აშშ–ში მოღვაწე ქართველი ფინანსისტი ქართულ საბანკო სისტემას ლომბარდებს ადარებს
აშშ–ში მოღვაწე ქართველი ფინანსისტი ქართულ საბანკო სისტემას ლომბარდებს ადარებს
საბანკო სექტორი უნდა იყოს მთავრობისთვის პრიორიტეტული და დღეს ამ სექტორს სისტემური ცვლილებები ჭირდება ქვეყანაში ეკონომიკური ზრდის მისაღწევად. ამის შესახებ „კომერსანტს“ ამერიკის შეერთებულ შტატებში მოღვაწე ქართველმა ფინანსისტმა კახა ჩარგეიშვილმა განუცხადა.
მან „ქართული ოცნების“ მთავრობას ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების სტრატეგიული ხედვა წარუდგინა. თუმცა, როგორც ამბობს, ხელისუფლებამ მისი გეგმა უპასუხოდ დატოვა.
კახა ჩარგეიშვილის თქმით, გეგმა ასევე ცნობილი უნდა ყოფილიყო როგორც ყოფილი, ასევე ამჟამინდელი პრემიერისთვის. თუმცა ქვეყნის ეკონომიკური სტრუქტურების მმართველობაში არსებული ინერტულობისა და არაპროფესიონალიზმის გამო, სტრატეგიის განხილვა არ შედგა.
როგორც ჩარგეიშვილი „კომერსანტთან“ საუბარში ამბობს, მისი სტრატეგია ქვეყნის სოციალურ–ეკონომიკური მდგომარეობის უმოკლედ ვადებში გამოსწორებას გულისხმობდა.
კახა ჩარგეიშვილი მოღვაწეობას კვლავ ამერიკულ ფინანსურ სექტორში აგრძელებს. „კომერსანტი“ მას ნიუ-იორკში დაუკავშირდა და ესაუბრა საქართველოში ეკონომიკაში მიმდინარე პროცესებზე.
„პოსტ საბჭოთა პერიოდში, ბოლო 25 წლის განმავლობაში, საქართველოს პოლიტიკურმა მმართველმა გუნდებმა ვერ შეძლეს ქვეყნის ეკონომიკის გარდაქმნა. ქვეყანაში კვლავ ჭარბობს სოციალურ-ეკონომიკური პრობლემები, და შემოსავლების დონე არ შეესაბამება განვითარებადი ქვეყნების მახასიათებლებს. საერთაშორისო ეკონომისტები, რომლებიც საქართველოში მიმდინარე პროცესებს აკვირდებიან, თანხმდებიან, რომ არაფერი არ გაკეთებულა ქვეყნის ეკონომიკური ინფრასტრუქტურის გაძლიერებისთვის, გარდა იმ კოსმეტიკური ცვლილებებისა, რომლებიც „მესამე სამყაროს“ ქვეყნების რეფორმებისთვისაა დამახასიათებელი“, – აცხადებს ფინანსისტი.
მისი თქმით, ზოგადად, პოლიტიკური ძალის ცვლილება ჯანსაღი მოვლენაა დემოკრატიულ საზოგადოებაში. როგორც ამბობს, 2012 წლის ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ „ქართულ ოცნებას“ ჰქონდა ისტორიული შანსი ქვეყნის ეკონომიკის გასაუმჯობესებლად.
„მე ჩავთვალე, რომ ეს იყო მნიშვნელოვანი პერიოდი ქვეყნისთვის და ამ მიზნით შევქმენი საერთაშორისო კაპიტალის მართვის პოსტულატებზე დაფუძნებული ქვეყნის ეკონომიკის განვითარების გეგმა და შევთავაზე „ქართული ოცნების“ მთავრობას. მაგრამ ხელისუფლებამ ჩემს შეთავაზებაზე რეაგირება არ მოახდინა. დღევანდელი ეკონომიკური სიტუაციაც სტაგნაციურია და საჭიროებს დაუყოვნებლივ სისტემურ ცვლილებებს,“– აცხადებს კახა ჩარგეიშვილი.
2012 წელს, წინა მთავრობის მიერ დატოვებულ ეკონომიკას, ფინანსისტი ახასიათებს, როგორც „უმუშევრობისასტრონომიული დონის მქონე და კრიმინალურ საბანკო სისტემას“. მისი თქმით, რეგულაციის არარსებობის პირობებში, ქართული საბანკო სისტემა არ განსხვავდება სხვა განვითარებადი სისტემებისგან, მათ შორის რუსულისგან. საქართველოში 20 ბანკიდან 15 უცხოურია, და დარჩენილი 5 ბანკის მაჟორიტარი მფლობელები არ არიან ქართველები. ეს, როგორც ჩარგეიშვილი ამბობს, გარდა აშკარად გამოკვეთილი პრობლემისა, მიუთითებს, რომ ეროვნული ბანკი ვერ ერკვევა ფინანსური სისტემის მართვის საბაზო პრინციპებში და შესაბამისად ვერც ეკონომიკის ზრდას უწყობს ხელს.
