საქმს განხილვა ვლაღიმერ გრიგოლის ძე ჟვანიას
ბრალდების გამო საქართველოს სსრ “უმაღლეს "სასამართლოს
სისხლის სამართლის საქმეთა სასამართლო კოლეგიამ თავმჯდომარის ო. ჯიბლაძი,
სახალხო მსაჯულების გ. აბდუშელიშვილისს და გ. გოგინაშვილის,
მდივნის რ. ჩიღვინაძის პროკურორის მ. ქურდაძის,
ადვოკატის ბ. ხომერიკის და საზოგადოებრივი ბრალმდებლის
შ. რევიშვილის .მონაწილეობით
დაიწყო 1977 წლის 17 იანვარს 10.00
საათზე “სხდომაზე მოწვეულ იქნა თარჯიმანი იოსებ გურგენიძე.
სულ ჩატარდა ცხრა სხდომა. განხილვა დასრულდა იმავე წლის 2 თებერვალს.
თვითმხილველების აზრით, მიუხედავად საკმარისად დიდი
გამოცდილებისა, სხდომის თავმჯდომარე მღელვარებას ვერ მალავდა.
რას იზამდა, მასაც ხომ სხვა გზა არ ჰქონდა ვლ. ჟვანიას
განაჩენი ხომ კარგახნით ადრე ჰქონდა გამოტანილი.
ბრალდებულის მიმართ მოსამართლის კეთილგანწყობას, ყოველ
შემთხვევაში გარეგნულად, დარბაზში მყოფნი თითქმის ერთხმად
აღნიშნაგდნენ. .
სხდომის დამთავრებს შემდეგ ქ-ნი ნინა უვანია-სედიხი
გამოიძახსს მოსამართლემ და ურჩია სასწრაფოდ წასულიყვნენ
მოსკოვში და სსრ კავშირის სათანადო ინსტანციებისათვის თხოვნით
მიემართათ შეწყალებაზე. მანვე ასწავლა როგორ მოქცეულიყვნენ
და რა სახის მიმართვები შეედგინათ სასიამოვნოა, რომ მაშინაც
კი იმ პერიოდში იყვნენ გულისხმიერი ადამიანები რომელთაც
სხვისი გაჭირვებას გულთან მიჰქონდათ, მაგრამ თავს ზევით რომ
ძალა არ იყო! ამასთან დაკავშირებით ქ-ნი ნინა ჟვანია კიდევ ერთ
ეპიხოდს იხსენებს:
„მოსკოვიდან ერთი გამომძიებელი იყო ჩამოსული, რუსი
კაცი მონაწილეობას ლებულობდა დაკითხვებში, მგონი სასამართლო
სხდომებსაც ესწრებოდა.ა რაღაცნაირად გავიცანით ერთმანეთი.
სასამრთლოს შემდეგ როდესაცკ ვალიკოს დახვრეტა მიუსაჯეს,
შემთხვევით შემხვდა ქუჩაში. მე ვერ ვიცანი, მან კი მიცნო. მე
მას ვკითხე იცოდა თუ არა, რა მიუსაჯეს ვალიკოს. მან ისე
დამწუხრებულმა და გულდაწყვეტილმა მითხრა:
ესენი აღებულია უშიშროების ოფიცრის გელა სულაძის წიგნიდან მარტო სული სული ნათელი
უშიშროების თანამშრომლებსაც ეცოდებოდათ ვალიკო ჟვანია
დასახვრეტად რომ გაიყვენესო უკანასკნელ სიტყვაში თქვაო გაუმარჯოს საქართველოს დამოუკიდებლობასო
1977 წლის 3 აგვისტოს აღასრულეს განაჩენი
გამომძიებლები ამბობენ რომ ვლადიმერ ჟვანიას ქმედებები არ იყო მისწრაფება ადამიანის სიცოცხლის ხელყოფისა სოხუმში მომხდარი აფეთქებისას რუსის ტურისტის მსხვერპლი შემთხვევითობა იყო თბილისში და ქუთაისში ბომბი ისეთ დროს აფეთქდა ისე ცდილობდა აეფეთქებინა ბომბი რომ ადამიანთა მსხვერპლი არ მოყოლოდა.
