რაც ახლა რუსეთში ხდება, უმაღლეს ეშელონებში დაპირისპირებისა და ხელისუფლებისთვის ბრძოლის ანარეკლია
16:41 15-12-2010
მოსკოვის ქუჩებში ნაციონალ-ფაშისტური მოძრაობის გამოსვლისა და კავკასიელთა გააქტიურების სავარაუდო მიზეზებზე "ინტერპრესნიუსი" პრეზიდენტ მედვედევის საზოგადოებრივი საბჭოს წევრსა და პოლიტოლოგს, დიმიტრი ორეშკინს ესაუბრა.
_ ბატონო დიმიტრი, თქვენი აზრით, რა ხდება რუსეთის დედაქალაქში?
_ ჩემი აზრით, ხდება იმის დადასტურება, რომ პუტინის მიერ შექმნილი მართვის მოდელი არაეფექტურია. ძალადობაზე კონტროლი სახელმწიფოს ბუნებრივი სფეროა, სახელმწიფოს მხრიდან კანონით უნდა რეგულირდებოდეს და ხორციელდებოდეს. თუ სახელმწიფოს არ შეუძლია თავისი ფუნქციის შესრულება, ეს ძალიან ცუდია. თუ ძალადობას ალტერნატიული სტრუქტურები ხელისუფლების გარეშე ახორცილებენ, ეს უკვე მაფიაა და არა - სახელმწიფო.
_ მოსკოვის ქუჩებში მიმდინარე პროცესებზე საუბრისას ყველაზე აქტუალური კითხვაა – ეს პროცესები მართულია თუ - უმართავი?
_ გააჩნია, ვისგან არის მართული და სახელისუფლო ვერტიკალის რა დონეზეა ამგვარი გადაწყვეტილება მიღებული. არა მჯერა, რომ ამგვარი გადაწყვეტილება პუტინის დონეზე არსებობდეს. მაგრამ, მე დარწმუნებული ვარ, რომ პროცესები ძალოვანი უწყებების პოლკოვნიკებისა და გენერლების დონეზეა მართული.
არავისთვის საიდუმლოს არ წარმოადგენს, რომ ფეხბურთის ფანებს ძალოვან უწყებების მხრიდან მხარდაჭერა აქვთ. კანონის დამრღვევ დაკავებულ ფანატებს მილიცია ძალიან სწრაფად ათავისუფლებს. საქმე იმაშია, რომ ფანატებს შეუერთდნენ ნაციონალ-ფაშისტური მოძრაობების აქტივისტები. ფანატები მანეჟის მოედანზე იგორ სვირიდოვის მკვლელობაში დამნაშავეების დასჯას, ანუ სახელმწიფოს მიერ თავისი ფუნქციის შესრულებას ითხოვდნენ. ფანატებთან შეერთებულმა ადამიანებმა არაორგანიზებულ მასას პოლიტიკური ლოზუნგი - სისხლის სამართლის კოდექსიდან 282-ე მუხლის ამოღების მოთხოვნა შესთავაზეს. კოდექსის ეს მუხლი რუსეთში ექსტრემიზმის პროპაგანდას, სხვა ერების მიმართ მიუღებელი გამოთქმების გამოყენებას კრძალავს.
ფანატებს წარმოდგენა არ ჰქონდათ, რას ითვალისწინებდა რუსეთის სისხლის სამართლის კოდექსის 282-ე მუხლი. მაგრამ, ნაციონალ-ფაშისტებმა მათ აუხნსეს, რომ სწორედ ამ მუხლის არსებობის გამო მათ ექსტრემისტულ ორგანიზაციას არ შეუძლია მოსკოვიდან კავკასიელებისა და შუა აზიელების დიასპორების გაძევება. სისხლის სამართლის კოდექსიდან ამ მუხლის ამოღებას ითხოვს რეგისტრაციაში გაუტარებელი ნაციონალ-ფაშისტური ორგანიზაცია "სამშობლო, საღი აზრი", რომლის ლიდერები არიან მაქსიმ კალაშნიკოვი და მიხაილ დელიაგინი.
