„ქართული კოშმარი“ — ამ სათაურით ეხმაურება საქართველოში მიმდინარე მოვლენებს და მასში ბიძინა ივანიშვილის როლს შვეიცარიული გაზეთი. ავტორი ოლიგარქის ძალაუფლების სტრუქტურას კაფკასეულს უწოდებს და წერს, რომ ის მთლიანად ეფუძნება მაქინაციას და პოლიტიკურ დამოკიდებულებას
საქართველოს მმართველ პარტიას სახელში აქვს სიტყვა „ოცნება“, მაგრამ მისი პოლიტიკა ამზადებს ქვეყანაში არსებულ ყველა დემოკრატიულ ძალას. პარტიისა და ხელისუფლების უკან დგას ოლიგარქი ბიძინა ივანიშვილი, რომელმაც შექმნა ავტორიტარული რეჟიმი და აჰყავს საქართველო რუსეთის მკლავებში. უკრაინასთან ურთიერთობა მასიურად გაუარესდა. როგორც ჩანს, საქართველოს ხელისუფლება ზრუნავს მოსკოვის პროვოცირებაზე, მაგრამ მისი ერთადერთი მიზანი ძალაუფლების უზრუნველყოფაა. როგორც ჩანს, ევროკავშირი დილემის წინაშე დგას: დემოკრატიული სტანდარტები თუ გეოპოლიტიკური ინტერესები. მკაფიო და ჭკვიანურ პოლიტიკას შეუძლია ორივე მიაღწიოს, მაგრამ გაურკვევლობით ევროკავშირი ორივეს კარგავს. ეს მით უფრო საშიშია, რადგან საქართველოში, ისევე როგორც მსოფლიოს ბევრ სხვა ქვეყანაში, რუსეთი თავს დამხმარედ წარმოაჩენს კოლონიური ჩაგვრის წინააღმდეგ ბრძოლაში. მაგრამ პუტინის რეჟიმი უკრაინაში აჩვენებს თავის ნამდვილ სახეს.
აღმოსავლეთ ევროპა: ბატონო ანდრონიკაშვილი, საქართველო მოსკოვის აგრესიის შემდეგ მსხვერპლად ითვლებოდა რუსეთის მიერ უკრაინის დამხობიდან პირველივე კვირაში. მას შემდეგ ქვეყანა მხედველობიდან გაქრა. როგორია შიდაპოლიტიკური ვითარება, ხელისუფლებისა და ოპოზიციის ურთიერთობა და სამოქალაქო საზოგადოების მდგომარეობა?
ზაალ ანდრონიკაშვილი: საქართველო ღრმად დაყოფილია. და არ არის მხოლოდ ერთი გაყოფა. ერთი მხრივ, უკიდურესი პოლარიზაციაა ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის. მეორე მხრივ, ასევე არის მნიშვნელოვანი განსხვავებები მთელ პოლიტიკურ კლასსა და დასავლურზე ორიენტირებულ სამოქალაქო საზოგადოებას შორის.
არაუგვიანეს 2020 წლიდან საქართველომ დემოკრატიის კუთხით მასიური ნაბიჯები გადადგა უკან. ეუთოს განცხადებით, 2020 წლის შემოდგომის საპარლამენტო არჩევნები თავისუფალი იყო, მაგრამ ადმინისტრაციული რესურსის მნიშვნელოვან გამოყენებას მოიცავდა. პრობლემა ის არის, რომ ეუთოს ვერდიქტი ფაქტობრივი კენჭისყრის ჩატარების შესახებ პრაქტიკულად კარტ ბლანშია. არჩევნების დამკვირვებლები თავიანთ მოხსენებებში ასევე აღნიშნავენ, რომ საარჩევნო კანონმდებლობა იწვევს სტრუქტურულად არათანაბარ პირობებს და რომ ივანიშვილის რეჟიმი საარჩევნო კამპანიას მართავდა აბსოლუტურად უსამართლო საშუალებებით.
ფაქტობრივად, ზღვარი ოლიგარქ ბიძინა ივანიშვილის პარტიას „ქართულ ოცნებას“, რომელიც ხელისუფლებაშია 2012 წლიდან, და ვაჰლენის სახელმწიფო ხელისუფლებას შორის სრულიად ბუნდოვანია. მიუხედავად საარჩევნო კანონმდებლობის ცვლილებისა, რომელიც მიღებულ იქნა მხოლოდ ქუჩის პროტესტის შემდეგ და ევროკავშირისა და აშშ-ს ზეწოლის ქვეშ 2020 წლის ივნისში, რამაც მრავალუფლებიანი კენჭისყრით არჩეული დეპუტატების რაოდენობა 150-დან 30-მდე შეამცირა, ქართულმა ოცნებამ მიაღწია აბსოლუტური მრავალუფლებიანი ცვლილება მანდატში. გავრცელებული ინფორმაციით, ივანიშვილი პოლიტიკიდან 2021 წლის დასაწყისში დატოვა, როგორც მანამდე 2013-2018 წლებში გააკეთა. ფაქტობრივად, ის აგრძელებს საქართველოს საშინაო და საგარეო პოლიტიკის კურსს. ამიტომ, ღარიბაშვილის ხელისუფლებაზე კი არ უნდა ვისაუბროთ, რომელიც მხოლოდ ფორმალურია, არამედ ივანიშვილის რეჟიმზე.
