რომ დაიჯერონ, სწორედ უნდა მოუყვე, აბა თუ არ მოუყევი, არც დაიჯერებენ. ახლა ევროპელები სწორედ საქართველოს "აღმოჩენით" არიან დაკავებულნი, თავიანთი ისტორია გადაღეჭილი აქვთ და სწორედ ახალ თემებს და წყაროებს ეძებენ ისტორიისას, თანაც "სენსაციების ვირუსით" არიან შეპყრობილი. ჯერ ეს ერთი რაც დავწერე თვით ევროპული და აღმოსავლური წყაროეიდან არის, აქ ყველას ვერ ჩამოვთვლი. ინტერესისთვის წაკითხეთ ალექსანდერე მთვარაძის ,,საქართველო და კავკასია ევროპულ წყრაოებში" და პვლე ინგოროყვას ,,გიორგი მერჩულე" . ასევე შეგიძლიათ მოიძიოთ ინტერნეტში სხვადასხვა ისტორიული წყაროები ბაგრატიონების წარმომავლობის შწესახებ და ასევე მეროვინგების დინასტიის შესახებაც, ეს ბევრ რამეს ახლებურად დაგანახვებთ. სამწუხაროდ რუსეთის იმპერის განათლების პროგანადისტულმა მანქანამ დააკომპლექსა ქართველი ხალხის აზროვნება და ყველანაირად ეცადა საქარტველოს გრანდიოზული ისტორია რატომღაც რუსეთის ისტორიის ჩრდილქვეშ ესწავლებინა ჩვენთვის, თითქოს ქართველები ოდითგანვე რუსებისკენ მივისწრაფოდით ბუნებრივად. ამისდ შედეგი არის ის, რომ საქართველოს ისტორია, მისი კულტურა სრულ იზოლაციაში აღმოჩნდა ევროპისათვის და ამიტომაცაა, რომ კომპიუტერულ თამაშებში საქართველოს ხსენება არ იყო, სამაგეროდ სომხები ფიგურირებენ (Rome: Total War), თანაც ქუთაისი სომხურ ქალაქად ჩაასმევინეს. არადა საქართველოს ისტორია ეს არის ორგანული ნაწილი ევროპის ისტორიისა !
მაგრამ ახლა დავარღვევთ რუსების და სომხების სრულ ანტიქართულ იზოლაციურ პოლიტიკას და არათუ ჩავასმევინეთ უკვე საქართველოს სამეფო, არამედ იდევ ბევრ ისტორიულ "სურპრიზს" შევთავაზებთ ახალი ისტორიული თემების "აღმოჩენით" შეპყრობილ ევროპელ გეიმერებს და კინოპროდიუსერებს.
რაც შეეხება პროტორესვიტერ იოანეს, XIV საუკუნეში რომის პაპი ჰონორიუსი სწერს გიორგი ბრწყინვალეს, რომ ეს პროტორესვიტერი იოანე, ანუ მეფე-ხუცესი შენ ყოფილხარო (ვინაიდან იცოდნენ რომ დავით აღმაშენებელის შთამომავალი იყო გიორგი მეფე) და სთხოვდა ახალი ჯვაროსნული ლაშქრობის დაწყებას. იცით რას პასუხობს გიორგი V? ჯერ ეს ერთი პალესტინა და უფლის საფლავი ისედაც ბაგრატიონების იყო და არის კიდევაცო და მერე მეორე მე კათოლიკე არ გახლავარ, მართლმადდებელი ვარო და ა.შ. .....
