Leo Nafta
არ ვარ ქართველი
ჯგუფი: Members
წერილები: 10582
წევრი No.: 80566
რეგისტრ.: 28-December 08
|
#16315758 · 5 Nov 2009, 03:24 · · პროფილი · პირადი მიმოწერა · ჩატი
სერგო რატიანი
სარწმუნოებით ქართველი
რამდენიმე წლის წინ ერთმა ჟურნალისტმა ჰკითხა ირანის მთავრობის წევრს, თუ რამდენად შეესაბამებოდა ირანის მთავრობის პოლიტიკის დასავლური ტენდენციები აიათოლა ხომეინის განაჩენს, რომელიც სალმან რუშდის სიკვდილს მოითხოვდა. რესპონდენტმა აღმოსავლური სიმშვიდით და დიდი გულმოდგინებით აუხსნა ჟურნალისტს, რომ დასავლეთში არასწორად გაიგეს საქმის ვითარება. საქმე ის ყოფილა, რომ ირანელთა სულიერმა ლიდერმა თურმე მხოლოდ საკუთარი აზრი გამოთქვა. ისლამში ამას ფატვას უწოდებენ, რაც ნიშნავს მოსაზრებას, რომელსაც ავტორიტეტის მქონე პირი გამოთქვამს. ფატვას გავლენა აქვს მხოლოდ მათზე, ვინც ამ ავტორიტეტს სცნობს; ხოლო რამდენადაც მორწმუნე საზოგადოება ამ აზრს პატივსა სცემს, ყოველი მართლმორწმუნე მუსლიმი თავს მოვალედ ჩათვლის, რაც შეიძლება მალე წარუდგინოს მწერალი ალაჰის სამსჯავროს.
ცოტა ხნის წინ საქართველოს საპატრიარქოს წარმომადგენელმა შეგვახსენა, რომ საქართველოს პატრიარქი არასოდეს მოითხოვს, ის გამოთქვამს თავის აზრს, რჩევას აძლევს თავის სულიერ შვილებს.
ალბათ ერთი წელზე ცოტა მეტია გასული, რაც საქართველოს პატრიარქმა განაცხადა, რომ საქართველოს მეფე უნდა ჰყავდესო;
გასული წლის იანვარში საქართველოს სასამართლოს მიერ სამშობლოს ღალატში ბრალდებული ირაკლი ბათიაშვილი პატრიარქის თხოვნის საფუძველზე გაათავისუფლეს (აქ არაა საუბარი, თუ რამდენად ადექვატური იყო თავად სასამართლოს გადაწყვეტილება);
რუსეთ-საქართველოს აგვისტოს ომის შემდეგ საქართველოს პარლამენტის დადგენილებით საქართველომ დიპლომატიური კავშირი გაწყვიტა რუსეთთან. საქართველოს პატრიარქი რუსეთში ვიზიტისას შეხვდა რუსეთის პრეზიდენტს და სამშობლოში დაბრუნებისას განაცხადა, რომ საელჩოების ფუნქციონირება აღსდგება.
საქართველოს პატრიარქმა რუსეთში ვიზიტის შემდეგ ისიც განაცხადა, რომ საპატრიარქომ ყველაფერი გააკეთა რუსეთ-საქართველოს კეთილმეზობლური ურთიერთობების აღსადგენად და მოუწოდა საქართველოს მთავრობას, რომ ამ უკანასკნელმა დიადი წამოწყების წარმატებით დასრულება მაინც მოახერხოს;
სულ ახლახანს საქართველოს პატრიარქმა გამოთქვა მოსაზრება, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის პროექტი `საქართველოს დიდი ათეულის~ არსებული ფორმატი უნდა შეიცვალოს.
რას უნდა ველოდეთ მომავალში? არ დარჩენილა ხელისუფლების შტო, რომელსაც ამ ერთი წლის განმავლობაში საქართველოს პატრიარქის აზრი არ შეხებოდა. საქართველოს ოთხივე ხელისუფლების შტო ირხევა, “ვითარცა ლერწამი ქართაგან ძლიერთა”. შესაბამისად, საუბარი იქნება არა იმაზე, თუ ვინ იქნება შემდეგი _ წრე უკვ შეიკრა _ არამედ ის, თუ როდის დაიწყება ახალი ციკლი.