მისი გეგმა, რომლის შესახებაც მაშინდელი და ამჟამინდელი პრემიერ–მინისტრები, ივანიშვილი და ღარიბაშვილი უნდა ყოფილიყვნენ საქმის კურსში, როგორც მისი ავტორი თავად ამბობს, კომპლექსურია და მოითხოვს კოორდინირებულ ქმედებებს. გეგმა მოიცავს სტრატეგიული დონის ხედვას და იმ რეფორმების ნუსხას, რომლის მეშვეობითაც ქვეყანაში უმუშევრობის დონე შემცირდება 10%-მდე და რეალური ხელფასები და პენსიები მნიშვნელოვნად გაიზრდება.
„პოზიტიური შედეგები იქნებოდა სახეზე პირველი წლის განმავლობაში,“ – აცხადებს კახა ჩარგეიშვილი.
მისი აზრით, პრიორიტეტი უნდა მიენიჭოს პროგრესული საგადასახადო მოდელის შექმნას, სრულყოფილ და ფუნქციონირებად საბანკო სისტემას და თანმიმდევრული მონეტარული პოლიტიკის განხორციელებას. მაკროეკონომიკური პოლიტიკის მეშვეობით უნდა განისაზღვროს ეროვნული ვალუტის რეალური ღირებულება და საპროცენტო განაკვეთები, რაც ხელს შეუწყობს სამუშაო ადგილების შექმნასა და მშპ–ის ზრდას. კახა ჩარგეიშვილის თქმით, საქართველოში ასეთი პოლიტიკა პრაქტიკულად არ არსებობს.
ერთ-ერთ პრობლემად ფინანსისტი ასევე ასახელებს ბანკთაშორისი ლიკვიდურობისა და ლარის ჰეჯირების ინსტრუმენტების არარსებობას, რაც ხელს უშლის ფინანსური კაპიტალის ბაზრის შექმნას და რეალური უცხოური ინვესტიციების ზრდას.
„გასული 20 წლის განმავლობაში საერთაშორისო კაპიტალის ბაზარი ფუნდამენტურად შეიცვალა. ასეთ ვითარებაში აუცილებელია საერთაშორისო ფაქტორების გათვალისწინებაც ეკონომიკის წარმატებით განვითარებისთვის. 90–იანი წლების ეკონომისტების უმრავლესობა ამ ცვლილებებში კარგად ვერ ერკვევა,“ – ამბობს კახა ჩარგეიშვილი.
მისი აზრით, ქვეყნის ეკონომიკაში არსებული პრობლემების მთავარი მიზეზი პროფესიონალების ნაკლებობაა საჯარო სექტორში.
„არაკომპეტენტურობა და უცოდინრობა ისეთ დონეზეა, რომ გარკვეულ შემთხვევებში კრიმინალური პასუხისმგებლობის საკითხის დაყენებაც შეიძლება იყოს საჭირო. ზემოთაღნიშნულის შესაბამისად კეთდება დასკვნა: მთავრობამ ვერ გაამართლა ქართველი ხალხის მოლოდინი ეკონომიკის ზრდასთან დაკავშირებით.
საქართველოს ეკონომიკა უნდა გადავიდეს სხვა ორბიტაზე და ქვეყანაში არსებული პოტენციალის გათვალისწინებით შესაძლებელია მნიშვნელოვანი ეკონომიკური ზრდის მიღწევა. ეკონომიკური სიძლიერე არის მნიშვნელოვანი პოლიტიკური ინსტრუმენტი, რომელიც დაგვეხმარება ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენასა და ევროატლანტიკურ სივრცეში სრულყოფილ გაწევრიანებაში. ჩვენ, სამწუხაროდ ვერ შევძელით განვითარებადი ქვეყნის ეკონომიკური მოდელის გარდაქმნა და მხოლოდ სტატუს-ქვოს შენარჩუნებას ვცდილობთ. ამიტომ დღეს აუცილებელია ქვეყანაში ეკონომიკური რგოლის მმართველობის შეცვლა, რათა მოხდეს სტრატეგიული მიმართულებების სწორად განსაზღვრა. ნათელია, რომ ყველაფერი სუფთა ფურცლიდან უნდა დაიწყოს,“– აცხადებს ფინანსისტი.