აღმოსავლეთ ევროპა: კონკრეტულად რა მოხდა ბოლო ორი წლის განმავლობაში?
პოლიტიკური ოპოზიცია და კრიტიკული სამოქალაქო საზოგადოება ექვემდებარება მუდმივ დემონიზაციას ივანიშვილის პროპაგანდისტული მედიის მიერ. ივანიშვილი დგას უმსხვილესი ტელეარხის იმედის, რუსთავი 2-ის და რუსეთის მეგობრული პროპაგანდისტული არხის Post-TV-ს უკან, ხოლო მედია საშუალებები, რომლებიც არ არიან დაახლოებულნი რეჟიმთან, ებრძვიან შევიწროებასა და დაფინანსების პრობლემებს. უმსხვილესი ოპოზიციური ტელევიზიის დირექტორი უჭირს და კვდება, თუნდაც პოლიტიკური მიზეზების გამო. ყოფილი პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი ციხეში 2021 წლის ოქტომბრიდან იმყოფება. მიუხედავად იმისა, რომ არსებობდა თუ არა მისი დაკავების ლეგიტიმური მიზეზები, მისმა დაკავებამ აიძულა ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეამ 2022 წლის ოქტომბრის რეზოლუციით დაენიშნა ის პოლიტპატიმრად და მოითხოვა მისი გათავისუფლება.
მსგავსი ვითარება იყო ბევრ სფეროში - საგარეო პოლიტიკიდან დაწყებული კულტურამდე. ტექნიკური გამოცდილების მქონე დამოუკიდებელი პროფესიონალები გაათავისუფლეს და ჩაანაცვლეს შესაბამისი პარტიული კადრები. როდესაც პროტესტი იმართება, დემონსტრანტებს მემარჯვენე ავაზაკები ავიწროებენ და ივანიშვილის სასამართლოს მიერ მძიმე ჯარიმებს სჯიან. ამასთან, არ ხორციელდება ის რეფორმები, რომლებიც აუცილებელი იქნებოდა ევროკავშირსა და ნატოში ოფიციალურად სასურველი წევრობისთვის. რადგან ეს საფრთხეს შეუქმნის ივანიშვილის ძალაუფლების შეუზღუდავ პოზიციას.
აღმოსავლეთ ევროპა: ამ ფონის გათვალისწინებით, როგორ დაახასიათებდით საქართველოში არსებულ პოლიტიკურ წესრიგს? როგორ და რა ფაზებში განვითარდა ის ბოლო 30 წლის განმავლობაში - და განვითარების რა გზებს ხედავთ?
ანდრონიკაშვილი: საქართველოში, ისევე როგორც საბჭოთა კავშირის ყველა სხვა მემკვიდრე სახელმწიფოში - ბალტიისპირეთის ქვეყნების გარდა - სსრკ-ს დაშლის შემდეგ ახალი სახელმწიფო არ დაარსებულა. შორის იყო საქართველო მიუხედავად იმისა, რომ იგი დამოუკიდებელი სახელმწიფო გახდა, ძალაუფლების სტრუქტურა უცვლელი დარჩა. არსებობს დემოკრატიული ფასადი და ხელისუფლების ფორმალური გამიჯვნა - მაგრამ რეალურად ქვეყანაში დომინირებს ერთპარტიული რეჟიმები ბოლო 30 წლის განმავლობაში, ყველა ეყრდნობა პოლიციის გადაჭარბებულ ძალადობას. მმართველი პარტია დომინირებდა არა მხოლოდ აღმასრულებელ ხელისუფლებაში, არამედ საკანონმდებლო, სასამართლო და ეკონომიკისა და მედიის დიდ ნაწილზე. იქნება ეს გამსახურდიას მრგვალი მაგიდა - დამოუკიდებელი საქართველო 1990-იანი წლების დასაწყისში, შევარდნაძის სამოქალაქო კავშირი 1992-2003 წლებში, სააკაშვილის ნაციონალური მოძრაობა 2003-2012 წლებში თუ ივანიშვილის ქართული ოცნება, თუმცა მას შემდეგ ებრძოდნენ ერთმანეთს პოლიტიკური პროგრამით და ჰქონდათ განსხვავებული ძალაუფლება. ის იყო, რომ ისინი აშენებდნენ ყოველთვის იგივე იყო.
მიუხედავად ყველა პრობლემისა, პირველი სამი რეჟიმის დროს ყოველთვის იყო პროგრესი: გამსახურდიას დროს იყო სახელმწიფო დამოუკიდებლობა, შევარდნაძის ეპოქაში იყო ახალი კონსტიტუციის მიღება, ასევე შიდა პოლიტიკური სტაბილიზაცია სამოქალაქო ომის შემდეგ. ვალუტის გამყარება და საქართველოს საგარეო პოლიტიკის საერთაშორისო ასპარეზზე გამაგრება. სააკაშვილმა ასევე მოახდინა ძალაუფლების მონოპოლიზება, განსაკუთრებით მისი მეორე ვადით. მაგრამ კორუფციასთან ბრძოლა, პოლიციის რეფორმა და მოქალაქეთა მომსახურების მნიშვნელოვანი გაუმჯობესება - ეს ყველაფერი წარმოადგენს ქვეყნის სწრაფ მოდერნიზაციას, რაც მან უზრუნველყო. გარდა ამისა, იყო ძლიერი კავშირი აშშ-სთან.
