ფუტურიზმი, მიმდინარეობა ხელოვნებასა და ლიტერატურაში, XX საუკუნის დასაწყისში.
მის მამამთავრად ითვლება ფ.მარინეტი
მან 1909 წელს გამოაქვეყნა იტალიელ ფუტურისთთა მანიფესტი, რომელშიც ჩამოაყალიბა ფუტურიზმის კრედო
(მეორე მანიფესტი (1910 წ.)
მანიფესტში ნათქვამია:
"ჩვენ გვინდა დავაქციოთ მუზეუმები, ბიბლიოთეკები, ვიბრძოლოთ მორალის, ფეტიშის და ყოველგვარი ოპორტუნისტული და უტილიტარული სისაძაგლის წინააღმდეგ. ჩვენ გვინდა ვადიდოთ აგრესიული მოძრაობა, ჩქარი სიარული,საშიში ნახტომები,სილა და მუშტი, ჩვენ გვინდა ვაქოთ ომი- ერთადერთი ჰიგიენა ქვეყნისა" ფუტურისტები უარყოფდნენ მთელ კლასიკურ მემკვიდრეობას. მათი აზრით ფუტურისტული სურათის ან ნაწარმოების მშვენიერება რომ გაიგო, საჭიროა ადამიანის სული განიწმინდოს, გონება გათავისუფლდეს წარსულის კულტურის გადმონაშთებისგან.
ფუტურისტულ პოეტიკაში დარღვეულია სიტყვათა ჩვეულებრივი რიგი წინადადებაში, მეტყველების დაკანონებული წესები. მათი აზრით პოეტს უნდა ჰქონდეს სიტყვის აბსოლიტური თავისუფლება, მხატვრული მეტყველების ნაცვლად წინ წამოწეულია თავისუფალი ლექსი, ნებისმიერი რიტმი. ნავარაუდებია ახალი სიტყვების, შესატყვისებისა და მხატვრული სახეების შექმნა.
ფუტურისტები აცხადებენ, რომ თანამედროვე ცხოვრებას მეტყველების მხოლოდ ტელეგრაფიული სტლი უხდება: წყვეტილი სიტყვები, ამოძახილები, ზმნების გამოტოვება, მრავალწერტილი. ყოველივე ეს დაძაბული ნერვული მდგომარეობის და დინამიზმის გამოხატვის საშუალებაა.
პეტერბურგში 1910-1912 წლებში ჩამოყალიბდა ეგოფუტურიზმი, თუმცა აქ მარინეტის მებრძოლი განწყობილება აბრეშუმის კაბის შრიალსა და ხელსახოცების სურნელების ტყვეობაში მოექცა. ,
მარინეტს სძულს ქალები ი.სევერიანინისათვის კი ქალი-კულტია. "ტუალეტის არომატი" და "ფერუმარილის რომანტიკა" მთავარ ადგილს იკავებს ეგოფუტურიზმში და მათ უპირისპირდება მოსკოვური კუბოფუტურიზმი.
მისი წარმომადგენლები არიან
ვლადიმირ მაიაკოვსკი, კასიმირ მალევიჩიდა ,ხლებნიკოვი და სხვ. მათ ყველაზე მაღლა ახალი სიტყვის კულტი დააყენეს.
არ გვინდა უცხოური სიტყვები, დავკმაყოფილდეთ ჩვენით და შევქმნათ ახალი! ისინი უარყოფდნენ არსებულ გრამატიკას, სინტაქს, ლექსიკას და უარს ამბობდნენ კლასიკურ ლიტერატურულ მემკვიდრეობაზე, პოეტურ მეტყველებასა და აღიარებულ სალექსო ფორმებზე, სცადეს ახალი ბგერწერის შემოღება, სადაც ბგერათა კომპლექსები გამოთავისუფლებული იქნებოდა ტრადიციული შინაარსისგან და უკეთ შეესატყვისებოდა თანამედროვე ადამიანის მიზანსწრაფვას.
ფუტურიზმმა გამოძახილი ჰპოვა ქართულ ლიტერატურაშიც. 1924 წელს საქართველოში დაარსდა პირველი ფუტურისტული ჟურნალი H2SO4. ასევე "ლიტერატურა და სხვა" , "მემარცხენეობა" და გაზეთი "დროული". თუ ზუსტად მახსოვს "H2SO4" ში ნიკოლოზ შენგელაია ბეჭდავდა თავის ფუტურისტულ ლექსებს (ადრე მქონდა მაგრამ ვერ მივაგენი , თუ ვინმეს გაქვთ დადეთ, საინტერესო იქნება)
და ქართულ ფუტურიზმზე რა გსმენიათ კიდევ ?
