ტურიზმის განვითარება, საკუთრების წართმევის ხარჯზე
მაღალმთიანი კურორტი მესტიაში პრეზიდენტ სააკაშვილის ფავორიტი პროექტია. ახალი კურორტის ახალი ობიექტები 2010 წლის 24 დეკემბერს მან პირადად გახსნა. პირველი მესტიის საერთაშორისო აეროპორტი იყო. "21-ე საუკუნის აეროპორტს", რომელიც თამარ მეფის სახელს ატარებს, 1200-მეტრიანი ასაფრენი ბილიკი, საკუთარი სანავიგაციო სისტემა და გერმანელი არქიტექტორის მიერ დაპროექტებული სრულიად ახალი შენობა აქვს. ახალი საკურორტო ზონის სათხილამურო ტრასებიც პირველად პრეზიდენტმა მოსინჯა.
ჰაწვალი-ზურულდის ახალი სათხილამურო კომპლექსი ზღვის დონიდან 2500 მეტრის სიმაღლეზე მდებარეობს. ამჟამად აქ სამი სათხილამურო ტრასაა, რომელთა გამოყენება სპორტული შეჯიბრებების ჩასატარებლადაც შეიძლება. პირველი სათხილამურო ტრასის სიგრძე 1400 მეტრია. სათხილამურო კომპლექსთან სასტუმრო და რესტორანი ფუნქციონირებს.
სააკაშვილი სვანეთის მთებში ინფრასტრუქტურის განვითარების ტემპით და ხარისხით კმაყოფილია. ის ჰაწვალის სათხილამურო ტრასაზე თითქმის ყოველ შაბათ-კვირას სრიალებს.
მესტიის და, ზოგადად, ზემო სვანეთის განვითარების სამთავრობო გეგმა ისე შემუშავდა, რომ ადგილობრივი მოსახლეობა პროცესში არ ჩართულა. ამიტომაც, მესტიელების ინტერესი და პრობლემები არ აისახა.
მთავარი პრობლემა მიწებია. ზემო სვანეთში ზამთრის ხანგრძლივობა 6 თვეს აღწევს, თოვლის საფარის საშუალო სიმაღლე კი 2-2.5 მეტრს. ამ კუთხეში მიწა არსებობის მთავარი წყაროა, რის გამოც მისდამი დამოკიდებულება ყოველთვის განსაკუთრებული იყო. დღესაც ასეა - მიწის თითოეულ გოჯს ზუსტად გაწერილი სამეურნეო დანიშნულება აქვს, ზოგიერთ ადგილზე კარტოფილის კარგი მოსავალი მოდის, ზოგან კი ლობიო ან ფეტვი უნდა დაითესოს. სვანეთში მცხოვრებ ოჯახს აუცილებლად უნდა ჰქონდეს სათიბი, რადგან გრძელი და მკაცრი ზამთრის პირობებში საქონელი თივით უნდა გამოკვებონ.
ადგილობრივი მოსახლეობა ამბობს, რომ ტურისტული ინფრასტრუქტურის განვითარება მათთვის მიწის წართმევის ხარჯზე მიმდინარეობს: ადგილები, სადაც ახალი აეროპორტი აშენდა და სათხილამურო ტრასა მოეწყო, ისტორიულად ადგილობრივ მოსახლეობას ეკუთვნის. იმ ადგილს, სადაც ახლა მესტიის აეროპორტია, 40 ოჯახი სათიბად იყენებდა. ჰაწვალის სათხილამურო კომპლექსის ადგილზეც 30-ზე მეტი ოჯახის სათიბი იყო.
