* * *
დიდი დრო გავიდა სანამ მოვახერხებდი პასუხის დაწერას. თუმცა მუდმივად ვფიქრობდი როგორ დამეწერა რათა ფორუმის ფორმატში ამეხსნა რას ვგულისხმობ. მონოგრაფიასაც ვერ დავწერ
, შევეცდები მოკლედ ვწერო და კითხვა პასუხის რეჟიმში განვაგრძოთ.
რაც შეეხება თემას, ან ახალი გავხსნათ ან რაიმე ნორმალურ სათაურიან თემას მივუერთოთ.
თუმცა ეს თემაც შესაბამისი მგონია, რადგანაც საბოლოო ჯამში შეგვიძლია ვნახოთ რომ ღმერთის არსებობა შეუძლებელია და შესაბამისად რელიგიაც ილუზიაა.
მე გამოვიყენე სიტყვა მატრიცა და ამის პასუხად შენ ამას დაარქვი (ან ასე გაიგე) მატრიცული თეორია, მე კი გიპასუხე: მატრიცაში ვგულისხმობ ჩარჩოს ან სტრუქტურას, ასევე ყალიბს ან გარკვეულ ფორმას.
რატომ ვთქვი მატრიცა, ჩარჩო, ყალიბი, გარკვეული ფორმა?
ადამიანი არის ორგანიზმი.
ამ ორგანიზმის მიზანია გადარჩეს და გამრვალდეს. სხვა ფუნქცია ამ ორგანიზმს არ გააჩნია.
ორგანიზმი — ცოცხალი არსება, ე.ი. სხეული, რომელსაც აქვს ყველა ძირითადი სასიცოცხლო თვისება. ორგანიზმს ახასიათებს ნივთიერებათა მიმოცვლა, ჰომეოსტაზი, გაღიზიანებადობა და აგზნებადობა, მოძრაობის სპეციფიკური ფორმები, გამრავლება, განვითარება, ზრდა, მემკვიდრულობა, ცვალებადობა, საარსებო პირობებისადმი ადაპტაციის უნარი.
https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9D%E1%...%83%9B%E1%83%98ამ ფუნქციებს ადამიანი ახორციელებს ორგანოების საშუალებით.
ორგანო (ბერძ. იარაღი) — სხვადასხვა ფუნქციის მქონე ქსოვილთა მონაწილეობით შექმნილი სტრუქტურული ერთეული. მას აქვს წარმოშობისა და განვითარების საკუთარი გზა (ფილოგენეზი და ემბრიოგენეზი), დამახასიათებელი ფორმა, ორგანიზმში უჭირავს გარკვეული ადგილი (ტოპოგრაფია) და ახორციელებს დამახასიათეველ ფუნქციას. ორგანოს ფუნქციის შესაბამისად მის შემქმნელ ქსოვილებს შორის ერთ-ერთს უკავია წამყვანი ადგილი, რომელიც ორგანოს ანიჭებს მის დამახასიათებელ სტრუქტურულ სახეს, მაგალითად, კუნთში წამყვანია კუნთოვანი ქსოვილი, ძვალში — ძვლოვანი ქსოვილი, თავის ტვინში — ნერვული ქსოვილი და სხვა.
https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9D%E1%...%83%9C%E1%83%9Dორგანოების ჰარმონიული ფუნქციონირებისათვის, რათა ორგანიზმმა მოახერხოს გადარჩენა და გამრავლება, არსებობს ნერვული სისტემა
ნერვული სისტემა (ლათ. nervus — ნერვი) — ბიოლოგიური სისტემა, რომელიც ცენტრალური (თავისა და ზურგის ტვინი) და პერიფერიული ანუ ვეგეტატიური ნაწილებისგან შედგება. ცენტრალურ ნაწილს მიეკუთვნება თავისა და ზურგის ტვინი; პერიფერიულს – ნერვული კვანძები, მათგან გამომავალი ნერვები და ნერვული წნულები. ვეგეტატიური ნერვული სისტემა წარმოდგენილია სიმპატიკური და პარასიმპატიკური ნაწილებით.
https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%...%83%9B%E1%83%90ნერვული სისტემის მთავარი ნაწილი არის ტვინი.
