შეკითხვა ფიზიკოსებს

დიახ რათქმაუნდა პლანკის მიდმივაზე უმცორესი დოზა რაღა უნდა იყოს

Bettoro

მთვარეს რომ ჰკითხო, იტყვის აქა ვდგავარო სამყარო ჩემ გარშემო მოძრაობსო. ინერციული მოძრაობა უძრაობაა. თავისუფლად ვარდნილი სხეული მართალია აჩქარებულად მოძრაობს, მაგრამ მის ათვლის სისტემაში უძრავია.

eniqsi

რატომ? მთვარე არაინერციული სისტემაა და ამის გამო ყოველთვის შეიძლება მთვარეზე მდგომმა გაარკვიოს მოძრაობს თუ
არა, აჩქარებულად, თუ უძრავია ან მუდმივი სიჩქარით მოძრაობს....
* * *
Bettoro

აი როგორ მოძრაობს სხეული გარეშე დამკვირვებლისთვის, შავი ხვრელისკენ:


თუმცა არის აქ ერთი პრობლემა....

დედამიწაზე წნევა რომელ შრეში არის ნული?მაქსიმუმი ერთი ატმისფეროა ,15 მეტრში იწევს ხომ რომელიღაცა შკალა თუ ათბალიანია,რომელია?

graviton
Bettoro
აქა მშვიდობა და მოგესალმებით)

ანუ სწორად გავიგე თქვენი ნათქვამიდან, რომ გრავიტაცია ასე ვთქვათ უფრო გეომეტრიაა ვიდრე ძალა? ანუ მარტივად გამოვლინებაა და არა მიზეზი?

... არ მგონია რომ სწორად გავიგე, მაგრამ თუ კი მაშინ ამ გეომეტრიის ცვლილებას რა იწვევს... აუუ რა წამოიღო კითხვები?
ანუ თუ გეომეტრიას ცვლილება შეუძლია რაა ამ სავარაუდო ცვლილების მაქსიმალური შესაძლო სიჩქარე და რამე მაგვარი გათვლა- დათვლა თუ ჩაუტარებია ვინმეს? ეჭვი მაქვს რომ მთლად გასაგებად ვერ დავსვი კითხვა

ანუ დავუშვათ... მამაზეციერი რომ ვიყო და ტელეპორტაცია რომ შემეძლოს და ავდგე და ხილულ საყაროს ცენტრში მყისიერად მოვათავსო ზე სუპერ პუპერ მეგა გიგა ტრალალა მასა, გეომეტრიის გამრუდებას ექნება რამე ფიქსირებული სიჩქრე თუ ვერც კი მოვასრებთ აღქმას ისე მყისიერად შეიცვლება გეომეტრიაც?

... ანუ იმ შეკითხვის სტილში კითხვაა მზე რომ უცებ ჩაქრეს ჩვენ რამდენ ხანში დავინახავთ - შევიგრძნობთ ამას მყისიერად თუ 8 წუთის თავზე?

... თუ არამყისიერად მაშინ გამოვა რომ გეომეტრიაა დროზე დამოკიდებული და არა პირიქით დრო გეომეტრიაზე...

და მაშინ ისევ მივედი პირველ შეკითხვამდე რომელიც ამ თემაში დავსვი

მოვლენათა ჰორიზონტს რომ გადავცდებით რას მივიღებთ შედეგად - სპაგეტიზაციას თუ მიჭყლეტვიზაციას? უსასრულოდ გავიწელებით გეომეტრიაში თუ უსასრულოდ მივეჭყლიტებით უგეომეტრიო კედელს რომელსაც დრო ააგებს მისი უპირველესობის გამო?
... თუ ორივე ერთად და შროდინგერის ჭრელო პეპელას მივიღებთ ნურც გაფრინდები ნურც მოფრინდები... და დამკვირვებილს ხოშზე და იღბალზე ჩამოეკიდება ამხელა უკიდეგანო სამყარო?