ქუჩაში განვითარებული პროცესები რომ მართულია, ეჭვს არ იწვევს. ამგვარი ქმედებებით ექსტრემისტები საზოგადოებას ხელისუფლების უსუსურობას აჩვენებენ და სხვათა შორის, იმასაც, რომ ისინი მზად არიან, ხელში აიღონ ძალაუფლება. ძალოვნებშიც საკმაოდ ბევრი ფიქრობს ასე.
_ ექსპერტთა უმრავლესობა ამ პროცესებს რუსეთში დაწყებულ საპრეზიდენტო კამპანიას უკავშირებს. ვის უფრო მეტი შანსი აქვს გამოიყენოს შექმნილი ვითარება, მედვედევს თუ - პუტინს?
_ ხელისუფლება რომ, თავის ფუნქციას ვერ ასრულებს, რა თქმა უნდა, ვიღაცას ხელს აძლევს. ხელისუფლების უსუსურობა ხალხს უძლიერებს აზრს, რომ დემოკრატია რუსეთისთვის დამანგრეველია და რუსეთს ძლიერი ხელი სჭირდება. სხვათა შორის, ამ თვალსაზრისს მოსახლეობის უმრავლესობა ემხრობა.
_ თუ ასეა, რატომ ფიქრობთ, რომ ამგვარი პროცესების წახალისება მხოლოდ საშუალო დონეზე მიიღეს და მასში თუნდაც პრეზიდენტის ადმინისტრაციის ხელმძღვანლის მოადგილე, ახალგაზრდობასთან საქმიანობაზე პასუხიმგებელი სურკოვი არ მონაწილეობს?
_ ამის დამადასტურებელი ფაქტები არა მაქვს, მაგრამ ისიც ფაქტია, რომ ხელისუფლება არაერთგვაროვანია. ძალოვნებს ქვეყნის ძალისმიერი მეთოდებით მართვა სურთ. აშკარაა ისიც, რომ მედვედევსა და პუტინის გუნდებს შორის კონკურენცია იზრდება. ამ პროცეების მონაწილეობაში სურკოვზე ვერაფერს ვერ ვიტყვი, მაგრამ ის, რომ ექსტრემისტებს კრემლის მხარდამჭერი მოძრაობა "ნაში" არ დაპირისპიებია, ეს დამაფიქრებელია. ხელისუფლებასთან დაახლოებული ძალოვნები ექსტრემისტებს საზოგადოების დაშინების ინსტრუმენტად იყენებენ. ქუჩაში განვითარებული პროცესების შემყურე საზოგადოების მდუმარე უმრავლესობა უკვე მიიჩნევს, რომ დროა, დასრულდეს დემოკრატიაზე საუბარი და საჭიროა ქვეყანაში საგანგებო მდგომარეობის შემოღება.
სამაგიეროდ, მოძრაობა "ნაში" წარმატებით უპირისპირდება კასიანოვის, ნემცოვისა და რიჟკოვის დემოკრატიულ მოძრაობას. "ნაშის" ლიდერები სწორედ დემოკრატებს აბრალებენ ქუჩის აქციების გამართვას და იმასაც კი, რომ ექსტრემისტები ქუჩაში მას შემდეგ გამოვიდნენ, რაც ხელისუფლება იძულებული გახდა, 31-ე მუხლის ამოქმედებისთვის მოძრაობაში ჩართულებს, ქუჩაში მიტინგის გამართვის ნებართვა მიეცა.
