ქუთაისის ტორპედო
1946: Founded as Torpedo Kutaisi - (სკ ტორპედო ქუთაისი ).
1949: Renamed Lokomotiv Kutaisi - (ლოკომოტივი ქუთაისი ).
1960: Renamed FC Torpedo Kutaisi - (სკ ტორპედო ქუთაისი).
http://en.wikipedia.org/wiki/FC_Torpedo_Kutaisi1946 წელს ქუთაისის ავტოქარხნის ბაზაზე ჩამოყალიბდა გუნდი,სახელად ქუთაისის "ტორპედო". უკვე 1949 წელს კი, ქუთაისის "ტორპედო“ საქართველოს იმჟამინდელი ჩემპიონატის გამარჯვებული ხდება.
1957 წელს ქუთაისში ჩამოყალიბდა საფეხბურთო გუნდი "ლოკომოტივი", რომლის მწვრთნელადაც დაინიშნა ცნობილი სპეციალისტი ანდრო ჟორდანია. იმის გამო რომ "ლოკომოტივის" რესპუბლიკურმა საბჭომ თბილისიდან ვერ შეძლო გუნდის პატრონობა, ქუთაისის ხელმძღვანელობამ 1959 წლის 3 მაისს ქალაქის სპორტკომიტეტის დადგენილებით გუნდი გადასცა საავტომობილო ქარხანას და "ლოკომოტივის" ნაცვლად მას "ტორპედო" ეწოდა. მთავარ მწვრთნელად დაინიშნა გ.ანთაძე.
1959 წლის 23 აპრილს ტორპედოელებმა ქუთაისში პირველი საერთაშორისო ამხანაგური მატჩი გამართეს შვედეთის, ქალაქ სუნდსვალის გუნდთან. შეხვედრა მასპინძელთა გამარჯვებით 3:0 დასრულდა.
http://torpedo2008.ge/index.php?newsid=30Georgia - List of Champions
1946 Dinamo Kutaisi
http://www.rsssf.com/tablesg/georchamp.htmlჩემი ინფორმაციით სხვადასხვა წყაროზე დაყრდნობით , 1946 წელს ჩამოყალიბდა ქუთაისის დინამო და არა ტორპედო როგორც ზოგგან ვკითხულობთ, ხოლო 1949 წელს ქუთაისის ტორპედო, 1957 წელს ჩამოყალიბდა ქუთაისის ლოკომოტივი, 1959 წლის 3 მაისს( იხილეთ ზემოთ) გუნდი გადაეცა საავტომობილი ქარხანას და მას ტორპედო ეწოდა,
1959 წლის 23 აპრილს ტორპედოელებმა ქუთაისში პირველი საერთაშორისო ამხანაგური გამართეს შვედეთის სუნდსვალთან(იხილეთ ზემოთ)
თუ 1959 წლის 3 მაისს ლოკომოტივს ტორპედო ეწოდა, 23 აპრილს ტორპედოელებმა როგორ ითამაშეს შვედეის სუნდსვლათან????
მე ასე ვფიქრობ
1946 წელს ჩამოყალიბდა ქუთაისის დინამო
1949 წელს ქუთაისის ტორპედო
1957 წელს ქუთაისის ლოკომოტივი
ხოლო 1959 წელს ლოკომოტივი და ტორპედო გაერთიანედდნენ, (ლოკომოტივი ჩაყლაპა ტორპედომ)
ასევე მაინტერესებს ცნობები სოხუმის დინამოზე
http://ru.wikipedia.org/wiki/Динамо_...б,_Сухум)აქ ვკითხულობთ რომ დაარსდა 1927 წელს, ერთერთი ქართული წყაროს ცნობით 1954 წელს რაც არ მიმაჩნია სწორად
Georgia - List of Champions
1947 Dinamo Sukhumi
1948 Dinamo Sukhumi
http://www.rsssf.com/tablesg/georchamp.htmlGeorgia - List of Cup Winners
1944 Sbornaya Suchumi
1945 Dinamo Suchumi
http://www.rsssf.com/tablesg/georcuphist.htmlვისაც რა ლინკები მოგეპოვებათ სხვადასხვა კლუბებზე დაყარეთ
* * *
თუ ამ ლოგოების მიხედვით ვიმსჯელებთ
1936 წელს დაარსდა
ს.კ. სამტრედია
კოლხეთი ხობი
მაღაროელი ჭიათურა
1945 წელს სამგურალი წყალტუბო
1913 წელს ფოთის კოლხეთი
* * *
თუ ამ ლოგოების მიხედვით ვიმსჯელებთ
1936 წელს დაარსდა
ს.კ. სამტრედია
კოლხეთი ხობი
მაღაროელი ჭიათურა
1945 წელს სამგურალი წყალტუბო
1913 წელს ფოთის კოლხეთი
* * *
«Кахети» (Телави)
(до 1968 – «Надиквари», 1991‑1992 – «Телави»)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1968 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 21 40 5 8 27 29‑66 18
1969 Класс «Б» СССР, Закавказская зона 8 38 15 8 15 47‑48 38
1970 Класс «Б» СССР, РСФСР, 2 зона, 1 подгруппа 9 34 16 5 13 41‑38 37
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
«Дила» (Гори)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1966 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 11 38 15 9 14 35‑39 39
1967 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 3 38 22 7 9 60‑39 51