მოკლედ, ისინი ყველანი, პირველ რიგში, პოლიტიკოსები იყვნენ და ჰქონდათ პოლიტიკური პროგრამა, მიუხედავად იმისა, თუ როგორ განიხილავს მას. ივანიშვილი კი, პირიქით, ოლიგარქია. მან თავისი ქონება გაუმჭვირვალე ვითარებაში მოიპოვა რუსეთში 1990-იან წლებში. დადასტურებულია, რომ ის ყოველთვის აყენებს თავის პირად ინტერესებს მოქალაქეების ან სახელმწიფოს ინტერესებზე მაღლა. საქართველოს ოლიგარქიული კაპიტალი 2012 წლიდან აკონტროლებს. ივანიშვილის პირადი ქონება საქართველოს მთლიანი შიდა პროდუქტის მესამედს შეადგენს. მან გაიტაცა სახელმწიფო და საქართველო ოლიგარქიად აქცია, უფრო სწორედ: ოლიგარქის ქვეშ მყოფი ავტოკრატია.
აღმოსავლეთ ევროპა: რას ნიშნავს ეს ქვეყნის საგარეო პოლიტიკური ორიენტაციისთვის?
ანდრონიკაშვილი: საქართველოში, ისევე როგორც საბჭოთა კავშირის ყველა მემკვიდრე სახელმწიფოში, პოლიტიკური წყობის ხასიათი და საგარეო პოლიტიკური ორიენტაცია მჭიდრო კავშირშია. ეს ძალიან ნათლად ჩანს ბელორუსიაში: რაც უფრო ავტორიტარული, თუნდაც ტოტალიტარული რეჟიმია, მით უფრო მჭიდროდ მიჰყვება რუსეთს. საქართველოში, მიუხედავად ყველა პრობლემისა და მერყეობისა, შევარდნაძემ და სააკაშვილმა ქვეყანა ფუნდამენტურად დასავლეთისკენ გაამახვილეს. და ეს არ იყო უბრალოდ ეკონომიკური ან უსაფრთხოების პოლიტიკის გაანგარიშება, არამედ დემოკრატიული კონსტიტუციური სახელმწიფოს აშენების ნების გამოხატვა, პოლიტიკური წესრიგი, რომელიც ძალიან განსხვავდება რუსეთისა და ირანისგან, რომლებიც ასევე არც თუ ისე შორს არიან საქართველოსგან.
ივანიშვილი არყევს ამ ორიენტაციას, რომელსაც 30 წელია მხარს უჭერს ქართველების აბსოლუტური უმრავლესობა - და ამას საგარეო პოლიტიკაშიც ხედავთ. უკვე 2013 წელს მან განაცხადა, რომ სომხეთის საგარეო პოლიტიკა, ორიენტირებული როგორც დასავლეთის, ისე რუსეთის მიმართ, საქართველოსთვის კარგი მაგალითია. რაც მან არ თქვა, არის ის, რომ ამ პოლიტიკამ სომხეთი სულ უფრო და უფრო მეტად დამოკიდებულს გახადა რუსეთზე.
ივანიშვილის რეჟიმის პირობებში, 2012 წლიდან რუსეთთან ეკონომიკური ურთიერთობები მუდმივად გაფართოვდა. ივანიშვილს მოსკოვთან პოლიტიკური ურთიერთობების გაღრმავებაც სურდა. მაგრამ 2019 წლის ივნისში, როდესაც რუსეთის სახელმწიფო სათათბიროს დეპუტატი, კომუნისტური პარტიის სერგეი გავრილოვი, მართლმადიდებლური საპარლამენტთაშორისო ასამბლეის პრეზიდენტის რანგში, უძღვებოდა ამ ორგანიზაციის სხდომას საქართველოს პარლამენტში რუსულ ენაზე და სკამიდან. პარლამენტის თავმჯდომარის, იმდენად აშკარა იყო სტრუქტურული ძვრების ნიშნები, რამაც გამოიწვია სპონტანური მასობრივი პროტესტი. საპროტესტო აქციები არაპროპორციული პოლიციის ძალით ჩახშობილ იქნა, მაგრამ ამავე დროს გადადგნენ პარლამენტის პრეზიდენტი ერაყი კობახიძე „ქართული ოცნებიდან“ და შეხვედრის ორგანიზატორი ზაქარია ქუცნაშვილი, ასევე ივანიშვილის პარტიიდან. ასევე, როგორც დათმობა, მმართველმა პარტიამ დაპირდა საარჩევნო კანონის რეფორმირებას, რაც აშკარად მმართველი პარტიის სასარგებლოდ იყო. ეს პირობა არ შესრულდა. იყო ცვლილება საარჩევნო კანონში, მაგრამ პარტია „ქართულ ოცნებაში“ დადგმული აჯანყების შემდეგ, დაპირებული ყველა ერთკაციანი ოლქის გაუქმების ნაცვლად, პირდაპირი კანდიდატების რაოდენობა მხოლოდ შემცირდა. სასამართლო რეფორმის ნაცვლად, რომელსაც მოსამართლეთა მეტი დამოუკიდებლობა უნდა მოჰყოლოდა, სასამართლო სისტემა მთლიანად დაიმორჩილა. მას შემდეგ საქართველო პოლიტიკურ მდგომარეობაშია მუდმივი პოლიტიკური კრიზისი. მათ ვერც კი შეწყვიტეს შუამავლობის პირადი მცდელობა, რომელიც ევროსაბჭოს პრეზიდენტმა შარლ მიშელმა 2021 წლის ზაფხულში გააკეთა.