This post has been edited by mazila on 24 Jun 2025, 13:14

mazila
ფარდობითობის ზოგადი თეორია ამბობს რომ სინათლის სიჩქარით ვრცელდება ეგ ყველაფერი. გრავიტაციული ტალღებიც კი გვაქვს გაზომილი და გაზომვის შედეგებიც მაგას ამბობს.

გამრუდებას კიდევ მასა იწვევს, ანუ პირდაპირი კავშირი არსებობს სივრცის სიმრუდისა და ენერგია-იმპულსის ტენზორებს შორის.

Irakli
გავიგე და მესმის ეგ ამბავი როგორ, მაგრამ დროს თავისი არსი აქვს და ამ სიტუაციაში დროის შეტენვა იწვევს რაღაც რაღაცეებს რაც ახსნისას ყველამ დაიკიდა

ან დროა გეომეტრიის გამრუდების ინიციატორი ან მასა. შესაბამისად ერთი ერთი წამყვანი ფაქტორია, მეორე ამყოლი, თუ რაც ქვია, მაგრამ შედეგი გამოვა სხვადასხვა რასაც არავინ ითვალისწინებს მე რომ მკითხოს კაცმა და გარკვევას ვცდილობ

კარგი კიდევ უფრო გავამარტივებ შეკითხვას

ჩემი წარმოსახვით... თუმცა მოდი ჯერ კითხვას დავსვავ რა არის უპირატესი შემოქმედი დრო თუ მასა? რომელი მოერევა რომელი ასწრებს ნუ მიმიხვდი ალბათ ვის უფრო დიდი აბია დროს თუ მასას?

მე კონკრეტულად ამ კითხვაზე პასუხი მაქვს, თუმცა მეეჭვება რომ მცოდნეებისთვის ეს დიდი პრობლემაა

This post has been edited by mazila on 24 Jun 2025, 17:00

იმ იმედით ჩავაბრე ფიზიკა მიჭირს და მარტო ამთემატიკას ვისწავლითქო მაგრამ უნივერსიტეტში ფიზიკა ქიმია და მათემატიკას ერთად ვსწავლობ

mazila

ეს არაფერს არ ნიშნავს ჩემი აზრით, დრო ფარდობითი სიდიდეა, ხოლო მასა კი ინვარიანტია სხვადასხვა სისტემისა და დამკვირებლის მიმართ. ერთი მეორეს რატომ უნდა შევადაროთ?

Irakli
რატომ და იმიტომ რომ მათ შორის კავშირია და ეს კავშირი დაფიქსირებულია მათემატიკურ ფორმულირებაში. დრო და მასა. არაა საინტერესო რომელი რა არსის მატარებელია?
როცა განტოლებაში დრო ხდება ნული რას გვეუბნება ამ დროს ხელიხელ ჩაკიდებული ფიზიკა - მათემატიკა?
იმას ხომ არა რომ დროს მეტი ძალა აქვს ვიდრე მატერიას?
აშკარად დროა ის მონაწილე, რომელიც განსაზღვავს მატერიის და ენერგიის დამოკიდებულებას - დრო უდრის ნოლს ენერგია ხდება პოტენციური, გამოდის ნოლიდან და პოტენციური ენერგია გადადის კინეტიკურში... მეტი რა ვთქვა?

This post has been edited by mazila on 26 Jun 2025, 13:15

mazila
დრო შესაძლოა სულაც არ არსებობს. ეგ ჩვენ დავუკავშირეთ სისტემის ენტროპიის ცვლილება ფიზიკურ სიდიდეს რომელსაც დავარქვით დრო.

Irakli

თუ ხვდები მაინცაა რა თქვი?

ანუ არ არსებობს ფიზიკა ზოგადად? არა მატერია არა სიჩქარე არა... საერთოდ რაზე ვლაპარაკობთ მაშინ?

