ბრძოლის ველი, ანუ დიდგორი და სხვა

*kamikaze*

არა და რამე რომ დაწერო 5 აკადემიკოსი მოგვარდება პირში და 55 დოქტორ პროფესორი ჭკუის სწავლებით

შეხედავ ქართულ ვიკი -ს დასერჩავ და ფეხები, ცარიელია, ქართული წიგნის თაროებს? ცარიელია

გარნისის ომზე რუსულ ვიკიზე სომეხი წერს, და 4000 მესხი თურმე მესხი კი არა ჩვეულებრივი სომეხი ყოფილა, შალვა და ივანე ახალციხელები სომხების ავანგარდის მეთაურები. ესეითი პოჰუისტი ხალხის მნახველი არ ვარ

არაა ეგ ჩემი პროფესია და არც დრო მაქვს თორემ ჩავუჯდებოდი

This post has been edited by S&W on 25 Feb 2013, 13:34

S&W
კაი რაის ქართული ვიკიპედია. იშვიათად რომ ქართულად იყოს შესაძლებელი რამე ინფორმაციის მიღება ვიკიპედიაზე, და თუ არის ძალიან მშრალად, მოკლედ და ზედაპირულად.

ანალოგიურად

მაგათ რო კითხო ბაგრატიონებიც სომხები იყვნენ, და შემდეგ საქართველოში გამეფებულა მათი ერთ-ერთი წარმომადგენელი.
რუსული საიტები სავსეა ეგეთი ინფორმაციით და ჩვენები კიდე საერთოდ არაფერს არ აკეთებენ.
დაახლოებით ასეთი პოზიცია აქვთ: "ჩვენ ხომ ვიცით რომ ეს ტყუილია". ბიჯო ჩვენ კი ვიცით, მაგრამ იმ უცხოელმა იცის ვინც კითხულობს?

სომხებთან ინტერნეტ-ჭიდაობაში დროის დაკარგვა არ ღირს. ისინი არასოდეს დაიღლებიან ისტორიის გაყალბებით და სად ვსდიოთ სათითაოდ. მათი გასართობი ეგაა და მათ ვერ დავემგვანებით. ჩვენ სხვა რამეს მივხედოთ, თორე სომხეთი შეიძლება სულ ააორთქლონ ამ 20-30 წელიწადში. რუსეთის იმედზე ჩემი მტერი იყოს.

მონღოლების ექსპანსია ევროპაში

ჩინგიზ ხანის სიკვდილის შემდეგ ორი წელი გლოვა ჰქონდათ მონღოლებს, ამის შემდეგ შეიყარა იმპერიის ყურულტაი (უშიშროების საბჭო) რომელზეც სამი ძირითადი საკითხი გადაწყდა:

1) დღევანედელი ჩრდილეოთ ჩინეთის დაპყრობა
2) ინდოეთიდან დაბრუნებული და აღმოსავლეთ ირანში გაბატონებული ჯალალ ედ დინის განადგურება რომელიც პრეტენზიას აყენებდა სპარსეთის სამეფო ტახტზე
3) ევროპის დაპყრობა

დღევანდელი მაშტაბებითაც კი გრანდიოზული სტრატეგიული გეგმაა, რომლის შესრულებას დღეს აშშ –ც ვერ შესძლებს.

1235 ჩინეთის საქმეები მოამთავრეს, მთელი ჩრდილოეთ ჩინეთი მონღოლების იმპერიაში შევიდა , მოამთავრეს ჯალალ ედ დინიც, დაიპყრეს ჩრდილოეთ ინდოეთიც და იქ "დიდი მოგოლის" იმპერია დააარსეს, აზერბაიჯანი, ქურთისტანი და მთელი ამიერკავსკასიაც მიაყოლეს. დარჩა მესამე და ბოლო პუნტქი – ევროპა