კახა ჩარგეიშვილის შესახებ – მას აქვს 15 წლიანი პროფესიული გამოცდილება საერთაშორისო საბანკო სფეროში. მისი კარიერა უკავშირდება გლობალურ ფინანსურ კომპანიებს - Citigroup, Bank of America, და Merrill Lynch. კახა ასევე მართავდა BCS Global Investment Bank–ს, უმსხვილეს ევროპულ ფინანსურს ჯგუფს, რომელიც ახორციელებს 500 მილიარდ აშშ დოლარის ოპერაციებს. კახა ჩარგეიშვილი ხშირად აკეთებს კომენტარს CNN-ზე და მსოფლიოს სხვა წამყვან ტელევიზიებში.
*********************************
საკრედიტო "მონობა" - 35 ათასი ოჯახი ბინის დაკარგვის საფრთხის წინაშე
უკიდურესად მძიმეა 35 ათასი ოჯახის ბედი, რომელთაც იპოთეკური სესხების უზრუნველსაყოფად კომერციულ ბანკებს უძრავი ქონება მისცეს. 35 ათასი ოჯახი დაახლოებით 120 000 ადამიანია, ანუ ჩვენი მოსახლეობის 3% და მათგან ბევრს ღია ცის ქვეშ დარჩენა ემუქრება,
ლარის მკვეთრი დევალვაციის გამო განსაკუთრებით მძიმე მდგომარეობაში აღმოჩნდნენ საქართველოს მოქალაქეები, რომელთაც საბანკო სესხები უცხოურ ვალუტაში აქვთ აღებული. თუ ერთი წლის წინ 100 დოლარის შესაძენად 170 ლარი კმაროდა, იანვრის ბოლო დღეებში 250 ლარიც არ ეყოფოდა. ბანკის მოვალეების მდგომარეობა უკიდურესად დამძიმდა, რადგან უცვლელად დარჩენილი სახელფასო ანაზღაურების პირობებში დიდ ნაწილს ლამის მთელი გასამრჯელოს ბანკში დატოვება უწევს. ამიტომაც ვალს ვალი ედება, ხშირად - მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების, რომელთაც უკიდურესად კაბალური პირობები აქვთ და მათ მარწუხებში მოხვედრილ ადამიანს საკრედიტო "მონობიდან" თავის დაღწევის მხოლოდ ერთი შანსი რჩება - თუ სიღატაკეს ამჯობინებს, ყველაფერს დაკარგავს და ღია ცის ქვეშ დარჩება.
"ლარის ვარდნა მიგრაციის ახალ ტალღას ააგორებს"
ჩემი კოლეგა და მეგობარი, რომელიც ერთ-ერთ გამომცემლობაში მუშაობს და ერთი შეხედვით, სოლიდური ხელფასიც აქვს, ვალების დასაფარად სამსახურის მიტოვებას და რაღაც ხნით უცხოეთში მოსამსახურედ წასვლას აპირებს. მისი ხელფასი - 2.000 ლარი - კარგა ხანია, 1.000 დოლარიც აღარ არის, არადა, ბანკში ყოველთვიურად 800 დოლარს იხდის. წინააღმდეგ შემთხვევაში, იპოთეკური კრედიტის გამო დაგირავებულ ბინას დაკარგავს. იმედი აქვს, რომ უცხოეთში ერთი წლის განმავლობაში თავდაუზოგავი მუშაობით პრობლემას მოაგვარებს, თუმცა, ამ ნაბიჯის გადადგმისაც ეშინია, რადგან ფიქრობს, რომ სამშობლოში დაბრუნებულს სამსახურის შოვნა გაუჭირდება...
გიორგი პატარიძე, ანალიტიკოსი: საქართველოს მოქალაქეებს არ აინტერესებთ, რა შიდა ან გარე ფაქტორებმა გამოიწვია ლარის და შესაბამისად, მათი ცხოვრების გაუკუღმართება. ეს ლოგიკურია, მით უფრო მაშინ, როცა კრიზისში მყოფი ქვეყნები ახერხებენ გამოსავლის მოძებნასა და საკუთარი მოქალაქეების დაცვას.