ამ ასოციაციაზე ჩვენი საზოგადოების ნაწილი ალბათ აღშფოთდება. იტყვიან, რომ შედარება არასწორია.Mმაგრამ ასოციაცია არ შეიძლება იყოს სწორი ან არასწორი _ როგორც ერთი ჭკვიანი კაცი იტყოდა, გრძნობები არა ცდებიან _ რადგან სწორი ან არასწორი შეიძლება იყოს მხოლოდ აზროვნება. მაგრამ თუ ქვეყანაში აზრის გამოთქმის მხოლოდ ერთი ინსტანცია არსებობს, მაშინ საზოგადოების სხვა წევრებს რჩებათ მხოლოდ ასოციაციები, ვნებები, წარმოდგენები და, დაე, ნურავის დასწყდება გული, თუ იქამდე, სანამ რწმენა სრულად დაუფლებია ჩვენს გრძნობებს, კაცს რაიმე უცნაური ხატება მოუვა თავში.
პატრიარქის მიერ საკუთარი განსხვავებული პოზიციის დაფიქსირებას არავინ აპროტესტებს.Uოღონდ ის, ვინც გამოთქვამს მოსაზრებას, უნდა ამოდიოდეს მარტივი დაშვებიდან, რომ არსებობს განსხვავებული აზრიც. თუ სასულიერო ავტორიტეტი გამოთქვამს თავის მოსაზრებას და საზოგადოებაში არ არსებობს სხვა სასიცოცხლო სივრცე, რომელსაც იგი არ მოიცავს და არ იქვემდებარებს, ეს მოსაზრება უკვე ბრძანებას წარმოადგენს. საქმე მოსაზრებაში კი არაა, არამედ იმ გარემოში, რომელშიც ის ფუნქციონირებს. ადამიანური ყოფის სხვადასხვა სფეროები ჩვეულებრივ კი არ უპირისპირდებიან რელიგიურს, ან ერთმანეთს, ისინი უბრალოდ სხვა პრინციპით ფუნქციონირებენ.Aერთ-ერთი ამგვარი სფეროა, მაგალითად, მეცნიერება.Aეს ჭეშმარიტების განსხვავებული სივრცეა. ნიუტონის რომელიმე კანონი, ან ის, რომAორჯერ ორი ოთხია, ვერ იქნება დამოკიდებული სასულიერო ავტორიტეტის სულიერ გამოცდილებაზე.Nიმედია, ჯერ არ წარმოადგენს აუცილებლობას შევახსენოთ საზოგადოებას ის ფაქტი, რომ დედამიწა ბრუნავს. მეორე მხრივ, როგორც რელიგიურ სამყაროს, ასევე თავისუფალი ნების არჩევანს ვერასოდეს აღწერს მათემატიკური ტიპის ჭეშმარიტება. სრულფასოვანი საზოგადოება არაერთი სხვადასხვა სასიცოცხლო სივრცის თანაარსებობას წარმოადგენს. სასულიერო პირების მიერ გამოთქმული მოსაზრება, თუ განსხვავებულ სფეროს ეხება, არ შეიძლება იყოს სწორი ან არასწორი, ის უბრალოდ არაადექვატურია და თუ მაინც იქვემდებარებს მათ,Mმაშინ ეს საზოგადოება თეოკრატიულია.
აქ მახსენდება ერთი შესანიშნავი ინგლისური ფილმი ლომი ზამთარში. იქ ინგლისის დედოფალი წუხილით ამბობს: XII საუკუნეა და ჩვენ ჯერ კიდევ ბარბაროსები ვართო. XXI საუკუნეა და ჩვენ, საქართველოში, ჯერ კიდევ თეოკრატიის ნიშნებზე გვიწევს საუბარი. გვიწევს საუბარი იმაზე, რომ ნაციონალური სახელმწიფო და თეოკრატია შეუსაბამო მოვლენებია. სეკულარიზმი ნაციონალური სახელმწიფოსთვის არაა ის დესერტი, რომელსაც გინდა მიატან, გინდა - არა. სეკულარიზმის გარეშე ადამიანთა ის ერთობა, რომელსაც ერს უწოდებენ, უბრალოდ არ არსებობს.
შესაძლოა ეს განსაზღვრება ვინმესთვის გაუგებარია, რადგან მოდერნიზაციას, მეცნიერულ პროგრესს ევროპის, აზიისა და ამერიკის კონტინენტებზე ერთი და იგივე შედეგი არ მოუტანია.
არც ახალი დროის ერთ-ერთ ყველაზე განმსაზღვრელ მოვლენას, სეკულარიზაციას, ჰქონია ყველგან ერთი და იგივე შედეგები.