ტვინი — ნერვული სისტემის ცენტრალური ნაწილი, რომელიც უზრუნველყოფს ორგანიზმის სასიცოცხლო ფუნქციების რეგულაციისა და უმაღლესი ნერვული მოქმედების განხორციელების ყველაზე სრულყოფილ ფორმებს.
https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A2%E1%...%83%9C%E1%83%98ტვინი რთული ორგანოა, რომელიც აკონტროლებს აზროვნებას, მეხსიერებას, ემოციებს, შეხებას, მოტორულ უნარებს, მხედველობას, სუნთქვას, ტემპერატურას, შიმშილს და ყველა პროცესს, რომელიც არეგულირებს ჩვენს სხეულს. ტვინი და ზურგის ტვინი, რომელიც მისგან ვრცელდება, ერთად ქმნიან ცენტრალურ ნერვულ სისტემას, ანუ ცენტრალურ ნერვულ სისტემას.
ტვინის აგებულება
ნათხემი
ნათხემი უშუალოდ მოგრძო ტვინის ზემოთ მდებარეობს . მისი ზედაპირი წარმოქმნილია რუხი ნივთიერებით — ქერქით, რომლის შიგნით თეთრი ნივთიერებაა. ნათხემი აკონტროლებს სხეულის წონასწორობას,მისი დაზიანება სასიკვდილო არაა,თუმცა დაღვევის შემთხვევაში ადამიანს არამყარი სიარული აქვს და ზედმეტად იქნევს ხელეფსა და ფეხებს, უჭირს წონასწორობის შენარჩუნება, ვერ უყრის ნემსში ძაფს და სხვა.
შუა ტვინი (მეზენცეფალონი)
შუა ტვინი ჩონჩხის კუნთებს მუდმივად უგზავნის იმპულსებს და მათ ტონუსს უნარჩუნებსაქ გადის მხედველობისა და ბგერის გაღიზიანებებისსაორიენტაციო რეფლექსების რკალები.მაგ.ხმის გაგონებაზე თავისა და სხეულის შებრუნება. შუა ტვინში გადის ყველა გზა,რომელიც დიდ ნახევარსფეროებსა და ნათხემს აკავშირებს მოგრძო და ზურის ტვინთან. იგი ახორციელებს უპირობო "რა არის" რესფლექსს, დამცველობით რეფლექსებს: ოტოლიტების გზით გაღიზიანებული რეცეპტორები ნერვულ იმპულსებს გადასცემენ ნერვული გზებით, რომელიც გაივლის შუა ტვინში, ნათხემსა და დიდი ნახევარსფეროების ქერქში. შუა ტვინის იმ ნეირონების განადგურება, რომლებიც დოფამინს გამოყოფს, პარკინსონს იწვევს. დოფამინი ნეირომედიატორია, რომელიც აკონტროლებს ჩონჩხის კუნთების მოქმედებას.
მოგრძო ტვინი
მოგრძო ტვინი, ხიდი და შუა ტვინი ქმნის ტვინის ღეროს,რომელშიც გადის აღმავალი და დაღმავალი გზები.ტვინის ღერო თავის მხრივ დაკავშირებულია ზურგის ტვინთან,ნათხემთან და დიდ ნახევარსფეროებთან. ტვინის ღეროდან გამოდის 12 წყვილი ნერვი. ნერვები ტვნს თავში განლაგებულ გრძნობათა ორგანოებთან, კუნთებთან და ჯირკვლებთან აკავშირებს. ერთი წყვილი,რომელსაც ცდომილ ნევრს უწოდებენ,ტვინს შინაგან ორგანოებთან,გულთან,ფილტვებთან,კუჭთან,ნაწლავებთან აკავშირებს. აქ რუხი ნივთიერება განლაგებულია გროვებად - ბირთვებად. მასში მოთავსებულია სუნთქვის, გულის მუშაობის, საჭმლის მომნელებელი სისტემის, ყლაპვის, წოვის, ღეჭვის, ხველების, ცემინების, სლოკინის, ღებინების, ცრემლდენის, ნერწყვის გამოყოფის ცენტრები
შუამდებარე ტვინი
შუამდებარე ტვინის მეშვეობით ყველა რეცეპტორიდან იმპულსები დიდი ნახევარსფეროების ქერქს გადაეცემა, რთული მამოძრავებელი რეფლექსების უმეტესი ნაწილი, როგორიცაა სიარული, სირბილი, ცურვა დაკავშირებულია შუამდებარე ტვინთან. იგი არეგულირებს:ნივთიერებათა ცვლას,სხეულის მუდმივი ტემპერატურის შენარჩუნებას(ჰომეოსტაზს),საკვების,წყლის მოხმარების,შიმშილისა და წყურვილის შეგრძნებას,გამოყოფს ბიოლოგიურად აქტიურ ნივთიერებებს და ამით ჰუმორულ რეგულაციას ახორციელებს.
