http://www.interpressnews.ge/index.php?lan...&info_id=220560

პროფესორი გია ანჩაბაძე ქართულ საზოგადოებაში ის იშვიათი გამონაკლისია, რომელსაც ქართულ-აფხაზურ ურთიერთობების სიმწვავის მიუხედავად, აფხაზეთთან კონტაქტი უკანასკნელი 15 წელი არ გაუწყვეტია და დღემდე ინარჩუნებს.
ბატონ გიას შემთხვევაში გასაკვირი არც არაფერია თუ იმასაც გავიხსენებთ, რომ ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი გია ანჩაბაძე სახელოვანი მამის, აფხაზეთის უნივერსიტეტის პირველი რექტორის, აკადემიკოს ზურაბ ანჩაბაძის ვაჟია.
1998 წელს აფხაზეთში ამერიკელ პროფესორ პოლა გარბთან, გია ნოდიასთან და მარინა ელბაქიძესთან ერთად ყოფნისას აფხაზმა კოლეგებმა მას აფხაზეთის უნივერსიტეტში ლექციების კურსის წაკითხვა შესთავაზეს. აღსანიშნავია, რომ ამ უნივერსიტეტში იგი ლექციებს მამის გარდაცვალების შემდეგ, 1984 წლიდან 1992 წლამდე კითხულობდა.
მისივე თქმით, იგი აფხაზეთის უნივერსიტეტში წელიწადში ორჯერ, გაზაფხულზე და შემოდგომაზე ლექციებს 2001 წლიდან კითხულობს. კერძოდ, კითხულობს ისეთ საგანს, როგორიცაა აფხაზეთის ისტორიული გეოგრაფია, ოსმალეთის იმპერიის კურსი და სპეცკურსს _ აფხაზეთი და ჩრდილოკავკასია. აფხაზეთიდან ახლადჩამოსულ გია ანჩაბაძეს "ინტერპრესნიუსი" აფხაზეთში უკანასკნელ პერიოდში განვითარებული პროცესების ფონზე, სოხუმურ შთაბეჭდილებებზე ესაუბრა.


- ბატონო გია, აფხაზეთიდან ახალი ჩამოსული ბრძანდებით და საინტერესოა, უკანასკნელ პერიოდში განვითარებული მოვლენების ფონზე თქვენი სოხუმური შთაბეჭდილებები?
- აფხაზეთში ყოფნის ჩემი ძირითადი მიზანი უნივერსიტეტში ლექციების კითხვა იყო. თუმცა, არა მარტო უნივერსიტეტში ჩავატარე ლექციები. ზურაბ აჩბას სახელობის კულტურულ-საქველმოქმედო ფონდში, "მსოფლიო ძალადობის გარეშე" მიმიწვიეს და ახალგაზრდებს იქაც შევხვდი. ძირითადად, პირველკურსელები იყვნენ. მე უნივერსიტეტში მესამე კურსელებს ლექციებს ვუკითხავ. დაგეგმილი ერთი საათის ნაცვლად სამსაათიანი შეხვედრა გამოგვივიდა. ძირითადად ისტორიის საკითხებზე, ქართულ-აფხაზურ ურთიერთობებზე ვისაუბრე.
ახალგაზრდებზე შთაბეჭდილება მოახდინა საუბარმა, მე-19 საუკუნეში ქართულ-აფხაზურ ურთიერთობებზე. აფხაზმა ახალგაზრდებმა დიდი ინტერესით და კეთილგანწყობით მოისმინეს ქართველ თანამდებობის პირთა გრიგოლ ორბელიანისა და კავკასიაში სამხედრო ოლქის სარდლის მოადგილის ლევან მელიქიშვილის აფხაზებთან ურთიერთობების ისტორიები. მათთვის ბევრი რამ ახალი იყო. მიუხედავად იმისა, რომ ისტორია კონფლიქტურ ზონებში მტკივნეული საკითხია, სიმართლეს თუ ნორმალურად მიაწოდებ დიდ ინტერესს ავლენს ყველა, მათ შორის ახალგაზრდობა.