ფორმალურად ერთსა და იმავე მოთხოვნას სახელმწიფოსა და ეკლესიის გამიჯვნის შესახებ, სხვადასხვა დროსა და სხვადასხვა ქვეყნებში სრულიად განსხვავებული მოვლენები სდევდა თან. 1918 წელის 5 თებერვალს საბჭოთა ხელისუფლების მიერ გამოცემული დეკრეტი სახელმწიფოსა და ეკლესიის გამიჯვნის შესახებ იყო ეკლესიების ნგრევის, მისი ქონების ძარცვის, სასულიერო პირების წამებისა და განადგურების, მორწმუნეთა მრავალწლიანი დევნისა და გადასახლების ლეგალიზება. ახლა, საბჭოთა კოშმარის დასრულების შემდეგ, როდესაც საზოგადოება უბრუნდება იმ ცხოვრების წესს, რომელსაც ძალადობის შედეგად მოსწყდა, ცოტა არ იყოს რთულია საუბარი იმაზე, რომ თანამედროვე სამყაროს (ანუ იმ სასიცოცხლო გარემოს, რომელშიც ჩვენ არასოდეს გვიცხოვრია) საფუძვლად სწორედ სეკულარიზაციის ფენომენი უდევს; რომ შორეულ დასავლეთში არსებობენ ქვეყნები, სადაც სახელმწიფოსა და რელიგიის გამიჯვნა ერთ-ერთი საფუძველმდები პრინციპია, მაგრამ ეს ამ ქვეყნების მოსახლეობის უმეტესობას სრულიად არ უშლის ხელს, რომ რელიგიური ცხოვრებით ცხოვრობდნენ.
ჩვენ უნდა ვაცნობიერებდეთ, რომ საზოგადოების ერთი შეხედვით უწყინარი და ბუნებრივი ლტოლვა _ დაუბრუნდეს უწინდელ ცხოვრების წესს _ შეიძლება დამღუპველი აღმოჩნდეს. საქმე იმაშია, რომ მისწრაფება _ დაუბრუნდე წარსულს _ საკუთარ თავში ილუზიას შეიცავს. შეუძლებელია საზოგადოება დაუბრუნდეს ვთქვათ, მეთვრამეტე საუკუნის დასასრულს. ეს აბსურდია, არადა საბჭოთა სისტემის დაშლის შემდეგ ეს ტენდენციები ხშირად დომინანტურ ადგილს იჭერს (მაგალითად გავიხსენებდი იმ დროს, როდესაც კაზაკებმა დაიწყეს ძველი სამხედრო ფორმებით სიარული და სამხედრო ფორმირებების შექმნა. იყო ლტოლვა, რომ დაბრუნებოდნენ თავიანთ მამა-პაპათა ცხოვრების წესს, შედეგად რუსათის ხელისუფლებამ ეს თითქოსდა უკონტროლო ფორმირებები საომრად გამოუშვა აფხაზეთში). ერთადერთი რამ, რისი საშუალებით არა მარტო შესაძლებელია, არამედ აუცილებელიც წარსულში დაბრუნება, აზროვნებაა; არა იქ `გადასახლებით~, არამედ მისი გააზრებით შეიძლება მოვახდინოთ ჩვენთვის სასურველი გარემოს რეკონსტრუირება.
შესაძლოა უკმეხად და ცინიკურად ჟღერს, როდესაც არაერთი თაობის, რბილად რომ ვთქვათ, მძიმე გამოცდილების შემდეგ გეუბნებიან, რომ ეს ყოველივე `არ ითვლება~, რომ `ეს იდეა თქვენს გარემოში არასწორად იქნა გაგებული, დავიწყოთ თავიდან~. მძიმეა, მაგრამ უნდა გვესმოდეს, რომ აქ საუბარი არ არის რაღაც იდეის აკვიატებაზე, რომელიც, გინდა თუ არა, უნდა განახორციელო. საუბარია თანამედროვე სამყაროს საფუძვლების გაგებაზე, ანუ იმ რეალობაზე, რომელშიც გვიწევს არსებობა. რეალობას კი ერთი უცნაური თვისება აქვს: თუ მას ადექვატურად ვერ აფასებ და იმყოფები ილუზიებში, ის განგრევს. შესაბამისად, არჩევანი მხოლოდ ორია: ან იყო თანამედროვე სამყაროსადმი არაადექვატური, ანუ ისევ ასცდე ნორმალური განვითარების გზას, ანაც, მიუხედავად ყველაფრისა, დაიწყო თავიდან.
ჩვენც შევეცადოთ დავიწყოთ თავიდან.
ახალი დროის ერთ-ერთი ყველაზე სახასიათო ნიშანია, რომ საზოგადოებრივი ცხოვრების სხვადასხვა სფეროები: ხელოვნება, მეცნიერება, განათლება, პოლიტიკა, სულ უფრო და უფრო ემიჯნებიან სასულიერო ცხოვრების წესს. სწორედ ამ გამიჯვნა-გამოთავისუფლებას ეწოდება სეკულარიზაცია, ან ემანსიპაცია.
