მაშ ასე, ის რასაც მე ვწერდი პეტრე მოციქულისა და კეფას შესახებ, მოკლედ თარგმანს ვდებ და შემდეგ განვავრცობ სხვა საკითხებსაც.
ამჯერად იმაზედ თუ ვის შესახებ წერდა პავლე მოციქული გალატელთა მიმართ ეპისტოლეში (გალ. 2.7-14) ანუ იყო თუ არა ნამდვილად პავლე მოციქულის მიერ ნახსენები კეფა მოციქული პეტრე, როდესაც პავლემ განსაჯა იგი წარმართებთან ურთიერთობების თაობაზედ.
ესაა ახალი აღთქმისეული მუხლები, სადაც ნახსენებია კეფა:
იოანე 1:42 - "ამან მოიყვანა იგი იესუჲსა. მიხედა მას იესუ და ჰრქუა: შენ ხარ სიმონ, ძე იონაჲსი, შენ გეწოდოს კეფა, რომელი ითარგმანების „კლდე“ (პეტრე).
გალატელთა 1:18 - და მერმე შემდგომად სამისა წლისა აღვედ იერუსალჱმდ ხილვად პეტრესა და ვიყავ მის თანა ათხუთმეტ დღე. (ზოგიერთ ხელნაწერში ნახსენებია "კეფა")
გალატელთა 2:7-14 - არამედ წინააღმდგომი, უწყოდეს, რამეთუ რწმუნებულ არს ჩემდა სახარებაჲ იგი წინადაუცუეთელებისაჲ, ვითარცა-იგი პეტრეს - წინადაცუეთილებისაჲ. 8. რამეთუ რომელი შეეწია პეტრეს მოციქულებად წინადაცუეთილებისა, შემეწია მეცა წარმართთა მიმართ. 9. და ვითარცა ცნეს მადლი იგი, რომელ მოცემულ იყო ჩემდა, იაკობ და კეფა და იოვანე, რომელნი-იგი ჰგონებდეს სუეტად თავთა თჳსთა, მარჯუენე მოგუცეს მე და ბარნაბას ზიარებისაჲ, რაჲთა ჩუენ წარმართთა მიმართ, ხოლო იგინი წინადაცუეთილებისა მიმართ. 10. გარნა რაჲთა გლახაკნი ხოლომცა გუაჴსოვნან, რომელცა-იგი ვისწრაფეთ ამისა ყოფად. 11. და რაჟამს მოვიდა პეტრე ანტიოქიად, წინაშე პირსა მისსა აღუდეგ, რამეთუ შეკდებულ იყო. 12. და რამეთუ პირველ მოსლვადმდე ვიეთამე იაკობისგან წარმართთა თანა ჭამდა; ხოლო რაჟამს მოვიდეს, იჯმნა და განაშორა თავი თჳსი, რამეთუ ეშინოდა წინადაცუეთილთა მათგან. 13. და მის თანა ორგულ იქმნნეს სხუანიცა ჰურიანი, ვიდრე ბარნაბაცა მიერჩდა მათსა მას ორგულებასა. 14. არამედ რაჟამს ვიხილე, ვითარმედ არა მართლ წარმართებულ არიან ჭეშმარიტებისა მიმართ სახარებისა, ვარქუ პეტრეს წინაშე ყოველთასა: უკუეთუ შენ ჰურია ხარ და წარმართებრ და არა ჰურიაებრ სცხონდები, ვითარ აიძულებ წარმართთა ჰურიაებად?
I კორინთელთა 1:11-13 - რამეთუ მეუწყა მე თქუენთჳს, ძმანო ჩემნო, ქლოველთა მათგან, ვითარმედ ჴდომა რაჲმე არიან თქუენ შორის. 12. ხოლო ვიტყჳ ამას, რამეთუ კაცად-კაცადი თქუენი იტყჳს, ვითარმედ: მე პავლესი ვარ, ხოლო მე - აპოლოჲსი, ხოლო მე - კეფაჲსი, ხოლო მე - ქრისტესი. 13. გან-მე-ყოფილ არსა ქრისტე? ანუ პავლე ჯუარს-ეცუაა თქუენთჳს? ანუ სახელისა მიმართ პავლესისა ნათელ-იღეთა?
