akaki73
Super Member
ჯგუფი: Registered
წერილები: 599
წევრი No.: 81825
რეგისტრ.: 7-January 09
|
#13797888 · 11 May 2009, 13:57 · · პროფილი · პირადი მიმოწერა · ჩატი
2007 წლის შემოდგომაზე (ზუსტი თარიღი არ მახსოვს) ახალციხის უნივერსიტეტში (ფილიალში) მოეწყო წიგნის პრეზენტაცია. ეს წიგნი ეხებოდა ივლიტის კათოლიკურ ტაძარს. კრების დაწყებიდან ათ წუთსაც არ გაევლო, რომ დარბაზში შემოვიდნენ მარ. მშ. კავ.-ისა და დ. აღ. -ის საზოგადოების წარმომადგენლები და გავხდი სამსაათიანი ტრაგიკომედიის მოწმე და მონაწილე. სახლში დაბრუნებულმა კი შემდეგი დავწერე. ბოდიში ტექსტის სიდიდის გამო
ღმერთი უნდა იყოს მამულის მსახური,
თუ მამული ღმრთისა?
რა ემართება რწმენას,
როდესაც ის ეროვნულ იდეოლოგიად იქცევა?
რომელი ქართველი კათოლიკე მამულიშვილისათვის უნდა გვრცხვენოდეს ქართველ კათოლიკეთ?
`კათოლიკობასა და მართლმადიდებლობას შორის დიდი უფსკრულია~. აი ფრაზა რომელიც ხშირად გაისმის ზოგიერთი ტრიბუნიდან და თან ისეთი შემართებით, გულწრფელად გითხრათ, შთაბეჭდილება მრჩება, უხარიათ-მეთქი ამ “უფსკრულის” არსებობა, და თუ შემთხვევით აღმოჩნდა რომ ეს უფსკრული არც ისე დაუძლეველი ყოფილა, გულიც კი დასწყდებათ-მეთქი. ნამდვილად არ ვიცი ახსოვთ თუ არა ჭეშმარიტებაში ერთობისაკენ სწრაფვის ვალი, ქრისტემ რომ დაგვიტოვა ანდერძად თავის ყველა მორწმუნეს. არადა, სწორედ ამ ჭეშმარიტების სახელითაა ის კარ (და გულ) ჩაკეტილი ოპოზიცია, მავანთაგან რომ ვხვდებით, ჩვენ კათოლიკები. `რამდენი ჭეშმარიტება არსებობსო!~ კითხულობენ დოინჯშემორტყმით რიტორიკულად, და გადმოგხედავენ ისე, როგორც შეშვენის მას, ვინც უკვე ფლობს ჭეშმარიტებას. არა ჭეშმარიტების `სიმრავლეზე~, არამედ მის `სისავსეზე~ გვაქვს ლაპარაკი (თავისთავად ის, რა თქმა უნდა, ერთია). და ამ მხრივ კი, დიახაც არსებობს მეტ-ნაკლები სისავსე (იუსტინესეული ლოგოსის მარცვლები). და არც ჭეშმარიტებაზე დაუფლების პრეტენზია შეიძლება ჰქონდეს ადამიანს (მიუხედავად იმისა რომ შეგნებულად მიჰყვება აღმსარებლობას, რომელშიც ხედავს იგი ამ სისავსეს), არამედ თავმდაბლად უნდა აღიაროს, რომ ეს ჭეშმარიტებაა თავად ის, ვინც უნდა დაგვეუფლოს ჩვენ. მხოლოდ ამგვარად ავცდებით იმ ფანატიზმს, რასაც ასე უხვად ვხვდებით დღესაც და არამხოლოდ მუსულმანურ სამყაროში, და რისგანაც თავისუფალი ისტორიის მანძილზე არც ჩვენ, კათოლიკენი ვყოფილვართ სრულად, სწორედ ამ მარტივი ჭეშმარიტების დავიწყებისა თუ მისი ბოლომდე გაუაზრებლობის გამო.
სინდისიერი ურთიერთმოსმენისა და ურთიერთნდობის გარეშე ვერ მოხდება არამხოლოდ ურთიერთგაგება, არამედ, რაც უფრო შემაშფოთებლად სახიფათოა, შეგნებულად შეიძლება შევუწყოთ ხელი გაყოფასა და ურთიერთშუღლს, იმ ერთობის დაგვიანებას, უფალმა რომ გვიბრძანა. გვესმის ეს პასუხისმგებლობა? რა თქმა უნდა ჭეშმარიტებაში! ჭეშმარიტებაში, რომელიც თავად ქრისტეა, და რომლის დოქტრინალური გადმოცემა ეკლესიისათვის ძალზე მნიშვნელოვანია, მნიშვნელოვანია ის დოგმები და მოძღვრებანი, რომელსაც იშველიებენ ჩვენი ძმები (დღეს კათოლიკესათვის პრობლემას არა ქმნის მართლმადიდებელი ეკლესიის მორწმუნეს ასე მიმართოს), რათა ღმრთისმეტყველებაში გაუთვითცნობიერებელ მსმენელში შფოთი, აფორიაქება და შიში დათესონ კათოლიკე ეკლესიის მიმართ. თან მოსმენაც არა სურთ თუ ვინმე ეტყვის, რომ საქმე ბოლომდე ისე არაა, როგორც ისინი წარმოადგენენ. ურთიერთმოსმენის გარეშე შეიძლება ყველაფერი დააბრალო სხვას (სიკვდილმისჯილსაც ხომ აქვს თავის მართლებისა და უკანასკნელი სიტყვის უფლება) და მიაღწიო იმ მიზანს, რომელსაც ესწრაფვი და რომელიც, უნდა აღიარო საკუთარი სინდისის წინაშე, არც უფლის, არც მისი ჭეშმარიტების მსახურება არაა! როდესაც ართმევ ქართველს კათოლიკედ ყოფნის უფლებას, შენ შეურაცხყოფ მის სინდისს, ახდენ პროზელიტიზმს. ადამიანი უნდა იყოს მართლმადიდებელი, არა იმიტომ რომ იგი ქართველია, არამედ იმიტომ, რომ მართლმადიდებლობა ჭეშმარიტების სისავსის მატარებელად მიაჩნია და რომ მას ნებისმიერი ადამიანისათვის, ეროვნების განურჩევლად, კარი ღია უნდა ჰქონდეს, იყოს ამაღლებული ეროვნული განკერძოებისაგან და აფასებდეს ნებისმიერი ერის ჭეშმარიტ ეროვნულ ფასეულობებს. `ჩემი ეზოს ეკლესია~-ს არაფერი აქვს საერთო ქრისტეს ეკლესიასთან.