სიტყვა “სეკულარიზაცია” მომდინარეობს ლათინური საეცულუმ-იდან და ნიშნავს თაობას, საუკუნეს, ეპოქას, დროითს, სამყაროს, საეროს, ამქვეყნიურს - საპირისპიროდ სასულიეროსგან.
რაც შეეხება ემანსიპაციას, ლათინური ემანციპატიო ნიშნავს შვილის გათავისუფლებას მამის ძალაუფლებისგან, ან შვილის ოფიციალურ უარს საკუთრებაზე, რაც გულისხმობდა მანციპატიო-ს, ანუ საკუთრების იურიდიულ გაფორმებას. ითვლებოდა, რომ როდესაც მამა საკუთრების უფლებას გადასცემდა შვილს, ეს უკანასკნელი თავისუფალი ხდებოდა.
ეკლესიისგან გამიჯვნის არსი გულისხმობს უპირატესად არა მასთან დაპირისპირებას, არამედ განთავისუფლებას და მემკვიდროებითობას. Eეს იმას ნიშნავს, რომ საერო სივრცემ მიიღო რა მემკვიდრეობად ქრისტიანული ღირებულებები, როგორც ზრდასრულს შეეძლო გამხდარიყო დამოუკიდებელი. თანამედროვე სამყაროს საფუძველი ქრისტიანული ღირებულებებია.
რასაკვირველია, მშობელსა და მემკვიდრეს შორის შეგვიძლია წარმოვიდგინოთ არაჯანსაღი ურთიერთობები, როდესაც მამა ძალადობს შვილზე, ან პირიქით, შვილს უჩნდება სურვილი გაანადგუროს “მოხუცი მამა სასხლავით ხელში”. ისტორიას ახსოვს მამის მკვლელობის მრავალი შემთხვევა,Mმაგრამ მიუხედავად ამისა, უაზრობაა მემკვიდრეობითობის, ზრდასრულობისა და თავისუფლების შესახებ ვიმსჯელოთ პათოლოგიებით, ანუ შემთხვევებით, როდესაც თავისუფლება უბრალოდ ვერ განხორციელდა.
საქართველოში თავისუფლების, ემანსიპაციის, სეკულარიზაციის შესაძლებლობა ილია ჭავჭავაძემ შექმნა.Eემანსიპაციის ტიპიური მაგალითია ილიასეული აზრი, რომ “სამი ღვთაებრივი საუნჯე დაგვრჩა ჩვენ მამა-პაპათაგან: მამული, ენა და სარწმუნოება”. აქ საუბარი სწორედ მემკვიდრობაზეა, საუნჯეზე რომელის დამკვიდრებასაც ილია ერში, ანუ საერო, სეკულარულ სივრცეში ცდილობდა.
ილიასეულ აზრს აქვს, ასე ვთქვათ, თავისი `ძველი აღთქმა~. დავიწყოთ ცოტა შორიდან. ეროვნული და კერძოდ, ქართული იდენტობის საფუძვლების გაცნობიერებისათვის მნიშვნელოვანია ქართლის ცხოვრებაში ხშირად ნახსენები ტერმინი სარწმუნოებით ქართველი ან სარწმუნოებით სომეხი. ქართლელი, იმერელი, კახელი, მესხი, მეგრელი, სვანი და სხვა ქართველები იყვნენ, რადგან ისინი სარწმუნოებით ქართველები იყვნენ. ვახუშტი ბატონიშვილი ქართველების ერთიანობის სამ საფუძველზე საუბრობს. პირველი ორი სწორედ სარწმუნოება და ენაა. ქართლის ცხოვრებაში ვკითხულობთ: “პირველი, უკეთუ ჰკითხო ქართველსა ანუ იმერსა, მესხსა, ჰერ-კახსა რა რჯულის ხარ, წამს მოგიგებს: `ქართველი~. ქართლის სომხითის მკვიდრნი მიუხედავად იმისა, რომ ქცევა-ზნითა ქართულითა არიან, მაინც სომხებად იწერებიან, რადგან სარწმუნოებით სომეხნი არიან. სარწმუნოებით ქართველისათვის სარწმუნოებასა და ენას ტოლპირველადი მნიშვნელობა აქვს, რადგან სწორედ ქართული ენაა იმის ერთ-ერთი განმსაზღვრელი საფუძველი, რომ ქრისტიანობა გადაიქცევა ქართულ სარწმუნოებად. წმინდა წერილის თარგმნა ქმნის რჩეული ერის ანალოგიის განცდას. თავის მხრივ ენა იმდენადაა მნიშვნელოვანი, რამდენადაც ის სარწმუნოების ენად გადაიქცევა.
