giorgevich23http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%...%83%9C%E1%83%98კრიტიკა [რედაქტირება]
მიუხედავად ყველა დროში ვეფხისტყაოსნის დიდი მნიშვნელობისა, იგი ბოლო დრომდე მწვავე კრიტიკის საგანს წარმოადგენდა ძირითადად ქართული სამღვდელოების მიერ; მეტიც, ვეფხისტყაოსანი იდევნებოდა და ხელნაწერი წიგნები ხშირად იწვებოდა. ზოგიერთი მეცნიერის აზრით ამისი ნამდვილი მიზეზი იყო ის, რომ შოთა რუსთაველის ჰუმანისტური მსოფლმხედველობა და სიცოცხლისმოყვარეობის გრძნობით გამსჭვალული მისი პოეზია იწვევდა კონსერვატიული საზოგადოების გაღიზიანებას, ხშირად კი გაბოროტებას[211][212]. XV-XVIII საუკუნეების ქართული სამღვდელოება აქტიურად იწყებს ბრძოლას ვეფხისტყაოსნის წინააღმდეგ და ავითარებს აზრს, რომ პოემა სპარსულია, არ ცნობს სამებას, ერთარსებას, არის ანტიქრისტიანული ნაწარმოები, არსად თვლის ხორცს და არა სულს[213].
უცნობია, თუ როდის დაიწყო შოთა რუსთაველისა და მისი პოემის დევნა საქართველოში. არსებობს ტრადიციული, ხალხური შეხედულება, რომლის მიხედვითაც რუსთველი სამშობლოდან თავისივე სიცოცხლეში გააძევეს; თუმცა ეს ვერსია მეცნიერულად არ დასტურდება და დაუსაბუთებელია. ალექსანდრე ბარამიძე მიიჩნევს, რომ ვეფხისტყაოსნის დევნა უნდა დაწყებულიყო საქართველოში მონღოლთა ბატონიბის შემდეგ, როდესაც თანდათან იწყება ქართველთა ახალი იდეოლოგიის ჩამოყალიბება[214].
ვეფხისტყაოსნის დაცვას შეეცადა ვახტანგ VI, რომელმაც პოემის შინაარსი ალეგორიულ-მისტიკური თვალსაზრისით განმარტა, თუმცა მის განმარტებას (როგორც მეფე თავად უწოდებს — „თარგმანს“) შედეგი არ მოუტანია, პირიქით, ამით უფრო მეტად გამწვავდა ვეფხისტყაოსნის მომხრეებსა და მოწინააღმდეგეებს შორის არსებული დაპირისპირება. ვახტანგის განმარტება დაგმო არქიეპისკოპოსმა ტიმოთე გაბაშვილმა. იგი ვახტანგ VI-ის განმარტებისა და თავად რუსთაველის შესახებ წერს[215]:
“ მთქმელი ლექსთა ბოროტთა, რომელმან ასწავა ქართველთა სიწმინდისა წილ ბილწება და განრყვნა ქრისტიანობა, ხოლო უწინარეს ჩვენსა უმეცართა საღმრთოდ თარგმნეს ბოროტი ლექსი მისი. ”
აღსანიშნავია, რომ პოემის დევნა მხოლოდ იდეოლოგიური დაპირისპირებით არ შემოიფარგლებოდა. XVIII საუკუნის მეორე ნახევარში უცდიათ ვახტანგის მიერ გამოცემული ვეფხისტყაოსნის მოსპობა[216]. პლატონ იოსელიანის გადმოცემით, ტიმოთე გაბაშვილის აზრისავე იყო კათოლიკოსი ანტონ I, რომელმაც ვახტანგის სტამბაში დაბეჭდილი მრავალი წიგნი ვეფხისტყაოსნისა დააწვევინა და მტკვარში ჩააყრევინა[217].
მართალია ვეფხისტყაოსნის დევნა და კრიტიკა ძირითადად სამღვდელოების მხრიდან ხდებოდა, მაგრამ სასულიერო წრეშიც საკმაოდ იყვნენ პოემის დამცველები, მათ შორის ისეთებიც, რომლებმაც საკუთარი ხელით გადაწერეს პოემის სრული ტექსტი. მეორე მხრივ, საერო პირებიც ხშირად აკრიტიკებდნენ შოთა რუსთაველის ნაწარმოებს[218].
1889 წელს ჟურნალში „Северный Вестник“ ივანე ჯაბადარი აქვეყნებდა ქართველი ერის ღირსების დამამცირებელ წერილებს სათაურით „Письма о Грузии“. ერთ-ერთ წერილში ივანე ჯაბადარმა დამცინავად გააკრიტიკა ვეფხისტყაოსანი[219]. ჯაბადარს საპასუხო წერილი დაუბრუნა ილია ჭავჭავაძემ, რის შემდეგაც ვეფხისტყაოსნის კრიტიკის ფაქტი აღარასოდეს მომხდარა[220].