მადლობა ღმერთს ქრისტიანული აღმსარებლობები დღეს უკვე აღარ საუბრობენ ანათემების ენით, არამედ ნახევარი საუკუნე სრულდება, რაც პრაქტიკულად დაიწყეს ამ ძნელი აუცილებლობის (ურთიერთმოსმენის) შესრულება. და ზოგიერთს (ვიმედოვნებ, რომ არა მრავალთ) ამ დიალოგმა მართლაც რომ გული დასწყვიტა, ვინაიდან აღმოჩნდა, რომ ეკლესიათა გახლეჩის საქმეში თეოლოგიურ განსხვავებებს (რომლებსაც, როდესაც დოგმებს არ ეხება, არსებობის სრული უფლება გააჩნია მრავალფეროვნების სახელით) განუზომლად აღემატება ადამიანური ამბიციებისა თუ ეროვნული შუღლის მომენტი (ყოველი მხრიდან).
მით უმეტეს გროტესკულად ჩანს (განსაკუთრებით მისთვის ვისაც ოდნავ მაინც სმენია ამ დიალოგზე) ის კათოლიციზმის საწინააღმდეგო მართლმადიდებლური კატეხიზმო, რომელიც ამასწინებზე ჩამივარდა ხელში, და რომელიც დარიგდა მესხეთში კათოლიკური მოსახლეობის `გასანათლებლად~ და არაკათოლიკეთა `ასაცრელად~. მითუმეტეს, რომ ეს ბროშურა ნათარგმნია, არც მეტი არც ნაკლები, 1916 წელს ხარკოვში გამოცემული ტექსტიდან. არადა რამდენი რამ მოხდა ამ 90 წლის მანძილზე! არა, რწმენის საკითხები არ შეცვლილა, შეიცვალა და შეივსო მათი გაგება და გააზრება, და მახვილებიც გადანაწილდა, ისე რომ ნაკლებად მნიშვნელოვანი თუ საერთოდ მეორეხარისხოვანი (მაგ. მარხვის დღე თუ წესი, სამღვდელოების წვერიანობა თუ უწვერობა) არ უნდა ჩრდილავდეს არსებითსა და მთავარს.
და რაში მდგომარეობს ეს განსხვავებები? განა მართლა უნდა რცხვენოდეს კათოლიკეს (საბრალდებო სკამზე რომ დასვა ზოგიერთმა ქრისტესმიერმა გაყრილმა ძმამ) თავისი რწმენისა და წარსულისათვის? განა უსაფუძვლო იყო წარსულში ის სიქადული და სიამაყე, რითაც ქართველი კათოლიკობდა? და ის, რაც ხშირად გვესმის: რაღატომ უნდა არსებობდეს საქართველოში კათოლიკე, თუკი კათოლიკეებისავე თქმით მართლმადიდებელი ეკლესია ჭეშმარიტების მატარებელი, სამოციქულო, მადლმოსილი ეკლესიაა? ვალია ჩვენი ხმა ავიმაღლოთ და პასუხი გავცეთ ამ კითხვებს, მით უმეტეს რომ ამას გვავალდებულებს ქრისტესმიერი მოყვასისადმი სიყვარული, კათოლიკეთა გასამხნევებლად და მართლმადიდებელთათვის სიმართლის გარკვევაში დასახმარებლად. დუმილმა შეიძლება შექმნას შთაბეჭდილება, რომ ის, ვინც ხმამაღლა ყვირის, მართალია (დღეს საქართველოში ტელევიზიასა და პრესას ერთპიროვნული მფლობელი ჰყავს). არადა უფალმაც, თვისი ვნებისას თქვა `უკუეთუ ბოროტსა ვიტყოდე, წამე ბოროტისათვის; უკუეთუ კეთილსა, რაისათვის მცემ?~ (იოან. 18, 23).