ამ პოლიტიკის მწარე შედეგი ის არის, რომ მიუხედავად იმისა, რომ საქართველომ - ოდესღაც პოსტსაბჭოთა სივრცეში დემოკრატიული რეფორმების პიონერმა - რუსეთის მიერ უკრაინაზე თავდასხმის შემდეგ დაუყოვნებლივ წარადგინა განცხადება ევროკავშირში გაწევრიანებაზე, 2022 წლის ივნისში ევროპულმა საბჭომ საქართველო სხვანაირად დაამტკიცა. უკრაინას და არ მიანიჭა მოლდოვას კანდიდატის სტატუსი. ევროსაბჭოს გადაწყვეტილებით, ეს შეიძლება მოხდეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ საქართველო განახორციელებს რიგ რეფორმებს დემოკრატიისა და კანონის უზენაესობის სფეროებში. ამას ივანიშვილის რეჟიმი გააკეთებს თუ არა, საეჭვოა.
აღმოსავლეთ ევროპა: როგორ მოიქცა საქართველო რუსეთისა და უკრაინის მიმართ ბოლო თვეებში?
ანდრონიკაშვილი: რეჟიმი ორი ქორწილის გაკეთებას ცდილობს. ერთის მხრივ, ის ეთანხმება ყველა რეზოლუციას რუსეთის წინააღმდეგ, როგორიცაა ოქტომბერში გაეროს გენერალურ ასამბლეაზე თავდასხმის დაგმობის შესახებ კენჭისყრა. მეორე მხრივ, „ქართულ ოცნებას“ დიდი ხანია მოსკოვის მიმართ დეესკალაციის პოლიტიკა თავის საფირმო ნიშნად ხედავს. ამას თავისი ფესვები 2008 წლის აგვისტოს ომში აქვს. მთავრობაც და პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილიც მხარს უჭერენ მოსკოვის მოსაზრებას, რომ ომი მაშინდელმა პრეზიდენტმა სააკაშვილმა გამოიწვია. რუსეთის მიერ ყირიმში და ფარულად დონბასში შეჭრის შემდეგ 2014 წელს და ყველაზე გვიან 2022 წლის 24 თებერვალს უკრაინაზე თავდასხმის შემდეგ, დასავლეთ ევროპის დედაქალაქებში ცხადი გახდა, რომ მოსკოვის პროვოცირება არ იყო სიმართლე.
თუმცა, ქართული ოცნება იცავს თავის ვარიანტს და დეესკალაციის პოლიტიკას. შესაბამისად, უკრაინასთან ურთიერთობა მრავალი წლის განმავლობაში ცივი იყო. 2008 წელს საქართველომ უკრაინისგან მიიღო საჰაერო თავდაცვის სისტემები, ხოლო 2022 წელს, უკრაინაზე თავდასხმის შემდეგ, პრემიერ-მინისტრმა ერაყი ღარიბაშვილმა ირიბად განაცხადა, რომ უკრაინა იყო დამნაშავე ომში, რადგან, საქართველოსგან განსხვავებით, ის არ ატარებდა პასუხისმგებელ დეესკალაციას. პოლიტიკა. თავდასხმის დაწყებიდან ერთი კვირის შემდეგ უკრაინამ თბილისში თავისი ელჩი კონსულტაციებისთვის კიევში მიიყვანა. აგვისტოში, უკრაინის პრეზიდენტის პარტიის „ხალხის მსახურის“ ფრაქციის ქართველი ლიდერი დავიდ არაჩამია და საქართველოს პარლამენტის პრეზიდენტის მოადგილე, „ქართული ოცნების“ არჩილ თალაკვაძე სიტყვიერი დაპირისპირებაში იყვნენ ჩართული. ეს რიტორიკული შეტაკებებია, მაგრამ რაც მთავარია, ღარიბაშვილის ხელისუფლება დღემდე უარს ამბობს რუსეთის წინააღმდეგ ევროკავშირის სანქციების მხარდაჭერაზე.