დიდი ნახევარსფეროები
ადამიანის ტვინის კარგად განვითარებული დიდი ნახევარსფეროები შუა და შუამდებარე ტვინს ფარავს. დიდი ნახევარსფეროების ზედაპირი — ქერქი — რუხი ნივთიერებებისგან არის წარმოქმნილი. ქერქის ქვეშ მოთავსებულია თეთრი ნივთიერება, რომლის სისქეში განლაგებულია ქერქქვეშა ბირთვები. ნახევარსფეროების ზედაპირი დანაოჭებულია. ღარები და ხვეულები საშუალოდ 2000—2500 სმ² — მდე ადიდებს ქერქის ზედაპირის ფართობს. ამ ფართობის 2/3-ზე მეტი ჩამალულია ღარებში. ქერქში 14 მილიარდამდე ნერონია.
ყოველი ნახევარსფერო ღარებით დაყოფილია შუბლის, თხემის, საფეთქლისა და კეფის წილებად. ყველაზე ღრმაა ცენტრალური ღარი, რომელიც შუბლის წილს თხემის წილისგან გამოყოფს და გვერდითი ღარი, რომელიც საფეთქლის წილს შემოსაზღვრავს.
https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%97%E1%...%83%9C%E1%83%98სამყაროს ადამიანი აღიქვამს ძირითადად დიდი ნახევარსფეროების საშულებით
მისი ფუნქციებია (ინგლისურად)
Decision-making, problem-solving.
Conscious thought.
Attention.
Emotional and behavioral control.
Speech production.
Personality.
Intelligence.
https://my.clevelandclinic.org/health/artic...cerebral-cortexადამიანს წარმართავს ტვინი. ანუ ადამიანი არის ტვინი. უმნიშვნელოვანესია ამის გაგება.
ტვინი შედგება ნეირონებისაგან.
ნეირონი (ბერძ. νευρών — ნერვი), ნევრონი, ნევროციტი, ნერვული უჯრედი — მთავარი სტრუქტურულ-ფუნქციური ერთეული ნერვული ქსოვილისა, რომლისაგანაც არის აგებული ადამიანისა და ცხოველების ნერვული სისტემა, და რომელიც ინფორმაციის დამუშავებასა და გადაცემას უზრუნველყოფს ელექტრული და ქიმიური სიგნალების მეშვეობით.
https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%...%83%9C%E1%83%98ამ საიტზე კარგად არის ახსნილი ნეირონების მოწყობა. ბევრი რეკლამაა, თუმცა მოკლედ და საინტერესოდ წერია. თუ უფრო ღრმად მოგინდება გარკვევა, ასევე ბოლოში არის მითითებული გამოყენებული ლიტერატურა.
https://ka.warbletoncouncil.org/tipos-neuronas-5681რატომ დავწერე ეს ყველაფერი? თუ ჩვენ ვაპირებთ საუბარს ადამიანზე (მატრიცაზე), მაშინ ადამიანს უნდა შევხედოთ ისეთს, როგორიც ის რეალურად არის. მეცნიერულ (დამტკიცებულ) ფორმატში, და არ უნდა შევხედოთ ადამიანს, როგორც მითოლოგიურ არსებას. ზემოთ, მოკლედ (უმოკლესად) არის აღწერილი ადამიანის აგებულება.
გადავიდეთ ადამიანის ფსიქიკაზე (მოკლედ რა თქმა უნდა, შეგვიძლია განვავრცოთ კონკრეტული საკითხები), იმაზე თუ როგორ აღქივამს სამყაროს ადამიანი (ტვინი).
