ეგრი ისეთი შთაბეჭდილება მრჩება, რომ შენ და ბუტკჯ-ს რაღაც საერთო გაქვთ...
თუ ვცდები?! მეტისმეტად მსგავსი აზრები გაწუხებთ...
ტყუილად თავს ნამდვილად არ დავიღლიდი, ღიად რომ არ დაგეტოვებინა
რამდენიმე საკითხი. ვერ გაფიქრებინებ, რომ პასუხი არ მაქვს მათზე.ყველაზე
საინტერესო ისაა, რომ ყოველთვის მზად ხარ სკეპტიკური და უარყოფითი აზრი გამოთქვა,
მნიშვნელობა არ აქვს რა თემას ეხება საკითხი(ნე ზავიდუი ნეკეტორიმ)...
))))))))
ჯერ დავიწყოთ იქიდან, რომ იმ დროს, რომელზედაც მიმდინარეობს საუბარი, არ
არსებობდა ცნება''ქართველი'', ამდენად შენი შენიშვნა თუ ე.წ. კითხვა
ლოგიკაში ვერანაირად თავსდება.(ეტყობა, შენს ჩვეულ ამპლუაში ხარ).
)
ახლა, არ მაფიქრებინო, რომ ერის განმარტება შენც უნდა დაგიდო აქ.
მოგიწევს მთელი გონებრივი რესურსების მობილიზება, რათა ასეთი კაზუსი
კვლავ არ დაგემართოს.
იმედია, ის მაინც იცი, რომ პელაზგები მედიტერანულ სივრცეში ცხოვრობდნენ, ბერძნების გამოჩენამდე.
ე.ფურნეემ დეტალურად შეისწავლა თანხმოვანთა და ხმოვანთა მონაცვლეობის ტიპები
წინაბერძნულში. დაახლოებით 5000-მდე ლექსიკური ერთეულის შეპირისპირების
საფუძველზე იგი მივიდა დასკვნამდე, რომ წინაბერძნულისთვის, ისევე, როგორც
მრავალი მედიტერანული ენისთვის, დამახასიათებელი ყოფილა ბგერათა მონაცვლეობის
სრულიად თავისებური სისტემა, რომელსაც საფუძვლად ედო ე.წ. ''ექსპრესიული მონაცვლეობა'',
ან ''არაექსპრესიული ტენდეციები'': არტიკულაციის გადაადგილება, ევფონიური მომენტი.
ფურნეეს მხარს უჭერს ბეეკესიც და ამ ფონეტიკურ მოვლენებს აშკარად წინაბერძნულისთვის
დამახასიათებლად მიიჩნევს. ხმოვანთმონაცვლეობა ხმელთაშუა ზღვის არაინდოევროპულ
ენაში, პრინციპულად განსხვავდება ინდოევროპული ვოკალიზმისგან. ყველაზე დამახასიათებლად
მიიჩნევენ გარკვეულ ხმოვანთა თავისუფალ მონაცვლეობას:a/e,a/i,u/a,u/i,u/e. ამ დახასიათებით
ქართველური ენები მედიტერანულ ენათა ტიპში ექცევა.
თანხმოვანთმონაცვლეობები წინაბერძნულსა და მედიტერანულ ენებში ასევე თავისებურ,
ინდოევროპულისაგან განსხავებულ სისტემას ჰქმნიან. ამ მოვლენების კვალი მოიძებნება
ეტრუსკულში და ეს ტენდენცია თავს იჩენს ქართველურ ენებშიც, სადაც დასტურდება
მონაცვლეობა მარტივ მჟღერ, ფშვინვიერ და მკვეთრ ხშულებს შორის. ქართველურ ენებში
ვლინდება ისეთი მონაცვლეობითი ნიმუშებიც, რომლებიც ძალზე ახლოსაა წინაბერძნულ ტიპებთან.
ფურნეემ პელაზგურში გამოყო ქართველური წარმომავლობის პრეფიქსები-უფრო ლატერალის შემცველი
პრეფიქსები. ლატერალისა დ ა საერთოდ პრეფიქსების(მათ შორის ცირკუმპლექსების) კვალი
დასტურდება წინაბერძნულში.