ზემოხსენებული `კატეხიზმო~ კათოლიკობას (დასავლეთის საქრისტიანოს ტრადიციას) ამხელს საღმრთისმეტყველო ცდომილებებში და ტრადიციიდან გადახვევაში. გადავხედოთ მის საფუძვლიანობას, და იმ ძალზე სერიოზულ საშიშროებას, რომელშიც თავადვე ვარდება: ძალზე ხშირად, ანტიკათოლიკურ აგიტაციას მრავალი მართლმადიდებელი მართლმადიდებლური (ორთოდოქსული) მოძღვრების უარყოფამდე მიჰყავს, და უბედურება ისაა, რომ ამას ჩუმად ხვდება მართლმადიდებლური სამყარო. ეს სრულებითაც არაა ლიტონი სიტყვები, რაშიც იმედია, ყოველი კეთილი ნების ადამიანი (არამორწმუნეცა და არაკათოლიკეც) იოლად დარწმუნდება, როდესაც სულიწმიდის გამომავლობის საკითხს შევეხებით. მანამდე კი მივყვეთ (შეძლებისდაგვარად) თანმიმდევრობით ამ კატეხიზმოს (თავად კატეხიზმოც ხომ დასავლეთის საქრისტიანოს ქმნილებაა).
პაპის პირველობის შესახებ.
გვერდზე რომ გადავდოთ ისეთი გამონათქვამები, რომლებიც შუასაუკუნეებიდან მომდინარეობს და ატარებს ეპოქის ნიშნებს, რომელთა მიხედვითაც პაპი ღმერთის მონაცვლე, მოადგილე თუ ვიკარიუსია (სხვათა შორის, ესაა ტიტულები, რომლებსაც მანამდეც იმპერატორს აკუთვნებდნენ), უნდა გარკვევით ვთქვათ, რომ ეკლესიის უძველესი ტრადიციის თანახმად რომის ეპისკოპოსია პრიმუს ინტერ პარეს (პირველი თანასწორთა შორის), მსახური ძმური თანაზიარებისა, რომელსაც ეკუთვნის წარჩინებულობა პატივისა, იგია თანასწორი ძმებს შორის (ქრისტეს სიტყვების თანახმად) და იმავდროულად პირველიცაა (ქრისტესავე სიტყვების გამო, რომლებსაც ეს კატეხიზმოც ვერ არიდებს თავს). საკმარისია გადახედო სახარებას და დარწმუნდები რომ პეტრეს სახელი სხვა მოციქულებთან შედარებით გაცილებით უფრო ხშირადაა ნახსენები და ყოველთვის პირველი ადგილი უჭირავს. ეს ფაქტი სხვა არაფერს გამოხატავს, თუ არა უძველესი ეკლესიის რწმენას (იმ ეკლესიისა, რომელმაც დაიწყო მოციქულების მოძღვრების ჩაწერა და რომელმაც გადმოგვცა დღევანდელი ახალი აღთქმის ტექსტი), რომ პეტრეს ჰქონდა განსაკუთრებული მისია უფლისაგან, არა მოციქულებზე და მთელ ეკლესიაზე ბატონობისა, არამედ მათი თანაზიარების, ერთიანობის გარანტად ყოფნისა (კლდე, მწყემსი); ამასთანავე არც მის ადამიანურ სისუსტეებს მალავს სახარება, რაც უფალს არ უშლის ხელს აქციოს იგი თავის იარაღად. უძველესი საეკლესიო ტრადიციის დამახინჯებასაც არ ერიდება ავტორი, როდესაც ეჭვქვეშ აყენებს პეტრეს რომში ეპისკოპოსობისა და აქვე მისი მოწამეობრივი სიკვდილის გადმოცემას. ერთი არადოგმატური მაგალითი იმისა, რომ ყოვლადპატივცემული და ყველასაგან აღიარებული გადმოცემაც კი შეიძლება გასწირო კათოლიკეებთან ბრძოლაში. არც იერუსალემის კრებაზე იაკობის თავმჯდომარეობაა პეტრეს პრიმატის წინააღმდეგ გადამწყვეტი საბუთი, პირველ ათასწლეულში პაპებს პირადად არასოდეს მიუღიათ მონაწილეობა კრებებში, ისინი იქ თავიანთ ლეგატებს ჰგზავნიდნენ, არადა არცერთი კრების გადაწყვეტილებები არ შედიოდა ძალაში პაპის მიერ მათ რატიფიცირებამდე.