ხოლო ტამპლიერები კატოლიკენი არ იყვნენ, ვინაიდან მაშინ როცა 1054 წელს ცნობილი სხიზმა (ეკლესიათა გაყოფა) მოხდა აღმოსავლეთ პატრიარქს და რომის პაპს შორის, საქართველოს ეკლესია არ შეუერთდა კონსტანტინეპოლის პატრიარქის ახირებას და არ შეაჩვენა რომის პაპი (სხვათაშორის ჩვენი პატრიარქი იწოდება "კათალიკოსად" , ხოლო ჩვენი ეკლესია "ერთ კათოლიკე ეკლესიად", სიტყვა "კათოლიკე" საყოველთაოს ნიშნავს), რაც ნიშნავს იმას, რომ საქართველოს მაშინდელ და შემდეგდროინდელ ხელისუფლებას ძალიან მჭიდრო კავშირი ჰქონდათ ჯვაროსნებთან და ევროპასთან. ამიტომ ტაპლიერები ეკუთნოდნენ სწორედ იმ ერთიან ქრისტიანლ ეკლესიას, რომელიც ჯერ კიდევ არ იყო მკვეთრად ორად გაყოფილნი. გაიხსენეთ 1204 წელი, როცა საქართველოს და ვენეციის შეთანხმებით გაიყვეს იზანტიის იმპერია რამდენიმე ნაწილად, კერძოდ საქართველოს ერგო ბიზანტიის აღმოსავლეთ შავიზღვისპირეთის ტერიტორიები, სადაც ტრაპიზონის ვასალური სამეფო ჩამოაყალიბა თამარმა და მეფედ(კეისრად) დასვა თავის ბიზაშვილი ალექსი კომნენი, ხოლო ვენეციელთა მეთაურბით დაძრულმა ჯვაროსნულმა ჯარმა აიღო კონსტანტინეპოლი და შექმნა ლათინთა სამეფო.
ტამპლიერების ორდენი სწორედ კათოლიკურ ეკლესიასთან და მის თანამდგომთან, საფრანგეთის მეფესთან დაპირისპირებამ შეიწირა, 1314 წელს საფრანგეთის მეფე ფილიპე V ლამაზმა სიკვდილით დასაჯა უკანასკნელი ტამპლიერთა დიდი მაგისტრი ჟაკ დე მოლი, თუმცა ეს სხვა ისტორიაა....
გარდა ამისა ევროპისთვის ჰაერივით აუცილებელიც კი იყო საქართველოს "ზესახელმწიფოს" ჩართვა გვიანდელ ჯვაროსნულ ლაშქრობებში, ლაშა-გიორგის აკი დაგეგმილი ჰქონდა V ჯვაროსნულ ლაშქრობაში მონაწილეობა, 90 000 (!) -იანი ჯარით, თუმცა მონღოლების გამოჩენამ ყველაფერი თვადაყირა დააყენა. ლაშას შემდგომ რომის პაპი უკვე რუსუდანს უგზავნის წერილს იგივე თხოვნით, რომ მან (რუსდანმა) განაგრძოს ის პოლიტიკა, რასაც ლაშა-გიორგი აპირებდა, კერძოდ განზრახული იყო ბაღდადის აღება ქართველების მიერ და იქ ქართველი კათალიკოსის დასმა (!), ასევე ანტიოქიის და სირიის უშუალოდ საქართველოსთვის შეერთება (!)...
მოკლედ ეს შორს წაგვიყვანს.