ისტორიულად, სვანეთში სახნავ-სათესი მიწები კერძო საკუთრებაში იყო, სათიბ-საძოვრები და ტყე კი, საერთო სათემო სარგებლობაში. გარდა ამისა, არსებობდა ე.წ. ხატის ტყე და მიწა, რომელიც ეკლესიის მოთხოვნებისა და რელიგიური დღესასწაულებისთვის გამოიყენებოდა. სათიბ-საძოვრითა და ტყით სარგებლობის პროცესს, საძოვრების მონაცვლეობის, მიწის განაწილების თუ ნაკვეთების საზღვრის დადგენის საკითხებს ტრადიციულად მახვში არეგულირებდა. კუთვნილი ნაკვეთების საზღვრების თაობაზე ადგილობრივები ერთმანეთში არიან შეთანხმებული და როგორც თავად ამბობენ, სვანეთში მიწის ნაკვეთი შემოღობილი არავის აქვს. "ჰაღვროლაი" სხვისი კუთვნილი მიწის საზღვრის დამრღვევს ნიშნავს და სვანეთში ყველაზე შეურაცხმყოფელ სიტყვად ითვლება.
დღემდე ადგილობრივი მოსახლეობის დაახლოებით 90 პროცენტს ფაქტობრივ მფლობელობაში არსებული მიწის ნაკვეთები დაურეგისტრირებელი აქვს. სვანეთში თითოეულ ოჯახს, როგორც წესი, მცირე ზომის რამდენიმე ნაკვეთი აქვს. მოქმედი კანონით, სხვადასხვა ადგილზე არსებული მიწის ნაკვეთები ცალკ-ცალკე უნდა დარეგისტრირდეს. მიწის ერთი ნაკვეთის რეგისტრირებას დაახლოებით 127 ლარი სჭირდება. მძიმე ეკონომიკური მდგომარეობის გამო მოსახლეობამ მის ფაქტობრივ მფლობელობაში არსებული რამდენიმე მიწის ნაკვეთის დარეგისტრირება ვერ შეძლო. თუმცა, 2010 წლამდე ამ ფაქტს ადგილობრივი მოსახლეობისთვის არანაირი პრობლემა არ შეუქმნია. მიწის სამართალს აქ დაუწერელი წესი არეგულირებდა.
მდგომარეობა გასულ წელს შეიცვალა, როცა სვანეთს თავს მოულოდნელად ტურისტული ინფრასტრუქტურის განვითარების სამთავრობო გეგმა დაატყდა.
ახალი კურორტის ახალი ობიექტების გახსნისას, პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ ის, ვინც სვანეთში სასტუმროს ააშენებს, მიწას სიმბოლურ ფასად - 1 ლარად მიიღებს. სააკაშვილის ამ გადაწყვეტილებამ ადგილობრივი მოსახლეობა შოკში ჩააგდო: სვანეთი მცირემიწიანი რეგიონია და აქ უპატრონო მიწა არ არსებობს.
სიტუაცია განსაკუთრებით 2010 წლის 7 აგვისტოს შემდეგ დაიძაბა. იმ დღეს სპეცოპერაციის შედეგად მესტიის საკრებულოს ოპოზიციონერი წარმომადგენელი ნელი ნავერიანი და მისი სამი ნათესავი ინვესტორებისთვის ფულის გამოძალვის ბრალდებით დააკავეს.
ნელი ნავერიანი და მისი ნათესავები იმ მამაპაპისეული სათიბების დაბრუნებას ითხოვდნენ, რომელიც სახელმწიფომ კანადელ ინვესტორს - უილიამ ჯეიმს სიმფსონს მიჰყიდა. მართალია, ნელი ნავერიანს ეს ტერიტორია საჯარო რეესტრში არ ჰქონდა დარეგისტრირებული, მაგრამ მისი ოჯახი სადავო მიწის ნაკვეთით წლების განმავლობაში სარგებლობდა. ინვესტორისთვის ფულის გამოძალვის ბრალდებით დააკავეს სასამართლო პროცესზე მოწმის სტატუსით დაბარებული მესტიის N1 სკოლის დირექტორი მზევინარ ჯაფარიძეც. მესტიაში ამბობენ, რომ ნავერიანის სამაგალითო დასჯით ხელისუფლება მთელი სვანეთის დაშინებას შეეცადა.