მართალია, შუასაუკუნეების პაპების ხელისუფლება და მბრძანებლობა სულიერ და საწუთრო სფეროებში, იყო შუასაუკუნეების ტიპიური მოვლენა, მაგრამ ამას ყოველივეს თავისი მიზეზი ჰქონდა (ბიზანტიის სისუსტე, ევროპის ახალი ეთნო-პოლიტიკური მდგომარეობა). ის, რისი უარყოფაც არ შეიძლება (რა თქმა უნდა შუბლის ძარღვი თუ არა გვაქვს გაწყვეტილი), არის განსაკუთრებული როლი რომის ეპისკოპოსისა ეკლესიის ისტორიის დასაწყისიდანვე (ავტორი, ალბათ არცოდნის გამო, მდუმარებით უვლის გვერდს ერთ უძველეს, ყველასაგან პატივცემულ გადმოცემას, რომლის მიხედვითაც კორინთელი ქრისტიანები, რომლებსაც რომელიღაც სადაო საკითხის გამო მიუმართავთ იოანე მოციქულისათვის, რათა მას გადაეწყვიტა პრობლემა, მოხუც მოციქულს უარით გაუსტუმრებია და რომში პეტრესთან გაუგზავნია ისინი; როდესაც მისთვის უთქვამთ, პეტრე კარგა ხნის მკვდარიაო, უპასუხია, რომ მემკვიდრეში ცოცხლობს პეტრეო). ამ პირველობიდან აღმოცენდა და გაიზარდა შუასაუკუნეების პაპობა, ის არ შექმნილა, არამედ იყო პასუხი ახალ გარემოებებზე. პაპმა თავის სულიერი პირველობით ისარგებლა და გერმანელ ხალხებთან (ფრანკებთან) ალიანსით შეავსო ხელისუფლების ის ვაკუუმი, რაც ბიზანტიამ დატოვა დასავლეთში. ისტორია გაცილებით უფრო დინჯი მასწავლებელია; თუკი მას ოდნავ მაინც ვიცნობთ, არ გვაძლევს საშუალებას, არც ერთ და არც მეორე მხარეს, ხმამაღალი სპეკულაციისა! არა საიმპერატორო ქალაქის სტატუსის, არამედ პეტრეს საფლავის გამო ჰქონდა ეს პრიმატი რომის ეპისკოპოსს. განა რომთან თანაზიარება არ იყო კათოლიკე-მართლმადიდებელი ეკლესიის წევრად ყოფნის ნიშანი და გარანტია? და თუ სინდისიერად გვსურს განვსაჯოთ, გულზე ხელი დაიდოს ავტორმა და თქვას, კონსტანტინეპოლი რაღატომ ეცილებოდა რომს იმას, რაც მას (რომს) თურმე არა ჰქონია? ისტორიულად სწორედაც რომ საიმპერატორო ქალაქისათვის მიიღო ყოველგვარი ტრადიციის უქონელმა კონსტანტინოპოლმა თანდათან წინა ადგილები (არ ვიცი ახსოვდა თუ არა ამ დროს უფლის რჩევა უკანასკნელი ადგილის შესახებ), იმდენად, რომ თავად რომსაც შეეცილა, უშედეგოდ, პირველობას (ისტორიულ წყაროების მოძიება არ გაჭირდება). რა თქმა უნდა, პაპი-მეფე სულაც არაა სახარების იდეალი, მაგრამ რამდენადაა სახარებისეული კონსტანტინეს ცეზაროპაპიზმის მოდელი? თუ პაპებმა გარკვეულ ეტაპზე იძულებით, შექმნილი მდგომარეობიდან გამომდინარე და არა ძალაუფლებისაკენ სწრაფვით იკისრეს საერო ხელისუფლებაც, შემდეგ კი იმისათვის რომ გერმანელი იმპერატორებისათვის არ ემსახურათ და ეკლესიის სასიკეთოდ მათზეც კი ამაღლდნენ ძალაუფლებით, მთელი იმ პრობლემებით, რაც ამან გამოიწვია, არის ნიშანი იმისა რომ პაპებმა შეძლეს ისტორიის კონკრეტულ პირობებში გათავისუფლებულიყვნენ წარსულის ბორკილებისაგან და აწმყოში მოქმედებით შეექმნათ მომავალი, ის, რაშიც სრულიად უუნარო იყო აღმოსავლეთის კონსერვატორული კულტურა. მხოლოდ ისტორიული ახლომხედველობის წყალობით შეიძლება ვერ დაინახო დასავლეთის პროგრესული განვითარება, ქრისტიანული მოძღვრების არათუ შერყვნით, არამედ მისი ერთგულად შენახვითა და განვითარებით. პაპმა თავის თავში მოიცვა ის იმპერატორიც, რომელიც ესოდენ მნიშვნელოვანი იყო (და არის, მისი არარსებობის პირობებშიც კი) ბიზნატიისათვის. რა საჭიროა საქრისტიანოს წარსულ მოდელს ჩავეჭიდოთ დღესაც, მით უმეტეს, რომ მას აკლია ის არსებითი, რის არქონასაც ასე მტკივნეულად განიცდის დღევანდელი აღმოსავლეთის ქრისტიანობა და სახელდობრ გარე-ეპისკოპოსად წოდებული იმპერატორი? მეორე რომი და მესამე რომი!!! ვისი ავტორიტეტი, იმპერატორისა თუ მოციქულთა მთავრისა? ამ რომთაგან ერთ-ერთი მაინც რომ იყოს საქართველოში, გასაგები იქნებოდა საქართველოს დაინტერესების მიზეზი... მაგრამ რომი ერთია და უფლის დანაპირები კლდეც დღემდე ურყევია.
სულიერ საკითხებში იურისდიქციის პრიმატი, რასაც მუდამ შეგნებულად იფერებდნენ პაპები, გახდა საფუძველი იმ ევოლუციისა, რასაც ისტორიის მანძილზე ვხვდებით. იგი არაა უმტკივნეულო და უპრობლემო, მასში აშკარად ჩანს როგორც ცოდვილი ადამიანის ჩრდილოვანი მხარე, ასევე, ღმრთაებრივი განგების გასაკვირი მოქმედება.
პაპის უცდომელობის შესახებ.