არსებობს მატერია, სივრცე რომელშიც ის არის განთავსებული და დრო, რომლის საშუალებითაც ვითვლით მატერიის გადაადგილებას და ურთიერთქმედებას... და სად გამოგივიდა სიტუაცია სადაც არაა დრო? შესაბამისად არც მატერია რადგან დროის გარეშე არ არსებობს სიჩქარე, სიჩქარის გარეშე კი მასა და ა შ

აი ზუსტად ესაა რაც შოკში მაგდებს... იმიტომ რომ ახსნა რაღაცა რაც მხოლოდ თავში გიტრიალებს იდეის სახით უარს იძახი რეალურ რეალობაზე რომელშიც ვცხოვრობთ და რომელშიც ერთმანეთზეა მიბმული დროც მატერიაც სივრცეც და ყველანაირ პროცესიც რისი მომსწრეებიც ვართ... მაგრამ დრო არ არსებობს

მაპატიე ,აგრამ ჩემთვის ეს უკვე კლინიკაა

იმედია პირადად შენს თავზე არ მიიღე პოზიციას ვგულისხმობ ზოგადად

სადაა აქ ლოგიკა?
* * *
კაი ჯანდაბას ჩემი თავი... ძალიან არ მიყვარს რასაც ვაკეთებ მაგრამ რადგან დავიწყე, შუა გზაზე მიტოვებაც არაა ლამაზი საქმე

მოკლედ რა ხდება
ფიზიკის ცოდნით დიდად არასდროს გამოვირჩეოდი... მხოლოდ იმდენი ვიცოდი, რომ 5 მყოლოდა და კითხვას რომ დამისვავდნენ ან გამომიძახებდნენ სკოლაში ეეეე... მმმმმ... ქაქ ინტერესნააა და არ დამიწერო ორიანი მასწავლებელო თავის ჟღვინტებით და მოთქმა გოდებით მაგრად არ მიყვარს და შეიძლება თამამად ვთქვა მეზიზღება.
შესაბამისად ჩემს თავს მცოდნეს ვერ და არ დავარქმევ წარმოსახვაშიც კი...
მაგრამ ამ დროს უცებ სად იყო და სად არა გამოჩნდება მავანი და ყირაზე მიყენებს ძლივს დავარცხნილ ქვეყანას... აი ზუსტად როგორც შენ ამ შემთხვევაში ფრაზით დრო არ არსებობს

დრო თუ არ არსებობს მაშინ არ არსებობს მასა - ის უბრალოდ წონით გამოიხატება და დროს ვამატებთ თუ არა ჩნდება მოძრაობა, სიჩქარე მასა და ა შ + მათ შორის დამოკიდებულება. მოგწონს ეს შენ თუ არა ფიზიკა ეგაა

რატომ არ შეიძლება რომ სიტყვაზე მავანმა(მით უმეტეს როდესაც პოპურარიზაციაზე გავს პრეტენზი) დაბნეული ბავშვივით დამსვას და ამიხსნას რა როგორ და რატომ და არა დამიწყოს ტყვინის ნაყვა... რომ როგორმე მეტად გამარკვიოს იმის ნაცვლად რომ ჩემს ხარჯზე თავი მეტად კიტრად წარმოაჩინოს და იწყებს ტერმინოლოგიის მანიპულირებას და ა შ

ეს ის ვარიანტია ვინმემ რომ მთხოვოს ცურვაში გამარკვიეო... დაბნევა რომ მინდოდეს იმისთანას ავუხსნი ცხოვრებაში ცურვის სურვილი მეორედ რომ არ გაუჩნდეს და რა მაგითი?

