2-3 დღის წინ ვკითხულობდი რაღაცას და შემთხვევით წავაწყდი სტალინგრადის ბრძოლის დიდ რუკას, რომელზეც კავკასიის მიმართულებაც არის. მოდი ცოტა სხვა კუთხით შევხედოთ ამ ორ დიდ ბრძოლას.
სიტუაცია როგორია: 1942 წლის ზაფხულისთვის, ხარკოვის წარმატებული ოპერაციის შემდეგ, გერმანიამ მოამზადა დიდი შეტევა, რომლის მთავარი სტრატეგიული მიმართულება იყო კავკასია, კერძოდ ბაქოს რეგიონი, რომელიც იძლეოდა საბჭოთა ნავთობის 90 პროცენტს. კავკასიის აღება ასევე საშუალებას მისცემდა გერმანიას ომში ჩაერთო თურქეთი და გასულიყო ბაღდადამდე.
სტალინგრადი იყო მხოლოდ დამხმარე მიმართულება კავკასიასთან შედარებით, რადგან სტალინგრადს, როგორც ასეთს, დიდი არაფერი სტრატეგიული მნიშვნელობა არ ჰქონდა.
კავკასიაზე შეტევისთვის შეიქმნა არმიათა ჯგუფი A, რომლის შემადგენლობაში შეიყვანეს მე-4 სატანკო არმია არმიათა ჯგუფ B-დან, რომელიც უტევდა სტალინგრადის მიმართულებით. ეს გასაგებიც იყო, პრიორიტეტულობიდან გამომდინარე.
შეტევა ორივე მიმართულებით დაიწყო 23-25 ივლისს. მაგრამ ცოტა ხანში მოხდა უცნაური რამ. მას შემდეგ, რაც სტალინგრადიდან მოშორებით, გერმანულ ჯარებს გარკვეული პრობლემები შეექმნათ, მე-4 სატანკო არმია 31 ივლისს მოხსნეს სამხრეთის, ესე იგი ჩრდილო კავკასიის მიმართულებიდან და გადაისროლეს ჩრდილო-აღმოსავლეთით, სტალინგრადისკენ.
5 აგვისტოსთვის ეს არმია, ვერმახტის ერთ-ერთი ელიტარული დამრტყმელი ძალა, გადის სტალინგრადის სამხრეთ-დასავლეთ მისადგომებთან. და ამის შემდეგ სამ თვეზე მეტი ხნის განმავლობაში უტევს ქალაქს, მონაწილეობს გააფთრებულ ურბანულ (საქალაქო) ბრძოლებში, მაგრამ ვერ აღწევს მიზანს, სისხლისგან იცლება, იფიტება და ბოლოს რუსების კონტრშეტევის შემდეგ მისი დიდი ნაწილი ექცევა ალყაში.
ეს არის ყველაზე უცნაური რამ ამ ისტორიაში.
გერმანული არმიის აუხსნელი, ირაციონალური მცდელობა ნებისმიერ ფასად აიღოს ქალაქი, რომელსაც არ გააჩნია რამე გადამწყვეტი სტრატეგიული მნიშვნელობა, როგორც ასეთს.
შევხედოთ ისევ რუკას. აშკარად ჩანს ცარიელი ზონა გერმანელთა შეტევის ორ ძირითად მიმართულებას შორის. ეს არის ყალმუხეთის და ჩრდილოეთ დაღესტნის სტეპები, სადაც მე გავავლე ყვითელი ისრები. ანუ ასტრახანის და ჩრდილოეთ კასპიის მიმართულება. ამ ზონას ჰქონდა უდიდესი მნიშვნელობა, რადგან იქ შეჭრით გერმანელთა მობილური მექანიზებული შენაერთები მყარად გადიოდნენ ვოლგასთან და კასპიის ზღვის სანაპიროსთან, რითაც თითქმის მთლიანად მოწყვეტდნენ ჩრდილო და ამიერკავკასიას დანარჩენი საბჭოთა ტერიტორიიდან.
რა მოხდა სინამდვილეში? ჩემი აზრით, საოცარი რამ.