მრავალი რამ შეიძლება დასდო ბრალად პაპებს, მათი სისუსტე ფულთან, ძალაუფლებასთან დაკავშირებით, საკუთარი მოწოდებიდან პოლიტიკური თუ სხვა გადახრები, მაგრამ ჩანს რომ ვერც ერთ მათგანს ვერ დაადანაშაულებ ან რწმენის ჭეშმარიტების შერყვნაში ან იმაში, რომ, როდესაც ცუდად იქცეოდნენ, ეთქვათ, მომბაძეთ, კარგად ვიქცევიო.
`ეკლესიის შესანარჩუნებლად მოციქულთა მიერ გადმოცემული სარწმუნოების სიწმინდეში, ქრისტემ, რომელიც არის ჭეშმარიტება, ინება თავისი ეკლესიის ზიარება საკუთარ უცდომელობასთან. ... მოძღვრებამ უნდა დაიცვას ღმრთის ერი ცდომილებისა და დათმობისაგან, უნდა უზრუნველყოს მისთვის შეუცდომელი და ჭეშმარიტი სარწმუნოების აღსარების ობიექტური შესაძლებლობა. საეკლესიო სწავლების სამოძღვრო მოვალეობა მიმართულია იმისაკენ, რომ საღვთო ერი დარჩეს იმ ჭეშმარიტების ფარგლებში, რომელიც ათავისუფლებს. ამ მსახურების აღსასრულებლად ქრისტემ მიანიჭა მწყემსებს უცდომელობის ქარიზმა სარწმუნოებისა და ზნეობის სფეროში. ამ ქარიზმის გამოყენებას მრავალი საშუალება შეიძლება ჰქონდეს. ამ უცდომელობით სარგებლობს რომის პონტიფექსი, საეპისკოპოსო კოლეგიუმის მეთაური, თავისი მოვალეობის შესრულებისას, როცა უზენაესი მწყემსისა და ყოველთა მორწმუნეთა მოძღვრის ხარისხში, ძმათა სარწმუნოების განსამტკიცებლად საბოლოოდ აცხადებს სარწმუნოებრივ ანდა ზნეობრივ მოძღვრებას... ეკლესიისადმი აღთქმული უცდომელობა ეპისკოპოსთა კორპუსშიც არის გამოხატული, როცა ეს უკანასკნელი წარმართავს უზენაეს საეკლესიო სწავლებას პეტრეს მემკვიდრესთან ერთად განსაკუთრებით მსოფლიო საეკლესიო კრებისას~ (კათოლიკური ეკლესიის კატეხიზმო 889-891).
ისტორიულად შეუძლებელია უგულებელვყოთ I ათასწლეულის პაპების როლი სადაო საკითხებში. ისინი ყოველთვის იყვნენ მართლმადიდებლობის (ორთოდოქსიის) ქომაგნი და აღმოსავლეთში რწმენისათვის მრავალი დევნილი მათთან პოულობდა თავშესაფარს.
პეტრეს მიმართ წარმოთქმული უფლის სიტყვებია საფუძველი იმისა რომ იგი (პეტრე) მოხმობილია განამტკიცოს ძმები რწმენასა და ერთობაში.
ის ფაქტი რომ აღმოსავლეთის ეკლესიამ დასავლეთის პატრიარქის გარეშე ვეღარ შეძლო მსოფლიო კრების მოწვევა, სწორედაც იმის დასტურია, თუ რაოდენ განუყოფლადაა დაკავშირებული ერთმანეთთან ეპისკოპოსთა კოლეგიუმი და მწყემსმთავარი.
ანტიკათოლიკურ “კატეხიზმოში” სამი პაპია მოყვანილი ერესის ბრალდებით, და პატივცემულ ავტორს (თუ მის მემკვიდრეს) ურჩევნია ორი მათგანი (ვიქტორი და ლიბერიუსი) უჩუმრად გამოაკლოს ამ სიას, ვინაიდან მათ სდებს ბრალს სწორედ იმაში, რის წინააღმდეგაც ისინი იბრძოდნენ. ხოლო, რაც შეეხება პაპ ჰონორიუსის წერილებს კონსტანტინოპოლის მონოთელიტი პატრიარქის მიმართ, მათ არა აქვს არც დოგმატური განსაზღვრების, დეფინიციის განზრახვა, და მისი ინტერპრეტაციაც შეიძლება იმგვარად რაგვარადაც სურს მკითხველს, საკუთარი პოზიციიდან გამომდინარე. დოგმატი ჯერაც ჩამოუყალიბებელი იყო და პაპს თავისუფლად შეეძლო ეგულისხმა უფლის ერთ ნებაში ის, რომ უფლის ღმრთაებრივი და ადამიანური ნება სრულ თანხვედრაში იყო. ნებისმიერ შემთხვევაში, ის, რომ ამ შემთხვევაში პაპი ლაპარაკობს პირადად და არა ეხ ცატჰედრა, სრულიად არასავალდებულოს ხდის მის ამ წერილებს.
გიორგი მთაწმინდელის ცნობილი გამონათქვამი იმის შესახებ, რომ რომს ერესი არასოდეს გაჰკარებია, მაშინ, როცა კონსტანტინეპოლს ისინი უხვად ჰქონდა ისტორიის განმავლობაშიო, სწორედაც რომ იმ ავადსახსენებელი სქიზმიდან ათი წლის შემდეგაა ნათქვამი XI ს-ში რომ გაჰყო აღმოსავლეთი და დასავლეთი საქრისტიანო. და განა ესოდენ განსწავლული საეკლესიო მოღვაწე იტყოდა ამას, ბერძნების ანტიდასავლური სენით რომ ყოფილიყო შეპყრობილი?