თუმცა, ეს ოფიციალური პოზიცია აშკარა ეწინააღმდეგება იმას, რასაც ქართული საზოგადოების დიდი ნაწილი ფიქრობს და აკეთებს. ხალხი აგროვებს შემოწირულობებს და უგზავნის ჰუმანიტარულ დახმარებას. უკრაინაში კიევის ჯარებთან ერთად ქართველი მოხალისეთა ბატალიონი იბრძვის. ბევრი ქართველი უკრაინის ომს საკუთარ ომად აღიქვამს. საქართველოში გავრცელებული აზრის მიხედვით, უკრაინა ასევე იბრძვის საქართველოს და საბჭოთა კავშირის ყველა სხვა მემკვიდრე სახელმწიფოს თავისუფლებისთვის. მაგრამ ივანიშვილის პარტია - განსაკუთრებით პარლამენტის ყოფილი თავმჯდომარე კობახიძე - გმობს უკრაინის მხარდამჭერებს, როგორც მეომრებს და აცხადებს, რომ მათ სურთ საქართველოში მეორე ფრონტის გახსნა და სამხრეთიდან რუსეთზე თავდასხმა.
აღმოსავლეთ ევროპა: ასე რომ, პირველ რიგში, უსაფრთხოების პოლიტიკის მიზეზები, ჩვენი დიდი მეზობლის შიში 2008 წლის ტრავმული გამოცდილების შემდეგ, აყალიბებს ქართულ პოლიტიკას?
ანდრონიკაშვილი: არა! ეს არგუმენტი გამოიყენება. 2012 წლის არჩევნებამდე სააკაშვილთან საშინაო პოლიტიკურ დავაში ჯერ კიდევ იყო გარკვეული დამაჯერებლობა. იმ დროს - და 2014 წლის შემდეგაც - ქართულმა ოცნებამ შეძლო იმის აღნიშვნაც კი, რომ სააკაშვილის სტილში მოსკოვის მიმართ კონფრონტაციული პოლიტიკა შეუქმნიდა პრობლემებს ევროკავშირთან, რადგან მნიშვნელოვანი წევრი ქვეყნები, როგორიცაა გერმანია და საფრანგეთი, სულ სხვაგვარად ატარებდნენ. რუსეთის პოლიტიკა.
2020 წელს საქართველოში შიდა პოლიტიკური ესკალაციის შემდეგ, ეს ისედაც ცუდი არგუმენტი მოძველდა. რუსეთთან დაახლოება ემსახურება რეჟიმის ავტორიტარული მმართველობის კონსოლიდაციას, რომელსაც საზოგადოება ეწინააღმდეგება და ბლოკავს ევროკავშირთან დაახლოებას. ივანიშვილის რეჟიმი იყენებს უსაფრთხოების პოლიტიკის არგუმენტებს, უფრო ზუსტად: ის აკრიტიკებს კრიტიკოსებს, როგორც უსაფრთხოების პოლიტიკის მოთამაშეებს, რათა შეინარჩუნოს თავისი შეუზღუდავი ძალა და ამ ძალაუფლებას საქართველოს გრძელვადიან ინტერესებზე და მისი მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობის ნებაზე მაღლა აყენებს.
ამ კამპანიის ინსტრუმენტია საპარლამენტო ჯგუფი „ხალხის ძალა“, რომელიც თითქოსდა გამოეყო ივანიშვილის პარტიას. იგი აღჭურვილი იყო პოპულისტური, რუსეთისადმი მეგობრული პროპაგანდისტული არხით, Post-TV, რომელიც ავრცელებს ანტიდასავლურ ლოზუნგებს. ეს დეპუტატები სიტყვიერად ესხმიან თავს დასავლელ დიპლომატებს, აგიტაციას უწევენ, რასაც ისინი დასავლურ ფსევდო-ღირებულებებს უწოდებენ და ბრძოლაში აყენებენ „ლიბერალებს“ და „ლიბერალიზმს“. ეს არის რიტორიკა, რომელიც ისმის რუსეთის სახელმწიფო ტელევიზიიდან და ახლა ღიად კრემლის უფროსის პირიდან.
ეს მართლაც არსებითი ცვლილებაა იმ ყველაფრისგან, რაც საქართველომ განიცადა წინა 30 წლის განმავლობაში. მიუხედავად ყველა იმ დეფიციტისა, რაც ქართულ სახელმწიფოს ჰქონდა დემოკრატიისა და კანონის უზენაესობის კუთხით, რომლებიც მხოლოდ ნახევრად აღმოიფხვრა ორ ათეულ წელზე მეტი ხნის განმავლობაში. მიმართულება სწორი იყო. რასაც აკეთებს ივანიშვილის რეჟიმი პრემიერ-მინისტრ ღარიბაშვილის სახით, დაწყებული „ქართული ოცნების“ დეპუტატებით დამთავრებული სატელიტებით დამთავრებული „სახალხო ძალაუფლების“ ჯგუფით, რაც აკეთებს ყველაზე გვიან 2020 წლიდან, საპირისპირო მიმართულებით მიდის. დემოკრატიას, ადამიანის უფლებებს, უმცირესობათა დაცვას, ყველაზე მრავალფეროვანი სოციალური ჯგუფის წევრთა ინდივიდუალურ უფლებებს თავს დაესხნენ ქართველი ერისთვის უცხო „ქართული ღირებულებების“ სახელით. კულტურული ომი მიზანმიმართულად ეწყობა უმცირესობების ზურგზე, რათა ქართველები აიცილონ ქვეყნის დასავლური ორიენტაციის მხარდაჭერისგან, რადგან ეს აუცილებლად მიდის რეჟიმის აბსოლუტური ძალაუფლების შეზღუდვასთან.