ეს მოწმეების ჩვენებისას იკვეთება
ასეთი დივერსანტი მსოფლიო ისტორიაში არ არსებობს.
ძალიან უცნაური დივერსანტი იყო. აი რაზე გადაჰქონდა
ყურადღება: „ობკომის შენობა, საქართველოს უმაღლესი
საბჭოს პრეზიდიუმის შენობა. 'სულ (კდილობდა
მსხვერპლი არ მოჰყოლოდა მის აფეთქებებს ქუთაისის
ბაღში ასაფეთქებელი მოწყობილობა რომ ჩადო, იმ
ადგილის სიახლოვეს ქალი დაასეირნებდა ბავშვს. ამ
დროს მოწყობილება უნდა აფეთქებულიყო. ადგა, სტაცა
ხელი ქალსაც და ბავშვსაც და მოაცილა სასწრაფოდ
იქაურობას შემდგომში ამ ქალმა აღწერა მისი
პორტრეტი რის საფუძველზეც გავაკეთეთ ლფოტორობოტი თბილისშიც მთავრობის სახლის წინ
აფეთქების “შემდეგ ხალხში მზვერავეი გავუშვით.
ფსიქოლოგიური მომენტია. დამნაშავემ დანაშაულის
ადგილზე მისვლა იცის როდესაც უვანია მილიციელს
შეეკითხა ვინმე ხომ არ დაიღუპაო, მან უკვე იცოდა,
რომ მსხვერპლი არ იყო. ის ამოიცნეს სოხუმშიც და
ბათუმშიც, ისე თავისებური იყო. ექპერტიზა–“ კი
დაადგინა რომ შერაცხადი იყო, მაგრამ მოქმედებები...
არანორმალური ჰქონდა პრინციპში მისი მიზანი
არარეალური, ფანტასტიური იყო, ამიტომაც იყო მისი
მოქმედება არანორმალური. წარმოიდგინეთ იმ პერიოდში
როგორი სიტუაცია იყო. მაგ სსრკ კონსტიტუციის
მე-6 მუხლიდან გამომდინარე, გაქცეულიყავი
საზღვარგარუით და იქიდან მოგეთხოვა საქართველოს
დამოუკიდებლობა, ხომ სისულელე იქნებოდა ამიტომ
ასეთ ხალხსაც სულელებს ეძახდნენ მაშინ ხომ "სხვა
სისტემა იყო, სხვა ისტორიული პერიოდი იყო. ამზელა
ძლიერი ქვეყნის საბჭოთა კავშირის დაშლას მაშინ ვინ
იფიქრებდა.“
იური ჭანტურია
იური ჭანტურია - უშიშროების ორგანოების თადარიგის
ვიცე-პოლკოვნიკი მონაწილეობას ღებულობდა ვლ. ჟვანიას მიმართ
საგამომძიებო ექსპერიმენტების ჩატარებაში და საქმესთან
დაკავშირებული ზოგიერთი მოწმის დაკითხვაში:
„ვლადიმერ უვანია დანაშაულის ჩადენის მომენტშიც
და საერთოდაც საკუთარ ქმედებესს აბსოლუტურად
მთელი შეგნებბძთ აცნობიერებდა მას უდიდესი ზიზღი
162
არსებული წესწყობილების მიმართ ჩამოუყალიბდა ბავშვობიდან.