სულიწმიდის გამომავლობის შესახებ
ეს არის ის საკითხი, რომელიც ყველაზე ხმამაღლა, და მით უფრო ბუნდოვნად, მოჰყავთ კათოლიკეთა წინააღმდეგ. ფილიოკვეს ე.წ. `დოგმატის გმობა~. რასთან გვაქვს საქმე? წმიდა სამების პირთა შორის ურთიერთობის ერთდროულად რთულ და მარტივ საკითხზე მსჯელობა თეოლოგებს შორის მუდამ იყო. სულიწმიდის გამომავლობა გამოიყენეს იმისათვის, რომ თეოლოგიური საფუძველი შექმნილიყო გადამტერებული დასავლეთისა და აღმოსავლეთის გაყოფის ლეგიტიმურობისათვის (ისტორიული სიმართლე იმაში მდგომარეობს, რომ ბიზანტიამ ვერასოდეს აპატია დასავლეთსა და მასთან ერთად პაპებს იმპერიის “წართმევა კარლოს დიდის იმპერატორად კურთხევით, რაც გახდა მიზეზი თითიდან გამოწოვილი, ყოვლადუმნიშვნელო საბაბით ურთიერთდაპირისპირებისა, საბაბები, რომლებიც ფოტიუსის დროს არგუმენტად მოჰყავდათ, ხოლო დღEეს, სამრთლიანად, მიტოვებულია, როგორც უაზრო; მაგ.: წვერის პარსვა თუ ცელიბატი).
ორთოდოქსალური (სწორი) მოძღვრება კი სულიწმიდის გამომავლობის შესახებ ამგვარად ჟღერს: მრწამს სულიწმიდა ... რომელი გამოვალს მამისაგან, და არა: მხოლოდ მამისაგან !!! ეს მშვენივრად მოეხსენებათ მართლმადიდებელ ღმრთისმეტყველებს და ეკლესიის მრავალი მამის დამოწმებითაც, სრული ერესია თქვა: `რომელი გამოვალს მხოლოდ მამისაგან~ !!! ვინაიდან, მარადიული მამა, რომელიცაა ერთადერთი წყარო, საწყისი, მარადისობაში შობს ძეს და მარადისობაშივე უზიარებს მას სულიწმიდის გამომავლობას; აქედან, ორთოდოქსული რწმენა მდგომარეობს იმაში, რომ სულიწმიდა გამოვალს მამისაგან, ძის მიერ, როგორც ამას აღმოსავლელი მამები ამბობენ, და რაც ლათინურმა ტრადიციამ გამოხატა ფილიოკვეში (`და ძისაგან~, არა როგორც წყაროსაგან, რომელიცაა მხოლოდ მამა და რომლისგანაც გამოვალს სულიწმიდა პრინციპალიტერ, არამედ იმიტომ, რომ მამა უზიარებს ძეს, მთელ ღმრთაებრიობასთან ერთად სულიწმიდის გამოსვლასაც). და ეს სრულებითაც არაა სულიწმიდის დაკნინება, ვინაიდან თუ იგია სული მარადიული სიყვარულისა მამასა და ძეს შორის, იგი უნდა იყოს აგრეთვე ორთავეს ერთი სული (ერთი სუნთქვა) მარადისობაში. ამ რთული საღმრთისმეტყველო საკითხის გაუგებრობას და შემდეგ ხმამაღლა ყვირილს მიჰყავს ზოგიერთი სწორედ ამ ერესამდე ზემოთ რომ აღვნიშნეთ. და თუ ჭეშმარიტებაა ჩვენი მამოძრავებელი, ვკითხოთ საკუთარ თავს, რად გვაღიზიანებს დოგმატის ლათინური განმარტება (დიახ, განმარტება და არა დამატება), რომელსაც ჰქონდა თავისი არსებობის არა მხოლოდ უფლება, არამედ არიანელების წინააღმდეგ აუცილებელიც იყო? არც ერთ მსოფლიო კრებას არ დაუგმია ფილიოკვე, რომელიც ზუსტად 589 წლიდან მოყოლებული დასავლეთში არსებობდა უპრობლემოდ (რომ აღარ ვახსენოთ IV-V სს-ში დასავლური ე.წ. ათანასესეული მრწამსი კვიკუმკვე, რომლის სისწორე არავის დაუყენებია ეჭვქვეშ. მასში ნათქვამია: «სულიწმიდა მამისაგან და ძისაგან»); პაპი ლეონ III არა იმიტომ, რომ არ ეთანხმებოდა მას, არამედ მიზანშეუწონლობის გამო ეუბნება უარს კარლოს დიდს ოფიციალურად ჩაერთო ეს განმარტება ნიკეა- კონსტანტინოპოლის მრწამსში.
დასავლეთის ეკლესიას მრავალი რამისათვის აქვს პატიება სათხოვნელი, და იოანე პავლე II-მ ითხოვა კიდეც შენდობა იმ ცოდვებისათვის რომლებიც ეკლესიის წევრებს ჩაუდენიათ საუკუნეების მანძილზე, მაგრამ არა დასავლური ტრადიციის ამ მართლმადიდებლური (სწორი) დებულების გამო (ისევე, როგორც რწმენის არცერთი სხვა დებულების გამო).
ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის უბიწო ჩასახვის შესახებ.