ერთი მხრივ, ეს სისულელის გამოვლინებაა, მაგრამ იმის დადასტურებაცაა, რომ ხელისუფლებას კარგად ესმის - საზოგადოება არეულობას ნეგატიურად აფასებს. მე მაინც მგონია, რომ ექსტრემისტებისადმი ძალოვნების მხრიდან მხარდაჭერის გადაწყვეტილება არც პრეზიდენტ მედვედევისა და არც პრემიერ-მინისტრ პუტინის დონეზე არ მიღებულა. შეიძლება, მხოლოდ ვივარაუდოთ, რომ ამგვარი რამის გაკეთება პუტინის მხარდამჭერი ძალოვნების ინიციატივა იყოს. პუტინის გუნდიც არაერთგვაროვანია. თავად განსაჯეთ, აბა რა გამოდის – პუტინი მღერის, როიალზე უკრავს და ამ დროს მოსკოვსა და პეტერბურგის ქუჩებში ადამიანები ერთმანეთს თავებს უტეხავენ.
_ თქვენ აღნიშნეთ, რომ არეულობები ვერტიკალის არაეფექტურობის შედეგია, მაგრამ ხომ არ შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ხელისუფლებას მრავალეროვნულ რუსეთში ნაციონალური პოლიტიკა შემუშავებული არა აქვს?
_ ხელისუფლებას ერთი მიზანი აქვს, რაც შეიძლება მეტ ხანს შეინარჩუნოს ძალაუფლება. რაც ქვემო დონეებზე ხდება, ხელისუფლებას არ აინტერეებს. მას მიაჩნია, რომ ყველა შემთხვევაში შესწევს ვითარების დარეგულირების საშუალება. თუ საჭირო გახდა, ძალაუფლების შესანარჩუნებლად ხელისუფლება მზად არის, გააუქმოს არჩევნები და ქვეყანაში საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადოს. დარწმუნებული ვარ, პუტინის გუნდში ბევრი სწორედ ასე ფიქრობს. ისინი მიიჩნევენ, რომ რუსეთს ძლერი ხელი სჭირდება და სწორედ ასეთ ხელზე ოცნებობენ. ძლიერი ხელი შეიძლება იყოს პუტინი ან კიდევ სხვა ვინმე, ვინც ძლერი ხელის ფუნქციას შეასრულებს.
სხვათა შორის, პრეზიდენტ ელცინს, კორჟაკოვის ხელმძღვანელობით, მისივე გუნდის წევრები არჩევნების გაუქმებას სთავაზობდნენ. მაშინ ამ იდეას ჩუბაისი დაუპირისპირდა და არჩევნები გაიმართა. არც ახლა არ არის გამორიცხული პუტინის გარემოცვაში პირობითი კორჟაკოვის გამოჩენა.
_ სხვათა შორის, არჩევნების გზით ხელისუფლებაში ნაციონალ-ფაშისტების მოსვლის შიშით, იგივე განაცხადა პოლიტოლოგმა რაძიხოვსკიმ,
რომელიც კრემლს საკამოდ ხშირად აკრიტიკებს, მაგრამ რუსივე ექსპერტების შეფასებით, ხშირ შემთხვავაში კრემლსავე ახმოვანებს...
_ ლიბერალურ-დემოკრატიული შეხედულებების ადამიანთა ლოგიკა ასეთია, _ ნაციონალისტების ხელისუფლებაში მოსვლას, ისევ ზომიერი დიქტატორის, პუტინის ყოფნა სჯობია. მაგრამ არ ვარ დარწმუნებული, რომ განათლებული კონსერვატიზმის იდეა დღევანდელ რუსეთში რეალიზებადია. ფაქტია, რომ ქუჩაში განვითარებული პროცესების სწორედ ამ იდეის სასარგებლოდ მუშაობენ. განათლებული დიქტატურა სწრაფად დეგრადირდება და გაუნათლებელ დიქტატურაში გადაიზრდება. მე არ მესმის, როგორი შეიძლება იყოს ამგვარი დიქტატურისაგან გამოსავალი. სამაგიეროდ, კარგად მესმის, რომ სულ უფრო მეტი სტიმული იქნება მართვის ამ ტიპის შენარჩუნებისთვის.