საყოველთაოდ ცნობილია, ქართული იდენტობის ერთ-ერთი პირველი ნიმუში სწორედ სასულიერო წრეებს უკავშირდება, ვგულისხმობ ცნობილ ციტატას გიორგი მერჩულედან. ქართული აქ სარწმუნოების, ანუ კულტურის ენაა ისევე, როგორც ბერძნული ან ლათინური. ღვთის წინაშე რჩეულობის გაცნობიერების ფონზე ხდება აგრეთვე ენის მნიშვნელობის აღიარებაც. სწორედ მსახურების ენა ხდება რჩეული ერის ენა.
აფხაზებს, სვანებს და მეგრელებს საკუთარი ენებიც ჰქონდათ, მაგრამ მათ, უმეტეს წილად წარჩინებულებმა, იცოდნენ ქართულიც, რადგან სარწმუნოებით და წიგნით ქართველები იყვნენ.
ხოლო საქართველოს ერთიანობის მესამე და გარკვეული აზრით უმნიშვნელოვანესი საფუძველი ვახუშტი ბატონიშვილისთვის არის ბაგრატიონების სამეფო დინასტია.
რჩეული ხალხის ქმნადობის იდეა, როგორც უკვე შევნიშნეთ, არ იზღუდებოდა ამა თუ იმ ეთნოსით. მისი საზღვრების გაფართოება მხოლოდ ძალაუფლების შესაძლებლობასთან იყო დაკავშირებული. ქართველი იყო და იქნებოდა ის, ვინც მიიღებდა ქართულ სჯულს, შესაბამისად ექნებოდა ქართული წიგნი და იქნებოდა ბაგრატიონთა დინასტიის ქვეშევრდომი.
ამდენად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ შუა საუკუნეებში – და, შესაბამისად, ახალ დრომდე - ქართველი წარმოადგენს არა ეროვნულ, არამედ სარწმუნოებრივ იდენტობას. ქართლელები, იმერელები, კახელები, მესხები, მეგრელები, სვანები და სხვები არა ეროვნებით, არამედ სარწმუნოებით, რჯულით ქართველები იყვნენ.
სარწმუნოებრივი იდენტობა შეიძლება საფუძველი იყოს ეროვნული იდენტობისა, მაგრამ ეროვნული და სარწმუნოებრივი იდენტობა არ არის ერთი და იგივე მოვლენა. სარწმუნოებით ქართველი და ეროვნებით ქართველი განსხვავებული კონსტრუქციის ფენომენებია. შუა საუკუნეებში უპირატესობა ენიჭება სარწმუნოებრივ იდენტობას, შესაბამისად ეროვნული იდენტობა ახალ დრომდე უბრალოდ არ მნიშვნელობს.
ახალი დრო საქართველოსთვის XIX საუკუნეში, უფრო ზუსტად კი ილია ჭავჭავაძის მოღვაწეობით იწყება. ქართული ეროვნული ცნობიერების ჩამოყალიბებაში ილია ჭავჭავაძის მნიშვნელობის გასაცნობიერებლად გავიხსენებდი მის მიერ 1886 წელს დაწერილ წერილს ირლანდია და ინგლისი. ილია ჭავჭავაძე აღნიშნავდა, რომ ”1852 წლის შემდეგ ნაპოლეონ III-ის თაოსნობით პოლიტიკაში წამოიწია ეგრეთწოდებულმა ეროვნობამ `ნაციონალობამ~, გვარტომობამ ერისამ.Eეს ნაციონალობა ზოგან ძლევით შეიმოსა: იტალიაში იტალია გააერთა, გერმანიაში – გერმანია და ამ სახით დაქსაქსულ ერს ერთის გვარტომისას ერთად მოუყარა თავი თავთავის ადგილას”.
ეს ნაწყვეტი იმდენადაა მნიშვნელოვანი, რამდენადაც ცხადად აჩვენებს, რომ ილია ჭავჭავაძის მოღვაწეობა არ ყოფილა უბრალოდ თავის მამულში შეყვარებული მეამბოხე თავადის განწირული სულისკვეთების გამოვლენა. ეს იყო თანამედროვე, შემმცნებელი ადამიანის ცნობიერი პროექტი. ილია ჭავჭავაძის ბრძოლა არ ყოფილა ბრძოლა წარსულის აღსადგენად (სამყარო, რომელშიც არსებობდა საქართველოს სამეფო, წარსულს ჩაბარდა). ეს იყო ბრძოლა იმ მომავლის შესაქმნელად, რომლისთვისაც სამყარო, რომელსაც რუსეთის იმპერია ეკუთვნოდა, წარსულად გადაიქცეოდა. განთავისუფლება შესაძლებელი იყო მხოლოდ თანამედროვე სამყაროს პრინციპების გაცნობიერების საფუძველზე, საკუთარ სივრცეში ახალი დროის დამკვიდრებით. ილია აცნობიერებდა, რომ მეცხრამეტე საუკუნემდე, ეროვნულობის იდეა არ აერთიანებს ერთის გვარტომის ერს. ეროვნების, ნაციონალური იდეა რელევანტური მხოლოდ მეცხრამეტე საუკუნეში ხდება. ერი თანამედროვე პოლიტიკურ ერთობას წარმოადგენდა, შესაბამისად მას მომავალიც ჰქონდა.
