scout098საინტერესო ინფორმაციები იყო,მადლობთ
მე გავაგრძელებ:
პასიური რადარსაწინააღმდეგო რეფლექტორიპასიური რეფლექტორი სხვა არაფერია, თუ არა მარტივი კონსტრუქცია, რომლის სიბრტყეები არის სარკეების მსგავსი ამრეკლავი ზედაპირები. რეფლექტორი შეიძლება იყოს სამგვერდიანი, ოთხგვერდიანი (პარალელეპიპედი), სულაც რამდენიმე გვერდიანი ან ბირთვის მეოთხედი ფორმის.არსებობს აგრეთვე ჯგუფური რეფლექტორები. ეს უკანასკნელი გამოიყენება მრავალმხრივი არეკვლის საჭიროების შემთხვევაში.
რეფლექტორების კონსტრუქციისთვის წარმატებით გამოიყენება ე.წ. ცნობილი ლუნენბერგის ლინზა(*ლუნენბერგის ლინზა არის მოწყობილობა, რომელიც გამოიყენება ემ-გამოსხივების გარდასატეხად და წარმოადგენს დიელექტრიკულ ბირთვს (ბურთულას). ბირთვზე დაცემული სხივები ფოკუსირდებიან ერთ წერტილში , როგორც სურათიდან ჩანს, ტალღის ფრონტის საწინააღმდეგო დიამეტრალურ მხარეს. რეფლექტორებისთვის გამოყენებულ ლუნენბერგის ლინზას ის თავისებურება აქვს, რომ გააჩნია ე.წ. ქამარი - შრე, რომელიც ლინზის პერპენდიკულარულად არის განთავსებული. პერპენდიკულარულად იმიტომ, რომ დაცემული სხივთა კონა ამრეკლავ ზედაპირზე დიდი სიზუსტით შეკრული იქნას, სურ.1)
სურ.1
სურ.2-ზე ნაჩვენებია პასიური რეფლექტორის კონსტრუქციის პრინციპი: 1 არის დაცემული რადარული სიგნალი,2 კი არეკვლილი სიგნალი>
მიუხედავად იმისა, რომ სურათები დავამზადე, გეომეტრიაზე აქ არ შევჩერდები,თუ დაგაინტერესებთ მერე დეტალურად ავღწერ.
ოთხწახნაგა პასიური რეფლექტორი ნაჩვენებია სურ.3, ხოლო სურ.4-ზე სამწახნაგა რეფლექტორი:
ჯგუფური მრავალწახნაგა რეფლექტორი დატანებულია მომდევნო სურათზე:
რეფლექტორი შეიძლება დამზადებული იქნეს აგრეთვე წვრილი მავთულის ბადისგანაც, სურ.5 , 1 აღნიშნავს ბადის "კანტს", 3 წვრილი მეტალის ბადე, 2 კი ამ ბადის დეტალს ახლოდან: d<= λ /8, სადაც λ არის დაცემული ტალღის სიგრძე, d კი ბადის უჯრედებს შორის სასურველი დაცილება, რომელიც ყველაზე ეფექტურია იყოს ტალღის სიგრძის მერვედის ტოლი ან ნაკლები , როგორც ეს ფორმულაში და სურათზეც ჩანს:
მაგალითად, უმარტივესი ორწახნაგა კონსტრუქციის რეფლექტორის მიერ მოცემული ამრეკლავი ზედაპირის ფართობი გამოითვლება ფორმულით :
σ = 12 π * a (ხარისხად 4) / λ (კვადრატში) ,
სადაც a არის წახნაგის ერთი გვერდის სიგრძე (კვადრატულია წახნაგი,ამიტომაც ყველა გვერდი ერთმანეთის ტოლია), λ კი დაცემული ტალღის სიგრძე.
მოკლედ, რეფლექტორის მიზანია რადარს გაუგზავნოს არასასურველი სიგნალი. ეს სიგნალი ხელს უშლის რადარს ზუსტად მოახდინოს ობიექტის ლოკალიზირება, მისი ფორმის დადგენა, ანუ ითქვიფება მაჩვენებელზე მიღებული გამოსახულება, ანუ ხელისშემშლელი სიგნალებია, რომლის დამუშავება ზუსტ შედეგს ვერ იძლევა.