I კორინთელთა 3:21-22 - 21. ვინაჲცა ნუვინ იქადინ კაცთაგანი, რამეთუ ყოველივე თქუენი არს: 22. გინა თუ პავლე, გინა თუ აპოლო, გინა თუ კეფა, გინა თუ სოფელი, გინა თუ ცხორებაჲ, გინა თუ სიკუდილი, გინა თუ აწინდელი ჟამი, გინა თუ მერმე იგი ჟამი - ყოველივე თქუენი არს.
I კორინთელთა 9:5 - არა ნუ გუაქუსა ჴელმწიფეაბჲ დათა მათ დედათა მიმოყვანებად, ვითარცა სხუათა მათ მოციქულთა და ძმათა უფლისათა და კეფას?
I კორინთელთა 15:5 - და რამეთუ ეჩუენა კეფას და მერმე ათერთმეტთა მათ.
როგორც ჩანს კეფა პავლე მოციქულის მიერ ხშირად არის ნახსენები მის ეპისტოლეებში, ზოგან კი პეტრე, ვინაიდან ბერძნულ ენაში კეფა არის კლდე შესაბამისად აღმოსავლური ეკლესიები ყოველთვის მიიჩნევდნენ კეფას პეტრედ, თუმცა იეზუიტმა მღვდელმა პუიოლმა თავის შრომაში "ეტიუდები" ეფექტურად და არგუმენტირებულად ახსნა რომ კეფა და პეტრე ერთი და იგივე პიროვნება არ იყო. თუმცა, იგივე აზრისა იყო ჯერ კიდევ მესამე საუკუნეში კლიმენტი ალექსანდრიელი, რომელიც წერს: "კეფა იყო იმ 70 მოწაფეთა შორის, რომელსაც ჰქონდა იგივე სახელი რაც პეტრე მოციქულს", იგივე მოსაზრებები აქვთ გამოთქმული მეოთხე საუკუნის მოღვაწეს წმინდა დოროთე ტირელს და ასევე მეოთხე საუკუნის ცნობილ ისტორიკოსს ევსები.
გვიანდელ მანუსკრიპტში, რომელიც დათარიღებულია ა.წ. 160 წელს და ჰქვია მოციქულთა ეპისტოლე, არის ასეთი ჩანაწერი:
"ჩვენ, იოანე, თომა, პეტრე, ანდრია, ფილიპე, ბართლომე, მათე, ნათანიელი, იუდა ზელოტი, და კეფა, ვწერთ ეკლესიებს აღმოსავლეთით და დასავლეთით, ჩრდილოეთით და სამხრეთით...."მეტიც, ბერძნულად მოლაპარაკე ქრისტიანებისათვის, ვინც იცოდა მათეს სახარება (რომელიც არამეულ ან ებრაულ ენაზე დაიწერა თავდაპირველად), ცნობილი იქნებოდა მათთვის მოციქულის სახელი, როგორც პეტრე. ცნობილ პეტრინის ხელნაწერში მათეს 16:15-19 ხსენებული არაა კეფა, იგი ბერძნულ სამყაროში, პალესტინის გარეთ ყოველთვის ცნობილი იყო როგორც პეტრე.
ვნახოთ თუ რა ანალიზი გააკეთა მამა პიუოლმა ახალი აღთქმის წიგნების შესასწავლისას:
1. იოანე 1:42 - ტექსტში, სადაც ქრისტე ეუბნება "შენ ხარ სიმონ, ძე იოანესი, შენ გეწოდოს კეფა" (რომელიც ითარგმნება როგორც პეტრე), ვერ იქნებოდა ცნობილი გაქრისტიანული წარმართებისათვის, რომელნიც სახლობდნენ ანტიოქიასა და კორინთოში პავლე მოციქულის ეპისტოლეების დაწერის ჟამს, ვინაიდან ბერძნებისათვის ცნობილი იყო მხოლოდ პეტრე, როგორც მოციქულთა თავი.
2. გალატელთა 1:18 - ამ მუხლში სხვადასხვა გადამწერთა მიერაა დაშვებული შეცდომები, როდესაც უმეტესად კეფა გამოყენებულია პეტრეს აღმნიშვნელ სახელად. ანუ სხვადასხვა ხელნაწერებში წერია კეფა ან პეტრე.