ნაციონალური იდეა, ერი იმ ახალ სასიცოცხლო სივრცეს წარმოადგენდა, სადაც შესაძლებელი იყო ძველი საუნჯის განთავსება. ილია აყალიბებს ქართული იდენტობის სამ ნიშანს, მამული, ენა, სარწმუნოება. რომელიც საკმაოდ ახლოა ვახუშტისეულ იდენტობის ნიშნებთან: სარწმუნოება, ენა, მეფე. ერთი შეხედვით, როგორც ვხედავთ, ორი ნიშანი თითქოს უცვლელია, განსხვავება კი იმაშია, რომ მეფე შეცვალა მამულმა. ანუ ის, რაც მეფის პასუხისმგებელის ქვეშ იყო და რაზეც ვრცელდებოდა მისი უფლებები, ქართველი ხალხის პასუხისგებლობა გახდა. სამეფოში ხალხს მამულზე არავითარი უფლება, შესაბამისად პასუხისმგებლობა არ გააჩნია. გლეხი პასუხისმგებელი იყო საკუთარი თავადისა და მერე მეფის წინაშე. თავადი საკუთარი მამულისა და მეფის წინაშე.Mმხოლოდ მეფე იყო პასუხისმგებელი ღმერთის წინაშე მთელ სამფლობელოზე. ერეკლე მეფის გარდაცვალების ასი წლისთავისადმი მიძღვნილ წერილში ილია გაიხსენებს ხალხურ ლექსს `ვერ გაიგითა, ქართველნო, შეგეხსნათ რკინის კარია, აღარ გყავთ მეფე ერეკლე, ბაგრატიონთა გვარია.~ მეფის სიმბოლო აქ მნიშვნელოვანია. მეფის სიკვდილის შემდეგ მოხდა მისი მამულში განსხეულება. რაც მემკვიდრეობად ერგო ხალხს. სწორედ ამაში ვლინდება ემანსიპაციის პროცესი.
საეკლესიო და საერო ძალაუფლების გამიჯვნა შეუძლებელია შუა საუკუნეების ტიპის სახელმწიფოს, სამეფოს პირობებში. შუასაუკუნეებში საეკლესიო და საერო ძალაუფლების გაყოფა არ არსებობდა. რადგან ვთქვათ, “პაპი და იმპერატორი კი არ იყვნენ წარმომადგენლები ერთის მხრივ სასულიერო, ხოლო მეორეს მხრივ საერო სამყარო წესრიგისა, არამედ ორივე იყვნენ ერთ ეცცლესია-ში, როგორც განსხვავებული მსახურები... იმპერატორი ისეთივე ღვთივკურთხეული იყო, როგორც პაპი: ისინი რელიგიურ-პოლიტიკურ ერთობაში ცხოვრობდნენ”. შუა საუკუნეების სახელმწიფო ქმნიდა რელიგიურ-პოლიტიკური ერთობის სამყაროს, სადაც საეროსთვის ადგილი არ რჩებოდა. მეფის წინააღმდეგ ბრძოლით იწყება ამ რელიგიურ-პოლიტიკური ერთობის დაშლა და საერო სივრცის წარმოშობა. ჩამოგდებული მეფე უკვე ამოვარდნილია სასულიერო-საკრალური სივრციდან, ის აღარ არის ღვთივკურთხეული, არამედ სხვა მორწმუნეთა მსგავსად უბრალო პროფანი გახდა. ამ მხრივ რევოლუცია იყო მეფობის ინსტიტუტის დე-საკრალიზება. სეკულარიზაციის ამ პროცესმა შექმნა პოლიტიკა, როგორც საერო სივრცის ნაწილი.
საქართველოს ისტორიაში ამ მხრივ საინტერესოა ის, რომ რუსეთის მიერ საქართველოს ტახტის გაუქმების შემდეგ, ქვეყნის ბედზე ერთადერთი პასუხისმგებელი გახდა ქართველი ხალხი. შესაბამისად, გაჩნდა შესაძლებლობა,Pპოლიტიკა გადაქცეულიყო საერო სივრცედ. ერთის მხრივ, ეს არ იყო ამბოხის შედეგად თავად ხალხის მიერ მოპოვებული სივრცე, მაგრამ ეს იყო მემკვიდრეობა, რომელიც ქმნიდა ამბოხის საფუძველს მომავალში.Mმეფის საფლავი ყველა შემთხვევაში თანამედროვე ნაციების პრეისტორიაა.