რეფლექტორები ძირითადად მზადდება ალუფოლიების, მეტალიზირებული ქაღალდების, მინის ბოჭკოების, პოლიამიდის ძაფების და მსგავსი მასალისაგან.
არც თუ ისე იშვიათად რადარები მუშაობენ მაგ. 1010 ჰც ანუ სანტიმეტრიან დიაპაზონში, მაგრამ უკეთესი გარჩევისუნარიანობის მიღებისათვის და ასევე ანტენების შედარებით მცირე ზომების მიღწევისათვის გამოიყენება მცირე სიგრძის მქონე ტალღები. ამიტომაც საინტერესოა მილიმეტროვანი დიაპაზონები. მათ ატმოსფერული ფანჯარა ეწოდება და იმყოფება 30-300 გჰც სიხშირულ ზონაში, ამ დროს წყლის ორთქლის და ჟანგბადის მიერადი აბსორპციის (შთანთქმის) გამო რადარული ტალღების გავრცელებას ნაკლებად ეშლება ხელი.
რეფლექტორის "სარკეები" მიმართულია მტრის მზვერავი რადარის სავარაუდო ადგილმდებარეობის მიმართულებით. ეცემა რა რადარული გამოსხივება რეფლექტორს, აირეკლება და ასევე უკან უბრუნდება რადარს. რეფლექტორს აქვს შემდეგი დანიშნულებები: მიზნის ამრეკლი ზედაპირის გაზრდა, ან შემცირება ან მისი ნებისმიერად სიტუაციისთვის საჭირო ზედაპირის სიმულაცია. ჯგუფური რეფლექტორების დანიშნულებაა რადარის მიმართულების სიზუსტის დადგენა, რამდენადაც ხშირად ერთი რეფლექტორი ვერ იქნება ზუსტად რადარის დასხივების მიმართულებით მიმართული, ამ პრობლემას კი ხსნის სწორედ ჯგუფური რეფლექტორები.
პასიური დიპოლებიპასიური დიპოლები ყველაზე მეტად გავრცელებული საშუალებაა ცრუ ობიექტების შესაქმნელად თუ ნამდვილი სამიზნე ობიექტების შენიღბვისათვის. ისინი მზადდება მეტალიზირებული ქაღალდებისგან , ალუფოლიებისგან, ძირითადად გამოიყენება ბრონზეს მავთულები (დიამეტრი დაახლოებით 0,00254 მმ), ალუმინიზირებული ფიბერგლასი (ქართულად არ ვიცი რა ქვია, ინგლისურად fiberglas) დიამეტრით 0,225 მმ, მეტალის ორთქლის "ღრუბლები" და ა.შ. ამ სახის მასკირების მიზანია რადარის მაჩვენებელზე ოპერატორს გაუძნელდეს ნამდვილი და ცრუ ობიექტების ერთმანეთისგან გარჩევა, ასევე ე.წ. კორიდორების შექმნა (სურ. 7), რომელშიც ნამდვილი სამიზნეები უპრობლემოდ გაივლიან.
სურ.7
მეტრიანი დიაპაზონის რადარებისთვის ხშირად ჩვეულებისამებრ იყენებენ ალუფოლიების და მეტალიზირებული ქაღალდის ფირფიტებს, ხოლო სანტიმეტრიანი დიაპაზონის რადარებისთვის კი მეტალიზირებული პლასტიკის ან შუშის ფირფიტებს.
პასიური დიპოლები ელექტრონული თვალსაზრისით წარმოადგენენ ნახევარტალღოვან დიპოლებს სიგრძით d=λ /2 , სადაც λ დაცემული რადარული კონის ტალღის სიგრძეა. დიპოლები მყისიერად ქმნიან ელექტრომაგნიტური ენერგიის წყაროს. იმისათვის რომ მიღწეული იქნას საუკეთესო რეზონანსული ეფექტი, დიპოლების სიგრძე ტალღის ნახევარზე ცოტათი ნაკლებია და დაახლოებით ყველაზე საუკეთესო შედეგს იძლევა d= 0,95 λ /2 .