1967 Класс «Б» СССР, Союзные республики, Полуфинал Гродно 3 3 0 2 1 3‑6 2
1968 Класс «Б» СССР, РСФСР, 3 зона 5 40 21 9 10 75‑31 51
1969 Класс «Б» СССР, Закавказская зона 1 38 20 14 4 70‑24 54
1970 Вторая группа «А» СССР, 2 зона 18 42 13 11 18 43‑56 37
1971 Вторая лига СССР, 4 зона 7 38 12 15 11 50‑52 39
1972 Вторая лига СССР, 3 зона 12 36 12 11 13 35‑41 35
1973 Вторая лига СССР, 4 зона 14 34 13 0+3 18 41‑54 26
1974 Вторая лига СССР, 3 зона 3 38 22 7 9 86‑41 51
1974 Вторая лига СССР, Полуфинал Грозный 3 5 2 1 2 4‑5 5
1975 Вторая лига СССР, 1 зона 5 34 18 4 12 53‑39 40
1976 Вторая лига СССР, 1 зона 5 38 21 4 13 54‑40 46
1977 Вторая лига СССР, 4 зона 13 42 16 8 18 63‑75 40
1978 Вторая лига СССР, 4 зона 9 46 18 14 14 59‑53 50
1979 Вторая лига СССР, 4 зона 9 46 21 8 17 74‑65 50
1980 Вторая лига СССР, 9 зона 12 30 12 3 15 49‑53 27
1981 Вторая лига СССР, 9 зона, 9‑16 места 12 44 18 7 19 68‑80 43
1982 Вторая лига СССР, 9 зона 13 32 9 6 17 38‑60 24
1983 Вторая лига СССР, 9 зона 8 32 15 5 12 48‑44 35
1984 Вторая лига СССР, 9 зона 6 32 16 5 11 55‑48 37
1985 Вторая лига СССР, 9 зона 8 30 13 6 11 42‑40 32
1986 Вторая лига СССР, 9 зона 3 30 16 4 10 44‑37 36
1987 Вторая лига СССР, 9 зона 10 30 12 5 13 40‑42 29
1988 Вторая лига СССР, 9 зона 10 30 12 5 13 45‑52 29
1989 Вторая лига СССР, 9 зона 6 42 23 6 13 89‑59 52
--------------------------------------------------------------------------------------------------
«Горда» (Рустави)
(до 1989, 1993‑1996, 1997‑1998 – «Металлург»)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1960 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 2 зона 4 30 15 5 10 48‑29 35
1961 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 2 зона 3 30 17 7 6 45‑33 41
1962 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 2 зона 9 28 7 14 7 41‑33 28
1963 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 1 зона 4 30 15 7 8 44‑24 37
1964 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 5 34 13 13 8 40‑41 39
1965 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 19 38 4 16 18 30‑55 24
1966 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 5 38 18 7 13 62‑40 43
1967 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 14 38 9 13 16 36‑53 31
1968 Класс «Б» СССР, РСФСР, 3 зона 6 40 20 9 11 54‑32 49
1969 Класс «Б» СССР, Закавказская зона 5 38 15 16 7 53‑32 46
1970 Класс «Б» СССР, РСФСР, 2 зона, 1 подгруппа 4 34 18 7 9 41‑29 43
1971 Вторая лига СССР, 4 зона 2 38 19 13 6 54‑25 51
1972 Вторая лига СССР, 3 зона 17 36 8 9 19 31‑48 25
1975 Вторая лига СССР, 1 зона 7 34 15 7 12 45‑49 37
1976 Вторая лига СССР, 1 зона 20 38 8 6 24 28‑63 22
1980 Вторая лига СССР, 9 зона 13 30 11 4 15 37‑43 26
1981 Вторая лига СССР, 9 зона, 9‑16 места 13 44 14 8 22 39‑63 36
1986 Вторая лига СССР, 9 зона 10 30 13 4 13 47‑44 30
1987 Вторая лига СССР, 9 зона 9 30 13 3 14 36‑36 29
1988 Вторая лига СССР, 9 зона 3 30 19 5 6 63‑28 43
1989 Вторая лига СССР, 9 зона 13 42 16 10 16 68‑67 42
-----------------------------------------------------------------------------------------------
«Торпедо» (Кутаиси)
(до 1956 – «Динамо», 1957‑1958 – «Локомотив», 1990‑1992 – ФК «Кутаиси»)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1946 Третья группа СССР, Закавказская зона 4
1949 Вторая группа СССР, Центральная зона 2 26 16 8 2 58‑25 40