ვინმეს ხომ არ მოგეპოვებათ რამე?
ფუტურიზმმა ძირითადად ლიტერატურასა და მხატვრობაში დაიდო ბინა. თუმცაღა გავრცელება ჰპოვასხვა დარგებშიც მაგალითად არქიტექტურასა და მუსიკაშიც კი .
ახლა კი რამდენიმე ფუტურისტული ნამუშევარი :
Алексей Крученых
***
Искариоты вы
никуды
Я сам себя предал
от большого смеха
болтаю ногами
пускай из уха течет дрянь
судьи — корыто
ночь и день
гром и свист
для меня —
одно...
полотенце показывает кулак
1917
***
У меня изумрудно неприличен каждый кусок
Костюм покроя шокинг
во рту раскаленная клеем облатка
и в глазах никакого порядка...
Публика выходит через отпадающий рот
а мысли сыро-хромающие — совсем наоборот!
Я В ЗЕРКАЛЕ НЕ
ОТРАЖАЮСЬ!.....
***
Дыр бул щыл
убешщур
скум
вы со бу
р л эз
1913
***
Фрот фрон ыт
не спорю влюблен
черный язык
то было и у диких племен
1913
***
Та са мае
ха ра бау
Саем сию дуб
радуб мола
аль
1913
ВЕЛИМИР ХЛЕБНИКОВ
Когда умирают кони — дышат,
Когда умирают травы — сохнут,
Когда умирают солнца — они гаснут,
Когда умирают люди — поют песни.
1912
***
Мне мало надо!
Краюшку хлеба
И каплю молока.
Да это небо,
Да эти облака!
1912, 1922
***
Я не знаю, Земля кружится или нет,
Это зависит, уложится ли в строчку слово.
Я не знаю, были ли моими бабушкой и дедом
Обезьяны, так как я не знаю, хочется ли мне сладкого или кислого.
Но я знаю, что я хочу кипеть и хочу, чтобы солнце
И жилу моей руки соединила общая дрожь.
Но я хочу, чтобы луч звезды целовал луч моего глаза,
Как олень оленя (о, их прекрасные глаза!).
Но я хочу верить, что есть что-то, что остается,
Когда косу любимой девушки заменить, например, временем.
Я хочу вынести за скобки общего множителя, соединяющего меня,
Солнце, небо, жемчужную пыль.
1909
Владимир Маяковский
А ВЫ МОГЛИ БЫ?
Я сразу смазал карту будня,
плеснувши краску из стакана;
я показал на блюде студня
косые скулы океана.
На чешуе жестяной рыбы
прочел я зовы новых губ.
А вы
ноктюрн сыграть
могли бы
на флейте водосточных труб?
---
Вашу мысль
мечтающую на размягченном мозгу,
как выжиревший лакей на засаленной кушетке,
буду дразнить об окровавленный сердца лоскут:
досыта изъиздеваюсь, нахальный и едкий.
У меня в душе ни одного седого волоса,
и старческой нежности нет в ней!
Мир огромив мощью голоса,
иду - красивый,
двадцатидвухлетний.
---
Я хочу быть понят родной страной,
а не буду понят —
что ж?!
По родной стране
пройду стороной,
как проходит
косой дождь.
ესეც რეცეპტი მაიაკოვსკისგან როგორ უნდა დაიწეროს ლექსი
---
Д.Бурлюк, основатель русского футуризма, “Натюрморт”, 1912
უმბერტო ბოჩონი,
ქანდაკება.1912."სივრცეში მოძრაობა"
კარლო კარა
ესეც თქვენი ფუტურისტული ბოთლი
David Burliuk- რევოლუცია
ესეც ფუტურისტული სკულპტურა
ესეც ფუტურისტული ფოტო
Luigi Russoloმ, იტალიელმა კომპოზიტორმა დაწერა " ხმების ხელოვნება" და ფუტურიზმის მუსიკა.
ესეც პირველი ფუტურისტული წარმოდგენა-კონცერტი
1914
მოკლედ ყველაფერი ფუტურიზმზე
რატომ შევიწუხე თავი?
იმათა რომ იყო დრო და ჩემი გატაცებები
მოიცავდა ფუტურიზმის გარკვეულ იდეებსა და აზრებს
This post has been edited by უბრალოდ on 2 Dec 2006, 21:29