იმთავითვე მისი უმთავრესი მიზანი იყო გაქცეულიყო
საბჭოთა კავშირიდან და ეცხოვრა საზღვარგარეთ. ის
ფიქრობდა, რომ საკუთარი ნიჭის და უნარის გამოვლენა
შესაძლებელი იყო მხოლოდ დასავლური დემოკრატიის
პირობებში რაც პრაქტიკულად “შეუძლებელი იყო
საბჭოთა საქართველოს სინამდვილეში. ვლადიმერ ჟვანია
საკუთარ თავში ჩაკეტილი პიროვნება იყო. არ ეძებდა
თანამოაზრეებს და არაგვისაგან ითხოვდა თანადგომას. ის
როგორც პოლიტიკური მოლვაწე (დისიდენტი) უცნობი
იყო საზოგადოებისათვი. მისი მსოფლმხედველობის
ასეთნაირად ჩამოყალიბება სიძულვილი საბჭოთა
ხელისუფლების მიმართ, ვფიქრობ, ბევრად განაპირობა
30-იანნ წლებში მამის რეპრესიამ აფეთქებები იყო ის
ერთადერთი გზა, რითაც ვლ. ჟვანიამ გამოხატა საკუთარი
განწყობა არსებული პოლიტიკური და საზოგადოებრივი
სისტემის მიმართ. დაკავებამდე და დაკავების შემდეგაც
იგი ყოველთვის ხასს უსვამდა ქვეყანში არსებულ
უკიდურესად მანკიერ ვითარებას, რომელიც თვალთმაქცობასა
და ყოველთვის ხელოვნურობაში გამოიხატებოდა. ვლ. ჟვანია
დაკავების მომენტიდან სიცოცხლის უკანასკნელ წუთამდე
დარწმუნებული იყო საკუთარი აზრის სისწორეში და
სურვილში წასულიყო საზღვარგარეთ. მისი როგორც
თვითნასწავლის აზროვნებისა და განათლების დონეს
ადასტურებს ბრწყინვალედ, იუველირულ დონეზე გათვლილი
და დამზადებული მოწყობილობა და აბიტურიენტთა
დონე რომელთაც ის პერიოდულად ამზადებდა. მას
დაკითხვებისას თავი ღირსეულად ეჭირა არასოდეს
გამოუმჟღავნებია აგრესია, მოქმედებდა შეგნებულად და
ძალდაუტანებლად.“
ვლადიმერ უვანიას პიროვნებსს დახასიათებისაგან და იმ
პერიოდის მოვლენების შეფასებებისაგან თავშეკავებულია ბატონი
ვარლამ ჯილა შვილი:
„საქართველოს სახელმწიფო უშიშროები“ კომიტეტის
საგამოძიებო განყოფილების წარმოებაში იყო გაუხსნელი
სისხლის სამართლის საქმე აღძრული რესპუბლიკის
რამოდენიმე ქალაქში აფეთქებს“ მოხდენის ფაქტზე.
პირველი აფეთქება მოწყობილი იყო აფხაზეთის
ავტონომიური რესპუბლიკის პარტიის საოლქო კომიტეტის
შენობის წინამდებარე სკვერში, მეორე აფეთქება ქ. ქუთაისის
პარტიის ქალაქკომის შენობის მიმდებარე პარკში,
ხოლო მესამე აფეთქება ' საქართველოს რესპუბლიკის
მთავრობის სასახლის წინა მხარეს. პირველი აფეთქების
შედეგად დაიღუპა ერთი მამაკაცი და დაიჭრა მისი
მეუღლე. მომდევნო აფეთქებებს მსხვერპლი არ მოჰყოლია.
მოგვიანებით ქ. ბათუმში ფულის გამოძალვის ფაქტზე
დაკავებულ იქნა მოქალაქე ვლადიმერ ჟვანია, მუდმივი
საცხოვრებელი ადგილის არმქონე, უმუშევარი.
ტდ. დილიბაზაშვილი - „საერთოდ, მინდა გითხრათ, რომ
უშიშროების ორგანოებში ჩემი ხანგრძლივი მოღვაწეობის
I67
პერიოდში ჩემს ხელში უამრავმა პატიმარმა გაიარა.