ქართველურ აფიქსთა მნიშვნელოვან ჯგუფს ქმნიან -ნ- ფონემის შემცველი პრეფიქსები.
წინაბერძნულ-პელაზგურში გამოიყოფა n-ს შემცველი პრეფიქსული ელემენტები.
კრეჩმერის ნაშრომში აშკარად იკვეთება წინაბერძნული ენობრივი სამყაროს უმნიშვნელოვანესი
მახასიათებელი სუფიქსები, რომლებიც აწარმოებენ აშკარად წინაბერძნულ ფორმატივებს..
ასეთია ბ-ს შემცველი სუფიქსები. გ-ზე, დ-ზე, თ-ზე ფორმატივები და კ-ს შემცველი სუფიქსები
გვხვდება წინაბერძნულსა და ქართველურ ენებში.(ასევე ავ-ოვ, ოპ-ობ,აპ და სხვა).
სუფიქსაციის დონეზე წინაბერძნული და ქართველური გვიჩვენებენ ისეთ მიმართებებს,
რომლებიც სცილდება ტიპოლოგიური და შემთხვევითი შეხვედრების ფარგლებს. ფაქტობრივად,
მთელი სუფიქსური წარმოება, რომელსაც წინაბერძნულისთვის დამახასიათებლად მიიჩნევენ,
შესაბამისობას პოულობს ქართველურ ენებში. ამასთან აღსდგება საერთოქართველურ დონეზე.
წინაბერძნული მორფოლოგიის დამახასიათებელ ნიშნად მიიჩნევენ რედუპლიკაციას, რასაც მასშტაბური ხასიათი
აქვს ქართველურ ენებში.
ბერძნული ენის ეტიმოლოგიურ ლექსიკონებში უამრავი დაუდგენელი წარმომავლობის სიტყვებია.
რ.გორდეზიან მოჰყავს 800 სამაგალითო ლექსიკური ერთეული,(ზედმიწევნითი განმარტებით), სადაც ხდება ბერძნულ-ქართველური შეხვედრა.ამ სიტყვათა ეტიმოლოგიაა სწორედ დაუდგენელი ბერძნულში.
ხმელთაშუაზღვისპერეთში მოფენილი გეოგრაფიული სახელწოდებების უმეტესობა
პარალელებს ნახულობს ქართველურთან. ამ შემთხვევაში ამ წინაბერძნულ სახელთა
მაწარმოებელი აფიქსები ქართველურთან სისტემური ხასიათის მიმართებებს ავლენენ.
არის სახელწოდებები, რომელთაც აქვთ არამარტო ფონეტიკური,არამედ სემანტიკური მსგავსებაც ერთმანეთთან.
90-მდე ასეთი გეოგრაფიულ სახელწოდება სახელდება, თავისი გამოწვლილივითი განმარტებით.
რაც შეეხება ბასკურ-ქართველურ ურთიერთობებს. ვინაიდან მარტო მსჯელობა
არ გაკმაყოფილებთ. გადავწყვიტე დავდო იან ბრაუნის შესანიშნავი სტატიის შემოკლებული ვარიანტი წიგნიდან
''"Euscaro-Caucasica"---------'' Когда баски потеряли контакт
с остальными картвельскими племенами''.
Если принять - а многое говорит в пользу этого - что баскский язык объединяют генетические связи с южнокавказскими (картвельскими) языками, то перед нами встает задача дать тщательную историческую интерпретацию данного факта. Родство языков предполагает существование их первоначальной общности, основанной на племенной общности носителей этих языков.
Многие аргументы лингвистического, антропологического и археологического характера позволяют локализовать прародину картвельских племен в широко понимаемом районе Малого Кавказа. Там же должен был сформироваться, в достаточно отдаленном прошлом (5-4 тысячелетие до н.э.), их общий язык. С течением времени язык этот подвергался внутренней эволюции и начал распадаться на территориальные диалекты, от которых впоследствии взяли начало грузинский, занский (мегрело-чанский) и сванский языки. От этой же диалектной группы, по всей вероятности, происходит и баскский язык. Носители прабаскского диалекта, по не вполне еще для нас понятным причинам, покинули территорию Кавказа и мигрировали далеко на запад, в район Пиренейских гор.