გერმანელები თითქმის ერთდროულად უტევდნენ 5 ქალაქს: სტალინგრადს, გროზნოს (მალგობეკის გავლით), ორჯონიკიძეს (ვლადიკავკაზს), ტუაფსეს და ნოვოროსიისკს. ისინი აღნიშნულია შავი წრეებით. დააკვირდით მათ დაშორებას ერთმანეთისგან. ხუთივე ამ ქალაქს გერმანელებს აშორებდათ რამდენიმე კილომეტრი და ვერც ერთი ვერ აიღეს!
არც არის გასაკვირი, ამას ჰქვია ელემენტარული რამ: ძალების დაქსაქვა და გაფანტვა.
მარა მთავარი არის მაინც სტალინგრადი, რომელმაც შეასრულა გადამწყვეტი როლი.
დისკავერიზე იყო გადაცემა რამდენიმე წლის წინ, რომელშიც დაწვრილებით იყო ახსნილი, რა სიტუაცია შეიქმნა სტალინგრადში. ავიაბომბების და საარტილერიო ჭურვების მოხვედრის შედეგად ამ ქალაქში თითქმის ყველა, ათასობით შენობა დაინგრა. მაგრამ შენობები ისე იყო აშენებული, რომ ისინი ბოლომდე კი არ ინგრეოდნენ, არამედ რჩებოდა კედლები და ეს ნანგრევები აღმოჩნდა, რაც უნდა საოცარი იყოს, საუკეთესო ციხე-სიმაგრეები! ფაქტიურად, ქალაქი იქცა გაუვალ ქვის ჯუნგლებად, სადაც თითოეულ სახლში ანუ მის ნანგრევებში, იჯდნენ რუსები, მათ შორის სნაიპერები, რომლებიც პირდაპირ მუსრს ავლებდნენ გერმანელებს.
და უძლეველი გერმანული სატანკო შენაერთები, კერძოდ მე-4 სატანკო არმია, იმის მაგივრად, რომ შეეტიათ თითქმის დაუცველი ყალმუხეთის სტეპების გავლით ასტრახანისკენ და ვოლგის ქვემო წელისკენ, სადაც მათი გამჩერებელი არავინ იყო ოპერატიულ სიღრმეზე გაჭრისას, 3 თვის განმავლობაში იბრძოდნენ ქალაქის პირობებში, სადაც სატანკო შენაერთების მთელი უპირატესობა უკვალოდ ქრება.
იგივე ითქმის ასევე უძლეველ გერმანულ ლუფტვაფეზე, რომელმაც აურაცხელი რაოდენობის ბომბი ჩამოყარა სტალინგრადში, დაანგრია მთელი ქალაქი, მაგრამ პარადოქსალურად, აუღებელ ციხე0სიმაგრედ აქცია ამით!
ანუ რა გამოდის: სტალიგრადმა, როგორც მაგნიტმა, მიიზიდა გერმანული არმიის და ავიაციის დამრტყმელი ძალა და შთანთქა ის თავის ნანგრევებში! ფაქტიურად მისტიური სურათია.
რაც იხსნება სტალინგრადის სახელით, ალბათ. ერთადერთი მიზეზი, რატომაც დაახარჯა ვერმახტმა მთელი თავისი ძალა ერთი ქალაქის აღებას, უნდა იყოს სტალინის სახელში. როდესაც წააწყდნენ გააფთრებულ წინააღმდეგობას, ნელ-ნელა შეყვნენ, შეყვენ და მერე პრესტიჟის ამბად იქცა სტალინის ქალაქის აღება. რის გამოც დაკარგეს საერთო სურათის აღქმა და, როგორც კოწია იტყოდა, უსაზმნოდ შეაწყვიტეს მონასპები
ქალაქს, ამით კი მთავარი, კავკასიის ბრძოლაც წააგეს.
ეუფ, რამხელა ზეწარი დამიწერია.
This post has been edited by zen on 2 Jun 2008, 03:29 
მეორე მსოფლიო ომი, ისტორიები, ფაქტები, ანალიზი
