
ქალი კი კივის, მისი
შვილისთვის ნაჭედ ფარზე
ამოუტვიფრავს ღმერთკაცს
გმირი, რომელიც კვდება,
ქალი უმზერს და ტირის,
აქილევსია, ხვდება.

This post has been edited by strixnina on 17 Apr 2009, 15:28

მიმაგრებული სურათი

ახლო მომავალში ხომ არ ექნება სადმე საღამო?
თუ ასეთი რამე იქნება აუცილებლად დაწერეთ აქ, გთხოვთ

რაინერ მარია რილკე


გარეუბანში

ზემოთ მოხუცმა ქალმა, ამოახველა ხრინწი
და განუტევა სული. ვინ იყო იგი? მან ხომ
ქვეყნად დაცინვის მეტი სხვა ვერაფერი ნახა,
მისი სახელიც, ალბათ, ზუსტად არავინ იცის.

მორყეული და ძველი, შავი ეტლი დგას გარეთ;
მდაბიოების ხროვამ გამოასვენა გვამი;
არ გაუვლიათ მეტრიც - და უკვე ეტლში დგამენ
მის უღარიბეს კუბოს. და იხურება კარი.

იქნევს მეეტლე მათრახს და ჩამომხმარი ცხენი
სასაფლაოსკენ მიდის, ისე მსუბუქად, ვითომც
მთელი სიცოცხლის ნაცვლად, თავის ტანჯვით და ლხენით,
ეტლის ძარაზე მხოლოდ მკვდარი სიზმარი იდოს.

++++++++++++++++++

ძალიან, ძალიან მომნატრდა.. : )

This post has been edited by Moreira on 17 Apr 2009, 19:08

the_lizard_king

ჯერ ძველ ჭრილობებს იშუშებს

BEKO

........................................


ახალი ლექსები!!!

sibneleSi mocekvave

რავა, აქვს თუ?
ბიზნესში წავიდაო. საბოლოოდო.

ეს ის რატიანია? გალაკტიონის "მესაფლავეზე" რომ თქვა, პოეზიის ფსკერიაო?

ეგ ხომ კოტიკას საყვარელი ძმაა, კოტიკა ამბობდა, მეო, უნივერსიტეტის წინ სახლში გავიზარდე და ბებია თავადი იოსელიანი მყავდაო, გალაკტიონი კი ერთი საწყალი ჭყვიშელი ბიჭი იყოო.....

svani67

არა, ეს ის რატიანია ბიზნესში რო წასულა და მე კი ფიჭური კავშირგაბმულობის ბიზნესი მეგონა, მაგრამ არა.. რაღაც ძვირფასეულობის ცეხი გაუხსნიაო მარგალიტები ამოაქვს პოეზიის ფსკერიდან



კოტიკა არ ვიცი. მაგის თემა იყო ისე სადღაც აქ..

This post has been edited by sibneleSi mocekvave on 1 May 2009, 23:38

svani67

სისხლის სუნი მცემს.

შარშანდელები