1.თვითონ ძველ მართლმადიდებლებად ან ქალკედონამდელ მართლმადიდებლებად იხსენიებენ თავს.
2.უფრო რომ დავკონკრეტდეთ სიტუაცია არის ასეთი:
არ არიან ევტიქიანელები ე.ი. მონოფიზიტები, მაგრამ არ აღიარებენ არც ქალკედონს და ანათემას გადასცეს ყველა ვინც IV მსოფლიო საეკლესიო კრება მოაწყო, ასევე ყველა ისიც ვინც მას ცნობს და ღებულობს (მათ შორის ჩვენც).
ერთი შეხედვით ცოტა უაზრო სიტუაციაა, თითქოს თუკი მონოფიზიტები არ არიან, თუკი ევტიქი თავად ყავთ ანათემას გადაცემული (ამას ამბობენ როდესაც უარყოფენ მონოფიზიტობას), მაშინ რატომ არ ცნობენ ქალკედონს?
იძახიან რომ არიან მიაფიზიტები (მონოფიზიტები და არც მთლად მონოფიზიტები
), ანუ ამბობენ რომ სწამთ იმის რაც იყო ქალკედონამდე, მაგრამ არ ცნობენ არც ნესტორისა და არც ევტიქის სწავლებებს (რამდენად ეს ასეა იმ პირობებში როდესაც პირველი საუკუნეების ქრისტიანობას ბოლომდე ჩამოუყალიბებელი იყო კიდევ ცალკე საკითხია).
რეალობა არის ის რომ I-III საუკუნეებში ქრისტიანობა არ იყო ოფიციალური რელიგია, მისი გავრცელება როგორც ჩანს საკმაოდ სწრაფად ხდებოდა, მაგრამ ამავდროულად როდესაც ოფიციალურ დონეზე მხარდაჭერა არ ქონდა თავის ნებაზე იყო მიშვებული ეს ამბავი, შესაბამისად წამოვიდა განსხვავებები ქრისტიანობის გაგებაში.
ჩამოყალიბებულ და დასრულებულ სახეს რელიგია იღებს IV-V საუკუნეებში ძირითადად (თუმცა მერეც ბევრი რამე ახალი შემოვიდა და დაინერგა), მსოფლიო საეკლესიო კრებები და მრავალი ერესი მაგ პერიოდში სწორედ ამის გამოძახილია.
ეს ერესებიც ხომ ძალიან პირობითია, რეალურად იმ ხალხს სწამდა ისე როგორც ესმოდა და როგორც განმარტავდნენ ქრისტიანობას, ამავდროულად ძლიერი იყო ადგილობრივი ქრისტიანობამდელი ტრადიციები და რწმენა-წარმოდგენები სხვადასხვა ტომებში.
ქრისტეს ბუნებოვნების საკითხზე კამათიც აქედან წამოვიდა, ქალკედონის კრებამ ამას საბოლოო წერტილი დაუსვა და განმარტა ეს საკითხი.
აქ მთავარი ინიციატორი იყო რომის პაპი ლეო I და იმპერატორი მარკიანე, რომელთაც 451 წელს გაარკვიეს მეინსტრიმულ ქრისტიანობაში ეს საკითხი.
მაგრამ, თუკი რომის პაპებს პრობლემა არ ქონიათ, რადგან მათი სამწყსო ერთიანი იყო ამ თემაში, პრობლემა შეექმნა ბიზანტიას რადგან დიოფიზიტობის მოწინააღმდეგეების ძირითადი ბუდე იმპერიის ტერიტორიაზე იყო, ე.ი. ახლო აღმოსავლეთი და ეგვიპტე, ეს ერთობას პრობლემას უქმნიდა, თანაც ამით სარგებლობდა ირანი.
ამიტომ იმპერატორმა ზენონმა 480-იან წლებში ჰენოტიკონი გამოსცა, ანუ პრაქტიკულად აკრძალა ამ თემაზე კამათი. მაგრამ 510-იან წლებში ბიზანტია საბოლოოდ შებრუნდა ქალკედონისკენ (ე.ი. დიოფიზიტობა).
ჩვენს მხარეშიც სწორედ აქედან ე.ი. VI საუკუნიდან იძენს ეს საკითხი მნიშვნელობას. დვინის კრებამ 506 წელს შეიწყნარა ჰენოტიკონი, მაგრამ მერე როდესაც ჰენოტიკონი არააქტუალური გახდა დაიწყო ბრძოლა ქალკედონის მომხრეებს და მოწინააღმდეგეებს შორის ე.ი. ბიზანტიას და ანტიბიზანტიას შორის (და არა იმდენად, მონოფიზიტებსა და დიოფიზიტებს შორის).
სწორედ მანდ მოხდა ისე რომ აღმ.საქართველოში ქალკედონმა გაიმარჯვა და ეს საუკუნის II ნახევარში უკვე ნათელი იყო (ჩემი აზრით აქ დას.საქართველოს როლი არაუკანასკნელი იქნებოდა, არაფერს ვამტკიცებ, უბრალოდ ასე მგონია).
ხოლო სომხეთში ანტიქალკედონმა, რაც VI-VII საუკუნეების მიჯნაზე გაფორმდა კიდეც განხეთქილებით ქართველებსა და სომხებს შორის. უფრო სწორად სომეხი სასულიერო პირები ეძალავებოდნენ ქართველებს, გინდათ თუ არა რატომ არ ხართ იქ სადაც ჩვენ ვართო (მაგათ ვინ ეკითხებოდა?), თორემ კირიონს როგორც ჩანს ძალიან არ ენაღვლებოდა სომხებს რისი სწამდათ.
საერთოდ კირიონი ძალიან საღად მოაზროვნე ადამიანი იყო, მისი პასუხი ძალიან სწორია, როგორ დავრჩე თქვენთან, როდესაც მთელი დანარჩენი საქრისტიანო ქალკედონს აღიარებს (აქ ახსენებს რომს, კონსტანტინოპოლს და ა.შ.)
ცხადია დიდი იყო პოლიტიკის როლიც და ირანის გავლენაც.
ეს გადაწყვეტილება რომ სწორი იყო იქიდანაც გამოჩნდა, რომ მერე ბევრი იწვალეს, VII-VIII საუკუნეებში დაპირისპირება ქალკედონიტებსა და ანტიქალკედონიტებს შორის გაგრძელდა.....მაგის შემდეგაც ხედავდნენ რა რომ გვერდში არავინ ყავდათ რელიგიური მორიგების მცდელობას არ წყვეტდნენ, მაგ.XII საუკუნის ნერსეს შნორალი ცდილობდა ძალიან ბიზანტიასთან მოლაპარაკებულიყო როგორმე, მაგრამ აქ მუდმივ პრობლემას აწყდებოდნენ.... საუკუნეებით ჩამოყალიბებული რწმენის დათმობა არ უნდოდათ, ხოლო იმპერატორს და კონსტ.პატრიარქს სომხები იმდენად არ უღირდათ რომ მათ გამო მართლმდიდებლობაში რამე ცვლილება შეეტანათ მორიგების მისაღწევად.
This post has been edited by ingfari on 31 Dec 2018, 14:39 
სომხეთის ისტორია, დასაბამიდან - დღემდე