3. გალატელთა 2:7-14 - კრიტიკული გამოკვლევა აღნიშნული მუხლებისა გვაჩენებს შემდეგს, თუ პეტრე და კეფა ერთი და იგივე პირია, მაშინ რატომ ახსენებს პავლე მოციქული ორჯერ პეტრეს და სამჯერ კეფას სხვადასხვა ადგილას ხსენებულ მუხლებში? ეჭვის შეტანა თანმიმდევრულობაში უაზრობაა.
4. გარდა ამისა, გალატელთა 2:9, ტექსტის კითხვისას ფრაზა "იაკობი, კეფა და იოანე..." (გალ. 2:9) განიმარტება როგორც მოციქულები იაკობი, პეტრე და იოანე, სინამდვილეში კი ისინი არიან იაკობი, კეფა და იოანე, შეწუხებული იუდეველები იერულისამიდან, რომელიც მკაცრად განიკიცხნენ პავლე მოციქულის მიერ.
5. I კორინთელთა 3:21 და 9:5 მუხლებში ნათლად სჩანს კეფას სახელდება მოციქულთა შემდეგ, ვინაიდან იგი არ იყო თორმეტთაგანი.
6. არც I კორინთელთა 15:5 მუხლი ადასტურებს კეფას სახელდებას როგორც პეტრე მოციქულისა, ვინაიდან წერია “ეჩვენა კეფას და შემდე თორმეტს” (აღსანიშნავია, რომ რიცხვი მოციქულთა სხვადასხვა ხელნაწერებში და თარგმანებში სხვადასხვაა, მთაწმინდელის რედაქციაში თერთმეტია ნახსენები, ხოლო სხვა თარგმანებში თორმეტი). მაშ ვინ იყო კეფა? მღვდელი პიუოლი ეთანხმება მოსაზრებას, რომ კეფა იყო იმ ორთაგანი, ვისაც ქრისტე გამოაცხადა იერულისამის გზაზე, რომელთაგან ერთ-ერთის სახელი ცნობილია - კლეოპა. ხოლო მათ შემდეგ უკვე მოციქულებს გამოეცხადა, სწორედ ამ კეფაზე აქვს პავლე მოციქულს საუბარი.
ეს ვერსია ამოღებულია ცნობილი მეცნიერის, ჯეიმს ლიკოუდისის წერილებიდან. იგი არაა კათოლიკური ეკლესიის ოფიციალური სწავლება ან ვერსია, მაგრამ ბევრი თეოლოგი და სასულიერო მოღვაწე იზიარებდა ამ აზრს, თუნდაც 3-4 საუკუნეების წმინდანები, კლიმენტი ალექსანდრიელი, თეოდორე ტირელი და ა.შ.
თუმცაღა ეს დავა, ანუ პეტრე მოციქულისადმი მიწერება იმისა, რომ იგი მომხრე იყო წარმართებს ჯერ წინადაცვეთა გაეკეთებინათ მოსეს სჯულის მიხედვით და მხოლოდღა შემდეგ მონათლულიყვნენ, არასწორია, თუნდაც იმ მოტივით რომ იერულისამის კრებაზე, რომელიც მოციქულთა კრებად არის სახელდებული და რომელსაც ხელმძღვანელობდა მოციქული იაკობი, ვინაიდან იგი იყო პირველი ეპისკოპოსი იერულისამისა, სწორედ პეტრე მოციქული სიტყვამ და მისმა უარყოფითმა დამოკიდებულებამ ქრისტიანებში წინადაცვეთის აღსრებულებისა, გადაწყვიტა კრების საკითხიც და დადგენილებაც.
ამ კრებიდანაც ჩანს პეტრე მოციქულის პრიმატი კრებაზე და ეს დაედო შემდგომში საფუძვლად რომის ეკლესიის უპირატესობას, როდესაც მსოფლიო საეკლესიო კრებების დადგენილებები მას შემდეგ შედიოდა ძალაში, როდესაც რომის პაპი ამტკიცებდა. ამ საკითხს მოგვიანებით მივუბრუნდები და მოვიყვან მუხლებს ახალი აღთქმის წიგნებიდან პეტრეს შესახებ, ასევე წმინდა მამების დასკვნებს ამასთან დაკავშირებით. მანამდე კი ზოგიერთ მოპაექრეს რომ ტყუილი პოლემიკა არ გამოუვიდეს, ალექსანდრე შმემანის სიტყვებს მოვიტან საკითხში მეტი სიცხადის შეტანისათვის.
