მეხუთე ნაწილს გილოცავთ, რაჭუნიკებო.
თქვენ მსოფლიოში ნაღდად ყველაზე სწრაფები ხართ.
გუშინ რაჭველებში მოვულხინე...
რაჭველი მამიდაშვილის დაბადების დღეზე გახლდით და სხვაველი ქურციკიძეებში, აგარელ აბუთიძეებში და ხიმშელ სირაძეებში ვიქეიფე.
ცხადია, იყო ლობიანები, რაჭის ქება-დიდება და ამბები. შიგადაშიგ ასეთი ლექსაობებიც - "გოუმარჯოს რაჭველებს, აკეთებენ საჭმელებს"...
annak - ადრე შეპირებული საახალწლო რიტუალიც გაგიგეთ, მისს... ოღონდ მხოლოდ ერთი რიტუალი მითხრეს და მრავალფეროვნებას ვერ შეგპირდებით.
მოკლედ, ახალი წლის დილას თურმე ბავშვებს თუნგებით წყაროზე გაუშვებდნენ, საიდანაც სუფთა, კამკამა წყალიც უნდა მოეტანათ და სალი კლდის პატარა ნატეხიც. ამ ნატეხს დიასახლისი დადებდა სუფრაზე და ხურდა ფულებს დააყრიდაო. სუფთა წყალი რისი სიმბოლო იქნებოდა, მგონი,გასაგებია, აი, ის სალი კლდე კი სიმტკიცის, ოჯახის სიძლიერის სიმბოლო იყოო.
კიდევ, საახალწლოდ თურმე გოგოები ცომისგან სხვადასხვა ფორმის ფიგურებს ძერწავდნენ - ძირითადად, ცხოველებს და იმას ვაცხობდითო. სახელი ზუსტად ვერ დავიმახსოვრე, მაგრამ, მგონი, ბიკეები თქვეს.
ბიძაჩემმა ერთი ტრადიციაც გაიხსენა, მაგრამ რა დღის აღსანიშნავად აკეთებდნენ ამას, არ მახსოვსო... საბძელში კვერცხს დამალავდნენ და პატარა ბავშვებს გვაგზავნიდნენ მოსაძებნადო. ქვე რა ვიცოდი, იმხელა საბძელში კვერცხი სად იქნებოდა დამალული, მაგრამ ისევ ბაბუაჩემი მიასწავლიდა ადგილს და მეც მოვრბოდი გახარებულიო...
მოკლედ, ასე ვზრუნავ რაჭაზე და რაჭველებზე და ამის მერე ამ თემაში ჩემი მისამართით არ გევიგო ვინმესგან, მტრობაო, სიძულვილიო, კუთხური სეპარატიზმიო და ამგვარები. მართალია, ხანდახან კი წაგკბენთ ძველებურად, მწარედ, მაგრამ გურული ვარ და რა ვქნა, მომიტევეთ.
"მე ვიცხოვრე ჩემი ხალხისთვის და არა უკვდავებისთვის" - თურქეთის ქართველთა ილია ჭავჭავაძედ წოდებული ახმედ მელაშვილი.
"ფერეიდანის მიწაზე საქართველოს სული ვარ" - ფერეიდნელი ქართველი არსენ ონიკაშვილი.
"ცხოვრებას კვლავ აღმა მივყვები ჯიუტად კალმახის ჟინითა".
· 
რაჭა, "ფან-კლუბი" (ნაწილი IV)