ცვლილებებით შეშფოთებულმა მესტიელებმა მემკვიდრეობით მიღებული მიწების დარეგისტრირება გადაწყვიტეს. მაგრამ საჯარო რეესტრის მესტიის ტერიტორიულ სამსახურში მათ ფაქტობრივ მფლობელობაში არსებული მიწების დარეგისტრირებაზე უარი უთხრეს.
"სამი ბიჭი მყავს. მამაპაპისეულ მიწას ხომ არ დავუკარგავ? ვიფიქრე, გავყიდი ოჯახიდან რამეს და მიწას გავიფორმებ-მეთქი. მაგრამ მიწას არ გვიფორმებენ. მესტიის რეესტრში მითხრეს, წყალგაღმა მიწების რეგისტრაციის პროცესი შეჩერებულია და საბუთებს არ ვიღებთო. ისედაც გაგვაფრთხილეს, ვისაც მიწებზე პრეტენზია ექნება, ნელი ნავერიანის და ჯაფარიძეების გზას გავუყენებთო", - ამბობს შუა ხნის მამაკაცი, რომელიც საკუთარ სახელს არ გვიმხელს.
"წყალგაღმა" მდინარე მესტიაჭალის მარცხენა სანაპიროა, ტურისტული ინფრასტრუქტურის განვითარებისთვის ყველაზე პერსპექტიული ზონა. ადგილობრივები ამბობენ, რომ ამ ადგილზე საპრეზიდენტო რეზიდენციის აშენება იგეგმება და ადგილები ბევრი სხვა ობიექტებისთვისაც მოინიშნა. "წყალგაღმა" მდებარეობს მესტიის თამარ მეფის აეროპორტიც. აეროპორტის მშენებლობისთვის საჭირო ტერიტორია საჯარო რეესტრის მესტიის ტერიტორიულმა სამსახურმა ეკონომიკის სამინისტროზე ისე გაასხვისა, არც გახსენებია, რომ საჯარო რეესტრის ამონაწერის მიხედვით, სამინისტროსთვის გადაცემული ტერიტორიის რამდენიმე ნაკვეთს კანონიერი მფლობელი ჰყავდა.
მიწის ნაკვეთის რეგისტრაციაზე უარი უთხრეს იმ მოქალაქეებსაც, რომლებიც საჯარო რეესტრის ამონაწერის თანახმად, ამა თუ იმ ნაკვეთის მესაკუთრეებად ითვლებიან, მაგრამ ახლა ელექტრონული ვერსიის საფუძველზე მიწის ნაკვეთის მდებარეობის და ფართის დაზუსტებას ითხოვენ. რეგისტრაციაზე უარის თქმის საფუძვლად საჯარო რეესტრის მესტიის ტერიტორიულმა სამსახურმა "საჯარო რეესტრის შესახებ" კანონის 23-ე მუხლის "ზ" ქვეპუნქტი, ანუ "კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა საფუძველები" მიუთითა. არადა, კანონით, მარეგისტრირებელმა ორგანომ კონკრეტულად უნდა მიუთითოს, თუ რომელი ნორმატიული აქტის რომელი მუხლი გახდა მოცემულ შემთხვევაში უარის თქმის საფუძველი. საჯარო რეესტრის მესტიის ტერიტორიული სამსახური კანონს არღვევს, რადგან უარის თქმის საფუძველი განმარტებული არ არის.
მესტიაში ფიქრობენ, რომ პრივატიზაციის პროცესი ხელოვნურად შეფერხდა. სვანები შიშობენ, რომ ტურისტული ინფრასტრუქტურის განვითარების პროგრამის ფარგლებში დაგეგმილი ობიექტების მშენებლობა მათ ფაქტობრივ მფლობელობაში არსებულ მიწის სხვა ნაკვეთებსაც შეიწირავს. არც ადგილობრივ და არც ცენტრალურ ხელისუფლებას მოსახლეობისთვის მიყენებული ზიანის ანაზღაურების სამართლიანი და კანონიერი მექანიზმი ჯერ არ შეუთავაზებია.