აღმოსავლეთ ევროპა: კვლავ თამაშობს თუ არა როლს აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის საკითხი რუსეთთან ურთიერთობაში?
* * *
ანდრონიკაშვილი: საუკეთესო შემთხვევაში დაქვემდებარებული. ზოგიერთი მცირე ოპოზიციური პარტია ცდილობდა გამოეყენებინა უკრაინის ომი აფხაზეთის საკითხი მაგიდაზე დასაბრუნებლად. იყო ინიციატივა ლოზუნგით „სანამ ბუჩა მოვიდოდა აფხაზეთი“. მაგრამ აფხაზეთის ომში საქართველოს პასუხისმგებლობის ასეთი დაბინდვა არ ცვლის აფხაზეთის პოლიტიკას. მაგრამ თბილისს სერიოზულად არ უმუშავია სტატუს კვოს შეცვლაზე შევარდნაძის დროიდან მოყოლებული. იგივე ითქმის სამხრეთ ოსეთზე 2008 წლიდან. მხოლოდ პოსტსაბჭოთა სივრცის ძალაუფლების სტრუქტურის დრამატული ცვლილება მოსკოვის მიერ დაწყებულ ომში რუსეთის მასიური დასუსტებით შეიძლება შეცვალოს ეს. პრობლემა ისაა, რომ არც თბილისში ხელისუფლება და არც ოპოზიციური პარტიები არ ემზადებიან ამ შესაძლო ცვლილებებისთვის, რათა ასეთი გეოპოლიტიკური აჯანყების შემთხვევაში უკვე ჩამოაყალიბეს გონივრული და მშვიდობიანი პოლიტიკა აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის მიმართ.
აღმოსავლეთ ევროპა: პირიქით, რა გავლენას ახდენს საგარეო პოლიტიკური გარემო პოლიტიკურ წესრიგზე?
* * *
ანდრონიკაშვილი: რა თქმა უნდა, საგარეო პოლიტიკური გარემო დიდ როლს თამაშობს. შევარდნაძის პირადმა მეგობრობამ ჰანს-დიტრიხ გენშერთან და ჯეიმს ბეიკერთან საქართველოს დიდი, შესაძლოა, არაპროპორციული ხილვადობაც კი შესძინა. სააკაშვილს და მის აპარატს ძალიან კარგი პირადი კავშირები ჰქონდათ აშშ-ს პოლიტიკასთან, განსაკუთრებით მაშინდელი პრეზიდენტის ჯორჯ ბუშის ადმინისტრაციასთან და საქართველოს შეეძლო აშშ-ს მხარდაჭერის იმედი ჰქონდეს. „ქართულ ოცნებას“ არაფერი აქვს. ბარაკ ობამას დროს საქართველო აშშ-სთვის არანაირ როლს აღარ თამაშობდა და დონალდ ტრამპმა ქართული სამოქალაქო საზოგადოების ტრადიციულად ძლიერი მხარდაჭერაც კი შეამცირა. ევროკავშირსა და გერმანიას საქართველოსთან მიმართებაში მკაფიო პოლიტიკა არ აქვთ, განსაკუთრებით 2012 წლიდან. კანცლერ მერკელისთვის საქართველო, ისევე როგორც უკრაინა, რუსეთთან ურთიერთობების ჩამოყალიბებაში უფრო დამღუპველი ფაქტორი იყო. ამან გამოიწვია დიდი იმედგაცრუება საქართველოში, განსაკუთრებით სამოქალაქო საზოგადოებაში და მათ შორის, ვინც მხარს უჭერდა ევროკავშირისა და ნატოში გაწევრიანების მომზადებას. ამან თავის მხრივ ევროკავშირის ბევრ მოწინააღმდეგეს და ივანიშვილის მხარდამჭერებს შორის რუსეთთან დაახლოების მომხრეებს მისცა შესაძლებლობა ეთქვათ, რომ დასავლეთმა საქართველოს უღალატა.
პრობლემა ის არის, რომ ეგრეთ წოდებული „გარდამტეხი მომენტის“ შემდეგაც არ არსებობს მკაფიო ქართული პოლიტიკა. უგულებელყოფს თუ არა ევროკავშირი საქართველოში არსებულ დემოკრატიასა და კანონის უზენაეს მდგომარეობას და გადაწყვეტს საქართველოს დაახლოებას გეოპოლიტიკური მიზეზების გამო, თუნდაც ივანიშვილის რეჟიმი ხელისუფლებაში დარჩეს? თუ დაჟინებით მოითხოვს სტანდარტებს და რისკავს, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება იმდენად მიუწვდომელი ჩანდეს, რომ მისმა მხარდამჭერებმაც კი თავი დაანებონ საქართველოში ამ მიზანს? დილემა აშკარაა, მაგრამ ისიც უტყუარია, რომ ივანიშვილი იყენებს ამ ორაზროვნებას საქართველოს გეოპოლიტიკური ორიენტაციის, როგორც ვაჭრობის საშუალებად ევროკავშირთან და შეერთებულ შტატებთან ურთიერთობაში და ამავდროულად საქართველოში თავისი ავტორიტარული ძალაუფლების კიდევ უფრო განმტკიცებისთვის.