აი რას სწერს ალექსანდრე შმემანი რომის ეკლესიის უპირატესობასთან დაკავშირებით: "..მეოთხე საუკუნისთვის რომის პირველობას არავინ აყენებს ეჭვის ქვეშ, მაგრამ ამავე დროს, გამოიკვეთა ეკლესიის მსოფლიო სტრუქტურა: ის საბოლოო გამოხატულებას ჰპოვებს საპატრიარქოებში, ანუ ეკლესიათა ფართო ადგილობრივ კავშირებში, რომლებიც ერთი ცენტრის გარშემოა გაერთიანებული". - ცხადია შმემანი ყოველნაირად ცდილობს გაამართლოს აღმოსავლეთის ქმედებები, რაც გამოიხატებოდა რომისადმი დაუმორჩილებლობაში, თუმცაღა აღიარებს, რომ: "აქ ხაზი უნდა გავუსვათ იმას, რაც აღმოსავლეთის ბრალის არსს წარმოადგენს ეკლესიათა განყოფაში. კერძოდ, აღმოსავლეთის ეკლესიურმა აზროვნებამ თითქმის სრული უგრძნობლობა გამოიჩინა ამ ეკლესიოლოგიური წინააღმდეგობის მიმართ, და პაპიზმის ზრდას არ მოჰყოლია რაიმე თანმიმდევრული რეაქცია. მსოფლიო კრებების პერიოდში რომი ღიად აღიარებს თეორიას, რომის ეპისკოპოსის მსოფლიო ეკლესიაზე “ძალაუფლების” (პოტესტას) შესახებ, რომელსაც ასე გადმოსცემს პროტესტანტი კანონისტი ზომი: “რომი – ეკლესიის თავია, მის გარეშე ეკლესია ეკლესია არ არის, და მხოლოდ რომთან გაერთიანებით უერთდებიან ცალკეული თემები კათოლიკე ეკლესიას.” - შმემანი აღმსავლეთის ამ საქციელს პაპთა იურისდიქციის ამაღლებით ხსნის, თითქოს რომის ეკლესიის ძალაუფლება დროთა განმავლობაში იზრდებოდა, სინამდვილეში კი რომის იმპერიის დასავლეთით გაღრმავებულმა კრიზისმა რაზეც შმემანი ასევე წერს "რომის ეკლესია ერთადერთ ლამპრად რჩება დასადგურებულ ქაოსში" აიძულა ვატიკანი ეზრუნა იმ ეპაქისათვის დამახასიათებელი მოტივაციით და მაქსიმალურად დაეცვა ეკლესიის დამოუკიდებლობა და სიძლიერე, რომელიც გამოიხატებოდა ყოველი საერო ხელისუფლებისადმი ზემოთ მდგომად, ამ დროს კი აღმოსავლეთში ყალიბდება ე.წ. ცეზარო პაპიზმი, რაც ნიშნავს რომ ბიზანტიის იმპერატორია ეკლესიის მეთაურიც, ანუ მას ემორჩილება ქვეყანაც და ეკლესიაც, რომ ეკლესია და სახელისუფლებო ინტერესები ერთმანეთს გადაეჭდო და ჩამოყალიბება დაიწყო ახალმა პოლიტიკურმა მიმდინარეობამ, სადაც უმაღლესი მმართველი ქვეყნისაც და ეკლესიისაც იმპერატორი იყო, ეს იყო პირველი ყველაზე დიდი შეცდომა აღმოსავლეთის საქრისტიანოსი, როდესაც მან დაუშვა სახელმწიფო მართვის შეტანა ეკლესიაში, ეს მსოფლმხედველობა შემდგომში იწვევს კონსტანტინეპოლის საპატრიარქოს გამუდმებულ ჭინჭყლობას, რაც გამოიხატებოდა რომთან თანასწორობის სურვილით, მეორე რომის და ახალი იერულისამისი ტიტულის ფლობით, ვინაიდან ბერძენთა აზროვნებაში ღვთაებრივი ხელმწიფება დამორჩილდა მიწიერ ხელმწიფებას და ვინაიდან დედა ეკლესია თავის დროზე, მოციქულთა თავების მიერ იერულისალიმინდა რომში გადავიდა იმპერიის დედაქალაქში, ბერძნები თვლიდნენ რომ ამჯერად მეორე რომი კონსტანტინეპოლი უნდა ყოფილიყო, როგორც ახალი დედაქალაქი იმპერიისა. (საგულისხმოა, რომ ევროპული რენესანსის პერიოდამდე, ბიზანტიის იმპერია ისე დაემხო, რომ თავადაც კი არ უწოდებდნენ თავს ბიზანტიელებს, ისინი თავს რომაელებთან თვლიდნენ)