ევროპაზე ლაშქრობა ჯერ კიდევ 1222 – 23 წლებში გადაწყდა როცა ჯებემ და სუბუდაიმ პირველი სადაზვერვო ლაშქრობით შემოირბინეს აზერბაიჯანი საქართველო ჩრდილოეთ კავკასია ყივჩაღეთ ბულგარ –რუსები, დაპყრობილი მიწები უნდა გადასულიყო ჩინგიზის შვილის ჯუჩის ხელში, მისი სიკვდილის შემდეგ კი მისი შვილი ბათო ხანი ჩაუყენეს სათავეში. მოადგილედ კი სუბუდაი დაინიშნა (აზროვნების მაშტაბებით სუბუდაი არ ჩამოუვარდებოდა არც ერთ ცნობილ მხედართმთავარს თუ არ აღემატებოდა მათ ჩემი აზრით), დაიწყო მზადება ლაშქრობისთვის რაც ორი წელი გაგრძელდა
არმიის დაზვერვა ასევე სუბუდაის ჩაბარდა, მისი აგენტურა სწვდებოდა არამარტო აღმოსავლეთ ევროპას, ვენეციელების დახმარებით ეს უბირი მონღოლი რომის პაპზეც გავიდა , რომის პაპზე მონღოლების აგენტურის მოქმედება იმდენად ეფექტური იყო რომ სანამ დასავლეთის სახელმწიფოებმა პაპი არ დაადანაშაულეს უმოქმედობაში მანამდე ხმას ვერ იღებდა როცა მონღოლები ქალაქს ქალაქზე იკლებდნენ, საქმე იქამდეც მივიდა რომ პაპი დაადანაშაულეს მონღოლების მოწვევაში გერმანიის მიწებზე(წმინდა რომის იმპერია)
იურთაჯები – ესე იწოდებოდნენ მონღოლების შტაბის საგარეო დაზვერვის სამსახური, მათგან მიღებული ინფორმაციებით ევროპაში საქმეების მოთავება გადაწყდა მომდევნო 18 წელიწადში.

რაც შეეხება არმიის რაოდენობას, 17 წლის წინ ჩინგის ხანის დროს მონღოლების არმიის მაქსიმალური რაოდენობა შუა აზიის ომებში იყო 230 000 მხედარი, მაგრამ იმის შემდეგ იმპერია გაფართოვდა, არმია საჭირო იყო ჩინეთის, და ინდოეთის სპარსეთის კონტროლისთვის, რუსი ავტორები ასახელებენ სხვადსხვა ციფრებს, სამხედრო ექსპერტები თანმხდებიან 125 000 დან 150 000 იან არმიაზე. რომელიც მაშინდელი რუსეთის მიწებზე შევიდა მდინარე ირტიშის ზედაწელიდან და დასავლეთ ალტაიდან 1236 წელს და გაიარა კასპია ურალის მონაკვეთი, ეს არმია ივნისში უკვე ვოლგაზე იდგა. აქ მათ ერთიანად ამოხოცეს კამის ბულგარები (შური იძიეს 1223 წლის თავდასხმაზე მათი მხრიდან), მხოლოდ ცოტა ნაწილი დატოვეს ცოცხალი და წინ გაუშვეს მოწინააღდგეგის რიგებში პანიკა დეზინფორმაციისთვის.