ეხლა აქ რა ხდება

ვნახე მომდევნო პოპულიზატორის ვიდეო... ავღშფოთდი, რადგან აშკარად სისულელეების ხასიათზეა ტიპი და შემოვდივარ არიქა ეგება ფიზიკის განყოფილებაში ვიღაცა მადლიანმა თავზე ხელი გადამისვას და დამამშვიდოს რომ ხო ლეღვია რა ტიპი ტერმინოლოგიით მანიპულირებსო, მე ვვარდები უსიამოვნო სიტუაციაში რადგან ჯერ ერთი მიწევს ჩემი უციდინარობის გამოვლენა და ამისთანა თამამი(მაგრამ ავღიარებ უტვინო) ნაბიჯის დაფასების ნაცვლად ვხედა თითქმის დაცინვას

ქვეყანა რომ დაიქცეს ცურვის არ მცოდნეს არასდროს დავცინებ მით უმეტეს თუ რამე ინტერესს ავლენს.... პრინციპში ამის გარდა...
https://www.youtube.com/watch?v=QtBMQmetIgE
მაგრამ აქ სიტუაციას დავცინი და არა შემსრულებლებს

თუმცა ვისზეც ეს ყველაფერია დამოკიდებული დავცინიდი კი არა კაი გულიანად ვჟეჟავდი

სულ ვფიქრობდი ალეგორიულად როგორ ავხსნა მეთქი და ვიპოვე მაგალითი

ანუ დროის არსებობას იმიტომ აყენებთ ეჭვქვეშ რომ ხელს ვერ კიდებთ, თუმცა აფიქსირებთ ხო? გამოდის არც მარჯვნივ არსებობს მაგრამ ხომ რსებობს? თუნდაც ვექტორის, ფიქსაციის სახით? მერე რა რომ ხელს ვერ კიდებ?
* * *
ცოტა ხნის წინ რაღაცა კასტს ვუყურე აღარ მახსოვს ვინ ვისთან, მაგრამ ერთ ერთი ნობელის ლაურეატი ფიზიკოსი იყო... ოღონდ რაღაც ძალიან არასტანდარტულ რაღაცას აწვებოდა და ძალიან შთაბეჭდილების ქვეშ დამტოვა. ორი სიტყვით ესეთი რაღაც გამოუვიდა:
ფიზიკა არის ის რაც ჩვენი გამოცდილებაა, რომლის გარეთ გამოტანას რეასლობაზე მორგებას და სისტემატიზაციასაც ვცდილობთ სხვადასხვა საშუალებებით მათ შორის მათემატიკით... რაღაც მომენტამდე ეს ყველაფერი მუშაობს... და მთავრდება იქ სადაც რეალური რეალობა გადადის მავანის წარმოსახვით რეალობაში და იწყებს რეალური რეალობით მანიპულირებას, რომ ახსნას წარმოსახვითი რეალობა, რომელსაც რეალურ რეალობასთან არანაირი კავშირი აღარ აქვსდა იწყება პირიქით პროცესი რეალობას ამახინჯებენ სასურველის სასარგებლოდ

აი დახლოებით იგივე განცდა მეუფლება... ეხლაც და მანამდეც... ანუ ყოველთვის, როცა მანიპულაციის კვალს ვაწყდები... ვიცი მაგალითი არ გვაწყენდა და ჩამოვთვლი :
გრავიტაცია, რომელიც გეომეტრიად იქცა
სივრცე რომელიც უცებ სივრცე დროდ იქცა
დრო რომელიც თურმე არ არსებობს...

აღარ გავაგრძელებ იმედია საკმაოდ ნათლად გამოვხატე ჩემი პოზიცია

ერთსაც დავამატებ

როდის შეიცვალა რამე სასკოკლო სახელმძღვანელოებში გინდა ფიზიკაში გინდ ბუნებაში გინდაც ისტორიაში ბოლო ბოლო

ძალიან არასწორად მივიწევთ საითაც მივიწევთ ოღონდ არა მგონია ამას ერქვა წინ ... აი იმ ანეგდოტის გმირივით ვართ ელამი როა... კაი მოვყვები თუმცა საჩვენებელი ანეკდოტი უფროა ვიდრე მოსაყოლი