1957 Класс «Б» СССР, 3 зона 6 30 16 6 8 54‑28 38
1958 Класс «Б» СССР, 4 зона 4 30 17 6 7 66‑35 40
1959 Класс «Б» СССР, 3 зона 6 26 11 6 9 36‑34 28
1960 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 2 зона 1 30 21 7 2 70‑21 49
1960 Класс «Б» СССР, Союзные республики, Финал 1 2 1 0 1 3‑2 2
1961 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 2 зона 1 30 22 2 6 49‑23 46
1961 Переходный турнир СССР 1 4 3 0 1 7‑4 6
1962 Класс «А» СССР, 13‑22 места 15 30 10 7 13 32‑41 27
1963 Первая группа «А» СССР 12 38 6 21 11 22‑37 33
1964 Первая группа «А» СССР 13 33 11 7 15 24‑39 29
1965 Первая группа «А» СССР 16 32 8 3 21 29‑69 19
1966 Первая группа «А» СССР 15 36 9 10 17 44‑59 28
1967 Первая группа «А» СССР 13 36 8 15 13 37‑50 31
1968 Первая группа «А» СССР 19 38 9 10 19 27‑48 28
1969 Первая группа «А» СССР, 1‑14 места 14 32 7 7 18 27‑56 21
1970 Высшая группа «А» СССР 16 32 6 11 15 24‑42 23
1971 Первая лига СССР 11 42 12 15 15 47‑53 39
1972 Первая лига СССР 5 38 19 6 13 49‑32 44
1973 Первая лига СССР 9 38 16 2+2 18 40‑46 34
1974 Первая лига СССР 8 38 14 10 14 37‑42 38
1975 Первая лига СССР 3 38 18 13 7 55‑31 49
1976 Первая лига СССР 7 38 13 15 10 46‑38 41
1977 Первая лига СССР 9 38 15 8 15 45‑48 38
1978 Первая лига СССР 9 38 14 9 15 44‑41 37
1979 Первая лига СССР 11 46 17 15 14 44‑40 46
1980 Первая лига СССР 13 46 18 9 19 62‑54 45
1981 Первая лига СССР 2 46 26 4 16 57‑46 56
1982 Высшая лига СССР 13 34 10 10 14 39‑45 30
1983 Высшая лига СССР 17 34 4 12 18 26‑58 18
1984 Первая лига СССР 2 42 23 9 10 76‑55 55
1985 Высшая лига СССР 11 34 11 9 14 40‑51 31
1986 Высшая лига СССР 16 30 5 7 18 24‑60 17
1987 Первая лига СССР 21 42 11 12 19 30‑51 34
1988 Вторая лига СССР, 9 зона 1 30 24 4 2 70‑21 52
1988 Вторая лига СССР, Финал Б 1 4 1 3 0 6‑3 5
1989 Первая лига СССР 13 42 18 5 19 69‑73 41
--------------------------------------------------------------------------------
«Динамо» (Зугдиди)
(до 1973 – «Ингури», 1974‑1989, 1994‑1996 – «Динамо», 1990‑1994, 1996‑2003 – «Одиши»,
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1965 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 13 38 12 12 14 39‑50 36
1966 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 15 38 14 7 17 46‑47 35
1967 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 18 38 6 13 19 39‑67 25
1968 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 14 40 12 13 15 36‑40 37
1969 Класс «Б» СССР, Закавказская зона 14 38 13 8 17 46‑56 34
1974 Вторая лига СССР, 3 зона 13 38 14 6 18 50‑67 34
1975 Вторая лига СССР, 1 зона 11 34 13 6 15 53‑63 32
1976 Вторая лига СССР, 1 зона 7 38 20 4 14 46‑54 44
1977 Вторая лига СССР, 4 зона 8 42 17 12 13 54‑50 46
1978 Вторая лига СССР, 4 зона 3 46 21 11 14 64‑45 53
1979 Вторая лига СССР, 4 зона 7 46 21 10 15 53‑45 52
1980 Вторая лига СССР, 9 зона 14 30 11 2 17 31‑56 24
------------------------------------------------------------------------------------------------
«Динамо» (Батуми)
(1990‑1994 – «Батуми»)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1939 Группа «Б» СССР 13 22 8 7 7 37‑32 23
1946 Третья группа СССР, Закавказская зона 3
1960 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 1 зона 7 30 11 9 10 39‑25 31
1961 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 1 зона 6 30 11 13 6 36‑28 35