ძალიან მოკლე დიპოლებისთვის გასათვალისწინებელია ე.წ. ომის დანაკარგი (*გეორგ ომი, გერმანელი ფიზიკოსი, ცნობილი ომის კანონი, რომელიც ომამდე 200 წლით ადრე ინგლისელმა ლორდ კავენდიშმა აღმოაჩინა ,მაგრამ არ გამოაქვეყნა, დიდი ხნის შემდეგ მის დაჩაზე საწერი მაგიდის უჯრაში ნახეს დეპონირებული, მიუხედავად ამისა, ომის კანონის აღმოჩენა დამსახურებულად ეკუთვნის გეორგ ომს, რამდენადაც მან ეს კავენდიშისგან დამოუკიდებლად გააკეთა), რომელიც გავლენას ახდენს რადარის სხივების გაფანტვაზე. შეგახსენებთ, რომ ომისეული დანაკარგი ნიშნავს წინაღობის დამოკიდებულება-ცვლილებას მასალის თვისებების (კუთრი წინაღობა), გამტარის სიგრძისა და დიამეტრის მიხედვით . ამის გამო მცირე ზომის დიპოლები მზადდება მაღალი გამტარიანობის მქონე მეტალებისგან, მაგ. სპილენძი ან ვერცხლისგან. კარგ შედეგს იძლევა ნიკელიც.
აუცილებლად გასათვალისწინებელია დიპოლებზე ატმოსფერული პირობების გავლენა , როგორც მაგ. დაჟანგვის საშიშროება, ასევე მათი ფიზიკური დეფორმაციის შესაძლებლობა. ამის საწინააღმდეგოდ ძირითადად გამოყენებულია ხელოვნური მასალა, მაგ. მონოფილები, რომლითაც იფარება დიპოლების ზედაპირები და ეს მნიშვნელოვან გავლენას არ ახდენს არეკვლისუნარიანობაზე.
მოკლე დიპოლების საშუალებით შესაძლებელია უფრო მაღალი ხარისხის რადარული ექოს მიღწევა, ვიდრე რეფლექტორების შემთხვევაში.
კიდევ მოკლედ დავწერ, რომ რეფლექტორების და დიპოლების მიზანია რაც შეიძლება ცრუ სიგნალი მიაწოდოს უკან რადარს, ანუ რადარული სიგნალი თითქმის შეუცვლელად დაუბრუნდეს გამომსხივებელს, რამდენადაც რადარი შთანთქვის ხარისხების მიხედვით არჩევს ობიექტებს ერთმანეთისგან.
საფარველებისაფარველები გამოიყენება ჯარისკაცების (ხალხის) და ასევე საბრძოლო ტექნიკის შესანიღბად. მაგ. შლემების სანიღბავები, რადიო-მშთანთქავი მასალისაგან დამზადებული დამცველი მოსახვევები, შემნიღბავი ბადეები რადიო-მშთანთქავი ზოლებით და ა.შ. . სურათები მოცემულია შესაბამისი განმარტებებით.
ამ უკანასკნელს შემდეგში დავუბრუნდეთ (ძალიან საინტერესო მასალა მოგვაწოდა ამაზე scaut-მა, ზემოთ).
ობიექტის რადარული ამრეკლავი ზედაპირის ფართობის გაზრდაანტირადარული მასკირების ეს მეთოდი ხორციელდება პასიური რეფლექტორებისა (პასიური მეთოდი) და სიგნალის რეტრანსლატორების (გამაძლიერებლების) მეშვეობით (აქტიური მეთოდი).მიზნები არის შემდეგი:
-რადარული ამრეკლავი ზედაპირის ფართობის პარციალური გაზრდით, ისე რომ ობიექტები (ძირითადად ტბები, გზები, აეროდრომები, მდინარეები და მსგავსი) მიმდებარე გარემოსგან რადარის მიერ განურჩეველი გახდეს ანუ რაღაცნაირად "აითქვიფოს" ახლოსმყოფ ლანდშაფტთან, მასზე მიცემული შემნიღბავი ეფექტის საშუალებით (* ძალიან მნიშვნელოვანია, რამდენადაც ზემოთ ჩამოთვლილი სამიზნე ობიექტები წარმოადგენენ ორიენტირების შესანიშნავ საშუალებებს).
-რადარული ამრეკლავი ზედაპირის ფართობის მართებული გეომეტრიული გაზრდა (ცრუ ობიექტების შექმნა მაგალითად)
-ფიზიკურად მცირე ზომების ცრუ ობიექტების სიმულირება (მაგ. პროექტილები, უპილოტო საფრენი აპარატები და მსგავსი).