იმის მაგივრად, რომ მანევრირება მოახდინოს და საკუთარი თავის თამაშის უფლება მისცეს, ევროკავშირმა უნდა მიიღოს მკაფიო გადაწყვეტილება: საქართველოსთვის და დემოკრატიისთვის. მითია, რომ ამ ორიდან მხოლოდ ერთი შეიძლება გქონდეს, მაგრამ ორივეს დაკარგვის ძალიან რეალური საშიშროებაა. რაც საჭიროა არის მკაფიო ვალდებულებები ევროკავშირში გაწევრიანების მიზანთან დაკავშირებით, რეფორმების თანმიმდევრული და გამჭვირვალე მონიტორინგი იქამდე მიმავალ გზაზე და მეტი მხარდაჭერა სამოქალაქო საზოგადოებისთვის.
აღმოსავლეთ ევროპა: რუსეთსა და სხვა პოსტსაბჭოთა ქვეყნებს შორის ურთიერთობები დიდი ხანია განიხილება პოსტკოლონიური პარადიგმის ფარგლებში და განსაკუთრებით ინტენსიურად განიხილება მოსკოვის უკრაინაზე თავდასხმის შემდეგ. კონკრეტულად რა არის ამ კონცეფციის პოპულარობის პოლიტიკური მიზეზები და რა არის მისი ძლიერი და სუსტი მხარეები?
ანდრონიკაშვილი: კონცეფცია საქართველოში ჯერჯერობით არ არის განსაკუთრებით პოპულარული. ფუნდამენტურად, მისი მიმზიდველობა მდგომარეობს იმაში, რომ ის საშუალებას აძლევს ასიმეტრია და კონფლიქტები საბჭოთა კავშირის მემკვიდრე სახელმწიფოებსა და მოსკოვის ძალაუფლების ცენტრს შორის დაუკავშირდეს დასავლეთში გავრცელებულ ინტერპრეტაციის ნიმუშს. მთავარი სამიზნე დასავლური მემარცხენეა, რომელიც ან საერთოდ არ არის დაინტერესებული პოსტსაბჭოთა სივრცით, ან მხოლოდ მოსკოვისკენ იყურება. ამავე დროს, თავად ეროვნული განთავისუფლების იდეა შეიძლება გავიგოთ, როგორც მემარცხენე და პროგრესული, ვიდრე მემარჯვენე და უკანმოუხედავი.
თუმცა, საბჭოთა კავშირისა და პოსტ-საბჭოთა ურთიერთობების ინტერპრეტაცია რუსეთსა და სსრკ-ს სხვა ყოფილ რესპუბლიკებს შორის პოსტკოლონიური პარადიგმის ფარგლებში პრობლემურია. სსრკ-ს კოლონიური იმპერიის მოწოდება ამ ტერმინს ზედმეტად იყენებს. 1917 წლამდე რუსეთის იმპერიაც კი არ იყო კოლონიური იმპერია ჩვეულებრივი გაგებით.
მიუხედავად იმისა, რომ ბრიტანეთის იმპერია ძირითადად ეკონომიკურ ექსპლუატაციაზე იყო ორიენტირებული, რუსეთისთვის - მაშინაც ისევე, როგორც ახლა - ძალაუფლება-პოლიტიკური გათვლები უპირატესობას ანიჭებდა ეკონომიკურ ასპექტებს. მაგალითად, კავკასიის დაპყრობა მეფეებს გაცილებით მეტი დაუჯდათ, ვიდრე მათ გამოიმუშავეს. ასევე ბევრი განსხვავებაა კულტურულ ურთიერთობებში ცენტრსა და პერიფერიას შორის. რუსულ და ქართულ საზოგადოებებს შორის ურთიერთობაში არ არსებობდა ისეთი კულტურული ჰეგემონია, როგორიც დასავლეთ ევროპის საზოგადოებებმა კოლონიზებულ საზოგადოებებზე. მოსკოვი სარგებლობდა აბსოლუტური პოლიტიკური დომინირებით მე-19 და მე-20 საუკუნის ხანგრძლივ პერიოდებში, მაგრამ კულტურულად ქართულმა საზოგადოებამ შეინარჩუნა და გააძლიერა ავტონომია. ეს იყო წინაპირობა 1917 წლის შემდეგ ეროვნული სახელმწიფოს შექმნის - სამწუხაროდ დამარცხებული - მცდელობისა და 1991 წელს ქართული სახელმწიფოს წარმატებული შექმნისა. უკვე გარკვეული პერიოდია, მცდელობა ხდება იმის აღსაწერად, რომ რუსეთის იმპერიას არ გააჩნდა კულტურული. ჰეგემონია ტერმინით „სუბალტერნული იმპერია“. ოქსიმორონი, რომელიც უფრო მეტს ფარავს, ვიდრე ანათებს.