1962 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 2 зона 7 28 10 10 8 34‑33 30
1963 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 1 зона 1 30 16 11 3 37‑18 43
1963 Класс «Б» СССР, Союзные республики, Финал 2
1964 Класс «Б» СССР, Финал республик 4 4 1 1 2 1‑2 3
1964 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 1 34 16 13 5 33‑14 45
1965 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 10 38 13 13 12 43‑41 39
1966 Вторая группа «А» СССР, 1 подгруппа 9 32 12 8 12 35‑36 32
1967 Вторая группа «А» СССР, 1 подгруппа 18 38 8 11 19 32‑55 27
1968 Вторая группа «А» СССР, 3 подгруппа 7 40 13 15 12 44‑39 41
1969 Вторая группа «А» СССР, 4 подгруппа 7 40 14 15 11 37‑31 43
1970 Вторая группа «А» СССР, 2 зона 10 42 14 15 13 35‑40 43
1971 Вторая лига СССР, 4 зона 4 38 12 19 7 35‑28 43
1972 Вторая лига СССР, 3 зона 5 36 14 15 7 52‑39 43
1973 Вторая лига СССР, 4 зона 11 34 13 1+5 15 36‑39 27
1974 Вторая лига СССР, 3 зона 2 38 20 12 6 55‑29 52
1974 Вторая лига СССР, Полуфинал Фрунзе 6 5 1 1 3 6‑14 3
1975 Вторая лига СССР, 1 зона 12 34 13 5 16 49‑41 31
1976 Вторая лига СССР, 1 зона 6 38 18 9 11 44‑31 45
1977 Вторая лига СССР, 4 зона 9 42 18 8 16 60‑52 44
1978 Вторая лига СССР, 4 зона 13 46 18 12 16 62‑48 48
1979 Вторая лига СССР, 4 зона 15 46 19 5 22 53‑65 43
1980 Вторая лига СССР, 9 зона 10 30 12 4 14 34‑47 28
1981 Вторая лига СССР, 9 зона, 9‑16 места 9 44 21 6 17 57‑49 48
1982 Вторая лига СССР, 9 зона 10 32 16 2 14 56‑49 34
1983 Вторая лига СССР, 9 зона 1 32 21 5 6 70‑23 47
1983 Вторая лига СССР, Финал 3 1 4 2 1 1 4‑1 5
1984 Первая лига СССР 11 42 16 8 18 58‑67 40
1985 Первая лига СССР, Группа А 11 42 13 9 20 56‑71 35
1986 Первая лига СССР 11 46 20 8 18 50‑59 48
1987 Первая лига СССР 19 42 12 11 19 38‑45 35
1988 Первая лига СССР 16 42 15 6 21 40‑53 36
1989 Первая лига СССР 18 42 11 13 18 39‑61 35
* * *
«Колхети 1913» (Поти)
(до 1978 – «Колхида», 1979‑1989 – «Колхети»)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1962 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 2 зона 13 28 5 11 12 29‑38 21
1963 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 2 зона 5 28 9 14 5 22‑17 32
1964 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 12 34 10 12 12 33‑35 32
1965 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 8 38 16 8 14 42‑45 40
1966 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 14 38 11 14 13 43‑43 36
1967 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 20 38 5 8 25 30‑66 18
1968 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 17 40 15 6 19 40‑46 36
1969 Класс «Б» СССР, Закавказская зона 15 38 10 13 15 32‑41 33
1970 Класс «Б» СССР, РСФСР, 2 зона, 1 подгруппа 6 34 11 19 4 41‑27 41
1971 Вторая лига СССР, 4 зона 11 38 12 13 13 34‑38 37
1972 Вторая лига СССР, 3 зона 11 36 13 9 14 37‑42 35
1973 Вторая лига СССР, 4 зона 10 34 12 2+4 16 32‑49 28
1974 Вторая лига СССР, 3 зона 17 38 11 8 19 38‑58 30
1979 Вторая лига СССР, 4 зона 10 46 22 5 19 72‑55 49
1980 Вторая лига СССР, 9 зона 5 30 15 3 12 45‑39 33
1981 Вторая лига СССР, 9 зона, 9‑16 места 11 44 17 9 18 58‑54 43
1982 Вторая лига СССР, 9 зона 3 32 18 5 9 61‑40 41
1983 Вторая лига СССР, 9 зона 3 32 18 6 8 61‑41 42
1984 Вторая лига СССР, 9 зона 3 32 14 11 7 51‑42 39
1985 Вторая лига СССР, 9 зона 9 30 14 3 13 46‑42 31
1986 Вторая лига СССР, 9 зона 4 30 16 2 12 53‑48 34
