კოლხები წარსულში და დღეს. ლაზების იდენტობა, ლაზური და მეგრულ-ჭანური მემკვიდრეობა

ვინმე ხომ არ დასკანავდა მაგ ნაშრომს და დაგვიდებდა აქ (ფუტკარაძის წიგნზე მაქვს საუბარი).

ბიბლიოგრაფია 430 წყაროა,
რუქები
და ტოპონიმების და პირთა საძიებელი

რეზიუმე სამე ენაზეა - გერმანულზე ინგლისურზე და ქართულზე.
თბილისში იყიდება

პარიზში ვარ.

აუფ!
რა ვქნა ახლა?
წიგნი 590 გვერდია
ისე კი მაგ დალოცვილს საიტები აქვს მითებული და არ იხსნება

http://www.putkaradze.4t.com/
http://www.kartvelology.ge

იქნებ მეილით შეიძლება რამეს გაკეთება -
putkaradze@hotmail.com

რატომ აგრძელებთ ამ დავას ასე მიხვაLტ ბოლოს სადმე თუ როგორაა ეგ საქმე.მაშინ ასეთი კითხვა მაქვს მე ვარ თბილისელი ჭარმოშობით რაჭველი(ბოლო 300-4000 წელი ალბათ) ისე კი ძირით მესხი და მითხარით ვინ ვარ ახლა მე მესხი_ ფრიგიელი. კოლხი-მესხი დასავლეთ-ქართი თუ თბილისელი "სომეხი" და მერე გავაღციოთ კოლხეთის ისტორიიის ენის თუ მ9ომავლის ამბები აბა Hე ველი პასუხებს

კი მაგრამ სადაც სახლობდნენ არ სეიძლებოდა ზანურად ელაპარაკათ.

რა არის ამასი არასერიოზული. ჩვეულებრივი ლინგვისტური საკითხია. მას შემდეგ რაც ქართ-ზანური გაიყო ამ ორ ენად ზოგიერთის სასაუბრო ენა ქართული გახდა ზოგის ზანური, რა თქმა უნდა მრავალი დიალექტური ვარიაციით და ნარევი ფორმებით. მესხეთში კი არის ზანურის კვალი და ის ძალზედ ძველი ფენაა ტოპონიმიკის.

რა გაატრაკეთ საქმე ამ ძველი სირობებით... რაში გარგიათ ეგეთი ყლეობები, რამდენი ტომისაგან შესდგებოდა კოლხეთის სამეფო და მსგავსები, ან რა ენებზე საუბრობდნენ... დღეს რაც არის იმისთვის ვერ მოგივლიათ და რა შეეცით ამ ზღაპრებს....

სულ წარსული, წარსული, ... დღეს რა უნდა ქნა ის ილაპარაკეთ, რად გინდათ ეს სირობები...

ეს უკვე სადავო საკითხია - შეეძლოთ და არ შეეძლოთ კიდეც ....
კოლხეთის სამეფოში უამრავი ტომი იყო გაერთიანებული, არაა გამორიცხული ქართებიც (აღმ საქართველოს ქართველებიც) ზანურთან დაახლოებული ენით საუბრობდნენ - ამაზე ვერაფერს ვიტყვით- არაა შემონახული წერილობითი წყაროები...

გიგუშ - აქ ისევ დგება საკითხი -რომელც პერიოდზე ვსაუბრობთ?
მაშინ როცა არგონავტები საქართველოში მობრძანდნენ - მაშინ კოლხები და იბერიელები ერთ ენაზე საუბრობდნენ - ლინგვისტური შეფასებით ჭანური დიალექტი დაახლოებით მე-9 საუკუნეში ჩამოყალიბდა და ალბათ I საუკუნემდე პერიოდში აღმ ქართული და ჭანურ მაინც ახლოს იყო ჟღერადობით ერთმანეთთან.. ამით იხსნება შემორჩენილი ლაზური ტოპონიმები აღმ საქართველოში - ანუ ეს ტოპონიმები უძველესია...

რა ენაზე საუბრობდნენ მოსხები - ესეც საკითხავია - მოსხები არსებობდნენ თრაკილელების გამოჩენამდე, ხოლო
ფრიგიელები და მეფე მითა ფიქსირდება ანტიკურ წყაროებში 8-7 საუკუნეში ჩვ წ-აღმდე - ანუ მოსხები კიდევ უფრო ადრე იყვნენ ანატოლიაში... ეს კი ის პერიოდია, როცა ჭანური ახალი გამოყოფილია - ანუ "იბერიელებიც" და მოსხებიც საერთო დიალექტზე საუბრობდნენ..
მოგვიანებით ყალიბდება უკვე აღმ და დას. ქართული ცალ-ცალკე - უკვე ნელ ნელა დიალექტები სცილდება ერთმანეთს და შუა საუკუნეებში ენებში უკვე განსხვავება გვაქვს....

შოთა რუსათველიც მოსხი იყო მაგრამ ის უკვე თანამედროვე ქართულთან დაახლოებულ ენაზე საუბრობს...
ქართველური ტომების მიგრაცია მუდმივად ხდებოდა და ეს მონათესავე ტომები იყვნენ - ამიტომ იმის გარკვევა ვინ რომელ ენაზე საუბრობდა მეჩვენება არასერიოზულად - მით უმეტეს, რომ ხელმოსაკიდი არაფერი გვაქვს, არაა წერილობითი წყაროები შემორჩენილი..
აბა შენ შეგიძლია მითხრა რა ენაზე საუბრობდნენ ხალიბები, თუბალები, დიაოხები, კარდუხები, კორაქსები, ტიბარენელები, კოიტები, ჰალიძონები, დიძერები, და აშ?? ...
ძნელია ასეთ ვაკუუმში რამე თქვა - მხოლოდ ვარაუდების გამოთქმა შეგვიძლია..
ჩვენ ისიც ვერ დაგვიდგენია რა ენაზე საუბრობდნენ მე 8-9 საუკუნის აფხაზები - და ასეთ შორეულ წარსულზე - ხომ ლაპარაკი ზედმეტია...

