ლენინგრადში, რკინიგზის სადგურში სანდრას და კორას მანქანა დახვდათ. მეურნეობის დირექტორს გამოუგზავნია. სოფელში უკვე იცოდნენ, რომ ქართველი ლეიტენანტის დედა ჩამოდიოდა. საფლავი მზრუნველი ხელით მოვლილი ჩანდა.
სანდრას ჯერ კიდევ არ უნდოდა დაეჯერებინა, რომ კოტე ცოცხალი აღარ იყო. მაგრამ გულს გონება ჩასძახოდა როდემდე გინდა იტყუო თავი? არ გეყო ამდენი ხნის გაურკვევლობა და ეჭვები?
მაინც ეშმაკობდა, მაინც ხავსს ეჭიდებოდა და – წადი, დარწმუნდი, რომ ის საფლავი სხვისია და არა შენი შვილის. შოთიკომ ხომ სთქვა ტყვეობაში იყო ხალხი, რომლებმაც სახლში დაბრუნებას დასავლეთში წასვლა არჩიაო. იქნებ ჩემი ბიჭიც იქ არის. სადაც გინდა იქ იყავი, დედიკო, ოღონდ ცოცხალი იყავი. როდისმე როგორ ვერ მომაწვდენ ხმასო – ფიქრობდა და მაშინვე ყურში ჩაესმოდა „თქვენი შვილის საფლავს . . . „
კოტეს ამბავი აქედან ვერ გაირკვევა ლენინგრადში მივდივარო უთხრა ლევანს და ის წერილი დადო მაგიდაზე. ამის გასარკვევად მივდივარო. თუ მართალია – მიცვალებულსაც უნდა პატრონობა. აღარ ვიცი ცოცხლებში მოვიხსენიო თუ მიცვალებულებში. პარაკლისი გადავუხადო თუ პანაშვიდი. ასე ცხოვრება მეტი აღარ შემიძლია. კორა წამომყვებაო
არ შეპასუხებია ლევანი.
სანდრამ მამამისის და დადის საფლავიდან მიწა წამოიღო. მერე ლევანის მამის, გიორგის, საფლავიდან და მათი ეკლესიის ეზოდან – ბედიიდან ჩამოტანილთან ერთად აურია და ერთ ფუთად გამოკრა. ილიკომ და კორამ მათ ეზოში მოსული ადესისიგან დაწურული შავი ღვინო მოუტანეს. ლევანმა კოტეს ნათლიას, გიგო როსტომაშვილს, ნინოწმინდაში ჩააკითხა – ნუნუმ დედასპურები დაგვიცხოს, სანდრა ლენინგრადში მიდისო. გიგო იყო ერთადერთი ვისაც გაანდო ლევანმა თავისი უბედურება. გაუხარდა გიგოს – გული არ მქონდა საგულეში. იმ ჩემ ნათლულს ხშირად ვნახულობ სიზმრად. კარგია, მიცვალებულსაც თავისი ეკუთვნის. იქ რაღა პირით შევხვდებოდით ერთმანეთსო. შენ და სანდრას რა გიჭირთ ეგ მაინც გწამთ და გჯერათ, რომ იქ შეხვდებით და მე რა ვქნა, აღარც ამისი, რომ არ მჯერაო – გაიფიქრა და – აბა, შენ იცი შაბათს საღამოს მიდის არ დაგაგვიანდესო
* * *
ლენინგრადში მობრუნებულმა სანდრამ:
ღამის გასათევი უნდა მოვძებნოთ ალბათ ერთი- ორი დღით კიდევ დავრჩებითო – უთხრა კორას და მატარებლის ბილეთები დააბრუნა.
კორა დიდი მოსაუბრე არც არსდროს ყოფილა, ალბათ ამიტომაც აირჩია სანდრამ თანამგზავრად, მაგრამ ახლა განცდილისა და გაოგნებისაგან - საერთოდ დამუნჯდა. მექანიკურად ასრულლებდა რასაც სანდრა ეტყოდა. აღარ ეწინააღმდეგებოდა. აღარც თავისას ამბობდა. მიხვდა, რომ არავითარი აზრი არ ჰქონდა.
