თბილისის ეტიმოლოგია

ეს ამონარიდები მოყვანილია ნაშრომის იმ ნაწილიდან რომელიც ეხება დაწყებული ქრისტეს შობამდე მეორე ათასწლეულის დასაწყისიდან, დამთავრებული ირანის ისლამიზირებამდე პერიოდს. კონტექსტიდან გამომდინარე სამხრეთ კავკასიურ ენებში იგულისხმება ქართველური ენები და ალბანური ენა. ალბანური ენა დაკარგულია, მას ძველი მკვლევარები უკეთ იცნობდნენ, ვიდრე თანამედროვე ლინგვისტები. ალბანური და მეგრული ენების შესაძლო ნათესაობაზე უკვე დავწერე ამ თემაში -
თბილისის ეტიმოლოგია (post #46237660)

ეგ თემა უნდა პარამეცნიერების განყოფილენაში განვაგრძოთ.

forili

ამხელა აკადემიურ თემებზე მსჯელობ და ის არი იცი რომ ტფილი თბილს ნიშნავდა ძველ ქართულად

აი რატომ...რატომ, რატომ
შენნაირი გამოუშვებს წიგნს და დაასლევენს ვინმე ძუკუს


This post has been edited by ildamusa on 1 Dec 2015, 20:52

ildamusa

უკვე დავწერე რატომ, ყურადღებით უნდა წაიკითხო:
თბილისში ნაპოვნი არქეოლოგიური ნაშთები მის ისტორიას მნიშვნელოვნად აძველებს ვახტანგ გორგასალის დროსთან შედარებით. ეს ასეც უნდა იყოს, რადგან თბილი და ცხელი წყალი დიდ სტიმულს მიცემდა იქვე დასახლების გაჩენას კოლხეთის სახელმწიფოს ზეობის დროიდანვე. ახლო წარსულში (შესაძლოა შორეულ წარსულშიც) კოლხურ-მეგრულ ჰიდრონიმებს და ტოპონიმებს ქართულად თარგმნიდნენ და აკანონებდნენ, მაგალითად: ღალუჩა (შავღელე), ციი (ცივი), ყულიშწყარი (ყულისწყალი), ხობწყარი (ხობისწყალი), გოჭკადირი (გაჭედილი), ჯიხაშკარი (ჯიხასკარი). სავარაუდოთ ასევეა თარგმნილი ტიბრეში, სადაც შედიან სიტყვები ტიბუ რე (თბილი არის) და მიღებულია ტფილისი, ხოლო ტოპონიმმა Təbriz უფრო შეინარჩუნა პირვანდელი ფორმა.

forili წიე თოლეფი ვაიღუნო?
თვალები მიხატული ხომ არ გაქვს?
წაიკითხე რა დავწერე?

ildamusa
შეურაცხყოფაზე გადასვლა, არგუმენტების სიმწირეზე მეტყველებს. იმედია მოდერატორი მიგხედავს.
თვითონ ვერ გამოგაქვს აზრი დაწერილიდან:

სავარაუდოთ ტიბუ თარგმნილია როგორც ტფილი.
შესაძლოა სიტყვა ტიბუს უკავშირდება ტოპონიმი კახეთში - ტიბაანი.

forili ბიჭო ქართულში რომ არ გქონდეს სიტყვა ტფილი ხო მარა გაქვს და რაღას იგონებ ტიბურეს? სადმე გინახავს ასეთი ფორმით თბილისის სახელწოდება?

ძველი ბერძნული, სპარსული ცნობები არის სხვადასხვა ქალაქებზე და არსად მასეთი არაფერი არ წერია

იგონებ რაღაცეებს , გიჟი თავისუფალიას პრინციპით

This post has been edited by ildamusa on 2 Dec 2015, 15:49

forili

ტიბაანი, ისევე როგორც გურჯაანი, მირზაანი, მელაანი, მაჩხაანი, კოჭბაანი, ჯუღაანი
გვაროვნული -ან სუფიქსით ნაწარმოები ანთროპონიმული წარმოშობის ტოპონიმებია. (ახლა აქაც ვაინახურ-ხუნძურ-ალბანურ-დაღესტნურ-ყარაჩაულ-ზიმბაბვური ფესვების ძიება არ დაიწყოთ და არ გადამრიოთ! )

This post has been edited by gimmelle on 2 Dec 2015, 13:14

forili

თუნდაც რომ ყოფილიყოს თბილისი დაარსებული კოლხეთის ზეობის დროს ანუ ჰეროდოტეს ხანაში მისი სახელი მეგრული ან ზანური არავითარ შემთხვევაში არ იქნებოდა.უბრალოდ იმიტომ რომ ჯერ არ დაიშალა ქართოზანური ენა)
სწორედ ამიტომაა შეუძლებელი ზანური სახელები მესხეთ-ჯავახეთში კახეთში და საინგილოში. კოლხებს ეს მხარეები ალექსანდრე მაკედონელის დროიდან სტრაბონის დრომდე არ ეკავად ,შემდგომში მითუმეტესად არა მაშ რაფერ გაჩნდებოდა მანდ ზანური ტოპონიმიკა ?)
შეუშვი ამ მეგრულ მროველიზმის ქადაგებას)

კოლხური კულტურის გავრცელების უკიდირესი საზღვარი აირი მცხეთა მაგრამ შიდა ქართლში კოლხური კულტურა სამთავრულთან თანაარსებობს ანუ კოლხური კულტურის უდაო არეალი დას.საქართველოა შიდა ქართლშივე ამ პერიოდში შეიმჩნევა კახეთიდან აღ.კავკასიური კულტურის ექსპანსია,თუმცა ადგილობრივი სამთავრული კულტურა არსებობას განაგრძობს,ყველა ეს კულტურები ქართოზანურ ერთობას ეკუთნის,არანაირი ზანური ტოპონიმიკა ღორეშას და ჭითახევის /ეს ტოპონიმი სადაოა/ არ არსებობს.
მესხეთი და ჯავახეთი ქართლმა შეიერთა 4 - 3 ს.ძ.წ.მოსხებიც და ვიტერუხებიც ზანურ ერთობას ეკუთნოდენ სავარაუდოდ.

Kakha.G

შენ შვილო მოგზავნილი ხარ თუ ინტელექტი არ გყოფნის? როდემდე უნდა გამოცხადოთ მესხები ზანურ და ხან უკაცრავად და სომხურ ტომად სინდისი სადაა? მესხები ეკუტვნის ქართებს და საერთოდ იბერიის მთავარი ბირთვი მესხებო იყვნენ. ზანური არა ზნაყვი.

შენ შვილო მოგზავნილი ხარ თუ ინტელექტი არ გყოფნის? როდემდე უნდა გამოცხადოთ მესხები ზანურ და ხან უკაცრავად და სომხურ ტომად სინდისი სადაა? მესხები ეკუტვნის ქართებს და საერთოდ იბერიის მთავარი ბირთვი მესხებო იყვნენ. ზანური არა ზნაყვი.

გურია ბოდიში მოიხადე,მესხები ანატოლია პონტოში პონტოში ჩამოყალიბნენ,ქართული კი ქართლში შეიქმნა,მესხეთში არის ზანური სუბსტრატი არგუმენტიც ესაა.

გამახსენე სად ვახსენებ მესხებს სომხებად?

მცხეთა ნიშნავს რომ ირგვლივ მოსახლეობა არამესხური იყო.

მესხებს ეკუთნის წითლად გამომწვარი კერამიკა რომელიც ანატოლიურ ტრადიციებს აგრძელებს, ადგილობრივებს რუხი.

Kakha.G

ანატოლიაში და პონტოში ივანე ჯავახიშვილის ფანტაზიები ჩამოყალიბდა. ზანური სუბსტრატი არა კვახი მეთქი გითხარი. მესხები განეკუთვნებიან ქართვებს ანუ იბერიელებს და მესხეთიც არის ქართლი.

შენ არა შენაირი სომხები წერენ.

უვიცი ტვინში კი.

მორიგი ბოდვა.

გურია რო აგყვე შენნაირი უნდა ვიყო.

ildamusa

მე ვცდილობ აღვადგინო ტოპონიმი თბილისი მრავალათასწლიანი ტენდენციის გათვალისწინებით. ტენდენცია ასეთია: ჯერ აღმოსავლეთ საქართველომ დაკარგა კოლხური ენა, ამაზე მეტყველებენ ტოპონიმ-ჰიდრონიმები, წანარები და ალექსანდრე ყაზბეგის დროს შემორჩენილი ხსოვნა კოლხურენოვან მალხებზე; შემდეგ თანამედროვე იმერეთ-რაჭამ დაკარგა ზანური ენა; ბოლოს გურია-აჭარამ. დღეს სამეგრელო კარგავს მეგრულ ენას, რადგან ახალგაზრდების უმეტესობა არ საუბრობს მეგრულად.
butkuj