1987 Вторая лига СССР, 9 зона 3 30 14 5 11 45‑35 33
1988 Вторая лига СССР, 3 зона 11 38 17 5 16 48‑56 39
1989 Вторая лига СССР, 9 зона 2 42 25 8 9 71‑35 58
------------------------------------------------------------------------------
«Иберия» (Самтредиа)
(до 1989 – «Локомотив», 1990‑1991 – «Санавардо», 1992‑1998 – «Самтредиа»)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1973 Вторая лига СССР, 4 зона 12 34 12 3+4 15 39‑61 27
1974 Вторая лига СССР, 3 зона 9 38 16 9 13 46‑53 41
1975 Вторая лига СССР, 1 зона 10 34 13 6 15 55‑56 32
1976 Вторая лига СССР, 1 зона 13 38 14 7 17 41‑65 35
1977 Вторая лига СССР, 4 зона 12 42 13 14 15 61‑59 40
1978 Вторая лига СССР, 4 зона 8 46 21 8 17 74‑71 50
1979 Вторая лига СССР, 4 зона 2 46 28 9 9 109‑49 65
1980 Вторая лига СССР, Финал 1 3 4 1 1 2 4‑4 3
1980 Вторая лига СССР, 9 зона 1 30 18 7 5 53‑27 43
1981 Вторая лига СССР, 9 зона, 1‑8 места 2 44 24 11 9 80‑43 59
1982 Вторая лига СССР, 9 зона 2 32 18 8 6 69‑30 44
1983 Вторая лига СССР, 9 зона 4 32 16 6 10 47‑27 38
1984 Вторая лига СССР, 9 зона 4 32 17 4 11 43‑37 38
1985 Вторая лига СССР, 9 зона 10 30 14 2 14 46‑48 30
1986 Вторая лига СССР, 9 зона 7 30 13 6 11 43‑40 32
1987 Вторая лига СССР, 9 зона 1 30 19 4 7 46‑26 42
1987 Вторая лига СССР, Финал А 3 4 1 0 3 5‑12 2
1988 Вторая лига СССР, 3 зона 8 38 19 4 15 58‑57 42
1989 Вторая лига СССР, 9 зона 4 42 23 8 11 73‑48 54
-------------------------------------------------------------------------------------------
«Гурия» (Ланчхути)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1967 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 12 38 14 8 16 44‑44 36
1968 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 2 40 23 6 11 72‑38 52
1969 Класс «Б» СССР, Закавказская зона 2 38 21 7 10 54‑30 49
1970 Класс «Б» СССР, РСФСР, 2 зона, 1 подгруппа 5 34 15 11 8 53‑28 41
1972 Вторая лига СССР, 3 зона 13 36 12 7 17 46‑49 31
1973 Вторая лига СССР, 4 зона 8 34 13 5+2 14 52‑52 31
1974 Вторая лига СССР, 3 зона 11 38 10 17 11 56‑53 37
1975 Вторая лига СССР, 1 зона 3 34 18 5 11 62‑47 41
1975 Вторая лига СССР, Полуфинал Рига 2 5 2 2 1 6‑4 6
1975 Вторая лига СССР, Финал Чимкент 5 5 0 2 3 6‑14 2
1976 Вторая лига СССР, 1 зона 1 38 21 10 7 67‑34 52
1976 Вторая лига СССР, Финал 2 2 0 1 1 0‑2 1
1977 Вторая лига СССР, 4 зона 4 42 22 7 13 91‑57 51
1978 Вторая лига СССР, 4 зона 2 46 24 11 11 82‑48 59
1979 Вторая лига СССР, 4 зона 1 46 31 4 11 110‑50 66
1980 Первая лига СССР 11 46 18 10 18 68‑73 46
1981 Первая лига СССР 14 46 16 13 17 50‑56 44
1982 Первая лига СССР 18 42 15 7 20 48‑67 37
1983 Первая лига СССР 9 42 19 4 19 52‑71 42
1984 Первая лига СССР 10 42 16 10 16 49‑52 42
1985 Первая лига СССР, Группа Б 17 38 15 7 16 50‑52 37
1986 Первая лига СССР 2 47 28 5 14 80‑68 61
1987 Высшая лига СССР 16 30 5 8 17 18‑38 18
1988 Первая лига СССР 4 42 23 7 12 71‑44 53
1989 Первая лига СССР 2 42 27 9 6 78‑39 63
------------------------------------------------------------------------------------------
«Эрквани» (Гурджаани)
(до 1993 – «Алазани»)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1964 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 15 34 6 16 12 30‑32 28
1965 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 16 38 12 8 18 40‑54 32