როდესაც ადამიანი იბადება, მას აქვს აქვს ნეირონები, თუმცა არ გააჩნია ნეირონული ქსელები. ადამიანის ტვინი იზრდება და განიცდის ცვლილებებს, ანუ ფორმირდება 20/25 წლის ასაკში. 25 წლის შემდეგ შეგვიძლია ვთქვათ რომ ტვინმა დაასრულა ფორმირება. რას ნიშნავს ტვინის ფორმირება?
ეს ნიშნავს იმას, რომ 25 წლამდე ადამიანის ტვინმა ისწავლა საუბარი, სიარული, სირბილი. ისწავლა გემოების, ფერების, სუნების განსხვავება. ასევე ისწავლა გარეული და შინაური ცხვოველების განსხვავება, ასევე ისწავლა შუქნიშანზე ფარების მნიშვნელობა, ასევე ისწავლა ზებრაზე გადასვლა თუმცა ასევე ისწავლა განსხვავება ორ ზებრას (ცხოველი და გადასასვლელი) შორის განსხვავება, ასევე ისწავლა "მეგობრობა, სიკეთე, თავისუფლება, სიყვარული, ღალატი, პრეზიდენტი, პარლამენტი, პოლიტიკა, ფეხბურთის წესები და ა.შ."
ეს ყველაფერი მოხდა ტვინში ნეირონების მიერ ურთიერთკავშურის დამყარების საშუალებით, ანუ ნეიროქსელების შექმნის შედეგად. ეს კავშირები ხდება სინაპსების საშუალებით. 100 ტრილიონი სინაპსი დაახლოებით. სწორედ ამ სინაფსების ზრდის ხარჯზე ხდება ტვინის ზრდა, ახალდაბადებულ ბავშვს უფრო მეტი ნეირონი აქვს ვიდრე ზრდასრულს, თუმცა მოცულობით ის უფრო პატარაა, თუმცა ზრდის განმავლობაში ნეირონების რაოდენობა მცირდება თუმცა სინაპსების რაოდების ხარჯზე ტვინი აღწევს საშუალოდ 1.3 კგს.
სინაფსი (ბერძნ. synapsis — შეერთება, კავშირი) — ნეირონის კონტაქტის ადგილი მეორე ნეირონთან, კუნთთან ან სხვა ორგანოსთან, რომლის საშუალებითაც ხდება აგზნების ან შეკავების გადაცემა.
აგზნება ან შეკავება გადაეცემა მხოლოდ ერთი მიმართულებით, კერძოდ, ნეირონის სინაფსური დაბოლოებიდან (პრესინაფსიდან) მეორე ნეირონის სხეულზე, მის მორჩებზე ან ეფექტორული ორგანოს მემბრანაზე (პოსტსინაფსზე). პრესინაფსურ და პოსტსინაფსურ მემბრანებს შორის არს სინაფსური ნაპრალი. რომლის სიგანე სხვადასხვა სინაფსში რამდენიმე ათეულიდან რამდენიმე ასეულ ანგსტრემამდე მერყეობს. სინაფსის პრესინაფსური დაბოლოება, როგორც წესი, ნეირონის აქსონის გაფართოებული ნაწილისგან შედგება. აქ თავმოყრილია მიტოქონდრიების დიდი რაოდენობა, რაც მეტყველებს აქ მიმდინარე პროცესების მაღალ ენერგეტიკულ აქტივობაზე. არსებობს ამგზნები სინაფსები რომლებშიც ხდება პოსტსინაფსთა პოლარიზაცია, და შემაკავებელი სინაფსები, რომლებშიც მიმდინარეობს პოსტსინაფსური მემბრანის ჰიპერპოლარიზაცია.