This post has been edited by S&W on 12 Jun 2013, 13:53

მონღოლთა არმია

მარკო პოლო წერს რომ მონღოლ მეომარს შეეძლო 10 დღე გაეძლო ცხელი საჭმელის გარეშე, ( ეს ფაქიზი იტალიელისთვის როგორც ჩანს საოცრებაა, მე თვითონ სტუდენტობისას ბევრად მეტი გამიძლია ვიდრე 10 დღე ), სამაგიეროდ ყურადსაღებია მონღოლი უნიტის სალაშქრო კვების რაციონი, უფრო სწორედ ე.წ "ხელშეუხებელი მარაგი" : 4 კგ გამომშრალი რძე, 2 ლიტრი კუმისი, და ხორცის ნაჭრები უნაგირის ქვეშ. ყოველ დილით მეომარი ცოტა გამომშრალ რძეს და კუმისს ერთმანეთში ურევდა ტყავის მათარაში და შუადღემდე ჭენებისას რაღაც არაჟან-იოგურტის მსგავსს იღებდა, მონღოლები ლაშქრობისას პრობლემის გარეშე ჭამდნენ ძაღლებს, ვირთხებს, ცხენებს მელიებს , მაშინ როცა მონღოლთა მოწინააღმდეგეები, ჩინელები, სპარსელები, რუსები თუ სხვა ხალხები მსგავს საკვებს მხოლო დიდი ხნის ალყის და დაუძლურების შემდეგ თუ იღებდნენ.
ღია სტეპში მონღოლ მეომარს შეეძლო 5- 6 კმ -ში დაენახა ბუჩქს ან ლოდს ნახევრად ამოფარებული ადამიანი, ხოლო 28-30 კმ -ში ადამიანს ცხოველისგან არჩევდა
(თანამედროვე სითბოვიზორების ტტმ თითქმის) , სამი წლის ბავშვს აბავდნენ უზანგზე და ცხენის მართვას ასწავლიდნენ, 4 წლისას მშვილდისარს აძლევდნენ და აქედან სადმე სიკვდილ ჩაძაღლებამდე ცხენზე იჯდნენ, აღწერილია შემთხვევა როცა მონღოლმა მეომარმა 9 დღეში 900 კმ -ზე გაიარა ერთი ცხენით, ჩინგიზ ხანის არმიისთვის ორ დღეში 200 კმიანი მარში საშუალო დატვირტVა იყო. ცხენს შეეძლო სწრაფი გაჩერება ჭენების დროს, იკვებებოდა ყველაფრით რაც შეხვდებოდა გზაზე, ხის ქერქითაც კი
მთავარი საბრძოლო იარაღი იყო კომპოზიტური მშვილდი, მოჭიმვის ძალიტ 70 კგ -მდე სროლის სიშორით 200 - 300 მეტრი, მეომარს ჰქონდა ორი მშვილდი, მოკლე და გრძელი და სამი ოთხი კაპარჭი თითოში 30 ისრით, ისრები სამი სახის, მსუბუქი მოკლე ბუნიკით შორ დისტანციაზე სასროლი, მოკლე განერი ბუნიკით ახლო სასროლი და სასიგნალო ცეცხლის დასანთები, ისრები არწივის ფრთებით.
მძიმე კავალერიას ჰქონდა სხვა იარაღიც, გრძელი შუბი კაუჭით მოწინააღმდეგის ცხენიდან ჩამოსათრევად, და ფარებს (სხვადასხვა ზომის) მონღოლები იყენებდნენ მხოლოდ ქვეით მწყობრში ბრძოლისას და ციხესიმაგრეების იერიშის დროს. მძიმე კავალერისტებს ჰქონდათ ასევე მოღუნული ხმლები (აზიურ მუსულმანური სტილის) და ჩუგლუგები, ყველა მონღოლს თან მიჰქონდა მსუბუქი ცული, სადგისი, ნემსი, ძაფი , ცხენის ძუისგან დაწნული თოკი, სალაშქრო ქვაბი, ტყავის ტომარა პროვიანტისთვის, ერთი წყალგაუმტარი ტყავის ტომარა რომელშიც ყველაფერს ყრიდნენ მდინარეების ფორსირებისას.
რკინის აბჯარი მონღოლებში ფართოდ გამოყენებადი ევროპაში ლაშქრობის შემდეგ და უფრო გვიან ე.წ ჩინური-მონღოლის ტიპაჟის შექმნისას გახდა, თითის სისქე და ხელისგულისოდენა რკინის ფირფიტები ერთმანეთზე ტყავის ძაფით მაგრდებოდა და ყელიდან მუხლების ქვევით ეშვებოდა, წელიდან ორად გაჭრილი
ცხენიც ატარებდა ტყავის აბჯარს, რომლის აღწერა რთულია და აღარ დავწერ, ზევიდან მთლიანად ფარავდა ცხენს და ნახვრეტები ჰქონდა სადაც კუდს ფეხებს და კისერს აყოფინებდნენ. აბჯრის ეს აღწერა ეხება მხოლოდ გვიანდელი პერიოდის იმპერიას
ადრეულ ხანაში შუა აზია რუსეთ ევრპაში ლასქრობისას მსგავსი აბჯარი ჰქონდა მხოლოდ ყოველ მეათე მეომარს
ამ ყველეფარზე მონღოლი ზამტარში იცმევდა ორ ტყავის ქურქს, პირველს ბეწვით შიგნით სხეულისკენ მეორეს ზევიდან ბეწვით გარეთ ,
არმიაში იყენებდნენ აქლემესაც რომელსაც 120 კგ წაღება შეეძლოთ.

ფაქტიურად მკაცრად ორგანიზებული, გაწრთვნილი ერთიან სარდლობის ქვეშ, მებრძოლი ვირთხების(ამტანობით) არმიაა, რომელიც ერთდროულად ატარებდა ოპერაციებს პოლონეთიდან ვიატნამამდე, ერთდროულად ებრძოდა სამურაებს და ტევტონებს
მარცხს მოწინააღმდეგეები ისტორიულ ქრონეკიბში ხშირად წერენ როგორც მონღოლთა მრავალრიცხოვნობით გამოწვეულ ლოგიკურ შედეგს, სინამდვილეში მონღოლთა რაოდნოება ზოგერ სამ ოთხჯერ ნაკლებია მოწინააღმდეგეებზე

მაგრამ მაღალი მობოლურობის და სრაფი ღრმა ფლანგური მანევრების გამო მოწინააღმეგეს ექმნებოდა შტაბეჭდილება რომ მტერი აურაცხელია, საითაც გაიხედები ყველაგანაა
მაგალითად ჩინეთში ცინის იმპერიაში შეჭრისას მონღოლები 4 ჯერ ნაკლები იყვნენ ცინის არმიაზე !