1966 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 8 38 17 6 15 46‑43 40
1967 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 19 38 5 11 22 28‑70 21
1968 Класс «Б» СССР, РСФСР, 3 зона 13 40 14 8 18 44‑49 36
1969 Класс «Б» СССР, Закавказская зона 10 38 13 11 14 34‑36 37
1970 Класс «Б» СССР, РСФСР, 2 зона, 1 подгруппа 15 34 10 6 18 31‑67 26
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
«Сулори» (Вани)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1970 Класс «Б» СССР, РСФСР, 2 зона, 1 подгруппа 10 34 13 7 14 29‑44 33
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
«Мерцхали» (Озургети)
(до 1967 – «Спартак»)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1968 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 3 40 22 7 11 64‑38 51
1969 Класс «Б» СССР, Закавказская зона 4 38 18 11 9 55‑28 47
1970 Класс «Б» СССР, РСФСР, 2 зона, 1 подгруппа 7 34 16 8 10 49‑37 40
1971 Вторая лига СССР, 4 зона 6 38 12 16 10 32‑39 40
1972 Вторая лига СССР, 3 зона 4 36 19 8 9 47‑34 46
1973 Вторая лига СССР, 4 зона 6 34 14 5+3 12 46‑43 33
1974 Вторая лига СССР, 3 зона 14 38 11 12 15 42‑62 34
1975 Вторая лига СССР, 1 зона 15 34 12 5 17 35‑56 29
1983 Вторая лига СССР, 9 зона 7 32 16 4 12 36‑32 36
1984 Вторая лига СССР, 9 зона 2 32 17 6 9 44‑29 40
1985 Вторая лига СССР, 9 зона 1 30 21 1 8 59‑33 43
1985 Вторая лига СССР, Финал Б 3 6 2 2 2 7‑9 6
1988 Вторая лига СССР, 3 зона 10 38 18 3 17 52‑60 39
1989 Вторая лига СССР, 9 зона 12 42 18 6 18 68‑61 42
------------------------------------------------------------------------------------------
«Спартак» (Цхинвали)
(1990‑2003 – «Лиахви», 2003‑2007 – ФК «Цхинвали»)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1968 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 19 40 6 14 20 31‑59 26
1969 Класс «Б» СССР, Закавказская зона 19 38 8 13 17 30‑48 29
1970 Класс «Б» СССР, РСФСР, 2 зона, 1 подгруппа 16 34 7 7 20 25‑56 21
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
«Динамо» (Сухуми)
(в 1961 – «Рица»)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1946 Третья группа СССР, Закавказская зона 2 12 6 5 1 0‑0 17
1961 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 1 зона 9 30 12 5 13 42‑35 29
1962 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 1 зона 8 32 10 12 10 36‑33 32
1963 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 1 зона 6 30 11 13 6 34‑23 35
1964 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 9 34 11 11 12 35‑39 33
1965 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 5 38 21 4 13 69‑43 46
1965 Класс «Б» СССР, Союзные республики, Полуфинал Баку 3 3 1 0 2 4‑9 2
1966 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 13 38 13 10 15 45‑44 36
1967 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 6 38 16 13 9 59‑35 45
1967 Класс «Б» СССР, Союзные республики, Полуфинал Сумгаит 4 3 0 1 2 2‑4 1
1968 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 13 40 15 8 17 60‑53 38
1969 Класс «Б» СССР, Закавказская зона 18 38 12 7 19 50‑46 31
1970 Класс «Б» СССР, РСФСР, 2 зона, 1 подгруппа 13 34 9 11 14 31‑37 29
1971 Вторая лига СССР, 4 зона 13 38 12 12 14 50‑50 36
1972 Вторая лига СССР, 3 зона 16 36 7 15 14 35‑51 29
1973 Вторая лига СССР, 4 зона 17 34 8 5+1 20 32‑53 21
1977 Вторая лига СССР, 4 зона 16 42 13 12 17 47‑64 38
1978 Вторая лига СССР, 4 зона 18 46 15 12 19 61‑66 42