ობიექტის რადარული ამრეკლავი ზედაპირის ფართობის შემცირებაამ დროს ხდება :
-ობიექტზე ყველაზე ხელსაყრელი ფორმის მიცემა, რომელიც ანტირადარულ დაზვერვას ხელს უშლის,
-რადიომშთანთქავი მასალების გამოყენება , მაგ. საცხები ან მცირე ამრეკლავობის თვისების მქონე ბადეები.
დაბლობებისა და წყლის ზედაპირების ობიექტების ანტირადარული შენიღბვადაბლობის ობიექტები, მაგ. გზები, აეროდრომები გასანადგურებლად ყველაზე სასურველი სამიზნეებია. ამიტომაც მათ შენიღბვას დიდი მნიშვნელობა აქვს.
ტბები, მდინარეები,ყურეები, წყალსაცავები და ა.შ. , როგორც ზემოთ ავღნიშნე, მეტად კარგ ორიენტირს წარმოადგენს, ღამის თუ ცუდ მეტეოროლოგიურ პირობებშიც კი. ასევე, საომარი მოქმედებების დროს მათ აქვთ ხშირად ტაქტიკური თუ საბრძოლო დანიშნულებები, მაგ.
ხიდების საშუალებით ტექნიკის გადატანა და მსგავსები. ამის გამო ეს ობიექტებიც მეტად მნიშვნელოვან სამიზნეებს წარმოადგენს და შესაბამისად სასურველია მათი პროფესიულ დონეზე დაფარვა.
რადარი როცა ასხივებს დაბლობების ან წყლის ზედაპირების ობიექტებს, ფაქტიურად რადარის მიერ გამოგზავნილი ელექტრომაგნიტური ტალღა ამ დროს იკარგება, ან უკან აირიკლება მისი ძალიან მცირე ნაწილი. რადარის მაჩვენებელი ამ დროს აჩვენებს ბნელ ან ნაკლებად განათებულ ადგილებს, სწორედ ამის საშუალებით ხდება ამ ობიექტების აღმოჩენა.
ასეთი ობიექტების შესანიღბად როგორც ზემოთ ავღნიშნეთ, აუცილებელი ხდება ამრეკლავი ზედაპირის გაზრდა და მიმდებარე არეალთან "შერევის" სიმულირება.ამას ისევ და ისევ უკვე ცნობილი პასიური რეფლექტორები ახორციელებენ. ძირითადად გამოიყენება ე.წ. მრავალმხრივი რეფლექტორები.
რეფლექტორები ამ დროს განლაგებულია ისე, რომ მათ შორის დაცილება d<=X ნაკლებია ან ტოლი რადარის გარჩევისუნარიანობაზე .
აეროდრომების ასაფრენი ბილიკების შენიღბვისათვის აუცილებელია:
- ბომბარდერის რადარის გარჩევისუნარიანობის დადგენა,
-ისეთი პასიური რეფლექტორის არჩევა, რომელიც აკმაყოფილებს ზემო გამოსახულების პირობებს,
-გასათვალისწინებელია ასევე ბომბარდერის ფრენის სიმაღლის ცოდნაც.
მინდოდა ამოცანის მაგალითის მოყვანა,სამწუხაროდ აპარატი არ იღებს კარგად და გამზადებული ფორმულები და სურათები ბუნდოვანია, შევეცდები მაინც კუსტარული ვორდ-მეთოდით მაინც ავღწერო
ამოცანა და მისი ამოხსნა. უნდა დადგინდეს პასიური რეფლექტორების სახეობები,სიდიდეები, განლაგებისას მათ შორის დაცილება, რეფლექტორთა რაოდენობა აეროდრომის ბილიკის ანტირადარული შენიღბვისათვის. ვიცით აეროდრომის ასაფრენი ბილიკის ზომები 2500 x60 m , სამიზნე რადარის ფრენის სიმაღლე H=3000 m , დამზერის სიშორე R=10 km . რადარზე კი გვაქვს შემდეგი მონაცემები:
-იმპულსის ხანგრძლივობა τ = 0,2 μs (მიკროსეკუნდი)
-რადარის კონის სიფართე აზიმუტის მიმართულებით Δβ=1,2 გრადუსი (კუთხური)
-რადარის კონის სიფართე ელევაციის მიმართულებით Δε=1,2 გრადუსი
-ძებნის სექტორი (კუთხე) 60 გრადუსი,
-რადარის სიგნალის ტალღის სიგრძე λ=3 cm.