უნდა ვთქვა, რომ აქ თბილისში და სოხუმში ინტერესი ერთნაირია. სოხუმში გამგზავრებამდე "კავკასიურ სახლში" ახალგაზრდებთან მქონდა შეხვერა და იგივე თემაზე მქონდა საუბარი. ერთიდაიგივე მასალას რომ ვაცნობ ახალგაზრდებს, ორივე მხარე ინტერესით ეცნობა. ასე, რომ ისტორია არ არის დამნაშავე თუ რამე გაუგებრობაა.
- ძალიან კარგი, სწორედ ამ საზოგადოების განწყობა მაინტერესებს. სოხუმში ყოფნისას ალბათ გქონდათ შეხვედრები ინტელექტუალური ელიტის წარმომადგენლებთან, შესაძლოა, პოლიტიკურ წრეებთანაც, როგორია ამ საზოგადოების განწყობა, იმ საზოგადოებას ვგულისხმობ, ვინც დღევანდელ აფხაზეთში საზოგადოებრივ აზრს ქმნის და გადაწყვეტილებებს იღებს?
- პრინციპში, ახლის არაფრის თქმა არ შემიძლია. აფხაზეთი თავისი გზით ვითარდება. ჩვენ აქედან ზოგჯერ ვერც ვამჩნევთ ამას. სამწუხაროდ, რაც დრო გადის, ქართველებსა და აფხაზებს შორის დაშორიშორება შეიმჩნევა. ვინც აფხაზეთში არ ჩადის ამას ვერ ამჩნევს. თვალნათლივ ჩანს, რომ იქ ახლა მშენებლობის ბუმია. ომის შემდგომ პირველ წლებში იქ არაფერი არ იცვლებოდა. ქალაქში ბევრი დანგრეული შენობა იყო, ახლა მშენებლობის მიმდინარეობა შესამჩნევია. იხსნება ახალი სასტუმროები და რესტორნები, ეკონომიკური თვალსაზრისით გარკვეულ წილად იმავე მიმართულებით მიდის პროცესი, როგორც საქართველოში 90-იან წლებში იყო.
- არ გამოვრიცხავ, რომ ადგილობრივი ბიზნესმენები გააქტიურდნენ, მაგრამ ალბათ, ძირითადად, მაინც რუსული კაპიტალი უფრო ღიად მონაწილეობს აფხაზეთის აღმშენებლობაში?
- ბევრი ადგილობრივი ბიზნესმენი, ვინც თავის დროზე რუსეთში კაპიტალი იშოვა, ახლა აფხაზეთში აბანდებს თავის კაპიტალს. ჯერ არ მიუღიათ კანონი, რომელიც რუსულ კაპიტალს ფართოდ გაუღებდა კარს აფხაზეთში, მაგრამ ეტყობა, რომ ალბათ, რაღაცნაირად, აფხაზეთის ეკონომიკაში რუსული კაპიტალი მონაწილეობს.
მე ზუსტად ვერ გეტყვით, ვისი შეიძლება იყოს კაპიტალი, მაგრამ ფაქტია, რომ ეკონომიკურ სფეროში ცვლილებები შესამჩნევია. აფხაზეთის მომავალზე ფიქრისას, ბევრი შეშფოთებას გამოთქვამს იმის გამო, რომ აფხაზეთის ეკონომიკაში რუსული კაპიტალის დიდი დოზით მონაწილეობა, ხომ არ გამოიწვევს აფხაზეთის რუსეთზე ზედმეტად დამოკიდებულებას.
- თქვენ მაშინ სოხუმში იყავით, როცა რუსეთმა სამშვიდობო ძალების კონტინგენტი შეიყვანა?
- არა, მე იქ ვიყავი, როცა თვითმფრინავი ჩამოვარდა.