1979 Вторая лига СССР, 4 зона 8 46 18 16 12 49‑39 52
1980 Вторая лига СССР, 9 зона 4 30 15 3 12 48‑31 33
1981 Вторая лига СССР, 9 зона, 1‑8 места 3 44 20 10 14 73‑58 50
1982 Вторая лига СССР, 9 зона 5 32 15 8 9 38‑34 38
1983 Вторая лига СССР, 9 зона 12 32 12 6 14 38‑42 30
1984 Вторая лига СССР, 9 зона 10 32 14 5 13 49‑48 33
1985 Вторая лига СССР, 9 зона 7 30 15 4 11 44‑30 34
1986 Вторая лига СССР, 9 зона 2 30 18 3 9 52‑33 39
1987 Вторая лига СССР, 9 зона 2 30 16 7 7 53‑31 39
1988 Вторая лига СССР, 3 зона 6 38 18 7 13 55‑42 43
1989 Вторая лига СССР, 9 зона 1 42 29 7 6 92‑35 65
--------------------------------------------------------------------------------------------
«Мешахте» (Ткибули)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1965 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 11 38 14 10 14 50‑55 38
1966 Класс «Б» СССР, Финал республик 1 3 1 2 0 1‑0 4
1966 Класс «Б» СССР, РСФСР, 4 зона 3 38 19 10 9 64‑34 48
1967 Вторая группа «А» СССР, 1 подгруппа 11 38 12 13 13 40‑39 37
1968 Вторая группа «А» СССР, 3 подгруппа 18 40 7 19 14 35‑48 33
1969 Вторая группа «А» СССР, 4 подгруппа 18 40 14 7 19 34‑47 35
1970 Класс «Б» СССР, РСФСР, 2 зона, 1 подгруппа 2 34 16 13 5 46‑34 45
1971 Вторая лига СССР, 4 зона 15 38 13 9 16 47‑57 35
1982 Вторая лига СССР, 9 зона 7 32 17 1 14 46‑44 35
1983 Вторая лига СССР, 9 зона 6 32 16 4 12 47‑41 36
1984 Вторая лига СССР, 9 зона 11 32 13 6 13 40‑36 32
1985 Вторая лига СССР, 9 зона 11 30 12 5 13 47‑46 29
1986 Вторая лига СССР, 9 зона 12 30 11 6 13 34‑42 28
1987 Вторая лига СССР, 9 зона 11 30 11 7 12 38‑44 29
------------------------------------------------------------------------------------------------
* * *
«Локомотив» (Тбилиси)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1936 Группа «В» СССР, Весна 5 7 2 3 2 14‑11 14
1936 Группа «В» СССР, Осень 5 7 3 0 4 14‑15 13
1937 Группа «В» СССР 6 9 4 0 5 27‑23 17
1938 Группа «А» СССР 24 25 5 5 15 44‑62 15
1939 Группа «Б» СССР 2 22 13 7 2 44‑23 33
1940 Группа «А» СССР Снята 20 2 4 14 20‑47 8
1946 Вторая группа СССР, Южная подгруппа 6 24 10 7 7 30‑29 27
1947 Вторая группа СССР, Закавказская зона 3 14 7 4 3 29‑17 18
1948 Вторая группа СССР, Южная зона 5 18 8 3 7 40‑37 19
1959 Класс «Б» СССР, 3 зона 11 26 8 5 13 39‑45 21
1960 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 1 зона 1 30 25 4 1 80‑18 54
1960 Класс «Б» СССР, Союзные республики, Финал 2 2 1 0 1 2‑3 2
1961 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 1 зона 1 30 20 7 3 59‑24 47
1961 Переходный турнир СССР 3 4 1 0 3 3‑8 2
1962 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 1 зона 5 32 12 14 6 52‑32 38
1963 Класс «Б» СССР, Союзные республики, 2 зона 1 28 18 4 6 59‑28 40
1963 Класс «Б» СССР, Союзные республики, Финал 1
1964 Вторая группа «А» СССР, 1‑14 места 9 40 13 14 13 49‑44 40
1965 Вторая группа «А» СССР, 17‑32 места 26 46 14 12 20 60‑63 40
1966 Вторая группа «А» СССР, 1 подгруппа 7 32 12 12 8 43‑38 36
1967 Вторая группа «А» СССР, 1 подгруппа 8 38 15 9 14 39‑36 39
1968 Вторая группа «А» СССР, 3 подгруппа 8 40 14 12 14 45‑37 40
1969 Вторая группа «А» СССР, 4 подгруппа 3 40 19 11 10 49‑29 49
1970 Первая группа «А» СССР 15 42 14 9 19 36‑43 37
1981 Вторая лига СССР, 9 зона, 9‑16 места 10 44 18 8 18 55‑50 44
1982 Вторая лига СССР, 9 зона 15 32 8 6 18 34‑63 22