ყაზახეთის ხელისუფლებამ განაცხადა, რომ სახელმწიფო ბანკებში მოსახლეობის ანაბრებს დააზღვევს. საქართველოში კი, ვისაც ლარში ჰქონდა დანაზოგი, დაუცველი აღმოჩნდა. ფულადი ქონება განახევრდა და დღითი დღე კარგავს დაგროვების ფუნქციას. უკიდურესად მძიმეა 35 ათასი ოჯახის ბედი, რომელთაც იპოთეკური სესხების უზრუნველსაყოფად კომერციულ ბანკებს უძრავი ქონება მისცეს. 35 ათასი ოჯახი დაახლოებით 120 000 ადამიანია, ანუ ჩვენი მოსახლეობის 3% და მათგან ბევრს ღია ცის ქვეშ დარჩენა ემუქრება. აღარაფერს ვამბობ მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების ტყვეობაში მყოფთა შესახებ. ზოგიერთი ასეთი ორგანიზაცია არც მალავს, რომ ყოველთვიურად მევალეების ასობით ბინის გაყიდვა უწევთ. არავინ დაობს, რომ ვალი უნდა დაიფაროს, მაგრამ სახელმწიფოს შეუძლია, მოსახლეობას თუნდაც იმით დაეხმაროს, რომ დოლარით აღებული სესხი ლარში გადაიტანონ. შეიძლება სტრუქტურის შექმნა, რომელიც კომერციული ბანკებისა და მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების მოვალეებს მისცემდა 20-30-წლიან კრედიტს ლარში, შედარებით დაბალი პროცენტით, ისე, რომ სესხი ინფლაციასაც დასწეოდა. ეს გახდებოდა ხალხისთვის სოციალური დაცვის გარანტი, რომ მათ ხვალ-ზეგ სააღმსრულებლო ბიურო ბინიდან გამოსაყრელად არ მიაკითხავდა.
საფუძვლიანი ეჭვი მაქვს, რომ 2016-2017 წლებში საქართველოდან მიგრაციის ახალი ტალღა აგორდება, ხალხი იძულებული გახდება უცხოეთში წავიდეს, რათა იქიდან გამოგზავნოს უცხოური ვალუტა ოჯახების გადასარჩენად. მათ ჰგონიათ, რომ 6 თვე ან 1 წელიწადი ეყოფათ პრობლემის მოსაგვარებლად, ბოლოს კი აღმოაჩენენ, რომ 20 წლით უწევთ იძულებით ემიგრაციაში ყოფნა.
"მთავრობამ ბანკებს უნდა მიმართოს..."
მეორე პრეზიდენტის, ედუარდ შევარდნაძის ყოფილი მრჩეველი ეკონომიკის საკითხებში თემურ ბასილია აცხადებს, რომ პრობლემა, რომელიც დღეს უდგას საქართველოს, მოულოდნელად არ გაჩენილა. მთავრობასა და ეროვნულ ბანკს მოსალოდნელი პროცესების შესახებ ჯერ კიდევ ერთი წლის წინ, 2015 წლის იანვარში, აფრთხილებდა საერთაშორისო სავალუტო ფონდი.
თემურ ბასილია: ფონდი დოლარიზაციას უმთავრეს საფრთხედ მიიჩნევდა საბანკო რისკებს შორის და ამასთან, მთავრობასა და ეროვნულ ბანკს მოუწოდებდა, დაუყოვნებლივ მიეღო ზომები. სამწუხაროდ, მათ არაფერი გაუკეთებიათ პრობლემების მოსაგვარებლად. მეტიც, უმაღლესი თანამდებობის პირების ბოლოდროინდელი განცხადებებით ჩანს, რომ ისინი ამჯერადაც არ აპირებენ რამის გაკეთებას და ცდილობენ, პრობლემები საგარეო ფაქტორებს დააბრალონ. არადა, პრობლემები ექმნებათ ნავთობის მომპოვებელ და არა ნავთობიმპორტიორ ქვეყნებს. თუ ობიექტურად შევხედავთ ვითარებას ნავთობპროდუქტების ბაზარზე, ის საქართველოსთვის მომგებიანია. 1 წლის წინ 1 ტონა ნავთობის ფასი 100 დოლარზე მეტი იყო, ახლა იგი დაახლოებით 30 დოლარია; ანუ წლეულს ნავთობპროდუქტების იმპორტისთვის საქართველოს დაახლოებით სამჯერ ნაკლები უცხოური ვალუტა დასჭირდება. ეს კი რამდენიმე ასეული მილიონი დოლარის ეკონომიაა ქვეყნისთვის. ამან მხოლოდ დადებითად შეიძლება იმოქმედოს როგორც ქვეყნის საგადამხდელო ბალანსზე, ისე - ეროვნული ვალუტის გაცვლით კურსზე. ლარის დევალვაცია, ძირითადად, გამოწვეულია ეროვნული ბანკის ფულად-საკრედიტო პოლიტიკითა და მთავრობის უმოქმედობით, ამიტომაც ამ პრობლემის მოგვარებაზე პასუხისმგებლობაც მათ უნდა აიღონ. პრობლემის მოგვარების წყარო კი შეიძლება იყოს 2015 წელს კომერციული ბანკების მიერ მიღებული წმინდა მოგება, რომელიც 84 მილიონი ლარით გაიზარდა და ნახევარ მილიარდ ლარს გადააჭარბა.