შმემანი შემდეგ გულისწყრომით აღნიშნავს, რომ:
"აღმოსავლეთს (IX საუკუნემდე) არცერთხელ არ გამოუხატავს თავისი უთანხმოება რაიმე ცხად ფორმებში, და ყოველთვის ცდილობდა მიეჩქმალა პრობლემა ბუნდოვანი და ორაზროვანი ფრაზებით. როდესაც თანამედროვე კათოლიკე მეცნიერები ეფესოს და ქალკედონის კრებების მაგალითებზე დაყრდნობით ამტკიცებენ, რომ აღმოსავლეთი ყოველთვის აღიარებდა რომის პრიმატს და შემდგომ უარყო იგი, ძნელია ამას რაიმე უპასუხო, თუ ფორმალურ-ისტორიულ კატეგორიებით შემოვიფარგლებით, რადგან ეფესოსა და ქალკედონის ისტორიიდან მართლაც შეიძლება იმ დასკვნის გამოტანა, რომ ბერძენი ეპისკოპატი ნამდვილად აღიარებდა რომის ეპისკოპოსის განსაკუთრებულ პრეროგატივებს. თუ ამ მოვლენებს აღმოსავლეთის მთლიან “კონტექსტში” განვიხილავთ, სხვა ფაქტებს შევუდარებთ, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, როცა აღმოსავლეთის ეკლესიას მთლიანობაში განვიხილავთ, მაშინ, ჩვენ დავინახავთ, რომ ეს სიმართლე არ არის; მაგრამ ფორმალურად, აღმოსავლეთმა მართლაც არ უპასუხა არც ცელესტინიუსს ეფესოში და არც ლეონს ქალკედონში. როდესაც პაპ ცელესტინიუსის ლეგატმა ეფესოში განაცხადა: “პეტრე, რომელსაც უფალმა იესო ქრისტემ ჩააბარა სასუფეველის გასაღები და უფლება, შეკრას და განხსნას ცოდვები, ამიერიდან და უკუნისამდე რჩება მის მემკვიდრეებშიც (რომის პაპებში) და განსჯის მათი მეშვეობით”, ბერძენმა ეპისკოპოსებმა ამას დუმილით უპასუხეს. ქალკედონის 28-ე კანონს ახალი რომის (კონსტანტინოპოლის) პატივის შესახებ პაპ ლეონ დიდის პროტესტი მოჰყვა, რასაც პატრიარქმა ანატოლიმ უპასუხა ეპისტოლეთი, რომელშიც სულმოკლედ უარყო თავისი პასუხისმგებლობა ამ კანონისთვის და დაარწმუნა პაპი, რომ მისი დასტურის გარეშე მსოფლიო კრების არც ერთ დადგენილებას ძალა არ ჰქონდა." - შმემანი აქაც ცდილობს გაამართლოს ბერძნების ასეთი საქციელი, მაგრამ რეალობაა, რომ საუკუნეების მანძილზე არასოდეს გასჩენიათ ბერძნებს პრეტენზია რომის ეკლესიის უპირატესობაზე, უბრალოდ ადვილია მანიპულირება ფაქტების ინტერპრეტაციების ხარჯზე, მაგრამ ფაქტი რჩება ფაქტად, არც ერთმა საეკლესიო მოღვაწემ, იქნებოდა ეს ეპისკოპოსი, წმინდა მამა თუ პატრიარქი არ წამოაყენა პრეტენზიები რომის ეკლესიის უპირატესობის თაობაზედ, ვინაიდან ყველასათვის ცხადი პეტრეს მემკვიდრეობა.