დოგმატი ამბობს: "უნეტარესი ქალწული მარიამი მისი ჩასახვის პირველსავე წამში, ღმრთისაგან განსაკუთრებული მადლმოსილებისა და გამორჩეულობის მიერ, კაცთა მოდგმის მაცხოვრის, იესო ქრისტეს დამსახურებათა წინასწარი გათვალისწინებით, დაცულ იქნა პირველყოფილი ცოდვის ყოველგვარი მანკისაგან."
აღმოსავლური ტრადიციის მამები ღმრთისმშობელს ყოვლადწმიდას (პანაგიას) უწოდებენ, და თაყვანსა სცემენ მას, როგორც ყოველი ბიწისაგან თავისუფალს, სულის წმიდის მიერ თითქმის გამოძერწილსა და ახალ ქმნილებად ქმნილს; მას იხსენიებენ როგორც ანგელოსთა დედოფალს, ქერუბიმებზე უსპეტაკესს მათზე აღმატებულს პატივში და ა.შ. კითხვა, რომელიც უნდა დაისვას ყოველივე ამის წინაშე, ასე ჟღერს: როდიდან გახდა მარიამი ყოველივე ეს? თუკი შინაარსს მოკლებული, ცარიელი ეპითეტები არაა, როდის იქცა მარიამი ყოვლადწმიდად, სულიწმიდის ტაძრად, ახალ ევად? საუკუნეების მანძილზე ეკლესიაში იყო კამათი, არა უმანკოდ ჩასახებაზე, არამედ იმ შედეგებზე, რაც მას მოსდევს: სჭირდებოდა თუ არა მარიამს მაცხოვარი? რად დაუშვა ღმერთმა გამონაკლისი? ყველა კითხვაზე მოიძებნება პასუხი ზემოთმოყვანილ დოგმატის ტექსტში.
წმიდანთა ზედამსახურებებსა და ინდულგენციებზე.
ეს მოძღვრება შუასაუკუნეებში ჩამოყალიბდა და შეუძლებელია მისი გაგება იმ გარემოს გაგების გარეშე, რომელშიც იშვა. პირველ რიგში უნდა ითქვას მთელი სიცხადით, რომ ის ფორმა, რომელიც მან მიიღო შუასაუკუნეებში, არ ყოფილა დოგმატური ხასიათისა. მისი ჩამოყალიბება კი განაპირობა მერკანტული წყობისა და უაღრესად სამართლებრივი ხასიათის გერმანულმა მენტალიტეტმა. ღმრთიური მადლის უპირატესობა და უანგარობა ამ ხალხს ჯერ კიდევ უნდა ესწავლა და უნდა გაზრდილიყო.
ის, რაც ნამდვილად ეკუთვნის კათოლიკურ მოძღვრებას და დღესაც სავალდებულოა, ორიოდე სიტყვით, არის ის, რომ ადამიანის ცოდვას უწესრიგობა შეაქვს როგორც გარე, ასევე შინაგან სამყაროში, სინანულით მას მიეტევება ცოდვა, მაგრამ რჩება ამ ცოდვით მიყენებული ჭრილობა, რომელსაც უპასუხისმგებლოდ ვერ ჩაუვლის მონანული. ანუ ლაპარაკია სასჯელის მოტევებაზე და არავის არასოდეს არც უთქვამს და არც მიუჩნევია, თითქოს ინდულგენციით ცოდვის მოტევება ხდებოდეს.
ზოგიერთ დღევანდელ საეკლესიო მოღვაწეს დაზღვეულად მიაჩნიათ თავი ყოველივე იმისაგან რისკენაც წარსულის დასავლეთის საქრისტიანოს სამართლიანად მიუთითებს? ზოგიერთი შეხედულება ტაძრის აშენებაზე და შესაბამისად სულის ცხონებაზე, ნაშოვნი ფულის სამართლიანობის მიუხედავად, განა არაფერს მოგაგონებთ?...
ჩვილების მირონცხების აღკვეთა, ჩვილების უზიარებლობის შესახებ.
დასავლეთში ჩამოყალიბებული ტრადიციის თანახმად, მირონცხება ეპისკოპოსების პრეროგატივა იყო (ეკლესიის ერთიანობის ნიშნად). მღვდელი ნათლავდა და როდესაც ეპისკოპოსი ესტუმრებოდა სამრევლოს ის სცხებდა მირონს (თავიდან ეს არ ხდებოდა შეგნებული ასაკის გამო). დროთა მანძილზე სამწყსო (პასტორალური) მოსაზრებებიდან გამომდინარე დასავლეთის ეკლესიამ არჩია შეგნებული ასაკისათვის გადაედო მირონცხება და ზიარება (როდესაც ინათლება ზრდასრული, ის სამივე საიდუმლოს ერთად იღებს). რატომ ქმნის პრობლემას ამგვარი პრაქტიკა? მართალია ერთმანეთთან ღრმად დაკავშირებულ და აზრობრივად განუყოფელ ორ სადუმლოსთან გვაქვს საქმე (ნათლობა და მირონცხება), მაგრამ, კითხვა ისმის ამგვარად: ნათლობა და მირონცხება ორი განსხვავებული საიდუმლოა თუ ერთი? თუ პრაქტიკული მოსაზრებებით, და არა თეოლოგიურითა თუ დოგმატურით, დასავლეთის ეკლესია ჯერ ნათლავს და მოგვიანებით სცხებს მირონს, განა ეს შეიძლება გახდეს იმ ყოვლად მახინჯი პრაქტიკის მიზეზი, რასაც დღეს საქართველოში ვხვდებით და რომელსაც გადანათვლას უწოდებენ? ეკლესიის წევრად გახდომა ხდება რწმენის აღსარებით თუ რიტუალის აღსრულებით, რომლის შემდეგაც ეტყვით ადამიანს, ახლა უკვე აღარა ხარ კათოლიკე, მართლმადიდებელი ხარ, ჩემი ხარ? რას ნიშნავს უგულებელჰყო საიდუმლო შესრულებული წყლითა და წმიდა სამების სახელით? გესმით ის რისხვა, რასაც კათოლიკე გრძნობს ამგვარი უმსგავსობის წინაშე? არც კონსტანტინეპოლისა და არც მოსკოვის საპატრიარქო (სხვა მართლმადიდებელ ეკლესიებთან ერთად), ოფიციალური დადგენილებით არ ნათლავენ ხელმეორედ რომის კათოლიკურ ეკლესიაში მონათლულ პირს, რომელიც გადაწყვეტს მართლმადიდებლობის მიღებას.