არაგვის სახელით საქართველოში რამდენიმე მდინარეა. ამ ჰიდრონიმის ეტიმოლოგიაზე ბატონი ედემ იზორია წერს: "ეტიმოლოგიურად რგვასთან დაკავშირებულ რგ კომპლექსიანი ძირების სიძველეზე მეტყველებს საქართველოს ზოგიერთი ტოპონიმი და ჰიდრონიმი. მაგ. თუ მეგრ. ო ქართ. სა-ს შესატყვისი პრეფიქსია, რგ ჩვენთვის ცნობილი რგვა-თესვის აღმნიშვნელი ოდინდელი ძირი, თი სახელი სამოსახლოს, ადგილის, ყანის სემანტიკით, მაშინ ტოპონიმი ერგეტა მომდინარეობს ორგეთა>ორგე+თა `სარგავი’’ ადგილიდან: ორგეთა>ერგეთა>ერგეტა; ტოპ. გალი მომდინარეობს ო-რგალი `სარგავი’’-დან (ო პრეფიქსი და თავკიდურა რ ბგერა დაკარგულია). ტოპ. ჯგალ-იც იგივე გენეზისისაა, ოღონდ აქ რ აფრიკატიზებულია ჯ-დ (შდრ. ყური>ყუჯი, პირი>პიჯი). ჯგალის წინაფორმა რგალ-ის თავკიდურა რგ იმგვარადვეა შეცვლილი, როგორც გიორგ- ი>გერგე>ჯგეგე საკუთარი სახელებში. პრეფიქსი ო და სუფიქსები უ, ე, უე სიტყვებს _ ორგუ, ორგე, ორგუე აძლევს ერთ (სარგავის) მნიშვნელობას. მეგრ. თი და თა სინონიმებია, ამიტომ ორგ-ე-თა და ორგ-ე-თი იგივეა რაც ორგუ- თი და ორგუე-თი სარგავი ადგილის მნიშვნელობით.მეგრულ უ-ს ხშირად ცვლის ქართ. ვ. მაგ. თქუ>თქვა, შუ>სვა, ულა>სვლა და ა.შ. მ.ე. ო-რგ-უე-თი>არგუე- თი>არგ-ვე-თი (ტოპონიმი დასავლეთ საქართველოში). ჰიდრონიმი არაგვ-იც იგივე ფონეტიკური ცვლილებებითაა მიღებული, ოღონდ აქ თავდაპირველ ფორმას აკლია სუფიქსი თი: ორგუე >არგუე >არგვე >არაგვი. მეგრ. ინგირ-ის და ქართ. ენგურ-ის თავდაპირველი ფორმაც ორგუ, ორგუ-რი `სარგავი’’ იყო: ორგური>ეგური (ეს ფორმა დადასტურებულია მე-11 ს-ის რუქაზე) >ენგური; ორგური>ინგური>ინგირი".

სურამი - დაბა, სამთო-კლიმატური კურორტი ხაშურის მუნიციპალიტეტში (ეს ისე, ზეპირად გამახსენდა).
სურამი - სუროიანი.

ვიკიპედიით მოვიძიე კახეთში:
ოჟიო - სოფელი, კახეთის მხარის ახმეტის მუნიციპალიტეტში.
ოჟინე, ოჟინო - საზეო, ზეციერისთვის განკუთვნილი.

აწყური — სოფელი, კახეთის მხარის ახმეტის მუნიციპალიტეტში.
აწყური — სოფელი, სამცხე-ჯავახეთის მხარის ახალციხის მუნიციპალიტეტში.
წყუ - წყარო; ჭა.
წყური - კვირისტავი, თითისტარის რგოლი; წყალი, წყარო; წიპწიპაზეც იტყვიან.

კაზლარი - სოფელი, კახეთის მხარის საგარეჯოს მუნიციპალიტეტში.
კაზლა - ნაბოლოვარი, პატარა; მცირე წველის ყველი.
კაზილი - შეკაზმული, დარახტული (ცხენი); მარილით შეკმაზული გადაუქნელი ყველი.

ფანიანი - სოფელი, კახეთის მხარის სიღნაღის მუნიციპალიტეტში.
ფანია - კვამლი; კომლი, ოჯახი, სახლეული; ამალა; ამხანაგობა (მეჯოგეებისა); სანათესაო კუთხის საზოგადო სახელი.

ჭანდარი - სოფელი, კახეთის მხარის გურჯაანის მუნიციპალიტეტში.
ჭანდარი - ჭადარი; მაღალი ხე (საზოგ.).

განჯალა - სოფელი, კახეთის მხარის ლაგოდეხის მუნიციპალიტეტში.
განჯი - გააღე.

ჩელთი - მდინარე აღმოსავლეთ საქართველოში (ყვარლის მუნიციპალიტეტი), მდინარე ალაზნის მარცხენა შენაკადი. ალაზნის მარცხენა შენაკადია მდინარე დურუჯიც, რომელიც იქმნება შავი და თეთრი დურუჯის შეერთების შედეგად. თუ მდინარე ჩელთიც სხვებთან შედარებით მოთეთროა, მაშინ მისი ეტიმოლოგია მოდის სიტყვებიდან: ჩე - თეთრი. ჩელა - თეთრონი; თეთრგვრემანი.

gimmelle-მ კარგად გიპასუხა აქ:
ეტიმოლოგიები (post #29127808)
ეტიმოლოგიები (post #29132876)

კაზლარი განჯალა /თათრული/)))}))

შენ შორს წახვალ მეგობარო