ცხოველთა უმრავლესობაში აგზნების ან შეკავების სინაფსური გადაცემა სპეციალური ქიმიური ნივთიერებების - მედიატორების საშუალებით ხდება. ასეთ სინაფსებში პრესინაფსურ დაბოლოებაში მოთავსებულია მედიატორით გავსებული ბუშტუკები - ვეზიკულები. მედიატორი სინაფსურ ნაპრალში ვეზიკულებიდან მცირე ულუფების, ქვანტების სახით გამოიყოფა პრესინაფსულ დაბოლოებაში სპაიკური პოტენციალის აღმოცენებისას. მედიატორის გამოყოფა პრესინაფსის მცირედი დეპოლარიზაციის დროსაც ხდება. ასეთ შემთხვევაში გამოყოფილი მედიატორის რაოდენობა მხოლოდ მინიატიურულ პოსტსინაფსურ პოტენციალებს იწვევს და ეფექტიანი გადაცემა არ ხდება. სინაფსურ ნაპრალში გამოყოფილი მედიატორი პოსტსინაფსურ მემბრანაზე სპეციფიკურად მოქმედებს. ყოველი სინაფსი შეიცავს მხოლოდ ერთი სახის მედიატორს, ხოლო ამ უკანასკნელის მოქმედება განპირობებულია პოსტსინაფსური მემბბრანის ქიმიური თავისებურებებით. მაგალითად: მედიატორი აცეტილქოლინი ჩონჩხის კუნთებზე ამგზნებად მოქმედებს, ხოლო გულის კუნთზე - შემაკავებლად. სინაფსში ინფორმაციის მედიატორულ გადაცემას უზრუნველყოფს რთული ქიმიური გარდაქმნების ციკლი. ერთი მხრივ, პრესინაფსულ დაბოლოებაში ყოველთვის ხდება მედიატორის საკმარისი მარაგის სინთეზი, ხოლო, მეორე მხრივ, სინაფსურ ნაპრალში არსებობს სპეციალური ნივთიერება, რომელიც მედიატორის სწრაფ დაშლას იწვევს და ამით უზრუნველყოფს გადაცემის ხანმოკლე მიმდინარეობას. აცეტილქოლინისთვის ასეთ ნივთიერებას წარმოადგენს აცეტილქოლინესთერაზა. ცენტრალურ ნერვულ სისტემაში დადგენილია რამდენიმე სახის ამგზნები მედიატორი: აცეტილქოლინი, სერიტონინი, ნორადრენალინი და სხვა. ნავარაუდევია აგრეთვე ზოგიერთი ამინომჟავას როგორც სპეციალური შემაკავებელი მედიატორის როლი. ასეთებია გამა-ამინომჟავა, გლიცინი და ტაურინი. ქიმიურ სინაფსში გადაცემის მედიატორულ ბუნებას ადასტურებს სინაფსური დაყოვნება.
https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%...%83%A1%E1%83%98ასევე სინაპსების შესახებ
https://www.mpg.de/10743509/how-neurons-tal...al%20messengers.
ანუ, ნეირონებმა შექმნეს ქსელები, რომლებიც სხვადასხვა მოქმედებებზე არიან პასუხისმგებელნი.
Accessory Language Network (ALN)
Auditory Network
Central Executive Network (CEN)
Default Mode Network (DMN)
Dorsal Attention Network (DAN)
Language Network
Limbic/Paralimbic Network
Medial Temporal Network
Multiple Demand Network (MD)
Multiple Demand Extended Network
Salience Network (SN)
Sensorimotor Network
Ventral Attention Network (VAN)
Visual Network
https://www.o8t.com/blog/important-brain-networkshttps://www.o8t.com/connectomeguideადამიანის ტვინში ქსელები ძირითადა იქმნება 25 წლამდე, შემდგომ წლებში ცვლილებები ხდება თუმცა ძალიან მცირე. 25 წლამდე იქმნება სწორედ ის ჩარჩო, ის მატრიცა რომელშიც და რომლის საშუალებითაც ადამიანი ურთიერთობს გარემოსთან.
საუბრის პირველ ნაწილს დავასრულებ აქ. უამრავი მასალაა და თუ გაეცნობი გარკვეულ დონეზე კარგი იქნება.
რაც შეეხება ჩარჩო+მატრიცას, შეგვეძლება მასზე უფრო მეტის თქმა, მას შემდეგ ზემოთ ჩამოთვლილ საკითხებ მეტ+ნაკლებად გადახედავ, და კითხვა პასუხის რეჯიმში გავივლით, რათა შემდეგი ნაწილი გასაგები გახდეს.
ღმერთი და ოფიციალური რელიგიები