სურ.8-ზე მოცემულია დასხივების სქემა თვითმფრინავის ფრენის მიმართულებების მიხედვით:
სურ. 8 ანუ ასაფრენი ბილიკის ზომები და გეომეტრია. დაშტრაფული ობიექტი არის რადარის მიერ დასხივებული არეალის ზედაპირი.
კუთხე, რომლითაც სხივდება არეალი გამოითვლება შემდეგნაირად (სუფთა მატემატიკაა და ახსნებს ბევრს არ დავიწყებ, მხოლოდ თჲ შეკითხვა გაჩნდება რამე დავკონკრეტდები):
sinΦ = H / R = 3000 / 10000 = 0,3 => 18 გრადუსი
რადარის გამოსხივების რეზოლუცია(* გარჩევისუნარიანობა) თვითმფრინავის ფრენის მიმართულებასთან:
X = (c * τ / 2 ) * ( 1/ cos [Φ - Δε/2]) => X = 31,42 m , აქ c არის სინათლის სიჩქარე.
რადარის გამოსხივების რეზოლუცია თვითმფრინავის ფრენის მიმართულების პერპენდიკულარულად:
Y= 2R * sin (Δβ /2) => Y = 232 m
ასაფრენი ბილიკთან მიმართებაში თვითმფრინავის მიახლოებისას რადარის მაჩვენებელზე ბილიკის ხილვადობა იცვლება: როცა თვითმფრინავი უახლოვდება ბილიკს მართობული მიმართულებით, თვით ბილიკი მაჩვენებელზე უხილავია, რამდენადაც
Y = 232 m > 60 m ანუ რადარის მართობული რეზოლუცია Y მეტია ბილიკის სიგანეზე.
თუ კი თვითმფრინავი უახლოვდება ბილიკს გასწვრივი მიმართულებით, მაშინ Y = 232 m < 2500 m, X = 31,42 m < 60 m, ანუ რეზოლუციები ორივე ნაკლებია ბილიკის სიგრძეზე. აქედან გამომდინარეობს, რომ ბილიკის შენიღბვა აუცილებელია იმ დროს, როცა მიახლოება ხდება გასწვრივი მიმართულებით.
მასკირება უნდა მოხდეს პასიური რეფლექტორებით, რეფლექტორების ამრეკლავი კუთხეები უნდა იყვნენ ბილიკის გასწვრივი მიმართულებისადმი ვერტიკალურად ორიენტირებულნი, თუ თვითმფრინავის მოახლოება მოსალოდნელია ორივე მხრიდან, ამ დროს გამოყენებული უნდა იქნას ორმხრივი რეფლექტორები. სურ. 9-ზე ნაჩვენებია ერთ და ორივე მხრიდან მიახლოების შემთხვევა (პეინტში დავხატე, აპარატი მღალატობს და ხელით დახაზული ვერ გადავიღე წესიერად,ბოდიშით ხარისხზე,პროპორციები და სიმეტრიაა არ არის დაცული ზუსტად). ზემოთ მოცემულია ერთმხრივი რეფლექტორების განლაგება, ქვემოთ კი ორმხრივი რეფლექტორებისა:
საჭირო რეფლექტორების რაოდენობა გამოითვლება შემდეგნაირად:
- სიგრძის მიხევდით - > ბილიკი= ბილიკის სიგრძე / Y = 2500 / 232 = 11 ცალი,
- სიგანის მიხევდით - > ბილიკი = ბილიკის სიგანე / X = 60 / 31,42 = 2 ცალი.
ე.ი. სულ საჭიროა 22 ცალი რეფლექტორი.
პასიური რეფლექტორების სიდიდე დგინდება რადარული ამრეკლავი ზედაპირების სიდიდეების მიხედვით, ასევე ობიექტის, ამ შემთხვევაში ასაფრენი ბილიკის და გარემოს (არეალი) შორის დაცილებაზე. ამის გამოსათვლელად გამოიყენება სპეციალური დიაგრამები, რომელშიც მოცემულია ბეტონის და შესაბამისი გარემოსათვის ამრეკლავი ზედაპირები (გარემოს შორის სხვაობები გათვალისწინებულია, არაკულტივირებულია თუ კულტივირებული, ინდუსტრიული და ა.შ.). მოკლედ, ეს დიაგრამები ვერაფრით ვერ დავხაზე პეინტში, ხელით დახაზულები რაც გადავიღე ბუნდოვანია და ველოდები უკეთეს აპარატს, მერე ჩავსვამ სამაგალითოდ სურათს. ამ დიაგრამაზე მოცემულია
σ სპეც. ანუ ნივთიერების კუთრი ამრეკლავი ფართობის დამოკიდებულება სხივის დაცემის კუთხეზე Σ.