- რას ფიქრობენ იმაზე, რომ რუსეთი აფხაზეთში, აფხაზების ხელით საქართველოს ომში ჩათრევისათვის ყველაფერს აკეთებს, თუ რუსული პროპაგანდის წყალობით ყველა დარწმუნებულია იმაში, რომ საქართველო ომისათვის ემზადება?
- ეს ამბავი იქ ყველას აღელვებს. უფრო მეტად ვიდრე აქ. თუმცა აქაც, ამ თემაზე სულ ამაზეა საუბარი. ღმერთმა არ ჰქნას, მაგრამ დაპირისპირების შემთხვევაში ომი ყველას შეეხება. იქნება თუ არა ომი, ეს თემა აფხაზეთში ყველაზე აქტუალური თემაა და მეც ყველაზე მეტად ამას მეკითხებოდნენ. მე არ ვფიქრობ, რომ ომის საშიშროება იყოს. რა თქმა უნდა, ვითარება დაძაბულია, მაგრამ მე ვპასუხობდი, რომ ჩემი აზრით, ასეთ შეცდომას საქართველო აღარ გაიმეორებს.
- თქვენ აღნიშნეთ და იქნებ თემა განავრცოთ. გასაგებია, რომ აფხაზური ხელისუფლება რუსეთს მშვიდობის გარანტად მიიჩნევს, მაგრამ, თუ აცნობიერებენ ასეთი დოზით რუსულ ფარვატერში ყოფნა რას მოუტანს აფხაზურ ეთნოს, კულტურას, ენას, ტრადიციებს, დემოგრაფიას... ეს მათთვის მაინცდამაინც მისაღები არ უნდა იყოს.
- საზოგადოებრივ დონეზე ამაზე, რა თქმა უნდა, ფიქრობენ, მაგრამ ამავე დროს ისიც უნდა გავითვალისწინოთ, რომ რთულ მდგომარეობაში არიან. აფხაზეთში აცნობიერებენ, რომ ფაქტიურად ჩიხში არიან მოქცეულები, მაგრამ ფიქრობენ, რომ მათ რუსეთთან ურთიერთობის გარდა სხვა გამოსავალი არა აქვთ.
მე ადრეც, 6 წლის წინ, მითქვამს, სტატიებიც მაქვს დაწერილი იმაზე, რომ საქართველომ ხელი უნდა შეუწყოს იმას, რომ აფხაზეთს მანევრირების მეტი საშუალება ჰქონდეს. როდესაც ჩვენ პოლიტიკურად ვაწვებით, მაგალითად ეკონომიკურ სანქციებს ვგულისხმობ, ამით ჩვენ მათ ფაქტიურად რუსეთისკენ ვუბიძგებთ. თუ აფხაზეთს მანევრირების მეტ საშუალებას მივცემთ, მაშინ მათი საქართველოსადმი დამოკიდებულება შეიცვლება.
- ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, რომ მათ რუსეთი ნაკლებად თუ ეკითხება რამეს. ის განცხადებები, რომლებიც სოხუმიდან გვესმის, დაპირისპირებაზეა ორიენტირებული, მათი მხრიდან ამგვარი განცხადებების საჭიროებას დღეს ნამდვილად ვერ ვხედავთ...
- გარკვეულ ნაწილს ესმის, რომ რუსეთის აქტიურობა საქართველოს წინააღმდეგაა მიმართული და არა აფხაზეთის დასაცავად. რუსეთის აქტიურობა საქართველოს მუქ ფერებში წარმოჩენას ისახავს მიზნად.
- ბატონო გია, ვიცი სოხუმში მაშინ არ იმყოფებოდით, როცა პრეზიდენტმა სააკაშვილმა აფხაზ და ოს ხალხებს მიმართა, მაგრამ როგორია მათი დამოკიდებულება სააკაშვილის პირველ ინიციატივაზე. წინადადებებში გაჟღერებული პრობლემატიკა საერთოდ განიხილება, მსჯელობენ?