აეროპორტის ტერიტორიაზე მიმდინარე სამუშაოების შედეგად ნუგზარ გოშთელიანს 12 000 კვ.მ ფართის სათიბი დაუზიანდა. დათვალიერების აქტით, რომელიც 2010 წლის 15 ნოემბრითაა დათარიღებული, მესტიის საკრებულოს და გამგეობის წევრები ადასტურებენ, რომ გოშთელიანის კუთვნილი სათიბი მართლაც დაზიანდა. "ამ სათიბით 7 ძროხას ვინახავდი. ეს ჩემი ოჯახის რჩენის ერთადერთი საშუალებაა. სათიბი თუ არ მექნება, მომავალ წელს ძროხებს ვერ შევინახავ. ნაკვეთი ქვა-ღორღითაა სავსე. იმხელა ადგილს საკუთარი ძალით ვერ გავასუფთავებ. მინდა, რომ სათიბი გამიწმინდონ. გამგეობა საკრებულოში მაგზავნის, საკრებულოში კიდევ მეუბნებიან რომ არც მიწის ალტერნატიული ფართის მოცემა შეუძლიათ და არც კომპენსაციის", - ამბობს ნუგზარ გოშთელიანი.
მოსახლეობა ამბობს, რომ ზოგიერთ შემთხვევაში ადგილობრივი ხელისუფლება მათ ჩამორთმეული მიწის სანაცვლოდ კომპენსაციის გადახდას სთავაზობს, მაგრამ ამ შეთანხმების თაობაზე ოფიციალური საბუთები არ ფორმდება. გარდა ამისა, ამბობენ რომ შეთავაზებული კომპენსაცია რეალურ საბაზრო ღირებულებას ბევრად ჩამორჩება. ლუარა ავალიანი: "ჰაწვალში მქონდა სათიბი - 800 კვ.მ. ჩემს მიწაზე სასტუმრო ააშენეს. იმ სასტუმროში კუბდარი 7 ლარი ღირს და მე ჩემი კუთვნილი მიწის 1 კვ. მეტრში 3 ლარი უნდა მომცენ? კომპენსაცია არ მინდა, მიწა დამიბრუნონ. ჩემნაირი გამწარებული აქ ძალიან ბევრია".
"ტურიზმის და რეგიონის განვითარება ჩვენთვის მიუღებელი არ არის. მაგრამ, ამ პროცესს საშინელი ფორმა ჰქონდა: დაიტაცეს მიწები და ფაქტობრივად, მთელი სვანეთი დაისაკუთრეს. ყველაზე დამამცირებელი ის არის, რომ სვანეთის განვითარების გეგმიდან სვანები საერთოდ ამოვარდნილები ვართ", - ამბობს მარინა გირგვლიანი, - "მიწის წართმევა-ჩამორთმევის პროცესში მთელი სვანეთისთვის პატივსაცემი ადამიანები დააკავეს. ამ გზით შიშის სინდრომი დანერგეს. გარკვეულწილად მორჩილები გაგვხადეს, მაგრამ შინაგანი ამბოხი არსებობს და პრობლემის მოუგვარებლობის შემთხვევაში ის აუცილებლად ამოხეთქავს".
მესტიის მომავალზე საუბრისას, პრეზიდენტმა სააკაშვილმა თქვა, რომ კურორტს დიდი ტურისტული პოტენციალი აქვს. მან ის ფაქტორები ჩამოთვალა, რომლებმაც წარმატებას ხელი უნდა შეუწყოს: "მშრალი კლიმატი, ხანგრძლივი სეზონი, საუკეთესო სამზარეულო, შეუდარებელი კულტურა და სტუმართმოყვარე ხალხი".
წყარო (ლიბერალი.გე)
სვანეთში 95 მილიონიანი სათხილამურო კურრტ გაიხსნება, იიშ არაფერი არ კეთდება :P
