https://docs.google.com/file/d/0B8qBT98q6Vj...zUyR0tFZVE/edit Page 1 of 30.
გენეტიკური გენეტიკური გენეალოგია გენეალოგია
ვინ ვართ ჩვენ, საიდან მოვდივართ და ვინ იყვნენ ჩვენი წინაპრები? ეს
შეკითხვები საუკუნეების მანძილზე აინტერესებდათ ადამიანებს და დღესაც არ
კარგავენ თავის აქტუალურობას. დღემდე, ერთადერთ საშუალებას ამ
საკითხების გარკვევისა, გენეალოგიის, ისტორიული წყაროების და
არქეოლოგიური მასალების შესწავლა წარმოადგენდა. თუმცა, მეოცე საუკუნის
ბოლოდან კაცობრიობას თავისი წარმომავლობის შესწავლის ახალი, უტყუარი
ინსტრუმენტი გაუჩნდა. ეს არის გენეტიკური გენეალოგია. დნმ–ის შესწავლა
გვაძლევს საშუალებას გავარკვიოთ ადამიანების წარმომავლობა, მიგრაციების
გზები და ეთნიკური ჯგუფების ურთიერთკავშირები.
აღნიშნული საკითხების შესასწავლად, გენეტკური გენეალოგია იყენებს
ადამიანის დნმ–ის სამ ტიპს – იგრეკ დნმ–ს (Y-DNA), მიტოქონდრიულ დნმ–ს
(mtDNA) და აუტოსომურ დნმ–ს.
• Y ქრომოსომის კვლევა გამოიყენება მამობრივი ხაზის შესასწავლად. ეს არის
სქესობრივი ქრომოსომა, რომელიც პირდაპირი ხაზით გადაიცემა მამისაგან
მხოლოდ ვაჟიშვილზე .
• მიტოქნდრიული დნმ–ის მეშვეობით ხდება დედობრივი
ხაზისშესწავლა. ეს არის გენეტიკური მასალა, რომელიც მოიპოვება
მიტოქონდრიაში. ქალები გადასცემენ მიტოქონდრიულ დნმ-ს თავის
ვაჟიშვილებსაც და ქალიშვილებსაც, მაგრამ ვაჟიშვილები თავის შვილებს
უკვე ვეღარ გადასცემენ დედის მიტოქონდრიულ დნმ-ს.
Page 2 of 30.
• აუტოსომური დნმ არის დნმ არა-სქესობრივი ქრომოსომებიდან.ადამიანებს
გააჩნიათ 22 წყვილი აუტოსომური და ერთი წყვილი სქესობრივი
ქრომოსომა. ნაყოფის ჩასახვისას ამ ქრომოსომების (23 წტვილი) ნახევარს
იღებს დედისაგან, ხოლო მეორე ნახევარს - მამისაგან. ვინაიდან
აუტოსომური დნმ შთამომავლობას გადაეცემა ორივე, დედობრივი და
მამობრივი ხაზით, მისი ანალიზი საშუალებას გვაძლევს დავადგინოთ
სხვადასხვა მოსახლეობის კვალს კონკრეტული ინდივიდის გენომში.
მსოფლიო რელიგიების უმრავლესობა საუბრობს იმაზე, რომ მთელი
კაცობრიობა ორი ადამიანისგან წარმოიშვა. გენეტიკის მეშვეობით, აღნიშნული
მოსაზრება გარკვეულწილად დასტურდება. მართლაც, დღეს მცხოვრები ყველა
ადამიანი ერთი ქალისა და ერთი მამაკაცის შთამომავალია, რომლებსაც
მეცნიერები პირობითად Y–ქრომოსომულ ადამსა და მიტოქონდრიალურ ევას
უწოდებენ. ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ამ ორი ადამიანის გარდა სხვები არ
არსებობდენენ, უბრალოდ სწორედ მათი შთამომავლები აღმოჩნდნენ ყველაზე
სიცოცხლისუნარიანები, ხოლო სხვების შთამომავლებმა დღემდე ვერ
მოაღწიეს.
ათასწლეულების მანძილზე, ადამიანების პირველადი ჯგუფის
Page 3 of 30.
გამრავლებასა და მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეებში გავრცელებასთან ერთად,
როგორც Y, ასევე მიტოქონდრიულ დნმ–ში ჩნდებოდა ახალი მუტაციები,
რომლებიც განასხვავებდნენ ამა თუ იმ ჯგუფს წინამორბედისგან. დღეისათვის,
გამოყოფილია მამობრივი ხაზის 20 და დედობრივი ხაზის 29 ძირითადი
ჯგუფი, რომლებსაც «ჰაპლოჯგუფები» ეწოდება და რომელთა აღსანიშნავად
ლათინური ასოები გამოიყნება.
ძირითადი ჰაპლოჯგუფები კიდევ იყოფება ქვეჯგუფებად. მაგალითად,
Y–ჰაპლოჯგუფი J ორ დიდ ქვეჯგუფად იყოფა – J1 და J2. ორივე მათგანს კიდევ
გააჩნია ქვეჯგუფები, მაგ. J1a, J1b, J2a, J2b და ა.შ.
ყველა თანამედროვე ერში რამოდენიმე ჰაპლოჯგუფია გავრცელებული.
ჰაპლოჯგუფის რომელიმე კონკრეტულ ხალხთან «მიბმა» არ შეიძლება
(იშვიათი გამონაკლისების გარდა), ვინაიდან ამ მუტაციების უმეტესობა
მრავალი ათასი წლის წინ გაჩნდა, როდესაც არც ერთი თანამედროვე ეთნოსი
ჯერ არ არსებობდა. თუმცა, შესაძლებელია მათი წარმოშობის და გავრცელების
არეალის განსაზღვრა, რაც ძალზედ მნიშვნელოვანია ისტორიული პროცესების
შესასწავლად.
ქართველთა ეთნოგენეზი, ეთნოგენეზი