საქართველოს პირველი მოწვევის პარლამენტში ჩემი
ყოფილი პატიმარი 12 დეპუტატი იყო (იცინის) ბევრი
მთხოვდა ინტერვიუს, მოგონებებს, მაგრამ ყველას უარს
ვეუბნებოდი ახლა, ეს ის ”შემთხვევა,ა რომ, ჯერ
ერთი, ჩემს ახალგაზრდა კოლეგას უარს ვერ ვეუბნები,
და, მეორე, მთავარი ის არის, რომ ვლ. ჟვანია სულ
სხვა გამორჩეული კაცი იყო. მე პირადად ძალიან
მოხარული გვარ, რომ ხელი მოკიდეთ ვლ. ჟვანიას
პიროვნეის საზოგადოებისათვის გაცნობას ეს დიდი
საქმეა. მაღალ ლღმერთს ვფიცავარ, რომ ეგ კაცი არ
იყო დასახვრეტი.
ვიდრე ამ პიროვნებაზე ჩემს მოსაზრებებს გაგიზიარებდეთ,
მინდა გითხრათ, რომ, სამწუხაროდ, 70-იან და შემდგომ
წლებშიც გავრცელებული იყო აზრი, რომ უშიშროების
კომიტეტში (გულისხმობდნენ პირველ რიგში იზოლატორს)
ადგილი ჰქონდა პატიმრებზე ფსიქოლოგიურ ზეწოლას,
შანტაჟს და სხვა. მთელი პასუხისმგებლობით ვაცხადებ,
რომ ასეთ ფაქტებს ადგილი არ ჰქონია.
რეჟიმი, მაშინ არსებული კანონმდებლობის ფარგლებში,
მკაცრი იყო ვცდილობდით პიროვნების “უფლებები
მაქსიმალურად ყოფილიყო დაცული. დროზე ჰქონოდათ
საჭმელი, თანაც ხარისხიანი მოგვარებული ყოფილიყო
სხვას საყოფაცხოვრებო პირობები.
საკნები იყო მცირე ზომის, ორ, სამ და ოთხ
კაციანი "სპეციალური რკინის საწოლებით საკანში
მუდმივდ იყო შაში„ ჭადრაკი და დომინო. გვქონდა
საკმოდ მრავალრიცხოვანილდ ბიბლიოთეკა, რომელშიც
ინახებოდა 4000-მდე წიგნ” რუსულ და ქართულ
ენებზე. სამწუხაროდ, თბილისში 1991-92 დეკემბერ-იანვარში
მომხდარი ცნობილი მოვლენების შემდეგ ის მთლიანად
განადგურდა და გაიძარცვა პატიმრებს მიეწოდებოდათ
ჟურნალ-გაზეთები ისინი საკნებში როგორცკც წესი,
მარტო არ იმყოფებოდნენ” კანონი კრძალავდა მარტო
ყოფნას. .
დღიდან მიყვანისას ჩვენ ვლადიმერ უვანიას მიმართ
პრეტენსია არ გვქონია.ა უხმაუროდ ჩაიბარა მისთვის
განკუთვნილი რკინის ჯამი, ჭიქა, დასაწოლი საშუალებები.
ყველა ერთხმად აღნიშნავს რომ ვლადიმერ ჟვანიას დახვრეტა პოლიტიკური გადაწყვეტილება იყო. და ის რაც მან ჩაიდინა ტერორისტული აქტი არ იყო.
ამ მიმართვამ ვერ გაუთბო გული ჰუმანურობით ცნობილ
გენსეკსაც კი, ვინაიდან ყველაფერი წინასწარ იყო დაგეგმილი
- „დივერსანტი“ ვლ. ჟვანია უნდა დახვრეტილიყო. აღნიშნულ ვარაუდს
აძლიერებს 990 წლის 6 დეკემბრის გაზეთ ,,საქართველოს რესპუბლიკაში“
დაბეჭდილიდ„ იმჟამდ საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო
უშიშროების კომიტეტის თავმჯდომარის პირველი მოადგილის, თავმჯ
დომარის მოვალეობის შემსრულებლის, გენერალ-მაიორ ოთარ ხატიაშვილის
მოსაზრება:
კორესპონდენტი -
რა როლი ჰქონდა ა. ინაურს და სხვეს ვლადიმერ
ჟვანიას დახვრეტაში, რომელმაც 1975 წელს სამთავრობო
შენობებთან მოაწყო აფეთქებები?