ახლა მინდა ბექას ინგლისური ტექსტი გამოვუქვეყნო საქართველოს არმიის ისტორიაზე, მის სტრუქტურაზე და ა.შ. (აღებულია ამ საიტიდან:
http://www.nplg.gov.ge/ic/library_e/gabeskiria/15.htm):Initially, the Georgian army consisted of the masses of free yeomen-warriors (eri), and each member, capable of active participation in military operations, was to take part in the campaigns. But in the course of history, “eri” underwent a social differentiation, and in tune with the increasing process of feudalizing, the participation in military campaigns and marches became a matter of social privilege of a military-administrative rank – of “aznaurs” (“azats”, i.e. free) and servants (ministerialitet). According to the documents of special category, at an early stage of feudalism, the army (lashkari) of the kingdom of Kartli, consisted of: 1.Tadzreulis (palace camp) – a regiment of heavily armed palace cavalry, under the leadership of a “spaspeti”; 2. A country (communal) regiment, under the leadership of “eristavis” (“eri-heads”), that consisted of noblemen-cavalrymen, from the patrimonial-servicemen aristocracy – and also, of common yeomen-soldiers from plains, and of highlanders, organized according to their clans, who took part in campaigns as the infantry (“mkvirtzkhlni” – the “swifts”); 3. “Nijadi”, or “hired” – usually, Caucasian highlanders. The separate parts (“sadroshoebi” - “regiments under the banner”) of the regiments from the valleys and plains were under the supervision of spasalari, atasistavi, asistavi and atistavi. Their commander-in-chief was a king or a spaspeti – “the person next to the king”, erismtavari… The social constitution of the army was reflected in arms and ammunition: the nobility wore shirts of mail or hauberks with metal protectors for neck and nose, leg- and arm-protectors, metal belts and had arms for self-defense and for the attack of bronze and iron, a long pick (horoli), chuglugi (an ax-pick), a shield, bows and arrows, “gurzi” and “lakhti” - various maces, and knifes. The horses of noblemen were protected with the horse “mail-shirts”, but for the infantry, the shirts of mail were not obligatory, they could use a light type of protective ammunition, but their arms included: a spear or a short lance, bows and arrows, slingshots, knives and skin-covered shields.
At the period of advanced feudalism, the evolution of lashkari reached its final form, and serving in it was obligatory for landlords, servicemen and free mountaineers. As for the peasantry, they took part in military campaigns only in the cases of war with the foreign invaders, but they were not required to serve in campaign-hunts (military service) (101, p.481).
The greatest role in the creation of the organized military force, belongs to King David IV the Builder. It is completely his achievement – the creation of a huge military machine, which provided the country with the real force needed, which transformed Georgia into one of the strongest states of the Asia Minor, and the Georgians under the royal flag of Gorgasal-Davitiani, amazingly heightened their ethnic and political authority, and the fame of the nation as “militant and powerful people” became almost world-wide.
In the reign of David IV, a post of amirspasalari (minister of military affaires) was introduced, the number of noblemen in the regiments of tadzreuli and servicemen was increased, a royal guard (monaspa) of 5 thousand warriors was established, and an army of Kivchagis was founded with 40 thousand soldiers, also a so-called “shore system” was created, and strong discipline in the army became of paramount importance.
To the top
During 100-year-long of wars with Turk-Seljuks, King David and his heirs (Demetre I, Giorgi III, Queen Tamar), “the Georgians worked out a flexible military organization, fitting to the existing social and economic structure, and managed to annihilate the military superiority of the enemy – derived from their social and economic structure; it also ensured the safety of Georgian borders from the attacks of marauding enemies, and at the same time, provided the possibility of offensive battles on the enemies’ territory – to the extent that the military organization of Turkish nomads failed against it. The structure of the Georgian organization implied: 1. The state army, consisting of the representative regiments of various regions of Georgia – from the centralized Saeristavo and the royal domain; 2. “Darbasis eri” – “the Palace Force”, or Tadzreulis (the Templars) - a regular army/regiment of the court noblemen or low social rank soldiers, usually of a limited number, yet, compiled of the best-skilled warriors; 3. Regiments at the court from the vassal states. It required ten days to get the whole army ready” (92, p.211). When discussing the situation during the reign of Queen Tamar, specially should be mentioned a so-called “monapireta” institution, which signifies a special role of bordering bodies and units, i.e. “the rangers“. A monapire was of the same type as an eristavis, but of the border-line of the country and state. Their basic duty was the scouting of the neighbouring region. They were in charge of the military force of the corresponding country, defending their own strip of land from the pillage of enemies, and at the same time, did not let the neighbouring country lead a quiet life on their territory… At the end of the XII century, the royal court of Georgia had 6-7 of this type of border centers, where the functions of the rangers were carried out by devoted noblemen and military and political officials of Queen Tamar: Grigolisdze and Makhatlisdze – in the regions of Hereti and Kambechani, Zakharia – in the region of Gagi, Zakharia and Ivane Mkhargrdzeli – in Tashir-Zorakert, Sargis Tmogveli and Shalva Toreli – in Javakheti, Kuarkuare – Spasalari of Samtskhe – Jakeli – in Artaani, Zakharia Aspanisdze – in Panaskerti” (92, p.212).