აშკარაა განსხვავებები დასავლეთის კოლონიალურ იმპერიებთან: რუსეთი არ მოსულა მსოფლიოს უცხო ნაწილებში მეზღვაურობის ტექნიკური მიღწევების გამო. რუსეთის იმპერიის უდიდესი გაფართოების დროს ოკუპირებულ სივრცეში ძალაუფლების სხვადასხვა ცენტრებს შორის გაჩენისა და ურთიერთობის ისტორია - ინტეგრაცია და დაშლა, კონფლიქტი და თანამშრომლობა, დამორჩილება და განთავისუფლება, ასიმეტრია და სიმეტრია - არ შეიძლება გაიგივდეს. ურთიერთობები დასავლეთ ევროპის სახელმწიფოებსა და მათ საზღვარგარეთის კოლონიებს შორის მე-16 და მე-20 საუკუნის შუა ხანებს შორის.
საქართველოს აქვს ქრისტიანული კულტურა, რომლის წარმომავლობა უფრო ძველია ვიდრე რუსული მართლმადიდებლობისა და ამავე დროს საერთო ფესვები აქვს. როგორ უნდა გავიგოთ ეს იმავე კონტექსტში, როგორც ბრიტანელი ან ფრანგი მისიონერებისა და იმ ხალხის ურთიერთობა, რომელსაც ისინი აფრიკაში შეხვდნენ? და ასევე არის პოლიტიკური პრობლემა. პოსტკოლონიურ პარადიგმას ევროპასა და აშშ-ში აქვს ანტიდასავლური ბიძგი, რომელიც მიმართულია ევროპული და ამერიკული თანამედროვეობის წინააღმდეგ. როგორ შეესაბამება ასეთი პარადიგმა უკრაინის ან საქართველოს თვითგანთავისუფლებას მოსკოვის ძალაუფლების პრეტენზიებისგან, რომელშიც ევროპა, დასავლეთი, ევროკავშირი და აშშ ასრულებენ არცთუ უმნიშვნელო როლს, როგორც მისაბაძი და პარტნიორები.
აღმოსავლეთ ევროპა: კრემლი 2022 წლის 21 სექტემბერს პუტინის ანექსიით გამოსვლიდან მოყოლებული, იმპლიციტურად და აშკარად მუშაობს კონცეფციაზე. რუსეთი არის წარსულში და აწმყოში დასავლური სახელმწიფოების მიერ კოლონიზებული ყველა ხალხის დამცავი ძალა, რომელიც ათავისუფლებს მათ კოლონიური უღლისგან და სუვერენული დემოკრატიისგან. Რას ფიქრობ?
ანდრონიკაშვილი: სწორედ ამაშია საქმე. პუტინის რეჟიმი ცდილობს მოახდინოს ანტიდასავლური, ანტიამერიკული და ანტიკაპიტალისტური ძალების მობილიზება მთელს მსოფლიოში - თუნდაც თავად დასავლეთში, სამწუხაროდ, ჯერ კიდევ ბევრი ინტელექტუალია მთელ მსოფლიოში, ვინც საკუთარ თავს „მემარცხენედ“ თვლის იცნობს რუსეთის იმპერიის, საბჭოთა კავშირის და პოსტსაბჭოთა სახელმწიფოების ისტორიას. ვისაც წარმოდგენაც არ აქვს, რა მჩაგვრელი მანქანაა პუტინის რეჟიმი, როგორ დევნის და თავს ესხმის ყველა მათ თვით რუსეთში და მის მეზობლად, ვინც სოციალურ და ეროვნულ უფლებებს ითხოვს. ეს შოკისმომგვრელი გახდა უკრაინაზე თავდასხმით. რუსეთი მიზანმიმართულად ესხმის თავს სამოქალაქო ინფრასტრუქტურას, დააწესა ტერორის რეჟიმი ოკუპირებულ ტერიტორიებზე, წამება და გაუპატიურება იქ ყოველდღიური ცხოვრების ნაწილია. თავად რუსეთში, ძირითადად, ომისთვის მობილიზებულები არიან ისინი, ვინც ვერ იცავს საკუთარ თავს და ყიდულობს თავის თავისუფლებას, განსაკუთრებით ხალხი ქვეყნის არარუსული გარეუბნებიდან და მოსახლეობის ღარიბი ფენებიდან. გლობალურად, რუსეთი არანაირად არ არის ანტიკოლონიალური ძალა. პირიქით, ეს არის სახელმწიფო, რომელსაც სარგებლობს უთანასწორობისა და ჩაგვრის გაღრმავება. მისი მთელი გლობალური პოლიტიკა მიზნად ისახავს კონფლიქტის გაღვივებას დასავლეთის დასუსტების მიზნით. რუსეთის ყველაზე მნიშვნელოვანი პარტნიორები არიან ავტორიტარული და ტოტალიტარული სახელმწიფოები: ჩინეთი, ჩრდილოეთ კორეა, ირანი და სირია. და შემთხვევითი არ არის, რომ რუსეთი მხარს უჭერს და აფინანსებს მემარჯვენე ნაციონალისტურ მოძრაობებს ევროპაში და სხვაგან.
გუგლ-თარჯუმან
https://zeitschrift-osteuropa.de/hefte/2022...scher-alptraum/ * * *
This post has been edited by ჩეკო on 20 Jun 2024, 22:10