რა შედეგბი მოსდევს მსგავსს განწყობას ჩვენი 23 წლიანი ისტორიით კარგად ვიცით

ყველაზე პატარა ქვედანაყოფი ათეული - არბან, ასეული - ჯაგუნ. ათასეული - მინგან და ათიათასეული - დუმენი
ორი სამი დუმენი შეადგენდა კორპუსს
ერთი ქვედანაყოფიდან მეორეში გადასვლა სასტიკად იკრძალებოდა, ყველა მეომარს ჰქონდა ზუსტად განსაზრვრული მოვალეობები ქვედანაყოფში, 14 დან 60 წლამდე ყველა მონღოლი ექვემდებარებოდა საომარ გაწვევას
მონღოლთა არმია ბრძოლის ველზე იყოფოდა სამ ნაწილად, (ბანაკადაც მსგავსი წყობით დგებოდა), მარცხენა ფრთა - ჯუნგარ, მარჯვენა - ბარაუნგარ, ცენტრი - ხოლ. ცენტრი შეიცავდა ხანის პირად გვარდიას - ქეშიკებს. ქეშიკებში ირიცხებოდნენ ათმეთაურების ასმეტაურების და მაღალი წოდების მონღოლების შვილები, დარჩენილ ადგილებს სხვა ძლიერი მეომრებით ავსებდნენ, ქეშიკები მსახურობდნენ მთელი ცხოვრება სამხედრო რეჟიმზე, მათგან გამოდოდნენ ოფიცრები მთელი არმიისთვის.
შემორჩენილი გვარდიის წესდება:
1. პირველ დარღვვეაზე ქეშიკი ისჯება 30 დარტყმით (ჯოხის)
2. მეორე დარღვევა 70 დარტყმა
3. მესამე დარღვევა 37 დატყმა და გვარდიიდან გაგდება

პირადად ჩინგიზ ხანის პირველი გვარდიის რაოდნოება იყო 70 კაცი, მერე გაიზარდა დუმენამდე რომელიც ხანს ყველგან თან დაყვებოდა, (სწორედ ამ დუმენს გაექცა ჯალალ ედ დინი კლდიდან რომ გადახტა ინდში )
მეთაურები იღებდნენ საბრძოლო მოქმედებების ძირითად მონახას, დანარჩენის შესრულებაში სრულაიდ თავისუფლები იყვნენ. სუბუდაი იყო 26 წლის როცა არმიის სარდალი გახდა.
მარკო პოლი წერს, ყველა მეთაური ბრძანებას აძლევდა მხოლოდ 10 კაცს, ისინი ტავისთავად ბრძანებას გადასცემდნენ ქვემდგომ 10 კაცს, არავის შეეძლო ებრძანებინა 10 -ზე მეტისთვის, ყველა პასუხისმგებელი იყო მხოლოდ უშუალო მეთაურის წინაშე

არმია ექსპანსიას იწყებდა რამდენნიმე კოლონად როლებიც ერთმანეთს საკამოდ მანძლით იყვნენ დაშორებულნი, კოლონების წინ ასეულ კილომეყრზებზე ყოველთვის მოძრაობდა ავანგარდი
გენერალური ბღძოლისთვის მონღოლთაა არმია შემდეგნაირად ეწყობოდა

ხუთ რიგად მოწყობილი არმია, დაახლოებით რომაული ლეგიონის მსგავსად ასეულებს შორის ინტერვალით და ჭადრაკისებურად, პირველი ორი რიგი მძიმე კავალერია
შემდეგი სამი მსუბუქი კავალერია, მარცხენა და მარჯვენა ფრთა მსუბუქი კავალერიის იწყებდა მოწინააღმდეგის ღრმად ფლაბგებზე გასვლის მანევრის, ცენტრში მსუბუქი კავალერია გაივლიდა მძიმე კავალერიის ქვედანაყოფებს შორის ინტერვალებს და ისრების და მსუბუქი შუბების წვიმას დაუშვებდა, შეტევა გრძელდებოდა მონაცვლებით და სასრლი მარაგის შევსების მიზნით მსუბუქი კავალერია იცვლებოდა ინტერვალებს შუა მტრის მოღლის შემდეგ იერიშს მძიმე კავალერია იწყებდა და მის უკან მსუბუქი კავალერია მიყვებოდა, ეს იყო ტაქტიური ხერხი "ჩვეულებრივი სარტყელი", იყო სხვებიც მაგ "ყვავები"
დამარცხებულის დევნა გრძელდებოდა იმენნა ბოლომდე სკალპის აძრომამდე, მაგალითად ვადი ალ ხაზინდართან (მესამე ბრძოლა ჰომსთან) დამარცხებულ მამლუქებს 500 კმ სდიეს