რეზოლუციების წანაცვლების ფართობი S=X*Y = 31,42 * 232 = 7289,44 კვადრატული მეტრი.
18 გრადუსიანი კუთხით რადარის დასხივების შემთხვევაში ბეტონისთვის კუთრი (სპეციფიკური, მახასიათებელი) ამრეკლავი ზედაპირის ფართობი იძლევა შემდეგს:
σ(spec)= 10 log (σ) = 0,0003 m. kv (კვადრატული მეტრი). , σ როგორც ავღნიშნეთ,აღებულია დიაგრამიდან შესაბამისი ნივთიერების და ელევაციური კუთხის მიხედვით.
σ(ბილიკი) = S*σ(spec)= 7289,44 * 0,0003 = 2,18 კვ.მეტრი,
გარემოს კუთრი ამრეკლავი ზედაპირის ფართობი კი დაითვლება მსგავსად, როგორც ბეტონის შემთხვევაში : σ (spec გარემო)= 10 log (σ)=0,03 კვ. მეტრი.
არეალის ამრეკლავი ზედაპირის ფართობი ასევე გამოითვლება :
σ(გარემო) = S*σ(spec გარემო)= 7289,44 * 0,03 = 218,68 კვ.მეტრი.
პასიური რეფლექტორის ზომის დასათვლელად კი გამოვდივართ დებულებიდან,მასკირებადი ეფექტის მისაღებად აუცილებელია , რომ ის უნდა იყოს ბილიკის ამრეკლავი ზედაპირის ფართობისა და გარემოს ამრეკლავი ზედაპირის ფართობს შორის სხვაობის ტოლი, ანუ :
σ(რეფლ.) = σ(გარემო) - σ(ბილიკი) = 218,68 - 2,18 = 216,5 კვ.მეტრი .
ანუ, ეს უკანასკნელი შედეგი აჩვენებს, რომ ერთი პასიური რეფლექტორით უნდა მიიღწეოდეს 216,5 კვადრატული მეტრის მქონე ამრეკლავი ზედაპირი.
სპეციალური ცხრილიდან, რომელშიც განთავსებულია რეფლექტორის სახეობების, დამცემი ტალღის სიგრძის დამოკიდებულებანი ამრეკლავი ზედაპირების მიმართებაში. ამ ცხრილს ზემოთ აღწერილი მიზეზის გამო ჯერ თვალსაჩინოებისთვის ვერ მოვიყვან. ამავე ცხრილის მიხედვით, ტალღის სიგრძე 3 სმ ვძებნით შესაბამის მონაცემებს, რომლებიც ჩვენი მაგალითისთვის იძლევა:
- ორმხრივი პასიური რეფლექტორი გვერდით a = 0,4 მ,
-ოთხჯერადი ორმხრივი პასიური რეფლექტორი გვერდით a = 0,4 მ,
-სამმხრივი პასიური რეფლექტორი კვადრატის გვერდებით a = 0,4 მ,
-სამმხრივი პასიური რეფლექტორი სამკუთხა გვერდებით a = 0,6 მ.
პ.ს. ტბების და საერთოდ წყლის ზედაპირების მასკირების ხერხებს შემდეგში გავაგრძელებ.
პ.ს.ს. WIPL არსებობს ასეთი პროგრამა (Software ),შარშან შემუშავებულია,რომელიც მაგალითად გამოიყენება რეფლექსიის (არეკვლის) დიაგრამების ანალიზისათვის ორმხრივი კუთხური რეფლექტორებისთვის.
* * *
პ.ს.ს. ლუნენბერგის ლინზის სურათი დაკოპირებულია გერმანულენოვანი ფიზიკის ლექციიდან და მაპატიეთ, დამავიწყდა შესწორება სურათზე. აქ გამოვასწორებ: Reflektionschicht ნიშნავს ამრეკლ ფენას.
შენიღბვა, მასკირება,კამუფლირება