კოტეს საფლავთან კიდევ ეგონა დავუშლი და გავაჩერებო, მაგრამ ერთი სთქვა სანდრამ: ჩემს შვილს ბავშვობაში მარჯვენა მკლავი ჰქონდა მოტეხილი. ხელს რომ დავუსვამდი კორძს ვგრძნობდი. საფლავი გათხარეთ უნდა დავრწმუნდეო, - და არანაირმა სიტყვამ, თხოვნა -–მუდარამ არ გასჭრა. ერთხელ კიდევ ვცდიო იფიქრა კორამ და არ გინდა სანდრა, ნუ იზამ ამას ქრისტიანი ხარ. მიცვალებულა ნუ შეაწუხებო.
ხედავდა რომ ფეხზე ძლივს იდგა და ეშინოდა ხელში არ ჩამაკვდეს ამ უცხო მხარეშიო. სანდრამ კი ერთი შემოხედა და: ხმა გაიკმინდეო - კბილებში გამოსცრა – მიცვალებულს, ვინც არ უნდა იყოს იგი, ჭიქა წავუქციე. ახლა მიწა უნდა მოვაყარო. ჩემი, ქართული მიწა. სხვის საფლავს ხომ არ მოვაყრი?! მტვერი კი არ არის ჩვენი საფლავების მიწაა, ჩვენი სისხლითა და ხორცით გაჟღენთილიო.
უსიტყვოდ გაეცალა კორა. განზე გადგა. არც გაუხედავს საფლავისკენ. იქ სანდრა იდგა სანთელივით თხელი და მაღალი და სანთელივითვე იწვოდა. თვალის კუთხით ხედავდა, როგორ დაიხარა, რაღაც აიღო და ისევ დააბრუნა. ვიღაც მოხუცი რუსის ქალი ედგა გვერდით. ქალი უფრო ახლოს მივიდა. ხელი შეასველა. შერცხვა კორას მარტო როგორ მივატოვეო. მიეჭრა და მხარში ამოუდგა.
- აქა ხარ, გოგო, ნუ გაიხედავ იქეთ. კოტიკოაო.
ცრემლმა იფეთქა, სანდრას კი არა, კორას თვალებიდან.
- დეი, იტირე! ცოდვა ხარ ვერ გაუძლებო - არაფერი არ უპასუხა. კაცებს ანიშნა მაცალეთო. ახლოს მივიდა საფლავის პირას დაიჩოქა თავსაფარი გაშალა ორი პეშვი მიწა მოხვეჭა და გვეყოფა მე და მამაშენსო. მერე სახლიდან წამორებული ფუთა გახსნა და ის მშობლიური საფლავებიდან მოგროვებული ქართული მიწა მუჭა-მუჭა მოაპნია თავისი შვილის გაშიშვლებულ ძვლებს.
სადგურშივე იპოვეს მოხუცი ქალი, რომელიც ჩამოსულებზე აქირავებდა ბინას. ორი დღით გვინდაო უთხრა სანდრამ. მთელი ღამე ესმოდა კორას მისი მოგუდული ტირილის ხმა. არცერთს არ ეძინა. უკვირდა კორას დაღუპული შვილის ტირილი აბა რა მოსარიდებელია. განა ბუნებივი არ იქნებოდა ჩვეულებრივად ეტირა, ადამიანურადო. ვერ ხვდებოდა, რომ არ შეეძლო სანდრას სხვის დასანახად ტირილი. არ შეეძლო უცხო თვალისთვის დაენახვებინა ის რაც მის სულში ხდებოდა. ხანმოკლე და ბედდამწვარ თავის კოტიკოს მხოლოდ მარტო მყოფი თუ გამოელაპარაკებოდა. უსაყვედურებდა. მოეფერებოდა. ყველაფერს გაუხსენებდა კარგსაც და ავსაც. დამჯერე არასოდეს არ იყავი, დედიკო, თავისნათქვამა და ჯიუტი იყავი ყოველთვის. როგორ გთხოვდით მე და მამაშენი დაიწყე დეპოში მუშაობა. ჯავშანი გექნება. ჯარში არ წაგიყვანენო. რატომ დაგვღუპე, დედიკო?! რატომ არ გაიგონე ჩვენი სიტყვა?! ვერაფერი ვერ მოასწარი, შვილო, ცხოვრებაში. ვერაფერს მოესწარი. ყველაფერი წინ გქონდა, დედა, შემოგევლოს. რა იმედი გვქონდა, შვილო, და რა უცებ გაქრა ყველაფერი. შვილო, როგორ მეამაყებოდი ამსიმაღლე ბიჭი, რომ მომყვებოდი გვერდით. ნეტავ ცოტა დაბალი ყოფილიყავი, ბიჭო, ის ტყვია ხომ აგცდებოდა?! დედა, შიგ შუბლში მოგხვედრია, შვილო! გეტკინა, დედიკო?! მიხვდი, დედა, რაც მოხდა?! თუ მაშინვე დამთავრდა ყველკაფერი. მე რას ვშვებოდი მაშინ, მე სასიკვდილე?! ვინ იცის როგორ გიჭირდა, დედიკო! ვინ იცის იქნებ გვეძახდი, შვილო! ვერაფერში გამოგადექით, ჩვენო პაწიავ! უცხო ქვეყანაში, უცხო მიწაზე მარტოდ მარტო გვიკვდებოდი, შვილო! არავინ გყავდა დამტირებელი და გულშემატკივარი . . .
აწიც აქ დარჩები, შვილო. სამუდამოდ. მარტოდ მარტო. აქ, ამ ცივ მიწაში. იმ მიწაში შენი სისხლით და ხორცით რომ გაათბე. თბილია, დედა! აგერ მაქვს უბეში. მკერდს მწვავს. შვილო ცეცხლი წამიკიდა შენს გამზრდელ ძუძუებზე. რა ვქნა, შვილო, რით მოვკლა შენი ნახვის, შენი მოფერების სურვილი?! Mენატრები, ბიჭო კოტიკო, მენატრები! სიზმარში მაინც მოდი ხოლმე, შვილო! სიზმარში მაინც დამელაპარაკე, ჩემო ნაბოლარავ. ვაი შენს დედას და ვაი შენ, შვილო, რომ ასე გამოაკლდი ყველას და ყველაფერს . . .
დილით კორასთან ერთად კომერციულ მაღაზიაში წავიდა. საუკეთესო კაბა აირჩია. მუქი ლურჯი კრეპდეშინი იყო შავი ატლასით გაწყობილი. ფეხსაცმელებიც შეურჩია.
მაშინ კორას ვერავინ გადაარწმუნებდა სანდრა, რომ ჭკუიდან არ გადადგა. თვალებში შესცქეროდა, ყოველწუთს რაღაც საშინელებას ელოდა.
რას მომჩერებიხარ, გოგო, ასეთი თვალებით? ნუ გეშინია არ გავგიჟებულვარ. ძაღლი ყოფილა ადამიანი! ყველაფრის ამტანი. ახლა სადმე ატელიე ვიპოვოთო და პასუხს არც დაელოდა ისე გამოვიდა მაღაზიიდან.
ატელიეში მკერავს თვალები შუბლზე აუვიდა, როცა სანდრამ კაბის ზურგის მხრიდან თავიდან ბოლომდე გაჭრა და ნაწიბურების ისეთივე შავი ატლასით დამუშავება მოსთხოვა.
- რას შვები, დეი, კაბას რატომ აფუჭებო, - ხელებში ეცა კორა.
- სხვანაირად ვერ ჩამაცმევენო. - მკლავები დასცვინდა კორას. ახლაღა მიხვდა, რომ სანდრა აქ, შვილის სისხლით მორწყულ მიწაზე, ნაყიდი კაბა ფეხსაცმლით აპირებდა იმქვეყნად გამგზავრებას, სადაც მისი კოტიკო დახვდებოდა სხვა ახლობლებთან ერთად.
http://geosons.blogspot.com/2009/03/iv.html ეს რამხელა, რა უძირო და რა გამძლე გამოდექ, ჯოჯოხეთის დამტეველო, პაწაწინა სამოთხევ
http://geosons.blogspot.com/
9 მაისი, მე-2 ომის გმირებო მადლობ და გილოცავთ!