- ჩვენ ძალიან დიდი დრო დავკარგეთ, შეიცვალა ბევრი რამ და ქართველებსა და აფხაზებს შორის უფსკრული ფართოვდება და ფართოვდება, მაგრამ აფხაზებსა და ქართველებს შორის რეალური დიალოგის დაწყების რესურსი ამოწურული არ არის.
მთავარია, რომ აფხაზურ საზოგადოებაში ქართველების მიმართ პათოლოგიური სიძულვილი არ არის. რამე რომ იყოს, თუ იქნება ორივე მხარის სურვილი, შესაძლებელია ურთიერთობების ისეთი მოდელის პოვნა, რომელიც ორივე მხარისთვის მისაღები იქნება.
რა თქმა უნდა, ეს ადვილი მისაღწევი არ არის, ამას დრო და დიდი ხნის მუშაობა დასჭირდება, შესაძლოა, შეთავაზებებზე უარი თქვან, შესაძლოა, რაღაც თავად თქვან, კამათი იყოს, მაგრამ ის, რომ ეს შეთავაზებები არის, მე ამას მივესალმები იმიტომ, რომ ყოველთვის შეთავაზება სჯობია, თუნდაც იმას, რომ დიალოგს ცალმხრივი სახე ჰქონდეს.
თუმცა, დიალოგი ცალმხრივი არც არასოდეს ყოფილა, მთელი ეს წლები რაღაც შეხვედრები მიმდინარეობდა, მაგრამ ხშირად ეს შეხვედრები იყო იმისათვის, რომ აღნიშნულიყო, რომ შეხვედრა ჩატარდა.
თუ ჩვენ მიზნად იმას დავისახავთ, რომ ვიპოვოთ რეალური კომპრომისი და არა მარტო ჩვენს მაქსიმალურ მოთხოვნებზე ვიფიქრებთ, არამედ იმაზეც, რომ ის მეორე მხარე როგორ მიიღებს ამ ჩვენს მოთხოვნას და რა შეიძლება ჩვენ ისეთი შევთავაზოთ, რომელიც მათთვის მსჯელობის საგანი შეიძლება გახდეს. თუ ამ გზით ვივლით, მე ვფიქრობ, რომ ორივე მხარისათვის მისაღები, ურთიერთობის მოდელზე კომპრომსის მიღწევა შეიძლება.
- მესმის, რომ ხელისუფლება პრეზიდენტ სააკაშვილის წინადადებებს არ განიხილავს, მაგრამ საინტერესოა, აფხაზური ინტელექტუალური ელიტის მოსაზრებები ამჟამად შექმნილ ვითარებაზე?
- ჩემი იქ ყოფნისას, ყველაფერი ომის დაწყება არდაწყებაზე იყო გადართული, თვითმფრინავის ამბავმა ყველაფერი დაჩრდილა და გადაფარა. ამ თემაზე საუბრები არ მქონია, მაგრამ ინიციატივების შესახებ იციან, ვინაიდან ეს დამალული არ ყოფილა. მოსახლეობის ყურამდე მიაღწია ინფორმაციამ იმის შესახებ, რომ პრეზიდენტმა სააკაშვილმა აფხაზურ მხარეს თავისი წინადადებები შესთავაზა, ავტონომია და ასე შემდეგ.
- როგორი იყო რეაქცია ამ წინადადებებზე, თუნდაც უსაფრთხოების საერთაშორისო გარანტიებზე, პარლამენტში გარანტირებულ წარმომადგენლობაზე, ვეტოს უფლებაზე და სხვა...