მოკლედ ელამ ბავშვებს მოუწყვეს კონკურს: ორივე ხელის საჩვენებელი თითები დაატრიალეთ წრიულად და ერთმანეთს დაადეთო... მიდის ტოტალური აცდენა და ბოლოს ერთი ბავშვი შვრავს როგორც იქნა და მიადებს
ტაში ქება ერთი ამბავი და მისცემენ კამფეტს... გაფცქვნის პირს გააღებს და... ააცილებს

გაიხარეთ
* * *
წინა სესიაზე რომ შემოვედი თემაში... 1 წლის წინ ფეხი მქონდა მოტეხილი
ეხლაა და სიგარეტს ვანებებ თავს... დღეში 2 ღერამდე ჩამოვედი 3 კოლოფიდან და თუ ძალიან ტვინს ვბურღავ არ მიწყინოთ
* * *
აი ზუსტად ამაზე მაქვს ლაპარაკი დღეს დილას გადავაწყდი შემთხვევით

https://www.youtube.com/shorts/MtDGf43sm84

გაგებაში არ ვართო რას წარმოადგენს სივრცე, მასა, მატერია და ა შ.

ეხლა გასაგებია რატომაც იწვევენ ჩემს გაბრაზებას - გაგებაში არ არიან რაზე ლაპარაკობენ... არავინ!!! მათ შორის აქაური დაბეჯითებით მცოდნეები და შიგა და შიგ ავიწყდებათ წინა ჯერზე რა თქვეს

This post has been edited by mazila on 26 Jun 2025, 18:33

mazila
თვალები მეტკინა ამდენის წაკითხვისას...

ლაკონურად რომ ვთქვათ, დრო სხვადასხვაგვარად მიედინება იმის მიხედვით თუ რა სიჩქარით გადაადგილდები. არსებობს ე.წ. ტყუპების პარადოქსი.

მაგალითისთვის მარტივად რომ ავხსნათ, რატომ არის მასა ინვარიანტული. მე ქუჩაში ვდგავარ, ველოსიპედით მივდივარ, მანქანით თუ რაკეტით ამ ყველა შემთხვევაში 2 მსხალი მეჭირება ხელში. მსხლის რაოდენობა არ იცვლება, არ მატულობს და არც მცირდება.

დროის შემთხვევაში კი ასე არაა, რაც უფრო სწრაფად მოძრაობ მით უფრო ნელდება დრო. ეს იგივეა რომ ხელში სხვადასხვა რაოდენობის მსხალი გეჭიროს იმის მიხედვით თუ რითი გადაადგილდები.

ამიტომაც დრო არაა ე.წ. ინვარიანტული ფიზიკური სიდიდე, ის იცვლება და მიედინება სხვადასხვანაირად სხვადასხვა დამკვირვებლის მიმართ.

ამიტომაც ხშირად ამბობენ რომ დრო როგორც ასეთი არ არსებობს, არსებობს დროის ინტერვალი, რომელიც აღწერს ხანგრძლიობას ორ მოვლენას შორის ერთ სისტემაში. სტატისტიკურად ასეთი სიდიდე არსებობს და მას ენტროპია ეწოდება - ის არის მოწესრიგებულობის ანდა ქაოსის ზომა ნებისმიერ სისტემაში და მისი ცვლილება პირდაპირაა დაკავშირებული დროის მიმდინარეობასთან.

ამასთან დრო და საათი ჩვენი გამოგონილია, ადამიანების, ხოლო ბუნებას დრო დიდად არც აინტერესებს.

რაც შეეხება სკოლის ფიზიკას, ამას ეხლა სკოლაში ვერავინ ჩაგიშლიდა დაწვრულებით და დარწმუნებული არ ვარ თვითონ ყველა მასწავლებელსაც ესმოდეს დროის არსი რათა გადასცეს მოსწავლეებს. პრინციპში არცაა საჭირო, არსებობს უნივერსიტეტი სადაც შეიძლება ნებისმიერ ადამიანი ჩაუღრმავდეს საკითხებს.