მეორე განსხვავება ისაა, რომ თუმცა სარწმუნოება იდენტობის უცვლელი ნიშანია, იგი აღარ არის ენისა და მამულის მნიშვნელობის ლეგიტიმაციის საფუძველი მაშინ, როდესაც ვახუშტისთან მეფესაც და ენასაც მნიშვნელობას სწორედ სარწმუნოება სძენდა. ილიასთან ლიტერატურული, დესაკრალიზებული ენა ხდება საქართველოს ერთიანობის საფუძველი და სიმბოლო.
რაც შეეხება სარწმუნოებას, მას, გარდა წმინდა რელიგიურისა, აქვს სხვა მნიშვნელობაც: მას უკავშირდება ილიასთვის და საერთოდ ახალი დროისთვის ერთობ მნიშვნელოვანი ფენომენი _ წარსული, ისტორია. ერი იბადება საკუთარი წარსულის გაცნობიერებით. ისტორია სწორედ საკუთარი წარსულის გაცნობიერებას, შესაბამისად განახლებას და არა წარსულში დარჩენას გულისხმობს. ქრისტიანობა ქართველი ერის წარსულის უმნიშვნელოვანესი მსაზღვრელია. სარწმუნოებით ქართველის სეკულარიზაციით იბადება ქართველი ერი. საინტერესოა, რომ სწორედ მაჰმადიანი ქართველების პრობლემის განხილვისას აღნიშნავს ილია: “ჩვენი ფიქრით, არც ერთობა ენისა, არც ერთობა სარწმუნოებისა და გვარტომობისა ისე არ შემსჭვალებს ხოლმე ადამიანს ერთმანეთთან, როგორც ერთობა ისტორიისა”.
თანამედროვე ერების ჩამოყალიბებაში, მეფის ფიგურის დესაკრალიზების შემდეგ, სეკულარიზაციის მეორე შრე უკავშირდება ევროპაში მრავალწლიან რელიგიურ ომებს. შესაბამისად, აქტუალური ხდებოდა საკითხი, თუ როგორ არის შესაძლებელი “სხვადასხვა კონფესიების თანარსებობა ერთიან პოლიტიკურ სივრცეში”. რელიგიური პოლისის იდეა გზას უღობავდა ტოლერანტობის იდეას. რელიგიური ომები ამავდროულად პოლიტიკური ომები იყო, სადაც გამარჯვებული აფუძნებდა ჭეშმარიტებას. გამოსავალი მხოლოდ ერთი იყო: პოლიტიკა უნდა განთავისუფლებულიყო და კონფესიურ მიკუთვნებულობაზე მაღლა დამდგარიყო. ბოკენფორდი შენიშნავს, რომ ჰენრიხ IV ნავარელის მიერ კათოლიკობის მიღება “ეს აღარ იყო `ჭეშმარიტი რელიგიის გამარჯვება~, როგორც ეს გარეგნულად მოჩანდა, არამედ ეს პოლიტიკის გამარჯვება იყო”. საინტერესოა, რომ სწორედ ამ აქტის შემდეგ მოახერხა ჰენრიხ IV ნავარელმა ნანტის ედიქტის (1598) საფუძველზე, ჰუგენოტებისათვის განსაკუთრებული უფლებების მინიჭება.
ყოველი რწმენის საფუძველი არის თავისუფალი არჩევანი. არ არსებობს რწმენა რწმენის თავისუფლების გარეშე. შესაბამისად, იმისათვის, რომ რწმენის პრინციპები იყოს დაცული, სახელმწიფოში არსებობდეს რწმენა, უფრო ზუსტად, მორწმუნეს ჰქონდეს სახელმწიფოში ცხოვრების შესაძლებლობა, თავად სახელმწიფო უნდა იყოს ნეიტრალური, ანუ გამიჯნული ეკლესიისგან. საინტერესოა, რომ ჰეგელი სეკულარიზაციის პროცესს აფასებდა, როგორც გამოცხადების იდეის განხორციელებას.
აქ მნიშვნელოვანია გავიხსენოთ, სახელმწიფოს ჰობსისეული კონცეფციაც. სახელმწიფოს საქმე არაა ჭეშმარიტების გარკვევა. მან უნდა იზრუნოს ადამიანის უსაფრთხოებასა და მშვიდობაზე. საინტერესოა, რომ თანამედროვე სახელმწიფოს ბაზისია ადამიანი, როგორც ადამიანი, მისი ბუნებრივი, უტილიტარული მოთხოვნილებებით.