კათოლიკურ ეკლესიაში მონათლული, თუკი თავს უშვერს მეორეჯერ მოსანათლად, მძიმედ სცოდავს და მხოლოდ საკუთარი უვიცობა ექნება გასამართლებლად (უვიცობაც შეიძლება ცოდვად იქცეს, თუკი შეგეძლო ცოდნა და შეგნებულად არ შეიცნე). აგრეთვე საშინელი ფსიქოლოგიური ძალადობა ჯვრისწერისას კათოლიკე მხარის გადასანათლავად შეურაცხყოფს არამხოლოდ საიდუმლოს, არამედ პიროვნების ღვთივმონიჭებულ ღირსებას.
(რაც შეეხება საქართველოში ჩამოსული მისიონერების მიერ ხალხის მონათვლას, თუ წავიკითხავთ მათ წერილებს, დავინახავთ რომ მათდა გასაკვირად ნათლობის წესის აღსრულებისას აქაური იმდროინდელი მღვდლები, თურმე არ იყენებდნენ წყალსა და საიდუმლოს ფორმულას. გასაოცარი და დაუჯერებელი უვიცობა, მაგრამ ფაქტია, რომ თუ ვინმე არ ნათლავს წყლით, საიდუმლოც არაა აღსრულებული.)
აქვე აღვნიშნავთ, რომ ბავშვს ვნათლავთ არა იმიტომ რომ მისი სიკვდილის შემთხვევაში ჯოჯოხეთში არ წავიდეს (წარსულში ხშირად ამგვარად ფიქრობდნენ), არამედ მორწმუნე მშობელი, რაც შეიძლება ადრე აძლევს თავის შვილს იმას, რაც თავად მიაჩნია ყველაზე ძვირფასად და მნიშვნელოვნად. აქედან გამომდინარე, მარადიულ ცხონებას არაფერი ემუქრება ჩვილის სიკვდილის შემთხვევაში, რომლის საშიშროების დროსაც მღვდელი ვალდებულია აღასრულოს საიდუმლონი.
ხმიადით ზიარება
ეს ადათი მომდინარეობს იმ შეგნებიდან რომ იესომ ნამდვილად ებრაულ საპასექო ვახშამში დაადგინა თავისი სიკვდილითა და აღდგომით განხორციელებული ნამდვილი პასექი. დასავლეთის ტრადიცია სამართლიანად მისდევს უფუარი პურით წირვას, რასაც თვით გიორგი მთაწმიდელიც ადასტურებს. კათოლიკე ეკლესიისათვის წირვა ორივე პურითა შესაძლებელი: ლათინურ წესში უფუარი პური გამოიყენება, ბერძენი კათოლიკენი კი გაფუებული პურით სწირავენ.
ღმრთისმსახურება გაუგებარ ენაზე.
ეს ტექსტი ნათარგმნია 1916 წელს დაწერილი წიგნიდან და გასაგებია ამგვარი ანაქრონიზმი. სამწუხარო ისაა, რომ შენიშვნის გარეშე გადმოაქართულა მთარგმნელმა ეს გვერდი, რითაც კიდევ ერთხელ აჩვენა თუ რაოდენ კარგად იცნობს იგი კათოლიკობას და დღევანდელ კათოლიკური ეკლესიის ცხოვრებას მსოფლიოსა თუ საქართველოში. ერთხელაც რომ მოესმინა, ისე, ინტერესისათვის, ანდა საქმეში ჩასახედად, თუკი ამ საქმეს ჰკიდებდა ხელს, კათოლიკური წირვა, მიხვდებოდა, რომ ორმოცი წელზე მეტია რაც კათოლიკურ ეკლესიაში ლათინურის გვერდით ნებადართული და ფართოდ გავრცელებულია (იმდენადაც კი, რომ თითქმის გამოდევნეს ლათინური) ეროვნული ენები, და თანაც ამ ენების თანამედროვე გასაგები ფორმა, და არა ის არქაული, რომლებსაც აღმოსავლეთის საქრისტიანო მიჰყვება და რომელიც მომზადების გარეშე ჩვეულებრივი მოქალაქისათვის გაუგებარია. დიახ, აქ საქმე
|
წართმეული ტაძრები