Definitely, this system of military organization makes the topic of Prince Vakhushti Bagrationi’s particular explanation: “And the armies had their rules and order: the kings had their guard, considering the conditions and abilities, as a strong and reliable body, corresponding to the old tradition of kings – Mirian and Davit Aghmashenebeli, a thousand for the permanent guard, but their salary did not come from the treasury, because the way of their reward was different. And other regiments were under the supervision of the state and eristavis, who were in charge of summoning the regiments at times of war and danger” (23, p.18).
Although the great scholar did not mention the various institutions of military structure, the lack cannot affect the creation of a proper idea about all the forms of a Georgian military forces and the military organization of the country in general (1.Various types of regiments, compiled of the non-free servicemen, 2. Royal guard, 3. Hired army, 4. Communal regiments, 5. Border defenders or rangers (see page 193).
This excerpt shows that in the Golden Age of the united monarchy of Georgia, the country was divided into 4 major sadroshos: 1. avant-garde (of southern Georgia), 2. right flank (western Georgia), 3. left flank (eastern Georgia – Hereti-Kakheti), and 4. Royal (central – Shida Kartli), accompanied by a hired army – Roki spa. These major sadroshos consisted of smaller units of Saeristavo. As a commander of his territorial regiment, an eristavi was in charge of a special banner. The Georgian amirspasalari – commander-in-chief was the head of 12 droshas, each of them consisting of 1000 soldiers… The joint action of all regiments took place only in exceptional cases of danger or some decisive battle… But mostly the battle was started by the avant-garde and ended by the king’s sadrosho (100, p.623-624).
Comparing Vakhushti’s note on the division of entire Iveria into four major sadroshos – to the documents describing the wars of the XII-XIII centuries, and the military units of the Georgian army, and the personalities of that period, we shall learn that the reconstruction of military order and constituent parts of the army, is not at all a complex problem. The analysis of those sources reveals that at the period of country’s political strength, the army of the state consisted of following 6 major units:
1. Avant-garde, or the regiment of metsinave sadrosho (i.e.. of southern Georgia – Meskheti and Kvemo Kartli), uniting Toreli, Meskhs, Javakhi, Klarjis, Shavshes, Taos, Kolaes, Artaanes;
2. Right flank attacking regiment (western Georgia sadrosho) with Abkhazes, Jickes, Svans, Megrels, Guruls, Rachvels, Margveli;
3. Left flank sadrosho of Kakheti and Hereti, and the highlanders of Kakheti;
4. Rearguard (meukaneni), or the Royal banner holders – a sadrosho of Shida Kartli and the Kartli highlanders;
5. Monaspani (the Royal Guard) and Tadzreulis (Court servicemen regiment);
6. Roki spani, or mercenaries, compiled of the Transcaucasians (Ossetians, Kiphchaghis, Durdzuks and others).
We can sum up the issue with the point that at the “Golden Period” of the Georgian statehood, the problem of military organization and the art of military wisdom were brought to the highest level – with following brilliant results. During the period of 106 years, the Georgian army won four great victories over the Seljuk Turks in the battles of Ertsukhi (1104), Didgori (1121), Shamkori (1195) and Basiani (1205), to the point that in 1210, the royal regiment of Queen Tamar carried out a long convoy to Iran, and returned safely to their homeland with great spoils.
* * *
ბექა ეს საიტი აჩვენე, ძაან მაგარი საიტია ინგლისურად:
http://www.nplg.gov.ge/ic/library_e/gabeskiria/ * * *
ამ ფორუმზე დარეგისტრირდი ბექა, მე უკვე დავრეგისტრირდი Kolkh-2 სახელით:
http://forums.totalwar.org/vb/forumdisplay.php?f=162 
საქართველო - ToTal War-ის სერიის თამაშებში", Medieval II MODS