რესპონდენტი -
არკ ამ საქმის გამოძიებაში მიმიღია მონაწილეობა,
ვიცი, რომ აფეთქებებს აწყობდა, მთავრობის გამოწვევა
უნდოდა. არც მალავდა, რომ კომუნისტებსს ებრძოდა.
მოკლედ, მიუყენეს მასაც ის მუხლი, რომელიც ხელს
აძლევდათ და დახვრიტეს.
ვლ. ჟვანიას საქმის მსვლელობას მოსკოვიდან კურირებდა
საკმაოდ განათლებული და გამოცდილი იურისტი გენერალი გენადი
კისლიხი. ვლ. ჟვანიას პირადი ცხოვრების გაცნობისა და ს. მირიანაშვილის
არგუმენტების შემდეგ მასაც მოულბა გული, მაგრამ სხვებთან
კონსულტაციების შემდეგ ცალსახად განაცხადა: "30600 C/10M90II0 II0
CVIICCI8VI0IIICMV 32M0II0/12:1CV9/1/6CVLIVV. 0IMლI9 CM0/0VII0M M23)IIV) 89
0III0IIIC!"!!!!! 2L8იIII#94 (10CVIVXCIII /LVI))IIსIM III)2IIMC00MI IIIIMI /IIIVIIIIX. წვისI!სხ!
I II0,1061IხIC III)0CIVIIIICIIII 1I0!1/MVI II2 I(2XII0CM. 1IIIმIV. C იილC0100#0
7Lცი 9 /0.IXCII2 31:16 11C1I (580111161
ვლ. ჟვანიას შეწყალებაზე უარი ეთქვა.
მესხი ილის წინ _ჩავიდინ.: აზ იდი ირსი
საქციელი ა მძიმ. ანა შსული, როცა ავწერ
თხოვნა პატიების შესახებ მე დასახვრეტი კი არა,
6. ხლზ არ ასაწვავი და გააკეთეთ ეს თ
შეგიძლიათ.“
სინანულით განუცხადებია ვლ. ჟვანიას ს. მირიანაშვილისათვის,
როცა მან უკანასკნელად მოინახულა იგი.
არანაკლებ განიცდიდა ამ „ტრაგიკულ დასასრულს თვით
ს. მირიანაშვილიც სიცოცხლის ბოლომდე მტკივნეულად იგონებდა
ყოველივე ამას.
შეიძლებოდა თუ არა იმ პერიოდში ვინმეს მცდელობას
გამოეღო სხვა შედეგი და აეცილებინა უჟვანიასთვის სასიკვდილო
განაჩენი? ალბათ არა, რადგან დიდ სახელმწიფოს დიდი ინტერესები
ჰქონდა. ვლ. ჟვანია როგორც მაშინ ამბობდნენ, პატარა ,,ჭანჭიკი“
იყო ამ სისტემაში და არა პიროვნება მისი სიცოცხლეც სხვა
ათასებთან ერთად შეიწირა ამ ინტერესებმა.
ამ ათასების საქმეების შესწავლამ და მათი ბედის ადამიანურმა
გაგებამ მიიყვანა ჩვენი ქვეყანა სიკვდილით დასჯის გაუქმებამდე და
გაათავისუფლა მომავაუელი თაობები ამ ვანდალური ,,კანონით“
გამოწვეული მორალური და ზნეობრივი ტკივილისაგან.
ვლადიმერ ჟვანია, ქართველი ტერორისტი რომელიც საბჭოთა იმპერია დააჩოქა