პლანო კარპინი აღწერს მონღოლებისს საბრძოლო ხერხებს კარგად და რეკომენდაციებსაც იძლევა, "კარგი იქნება თუ ჩვენ მეომრებს მკერდის ჯავშანს გავუზრდით, ასევე ავუკრძალავათ გაქცეული მტრის დევნას და მწყობრის მოშლას, ყველაზე მეტად მონღოლებს არბალეტების ეშინიათ"

რაც შეეხება ციხე სიმაგრეების ალყას აქ თავიდან საკმაოდ გამოუცდელები იყვნენ, მაგალითად 1209 წელს ჩინეთში ჩუნ სიუნ -ის ციხესიმაგრის ალყის დროს დიდი თხრილის გაყვანა დაიწყეს რათა წყალი ციხესიმაგრეზე მიეშვათ, საბოლოოდ მოვარდნილმა წყალმა მონღოლათა ბანაკი წაიღო მთლიანად
მაგრამ 1211 წლიდან არმიაში უკვე ჩინელი და მუსულმანი ინჟინრები ყავთ, იყენებნ ფეთქებად მასალებს და ევროპაში ლიგნიცთან ბრძოლის კვამლის საფარიც დადგეს

S&W

ა ბ ს უ რ დ ი

hermes555

კ ა რ გ ი

This post has been edited by S&W on 13 Jun 2013, 17:07

მონღოლ მეომარს რა შეეძლო არ ვიცი, მაგრამ გამიგია რომ ღია სტეპში, დაახლოებით 4 კმ-ს იქით შეუიარაღებელი თვალით ადამიანის დანახვა არ შეიძლება

sheshlili

ნუ მე საპირისპირო გამიგია

მეცნიერულად კი დამტკიცებულია რომ თვალს შეუძლია აბსოლუტურ სიბნელეში ანთებული ასანთის დაფიქსირება 100 კმ -ზე.

ჩრჩილის პეპელა მდედრს ცნობს 14 კმ -ზე

რა სტეპში გაზრდილი მონღოლის გიკვირთ

ლაშა-გიორგი თბილისიდან რო გავიდა ჯარით ამათმა განძიდან დაგვინახეს და წავაგებდით აბა რა იქნებოდა

sheshlili
S&W
S&W
*kamikaze*
გამორიცხულია ჯერ ბიოლოგიურად და შემდეგ ფიზიკურადაც, ოპტიკური ჰორიზონტი გაგიგია? გაშლილ სტეპში ოპტიკური ჰორიზონტი 4 კმ-ია და 25 კმ-ზე როგორ დაინახავს რამეს მიწაზე არსებულს???

თუ მდედრი კარგ ვიდზეა მეც კი ვცნობ ასე 1500 მეტრზე... გამოვდგები მონღოლად )))) რადარად მაინც მამუშავეთ

ე,მაშინ ძუძუების ზომა უნდა გამოიცნო 1000 მეტრში

რეებს გვაბოლებ
* * *
hermes555

ეს არაფერ შუაშია - ახვალ 50 მეტრის სიმაღლის გორაზე და გახედავ 25 კილომეტრის მანძილზე - უბრალოდ შანსია 5 კილომეტრზე კაცი დაინახო და თან ბუჩქს ამოფარებული.

S&W

იდეაში გაშლილ ველზე (თუ სიმაღლეების სხვაობა არ არის) ადამიანს მეორე ადამიანის დანახვა შეუძლია 12 კილომეტრზე. ამის მერე ჰორიზონტი ეფარება.

ქვაბის ამბავი მეეჭვება. თუ ტყავის ქვაბზეა ლაპარაკი?
ლითონთან მწყრალად მყოფ ძველ ტომებში გავრცელებული იყო ტყავის ქვაბები, რომელშიც წვნიანს ცხელი ქვების ჩაყრით ამზადებდნენ. სხვათაშორის ანალოგიური პრინციპით პლასტმასის ჭურჭლის გამოყენებაც შეიძლება ცხელი საჭმლის მოსამზადებლად ან წყლის ასადუღებლად.