გასულ წელს ხელისუფლებამ საბანკო სექტორს სთხოვა, შეღავათი გაეწიათ ლარის დევალვაციით მძიმე მდგომარეობაში მყოფი ადამიანებისთვის. ბანკებმაც გამოაცხადეს, რომ მოახდენდნენ ასეთი სესხების რესტრუქტურიზაციას, რეალურად კი სესხები ისე გადაავადეს, რომ ბანკებს არაფერი წაუგიათ, ხოლო მოქალაქეებს საპროცენტო განაკვეთის სახით უფრო მეტი თანხა აქვთ გადასახდელი. აღსანიშნავია ისიც, რომ ბანკებს ისე აქვთ აწყობილი სესხების დაბრუნების სისტემა, რომ მოგებას თავიდანვე იღებენ. ამიტომაც, მთავრობასა და ეროვნულ ბანკს შეუძლიათ მიმართონ ბანკებს, რომ სესხების გამო მძიმე მდგომარეობაში მყოფ ადამიანებს შეუმცირონ საპროცენტო განაკვეთი, ან მხოლოდ ძირითადი თანხა დააფარვინონ.
"ტოქსიკური აქტივები"
პროფესორი დავით ასლანიშვილი აცხადებს, რომ კანონი არ ავალდებულებს სახელმწიფოს, კომერციული ბანკების მოვალე მოქალაქეების მიმართ სოციალური პასუხისმგებლობა გამოიჩინოს. თუმცა, მისი აზრით, ხელისუფლებას უნდა ესმოდეს, რომ თუ ლარის ვარდნა ასეთი ტემპით გაგრძელდა, სიტუაციის თვითდინებაზე მიშვება დაუშვებელია.
დავით ასლანიშვილი: აშშ-ში ბანკების მევალე მოქალაქეებმა ფულის გადახდა რომ ვეღარ შეძლეს, ხელისუფლებამ დაბეჭდა ფასიანი ქაღალდები, ეკონომიკაშიც გაუშვა დოლარის ემისია და თავის თავზე აიღო მოქალაქეების საბანკო პრობლემები, რომელთაც "ტოქსიკური აქტივები" დაარქვა. მსგავსი რამ გააკეთა ევროკავშირმაც. სამწუხაროდ, საქართველო არც ამერიკაა და ევროპაც ვერ გახდა ჯერჯერობით.
ჩვენ ისიც ვერ შევძელით, ლარს ჰქონოდა ფულის სამივე სრულფასოვანი ფუნქცია: გაცვლის, დაგროვებისა და ღირებულების საზომის. გაცვლის ფუნქცია მეტ-ნაკლებად აქვს, ღირებულების საზომიც არის, მაგრამ ბოლო მოვლენებმაც ცხადყო, რომ ლარმა დაკარგა დაგროვების ფუნქცია. არ ვიცი, რას მოიფიქრებს მთავრობა - მსხვილ საერთაშორისო პროექტებს დაიხმარს თუ სხვა სწრაფ ნაბიჯებს გადადგამს, მაგრამ აშკარაა, რომ დრო არ იცდის და ლარის სანდოობის აღდგენაზე სასწრაფოდ უნდა იზრუნოს. ფასიანი ქაღალდების ბაზარი მაინც უნდა შექმნას, ინფლაციაზე მოდიფიცირებული ინსტრუმენტი უნდა შემოიღოს, ადმინისტრირება გაამკაცროს, კოეფიციენტები გაზარდოს და კიდევ მრავალი სხვა ღონისძიება გაატაროს. არ შეიძლება საბანკო სესხებით წელში გაწყვეტილი მოქალაქეების პრობლემის ცალკე განხილვა ან მის მოსაგვარებლად ცალკე მეთოდებით ბრძოლა. პრობლემა კომპლექსურია და ჯაჭვურად ასხმული.
http://commersant.ge/?m=5&news_id=32382&cat_id=8 This post has been edited by antibanki on 5 Feb 2016, 22:21 
ბანკის ვალები, აღარ გადავიხადოთ ახალი კურსით
