bin_jafarძალიან მარტივად შევეცდები აგიხსნათ (იმედია ნამდვილი მცოდნეები მომიტევებენ - აგერ, ბ-ნ
მიხეილ რძე-ს უფრო კომპეტენტური, მაგრამ ოდნავ გულგრილი
პასუხი უკვე გაუცია):
კონსტრუქტივიზმის აღნიშნავს გარდამტეხ მომენტს მსოფლიო არქიტექტურაში, როდესაც ის განთავისუფლდა ”შელმაზების”, ”მორთულობების” ხიბლისგან - როდესაც არქიტექტურის ”დაკვირვების” საგანი თვითონ ხუროთმოძღვრული შემოქმედების, არქიტექტორის, მშენებლის აზროვნება გახდა. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ყველაფერი, რაც მანამდე გაკეთდა, ცუდია, უბრალოდ ეს მომენტიც ძალიან საინტერესოა.
კონსტრუქტივიზმი, მისი მიგნებები და გამოცდილება რომ არა, დღეს შშს-ს შენობა(რომელიც, აღნიშნეთ, რომ მოგწონთ) და სხვა (მათ შორის კიდევ უფრო საინტერესო) მოდერნისტული ნაგებობები ვერასდროს აშენდებოდა. ეს სხვა სტილია, მაგრამ პირდაპირი კავშირი არსებობს - თანამედროვე არქიტექტორები თავის საქმეს კონსტრუქტივიზმის ნიმუშებზე სწავლობენ.
კონსტრუქტივიზმის ყურადღების ცენტრშია თვითონ შენობის აგებულება (კონსტრუქცია), სტრუქტურა, მოცულობა, სივრცეში არსებობაა - ამ მხრივ, მოჩვეებითი სიმარტივისა (რასაც მე უფრო სისადავეს დავარქმევდი) და ”უსახურობის” მიუხედავად, ეს ძალიან ადამიანური და ინტერაქტიული, ”მეგობრული”, ”ალალი” სტილია - ის ნებისმიერ მნახველს, რიგით მოქალაქეს ანახებს, უხსნის, აცნობს არქიტექტურის ენას, მის შინაგან ლოგიკას, რომელიც მანამდე მხოლოდ ვიწრო პროფესიულ წრის კუთვნილება იყო.
კონსტრუქტივიზმის დამკვიდრება ძირითადი სტილისტური მიმართულების როლში დაემთხვა პირველი მსოფლიო ომის შემდგომ პერიოდს, როდესაც უზარმაზარი ცვლილებები მოხდა სახვით ხელოვნებაში, დიზაინში, მოდაში, პოლიტიკაში, სოციალურ ურთიერთობები, ადამიანების ქცევაში.
თუკი კონსტრუქტივიზმს კომუნისტური ეპოქის გადმონაშთად მიიჩნევთ, აქაც სიტუაცია არაერთმნიშვნელოვანია: დიახ, თავისი რადიკალიზმით, განახლებისკენ სწრაფვით ის ეხმიანებოდა კომუნიზმის რეფორმისტულ სულისკვეთებას, იდეალიზმს. მაგრამ როგორც კი საბჭოთა რეჟიმის ნამდვილი სახე საბოლოოდ გამოიკვეთა, და ადრინდელი ილუზიებისგან არაფერი დარჩა, კონსტრუქტივიზმიც მოკვდა, მეტიც - აიკრძალა. ეს იყო უპრეცედენტო შემთხვევა კაცობრიობის ისტორიაში, როდესაც მთელი ხუროთმოძღვრული მიმდინარეობა, ფაქტიურად, ერთ დღეში, ერთი სამთავრობო დადგენილებით განადგურდა (მეორე და უკანასკნელი შემთხვევაც ისევ საბჭოთა კავშირში მოხდა, როდესაც სტალინისტური სტილიც ერთი დაგენილებით "გაუქმდა").
არადა, ეს ერთადერთი სტილია, რომელსაც საბჭოთა არქიტექტურა დანარჩენ მსოფლიოსთან ”იზიარებდა”, რომლის წყალობით ხელოვნების საერთაშორისო კონტექსტში რჩებოდა.
მაგალითად, იგივე რუსეთში უცხოელებს (პროფესიონალებს ვგულისხმობ) მხოლოდ კონსტრუქტივიზმის არქიტექტურა და ავანგარდის ხელოვნება აინტერესებთ. მხოლოდ მათ მიიჩნევენ ორიგინალურ და დღემდე აქტუალურ მიმდინარეობად, რომლებსაც სწავლობენ.
სხვათა შორის, 1920-იან წლებში თბილისიც ავანგარდის ერთ-ერთი ცენტრად გვევლინება - და ეს იყო ერთ-ერთი ყველაზე ნაყოფიერი და ცოცხალი პერიოდი საქართველოს კულტურულ ცხოვრებაში, დამოუკიდებლობის მოკლე პერიოდის ექო (არა მხოლოდ არქიტექტურაში - გაიხსენეთ იმ დროის ქართული პოეზია, მხატვრობა, თეატრი).
ყოფ. ”ზარია ვოსტოკას” შენობა არ არის მსოფლიო მნიშვნელობის ნიმუში - მეტიც, ის საკმაოდ ”უფანტაზიო” და სწორხაზოვანია. ბევრად უფრო რადიკალური და შთამბეჭდავი შენობები არსებობს... ოღონდ სადღაც, სხვაგან. ეს კი ამ სტილის ერთ-ერთი იშვიათი ნაგებობაა თბილისსა და საქართველოში, იმ პერიოდის ძეგლი, როდესაც ზოგადად არც ისე ბევრი რამ შენდებოდა საქართველოში.
განგაში..., II ნაწილი
