RexxaRთქვენ სადაც ერთხელ ფეხს დაადგამთ, ის მერე "ისტორიჩესკაია ზემლია" ხდება თქვენი.
იალბუზზე ფეხი რომ დადგათ, ისიც არარატივით თქვენი გახდება.
ჩაიბეჭდე მაგ თავში: არმენები არ არიან მკვიდრი კავკასიელები, მათი ნაწილი
შეერია ადგილობრივ მოსახლეობას. ენა ინდოევროპული გაქვთ და გენეტიკაც.
თქვენი იყო ყველა ტერიტორია, ისევე როგორც აფსუების და რატომღაც ქართული ეკლესია-მონასტრებითაა
მოფენილი ყველა წართმეული ტერიტორია. ყარაბაღზე აღარაფერს ვამბობ რა გზით აითვისეთ და ახლა იმას გაიძახით
ისკონნო" ჩვენიაო.---უტიფრობის რეკორდებს ხსნით და ამიტომ ყველასთან პრობლემებს იქმნით.
თქვენი არსებობა აქ, უბრალოდ რეალობაა და ფაქტია და ვერაფერს იზამ. სტეპებიდან წამოსულმა მომთაბარე ინდოევროპელთა
დაძრულმა მასამ გაანადგურა მთელი ძველი ცივილიზაციები, მათ შორის თქვენც.
საქართველოში სომხების დასახლება, ძირითადად, გვიან შუა საუკუნეებში, კერძოდ, XV-XVI საუკუნიდან იწყება. ამ პერიოდისთვის
სომხებს სახელმწიფოებრიობა კარგა ხნის დაკარგული ჰქონდათ და მრავალი სომეხი ტოვებდა ისტორიულ სამშობლოს, ვინაიდან იქ
მათ ეროვნულ-პოლიტიკური თუ რელიგიური ნიშნით ავიწროებდნენ და სხვა ქვეყნებში, უფრო ხშირად საქართველოში, ეძებდნენ
თავშესაფარს. სომხები უპირატესად, მოსაზღვრე ქვემო ქართლში სახლდებოდნენ სომხეთთან სიახლოვის გამო, იმ იმედით, რომ
ხელსაყრელ შემთხვევაში თავიანთ სამშობლოში დაბრუნდებოდნენ. ამასთან დაკავშირებით ივ. ჯავახიშვილი წერდა:
„საქართველო სომხებისათვის ყველაზე უფრო მახლობელი ქვეყანა იყო, სადაც მათ თავისუფლად შეეძლოთ ცხოვრება, —
საქართველოში არასდროს არც ეროვნული, არც სარწმუნეობრივი დევნა არ ყოფილა, — და თანაც საქართველოში შემოხიზნულ
სომხებს სულ უფრო მეტი იმედი ჰქონდათ, რომ თუ გარემოება მათთვის ხელსაყრელად შეიცვლებოდა, იქითგან თავიანთ
სამშობლოში ადვილად დაბრუნებულიყვნენ სრულებით ბუნებრივია, რომ ისინი სახლდებოდნენ განსაკუთრებით იმ კუთხეში,
რომელიც სომხეთის მოსაზღვრე იყო და სადაც თავისუფალი სამოსახლო ადგილი მოიპოვებოდა. ამიტომ არც გასაკვირველია,
რომ ისინი შემოიხიზნებოდნენ ხოლმე სწორედ ქვემო ქართლში.“
XV საუკუნის პირველ ნახევარში ლორის პატრონმა პეგინ ორბელიანმა ოსმალეთიდან დევნილი უამრავი სომეხი შეიფარა,
რომლებიც ადგილობრივ მოსახლეობასთან ერთად თითქმის მთლიანად ამოჟლიტა 1440 წელს ლორეში შემოჭრილმა ყარა-ყოიუნლუს ფადიშაჰმა ჯეჰან-შაჰმა.
თურქთა და ლეკთა შემოსევების შედეგად, XVIII საუკუნის მეორე ნახევარში ამიერკავკასიაში სომეხთა საერთო რაოდენობა
17000 ოჯახამდე შემცირებულა. რუსეთის ხელისუფალთა დაჟინებული მოთხოვნის შედეგად, ერეკლე მეფეს სომხებს ქვემო ქართლში,
კერძოდ ლორეში ასახლებდა. ყარაბაღის სომეხმა მელიქებმა, აბოვმა (ჰაბოვი) და მეჯლუმმა, მეფე ერეკლე II-ს საქართველოში დასახლების
ნებართვა სთხოვეს. მეფემ აბოვის თხოვნა შეიწყნარა და თავისი ყმებიანად ქვემო ქართლში ჩამოასახლა, სოფელი ბოლნისი მისცა და
კოლპის (კოლბი, ახლანდელი კოხბი) გზის დაცვა დაავალა. ---ჰასკანუმეს?
ლორეს ფლობდა მხარგრძელთა საგვარეულო. ისინი ქურთები იყვნენ, მონათლულნი მონოფიზიტებად. ახლა აგიჩემებიათ
სომხები იყვნენო. აბა, მაშ ლორე ხომ თქვენია და თურმე ქართული ეკლესიებიც რატომღაც.
თქვენ მთელ მსოფლიოს ხართ მოდებული, ქვეყანას ვერ დაასახელებ სადაც თქვენ არ ხართ,
"ზნაჩიტ", სადაც დასახლდებით და კარგად იგრძნობთ თავს ყველა ტერიტორია თქვენია?
თუმც რა უნდა გამიკვირდეს მომთაბარე ხალხის ჩვევა ასეთია. "სადაც ცხელი პურის სუნი გეცემა",
იქაა თქვენი საამო საცხოვრისი. ასე ფიქრობენ შენი თანატომელნი.
წადი, რახანამც არ მოგქონს, გჩაგრავენ, გავიწროებენ. სომხეთი ერთადერთი მონოეთნიკური ქვეყანაა მთელ პოსტსაბჭოეთში.
რატომ?! ჰოდა ერთიც შენ მიემატები მათ.
ახლა ამ რუკას შაჰხედე კარგად! ამ რუკით უნდა ვიხელმძღვანელოთ ქართველებმა ამის მერე!