Nora
ახლა სართულებიანი არ დამაწყებინოთ - თორემ სად გარბოდეთ დაგავიწყდებათ-

თემას ჰქვია კოლხეთი წარსულში და მომავალში - და ვინაა გამოსირებული, ზოგიერთ ლაპარაკში ეტყობა.


This post has been edited by basa-ttt on 31 May 2007, 11:37

basa-ttt

ან მობრძანდნენ ან არა მაგრამ პირობითად თუ ავიღებთ ამ თარიღს (XIII-ს. ჩ.წ-მდე) მაშილ ალბათ არ იყო ქართ-ზანური დაშლილი (თუმცა სხვა თეორიებიც არსებობს, რომლის მიხედვით შესძლოა უკვე დაშლილი ყოფილიყო).

1 საუკუნიდან და უფრო ადრეც პირიქით ხდება, ამ პერიოდიდანაა მოსალოდნელი ქართულის გავლენა ზანურზე (რომელიც შემდგომ კიდევ უფრო გაძლიერდა), ანუ თუ დაშლა მოხდა ჩ.წ-მდე 8-6 საუკუნეებში (როგორც ითვლება გაბატონებული თეორიის თანახმად) ეს პროცესი (ენების დიფერენციაცია) გაღრმავდებოდა დაახლოებით 500-700 წლის განმავლობაში.

basa-ttt

გვეყო 31 გვერდი წარსული.... გვეყო.... მომავალზეც დაწერეთ რამე... ვააააა

Nora
TBILISIS FORUMI -> თემატური ფორუმი -> მეცნიერება და განათლება -> ისტორია
თემა არის ისტორიის განყოფილებაში

მეც სწორედ მაგას ვამბობ - იბერიელები და კოლხები იმ პერიოდში საერთო ენაზე საუბრობდნენ მეთქი...
თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ბასკები (ლინგვისტების ვარაუდით) დაშორდნენ ქართველურ ტომებს დაახლოებით 4-5000 წლის წინ - მაშინ უკვე არსებობდა ტოპონიმი იბერია, და ის ენაც იმ დროს რა თქმა უნდა ძალიან ახლოს იქნებოდა სვანურ-ზანურთან - მაშინ ეს ერთი საერთო ენა იყო.. ამით აიხსნება უფრო მეტი სვანური და მეგრული ძირების არსებობა ბასკურში - უფრო მეტს ვიტყვი - შეიმჩნება ბასკურის მსგავსება ადიღეურ-აფხაზურ ენებთან - ესე იგი 4-5 000 წლსი წინ ეს ორი ოჯახი (იბერიული და ადიღეური) შესაძლოა ერთ საერთო ენოვან ოჯახს წარმოადგენდა..
მოგვიანებით აღმ ქართული განიცდის გავლენას მეზობლებისგან და ისე მოხდა (ტერიტორიული მდებარეობის გამო) რომ აღმ საქართველო მეტ შემოსევას და მეტი უცხო ტომელი დამპყრობლის ზეგავლენას ქვეშ იყო... შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ლაზურში და მთიან რეგიონებში (სვანური, ადიღეურში) უფრო შემორჩა არქაული სიტყვები... თუმცა ღა ადიღეველებიც და ჩრდ კავკასიელებიც მუდმივად განიცდიდნენ სარმატო-კიმერიელ -სკვით და ბოლოს მონგოლთა გავლენას და ეს ენაშიც აისახა...

მოკლედ გასაგები ხდება ეს ყველაფერი...და ამიტომ თამამად შეგვიძლია ვთავათ რომ ანტიკურ ხანაში კოლხებიც მოსხებიც დიაოხებიც და იბერიელებიც დაახლოებით მსგავსს ენაზე საუბრობდნენ და ალბათ შესანიშნავად უგებდნენ ერთმანეთს..

კი ბატონო - დავამატებდი რომ 1 საუკუნეში ქართული და ზანური ბევრად ახლოს იყო ერთამნეთთან ჟღერადობით, ვიდრე შენ თვლი..
საერთოდ კი არ მომწონს სიტყვა სამეგრელოს ქართიზაცია - თბილისის გამეგრელება მოგეწონებოდა? თბილისში უამრავი მეგრელი ცხოვრობს - და მერე?
მიგრაციები სულ ხდებოდა - მეგრელი შეიძლება წასულიყო საცხოვრებლად მესხეთში - მესხი სამეგრელოში და ა.შ.
ნუ მერე რა?

დაწერეთ მერე რაც გინდათ თქვე ოჯახაშენებულო - თქვენს ჭკუაზე რატომ უნდა ვირბინო?
მე იმას ვწერ რაც მე მაინტერესებს - თქვენ ის ბრძანეთ რაც მოგესურვებათ - ვისი რა საქმეა?

გაგებით არა მგონია, ერთმანეთის ენებს რა თქმა უნდა შედარებით ადვილად აითვისებდნენ თუ რამე შეხება ექნებოდათ.

ისე კი არ მიცდია და არ შემიდარებია ძველ ქართული - თუნდა ცურტაველის შუშანიკი ან სხვა უძველესი ქართული ტექსტები მეგრულისათვის - გიგა ხომ არ დაგიფიქსირებია იქ ლაზური ძირები?
კარგი იდეაა - ერთი უნდა ვცადო...