უფრო მეტიც, დავესესხები ისევ შმემანს და შემდეგ ფაქტსაც მოგახსენებთ: "მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ საბოლოო განხეთქილების მომენტში კამათისა და პოლემიკის საგანი აღმოჩნდა არა ის საკითხები, რომლებიც ნამდვილად განასხვავებდა და აშორებდა ერთმანეთისგან ეკლესიებს, პაპობა და სულიწმიდის გამოსვლა, არამედ დასავლეთის ეკლესიის რიტუალური თავისებურებები: უფუარი პური, შაბათის მარხვა, ალილუიას სიმღერა აღდგომის დღესასწაულზე და ა.შ. ამ ფაქტში გამომჟღავნდა ეკლესიის მსოფლიო ხედვის დავიწროება: მეორეხარისხოვანმა, გარეგანმა, რიტუალურმა დაჩრდილა ჭეშმარიტება! რაც უნდა პარადოქსულად ჟღერდეს, XI საუკუნეში ეკლესიები ერთმანეთს იმის გამო არ დაშორებიან, რაც სინამდვილეში მათ განაცალკევებდა და დღემდე აცალკევებს. დიდი ხნის გაუქმებულია ყველა ბიზანტიური არგუმენტი ლათინური რიტუალების წინააღმდეგ, დარჩა მხოლოდ რომის ეკლესიის ჭეშმარიტად დოგმატური გადახრები მართლმადიდებლობიდან, მაგრამ სწორედ ამ გადახრების შესახებ არ თქმულა არაფერი იმ დროს, როდესაც უკანასკნელი კავშირები ირღვეოდა." - აქაც ცხადად ჩანს შმემანის წუხილი, თუმცაღა მას ავიწყდება რომ აღმოსავლეთი არასოდეს მიდგომია სერიოზულად ფილიოქვეს საკითხს, თუნდაც იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ ფილიოქვეს განმარტება ზუსტად ჯდებოდა მაქსიმე აღმსარებელისა და სხვა ბერძენი თეოლოგების განმარტებაში "მამისაგან ძისა მიერ..", შესაბამისად თავადვე აცხადებს რომ არც რომის უპირატესობა მდგარა როდესმე დღის წესრგიში და მრავალჯერ გამეორებული ფრაზა რომის ეკლესიის უპირატესობისა არასოდეს გასაჩივრებულა მსოფლიო კრებებზე.
ფაქტიურად გამოდის, რომ მთელი ეს აურზაური რამაც ეკლესია ორად გახლეჩვამდე მიიყვანა, დაწყებულია ბერძენთა არასწორი შეხედულებების გამო, რაც გამოიხატებოდა კონსტანტინეპოლის, როგორც მეორე რომის ფუნქციაში, ვინაიდან რომი თავად იყო ახალი იერულისამილი და დედა ეკლესია და ასეც დარჩა, რაც რომის იმპერიის ახალ დედაქალაქში იმპერატორთა მიერ მოძლიერებულმა კონსტანტინეპოლის საპატრიარქომ იუკადრისა და ყველაფერი გააკეთა რათა ტიტულითაც და როლითაც გატოლებოდ რომს, თუმცა ეს ყველაფერი რითაც დამთავრდა ყველასათვის ცხადია, ხოლო ამის შემდეგ უკვე რუსულმა იმპერიალიზმმა აიტაცა მესამე რომის იდეა და დღემდე ასე უბედურად მოათრევს თავის მისანურობას, რითაც კიდევ ერთხელ ხაზს უსვამს თავის განსაკუთრებულ აგრესიულობას კათოლიკური ეკლესიისადმი, ვინაიდან პირველი რომი დგას იქ, სადაც დატოვეს მოციქულებმა პეტრემ და პავლემ და არანაირი მეორე და მესამე რომი არ არსებობს, არის ერთი რომი, ერთი წმიდა, კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესია, რომელიც დაფუძნებულია პეტრეზე და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ მოერევიან მას!
This post has been edited by ჯვაროსანი on 15 Jun 2009, 20:45 
უპირატესი თანასწორთა შორის - რომი