ილიას გაცნობიერებული ჰქონდა თანამედროვე ერის ჩამოყალიბებაში ტოლერანტობის იდეის მნიშვნელობა, რადგან მას ესმოდა, რომ ეროვნული იდენტობა განსხვავდება რელიგიურისაგან. Oწერილში ოსმალოს საქართველოში ის წერს: “სარწმუნოების სხვა-და-სხვაობა ჩვენ არ გვაშინებს. ქართველმა თავისი სარწმუნოებისთვის ჯვარცმულმა, იცის პატივი სხვის სარწმუნოებისაც…... არ გვაშინებს მეთქი ჩვენ ის გარემოება, რომ ჩვენ ძმას, ოსმალოს საქართველოში მცხოვრებთა, დღეს მაჰმადიანის სარწმუნოება უჭირავთ, ოღონდ მოვიდეს კვლავ ის ბედნიერი დღე, რომ ჩვენ ერთმანეთს კიდევ შევუერთდეთ, ერთმანეთი ვიძმოთ, და ქართველი, ჩვენდა სასიქადულოდ, კვლავ დაუმტკიცებს ქვეყანასა, რომ იგი არ ერჩის ადამიანის სინდისს”.
არც ვიცი, ამ სიტყვების განმარტება თანამედროვე საქართველოში საჭირო არის თუ არა. ვინც საკუთარი ნების თავისუფლების ფასი იცის, ვისაც საკუთარი რწმენა დაუცავს, არ ერჩის სხვა ადამიანის სინდისს. ჩვენი ისტორიის მქონე ხალხს თითქოს მართლა არ უნდა ჰქონდეს ამ მხრივ პრობლემა, მაგრამ როდესაც ამას ვამბობთ, ვივიწყებთ უახლეს ისტორიას. დღეს ბევრი ფიქრობს და ამბობს, რომ ჩვენ ერთ-ერთ ყველაზე მორწმუნე საზოგადოებას წარმოვადგენთ. ალბათ გვავიწყდება, რომ სულ რაღაც თხუთმეტიოდე წლის წინ მსოფლიოში არა მხოლოდ ყველაზე ურწმუნო, არამედ მებრძოლი ათეისტების საზოგადოების ნაწილს წარმოვადგენდით. არაერთი თაობა გაიზარდა, რომელსაც არ უზრუნია რწმენის თავისუფლებისათვის და რომელიც ერჩოდა სხვის სინდისს. ცუდი ჩვევებისგან გათავისუფლება გვმართებს.
ამდენად, მამულის, ენისა და სარწმუნოების სეკულარიზაციით იბადება თანამედროვე ქართველი ერი, შესაბამისად ამ დესაკრალიზებული სივრცის დაცვა ჩვენს ნაციონალურ ინტერესს წარმოადგენს.
დაბოლოს, კვლავ ილია ჭავჭავაძის შესახებ _ საკრალიზაცია კაცისა, რომელმაც დესაკრალიზებული სივრცე შექმნა, რბილად რომ ვთქვათ, კომიკურია, ეს პარადოქსია და რაც ყველაზე უცნაურია, არის მასში მოწამეობის ელემენტი (მართალი გითხრათ, არც წარმომიდგენია და არც მახსენდება სხვა განმანათლებლის კანონიზების შემთხვევა),Mმაგრამ არა ვარ არც პარადოქსის წინააღმდეგი, რადგან ის ვნებაა აზროვნებისთვის და არც - კომედიისა, რადგან არის მასში რაღაც ღვთაებრივი.
ილია ჭავჭავაძე შესაძლებლობა იყო სარწმუნოებით ქართველისთვის, ქართველ ერად დაბადებულიყო; როგორც წმინდანი კი ის წარმოადგენს განახლებისა და თავიდან დაბადების შესაძლებლობას საბჭოეთგამოვლილი ქართული ეკლესიისთვის. და რაც ყველაზე უცნაურია _ ამ შესაძლებლობებს არა აქვთ ალტერნატივა.
_______________________________
მე რომ თქვენი გებისტების შნირი წვერებიანის გასარჟება მეკრძლაება, თქვენი ოფლიანი კუნთების გამო, რა ქვია ამას?
This post has been edited by Leo Nafta on 5 Nov 2009, 03:41
--------------------
პლანეტა ,,მართლმადიდებელი საქართველო"
Give me some of your Drugs and i will be your Pet
http://facebook.com/leo.nafta
|
რატიანის წერილი, ლეო ნაფტა თემაში პუტჩისტებს იხმობს