- სამწუხაროდ, ჯარების გადასროლამ დიდი აჟიოტაჟი გამოიწვია. ამას მოჰყვა თვითმთრინავის ჩამოგდება, ყველა მხოლოდ ამაზე და ომის დაწყების შესაძლებლობაზე და არა პრეზიდენტ სააკაშვილის წინადადებებზე საუბრობდა,
- იმის გათვალისწინებით, რა ფონიც ქართულ-აფხაზურ ურთიერთობებს ახლავს როგორი განწყობით დაბრუნდით სოხუმიდან? სოხუმიდან თბილისამდე გზა არც ისე მცირეა, გზაში ადამიანი განსაკუთრებით ბევრს ფიქრობს...
- ვინაიდან მე რეგულარულად დავდივარ აფხაზეთში, ეს განსაკუთრებულ ემოციებთან არ არის დაკავშირებული. ბევრი ფიქრი მეტმა ემოციამ იცის. შევამჩნიე, რომ კაპიტალის ტრიალი იქ გაძლიერდა. წინა წლებში თუ თითქმის მარტო საბჭოთა მანქანები იყო, ახლა საზღვარგარეთული მანქანები მომრავლდა, მშენებლობები მიდის, ტელეცენტრის მშენებლობას აპირებენ, დიდი პროექტები ხორციელება. სოხუმში რესპუბლიკური საავადმყოფოს დიდი რეკონსტრუქცია მიმდინარეობს, ეკონომიკური ცვლილებები სახეზეა.
- ეკონომიკაში ცვლილებები გასაგებია, მაგრამ ხელისუფლების განცხადებებს რომ ვეცნობით ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, რომ დიალოგისათვის რესურსი თითქოს აღარც არის, თუმცა თქვენ ბრძანეთ, რომ ასეთი რესურსი არსებობს, რა გაძლევთ ამის თქმის საშუალებას?
- დიალოგის შესაძლებლობა თეორიულად არის. ოფიციალურისაგან განსხვავებით, არაოფიციალური შეხვედრები მიმდინარეობს. მე არ ვყოფილვარ იმ შეხვედრებზე, მაგრამ მისი მონაწილეებიც ასე ამბობენ, რომ ყველაფერი საბოლოოდ არ არის დაკარგული.
- რუსული საიტები ხშირად ცდილობენ დანერგონ აზრი იმის შესახებ, რომ ქართველები და აფხაზები ერთად ვერ იცხოვრებენ, აფხაზებს ქართველებთან ცხოვრება არ სურთ და ასე შემდეგ... თქვენი შეფასებით, რამდენად რეალურია რუსული პროპაგანდის მტკიცება?
- ცალსახად ასე თქმა არ შეიძლება, რა თქმა უნდა, იქ არის ხალხი, რომლებიც ძალიან ანტიქართულად არიან განწყობილი. ომის შედეგები ძალაშია და ომის შემდგომი სინდრომი იქ მოქმედებს, მაგრამ იმავე დროს არის ხალხი, რომელიც დაუშვათ რამე რომ იყოს, ლტოლვილების დაბრუნების წინააღმდეგი არ არის. მაგრამ ეს ხალხიც ამბობს, რომ ეს არ უნდა იყოს დაკავშირებული აფხაზეთის საქართველოს შემადგენლობაში შესვლასთან, ანუ ძველი სიტუაციის აღდგენასთან, რაც ადრე იყო, ომამდე, ამის წინააღმდეგია მოსახლეობა.
ადამიანები, რომელზეც მე ვსაუბრობ უფრო ჰორიზონტალურ ურთიერთობებს გულისხმობენ და არა საქართველოსთან ერთიან სახელმწიფოში თანაცხოვრებას. აფხაზეთის საქართველოსთან დაქვემდებარებული მდგომარეობა აფხაზეთის მოსახლეობაში არაპოპულარულია. ჰოროზონტალური ურთიერთობებიც ფართო მცნებაა...
- ფედერალურ სახელმწიფოში ფედერალურ ურთიერთობების ერთ-ერთ ფორმას, ჰორიზინტალურ ურთიერთობებს გულისხმობთ?
- დიახ, მე სწორედ მაგას ვგულისხმობ.

This post has been edited by მარმელად on 6 May 2008, 18:08