ПРАКАРТВЕЛЬСКОЕ
*mwe-na/me-na v-c’ev (др.-груз. me v-c’ev) «я лежу»
*man mwe-na/me-na v-par-i (др.-груз. man me m-par-i-s) «он меня прикрывает»
ПРАБАСКСКОЕ
*nu n-a-tza «я лежу»
*har-k nu n-a-kar «он меня несет»
Множество общих названий лесных и полевых растений, а также названий диких животных, встречающихся в южнокавказских языках и в баскском, хотя и дает нам понятие о естественной среде, в которой жили пракартвельские племена, не может, однако, помочь в области хронологических изысканий. Большую ценность в этом отношении имеют общие названия первых злаков: проса (др.-груз. pet’u, зан. pat’-i<*pat’w-i: баск . arto) и ячменя (др.-груз. ker-i, армянское, заимствованное из занского gari: баск . gara-gar). Древнее, нередуплицированное название ячменя послужило на почве баскского языка для определения иного злака – пшеницы. Баскское слово gari «пшеница» даже в своей структуре сохранило древний картвельский суффигированный артикль –i. С пракартвельским земледелием связаны также и некоторые другие баскские слова, ср. др.-груз. i-pkl-i (*i-pek-il-i) «пшеница»: баск . bihi «зерно», др.-груз. quvil-i «колос»: баск . ube «id.» или др.-груз. k’wal-i «борозда»: баск . ikoe «id.». Сюда же можно добавить и др.-груз. pkw-a (<*pekw-a) «молоть»: баск . eho «id.».
Древнейший период развития сельского хозяйства в Закавказье относится к 5 и 4 тысячелетиям до н.э. [6].
В сванском и баскском языках сохранилось самое древнее на Ближнем Востоке название металла. Мы имеем в виду сванское слово berež/berž (<*berdž<*berdz) «железо» и баскское burdin «id.». Тот же самый корень имеется в шумерском слове urudu «медь» и в латинском raudus «руда». На использование пракартвелами двухколесного воза, типа кавказской арбы, указывает общий технический термин: др.-груз. γerdz-i «ось»: баск . arda-tz «id.».
Принимая во внимание все приведенные выше аргументы, наиболее вероятной кажется датировка баскской миграции на запад годами 5000-3000 до н.э. Отнесение ее ко второй половине 3 тысячелетия, как это предлагал профессор Р. Лафон [7], представляется нам малоубедительным. В ту эпоху Балканский полуостров, западная и южная часть Анатолии, а также Эгея уже были заселены индоевропейскими племенами.
К праязыковому периоду следует отнести субстантивные префиксы ba-, be- и bi- (примеры: груз. pa-šu < *ba-šu «внутренности», bat’k’ani «ягненок», bu-č’unč’vel-i «муравей», сван. pa-tw < *ba-tw «волосы», bi-k’enčxal «клен», pi-k’w < *bi-k’w «козел» и др.), грамматическое значение которых еще не вполне ясно, а также служащие для образования партиципиальных форм префиксы ma-, la- и i-. Наиболее древние номинальные словообразовательные суффиксы характеризуются чаще всего структурой -Vl, -Vr, и –Vn.
Для раннего периода можно восстановить общие формы личных местоимений: *mwe-na/me-na «я», *hwe-na «ты», *kwe-na «мы» и *twe-na «вы». Функцию личного местоимения 3 лица исполняло указательное местоимение. К первичным интеррогативам относятся корни wi/mi, а также na «кто» и sa «что».
В пракартвельском языке существовала уже развитая деклинация имен, охватывающая 7 падежей.
Большим разнообразием отличались в пракартвельских диалектах формы множественного числа имен и глаголов. Перечислим здесь в качестве примеров плюральные суффиксы –en, -an, -ed, -nar, -ar и -eb.
Последовательность морфем в теоретической модели пракартвельского глагола представляется следующим образом: praefixus affirmationis/negationis + praefixus personalis + Charaktervokale + praefixus causativi + radix + suffixus numeri pluralis objecti + suffixus aspectualis + suffixus pluralis subjecti.
დანარჩენზე უფრო დაწვრილებით მედიტერანულ თემაში ვისაუბრებ...
იბერიულ - კავკასიურ ხალხების, ნათესაობა და წარმომავლობა