შეფასებებში რაძიხოვსკის კი ვეთანხმები, მაგრამ არ ვეთანხმები, რომ რუსეთში დემოკრატიული არჩევნების შემთხვევაში ხელისუფლებაში შეიძლება, ნაციონალ-ფაშისტები მოვიდნენ. დღევანდელ რუსეთში ნაციონალ-ფაშისტები არც ისეთი სერიოზული ძალაა, რომ მათი ვინმეს უნდა ეშინოდეს.
_ ხომ არ შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ საზოგადოებაში ნაციონალ-ფაშისტური ტალღის აგორება პუტინის მიერ ამ ტალღაზე კრემლში დაბრუნებისათვის კეთდება?
_ არა მგონია. პუტინს ამის აუცილებლობა არა აქვს. იგი კრემლში ამის გარეშეც დაბრუნდება. შესაძლოა, პუტინის მხარდამჭერ ძალოვნებში იყვნენ ადამიანები, რომლებიც ქმნიან ისეთ ვითარებას, რომ იძულებული გახდეს, 2012 წელს პრეზიდენტობისთვის იყაროს კენჭი. ასეთ ვითარებაში მნიშვნელობა არ ექნება, რას იფიქრებს მედვედევი არჩევნებში მისი კანდიდატურის დაყენებაზე.
არ გამოვრიცხავ, რომ პუტინი ამ სცენარს მხარს უჭერდეს. მას უყვარს მიზნის მიღწევისთვის სხვადასხვა სცენარების არსებობა. თუ ვითარება კონტროლიდან გამოვიდა, იგი ამით ისარგებლებს და იტყვის – მე მზადა ვარ, ძლიერი ხელით დავამყარო წესრიგი და დარწმუნებული იყავით, რომ ხალხი ტაშს სწორედ მას დაუკრავს.
არის სხვა ვარიანტიც. შესაძლოა, პუტინი დაადგეს იმ გზას, რომლის დროსაც მოუწევს ელიტარული ჯგუფების დარწმუნება, რომ მედვედევზე ეფექტური მენეჯერია. უკიდურეს შემთხვევაში, პუტინმა ძალაუფლების ხელში აღებისთვის შეიძლება, ძალისმიერ მეთოდსაც მიმართოს და ეს ყველაფერი ქვეყანაში გამძვინვარებული ძალადობის რეალურად აღკვეთის მიზნებით გაამართლოს.
_ თქვენი შეფასებით, მოსალოდნელია თუ არა რუსეთში სამოქალაქო დაპირისპირების ტალღის აგორება და ვითარების კონტრილიდან გამოსვლა?
_ ეს სტიქიურად არ შეიძლება მოხდეს. პროცესები ისე განვითარდება, როგორც იმას სურს, ვინც ვითარებას რეალურად აკონტროლებს. რაც ახლა რუსეთში ხდება, უმაღლეს ეშელონებში დაპირისპირებისა და მომავალში ხელისუფლებაში დარჩენისათვის ბრძოლის ანარეკლია. ამიტომ, რევოლუციური ვითარების წარმოქმნის საფუძველს ვერ ვხედავ. ხელისუფლება ისეთ შტაბეჭდილებას ქმნის, რომ ვითარება მის სასარგებლოდ კონტროლს ექვემდებარება. მაგრამ, თუ ხელისუფლებამ ნაციონალ-ფაშისტებთან თამაში მომავალშიც გააგრძელა, არ არის გამორიცხული, ვითარება კონტროლს აღარ დაექვემდებაროს და უკვე გვიანი იყოს.
კობა ბენდელიანი
"ინტერპრესნიუსი"
http://www.interpressnews.ge/ge/eqskluzivi...-anareklia.html 
· 
რუსეთში მგონი ქაოსი იწყება, ყოველ შემთხვევაში, ცოტა უკლია.