სხვა მხრივ აგერ ეს ვიდეო აგიხსნის ლაკონურად:






This post has been edited by Irakli on 27 Jun 2025, 13:44

Irakli

ვიცი ბევრი ლაქლაქი მჩვევია მაგრამ არა იმიტომ რომ ხოში მაქვს ასეთი არამედ იმიტომ რომ უკეთ ავხსნა პოზიცია საიდანაც ვხედავ ყველაფერს და დავამთხვიო პოზიციები რომ უკეთ გავუგოთ ერთმანეთს

ეტყობა ნაწილი გამოგრჩა ჩემი გრძელი საუბრიდან, კერძოდ კი მომენტი სადაც კიდევ ერთხელ ავღნიშნავ - ნობელის ლაურეატის პოზიციას - ეს ყველაფერი მუშაობს მანამდე, სანამ...
ეს ყველა პარადოქსი მოგონილია ამა თუ იმ მოვლენის არსის ჩასაწვდომად და არა პირიქით - რელობა პარადოქსის არსის ჩასაწვდომად. ამ იდეის ძებნაში მთავარი გავიწყდებათ: დროის გარეშე არ ვარსებობ მე... დამკვირვებელი, რადგან დაკვირვება აუცილებლად ნიშნავს დროის არსებობას

აი ავიღოთ ვიდეო კასეტაზე ჩაწერილი ფილმი სიტყვაზე ჩემზე. ის მანამ არ იქცევა ისტორიად, სანამ არ ჩართავ დროს და რომ ჩართავ იქაც უამრავი პრობლემა შეგხვდება, რადგან აღმოაჩენ რომ ისტორია რომელიც ზედაა ჩაწერილი სულაც არაა ისტორია მსახიობზე, რომელიც მე მთამაშობს არამედ უშუალოდ ჩემზე, რომელსაც თამაშობს მსახიობი... და აი აქ მივადექით ნარუტოს
დიალოგი ნარუტოს და პეინს შორის - თუ მე დავბრუნდები უკან და შევცელი რამეს ეს აღარ იქნება ისტორია ნარუტოზე, არამედ იქნება სულ სხვა ისტორია

ნუ ურევთ ერთმანეთში აურეველს, რადგან ამითი არა მარტო მე მაბნევთ არამედ თავსაც იბნევთ და იტყუებთ
* * *
ხო მართლა აბსოლუტურად ვერ გავიგე მოყვანილი მაგალითის არსი
რას გულისხმობ როცა ამბობ - მასა ინვარიანტულია და გასაგებად მასის ნაცვლად მოგყავს რაოდენობა

ინვარიანტული ზოგადად უცვლელს ნიშნავს თუ სწორად მესმის და მასა კი... იმხელა პროსტინა პოსტი მივუძღვენი იმას რომ მასა ცვალებადია, რომ უბრალოდ დავიბენი

mazila
ჰოდა მაგაზეა ზუსტად საუბარი რომ დრო არის შემოტანილი ცნება, რომლითაც ადვილად შეგვიძლია აღვწეროთ მოძრაობა. მოძრაობის გარეშე დრო არ არსებობს. სისტემის პარამეტრის ცვლილება განსაზღვრავს დროს და არა რაიმე განმხოლოებული ფიზიკური სიდიდე. დრო და მოძრაობა ინფორმაციის გადაცემის პროცესიდან გამომდინარეობს და არა პირიქით. ფარდობითობის თეორიაც და კვანტური მექნაიკაც გვეუბნება რომ ინფორმაცია არის ფუნდამენტური სიდიდე და მისი გადაცემა და სახის ცვლილება კი ის, რასაც დროს ვეძახით - ანუ პროცესი.


* * *

მასა ინვარიანტული სიდიდეა და ნივთიერების რაოდენობას გამოსახავს. იმას რასაც ხშირად შეცდომით ფარდობით მასას ეძახიან სინამდვილეში არის სრული ენერგია, ის არის ცვლადი სიდიდე და შესაძლოა გარდაიქმნას ერთი ტიპიდან მეორეში.