1984 Вторая лига СССР, 9 зона 15 32 10 4 18 31‑49 24
1985 Вторая лига СССР, 9 зона 13 30 8 8 14 28‑42 24
1986 Вторая лига СССР, 9 зона 14 30 9 5 16 25‑44 23
------------------------------------------------------------------------------------------------------
«Спартак» (Тбилиси)
(до 1947 – «Крылья Советов»)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1946 Третья группа СССР, Закавказская зона 1 12 8 3 1 0‑0 19
1946 Третья группа СССР, Финал 1 2 4 3 0 1 5‑7 6
1947 Вторая группа СССР, Закавказская зона 5 14 6 2 6 20‑27 14
1948 Вторая группа СССР, Южная зона 3 18 11 3 4 52‑24 25
1949 Вторая группа СССР, Центральная зона 1 26 22 3 1 60‑18 47
1949 Вторая группа СССР, Финал 1 6 3 1 2 8‑4 7
1949 Вторая группа СССР, Доп.финал 1 2 2 0 0 3‑1 4
1950 Класс «А» СССР 9 36 14 9 13 50‑53 37
1951 Класс «А» СССР 14 28 7 2 19 32‑56 16
1953 Класс «Б» СССР, 1‑6 места Горький 6 20 10 5 5 43‑22 25
1977 Вторая лига СССР, 4 зона 21 42 11 8 23 42‑78 30
----------------------------------------------------------------------------------------------
СКА (Тбилиси)
(до 1945 – ДКА, в 1946, 1948‑1953 – ДО, в 1947, 1954‑1956 – ОДО, в 1957 – ОСК, 1957‑1959 – СКВО)
Год Турнир Место И В Н П Г О
Чемпионаты
1945 Вторая группа СССР 4 17 8 7 2 22‑15 23
1946 Вторая группа СССР, Южная подгруппа 2 24 15 4 5 41‑19 34
1947 Вторая группа СССР, Закавказская зона 1 14 9 3 2 35‑16 21
1947 Вторая группа СССР, Финал 6 5 0 1 4 3‑8 1
1948 Вторая группа СССР, Южная зона 2 18 12 5 1 40‑16 29
1949 Вторая группа СССР, Центральная зона 5 26 13 6 7 58‑27 32
1952 Класс «Б» СССР, 1‑9 места 3 21 9 7 5 33‑18 25
1953 Класс «Б» СССР, 1 зона Снята
1954 Класс «Б» СССР, 1 зона 3 22 12 5 5 47‑22 29
1955 Класс «Б» СССР, 2 зона 3 30 18 5 7 61‑32 41
1956 Класс «Б» СССР, 2 зона 2 34 24 7 3 98‑32 55
1957 Класс «Б» СССР, 3 зона 1 30 22 5 3 93‑26 49
1957 Класс «Б» СССР, Финал Ташкент 3 4 1 1 2 4‑6 3
1958 Класс «Б» СССР, 4 зона 6 30 15 5 10 50‑40 35
1959 Класс «Б» СССР, 3 зона 7 26 12 3 11 51‑41 27
------------------------------------------------------------------------------------------------
* * *
ქართული ფეხბურთის ისტორია
ფოთის პორტის მშენებლობა 1863 წელს დაიწყო, ამ წელს კი ინგლისში ფეხბურთი მოიგონეს და ალბათ სიმბოლურიც იყო, რომ ფეხბურთი საქართველოში ფოთის პორტიდან შემოვიდა.
საქართველოდან მარგანეცის გატანა 1879 წელს დაიწყეს და ქართული ფეხბურთის დაბადების სავარაუდო თარიღადაც სწორედ ეს წელი უნდა მივიჩნიოთ, სამწუხაროდ, ჩვენთვის უცნობია, რომელი გემი მოადგა პირველად ფოთის პორტს და ვინ გაჰკრა ბურთს პირველად ფეხი. ცნობილ სპორტულ ჟურნალისტს, ოთარ გაგუას ასე აქვს ეს სავარაუდო ეპიზოდი აღწერილი:
მოდით, ასეთი სცენა წარმოვიდგინოთ: ფოთის ნავსადგურში ინგლისური გემი დგას. დგომა კი დიდხანს მოუწევს _ არავინ იცის, რამდენ დღეს გაგრძელდება მარგანეცის ჩატვირთვა. ჰოდა ეს მეზღაურებიც დროის მოსაკლავად უახლოეს მდელოზე ბურთს აგორებენ, რაც ადგილობრივი ბიჭების ყურადღებას იპყრობს. თამაში, რომელსაც ისინი თამაშობენ, ფოთელებს არასოდეს უნახავთ. თანდათან, ამ ცქერა-ყურებაში თამაშის არსიც გაიგეს: ორ ჯგუფად გაყოფილნი ცდილობდნენ ქვების გროვით მდელოს ბოლოში მინიშნულ მიზანში, ერთი კაცი რომ იცავდა, ბურთი გაეტანათ. ეს ახლაა ადვილი გასაგები `ბურთი~, თორემ მაშინ ეს ტყავის სფერო, რომელშიც კაცმა არ იცის როგორ იტუმბებოდა ჰაერი, უცნაურ ასოციაციებს იწვევდა, რადგან არაფრით შეესიტყვისებოდა და იგივე დასახელების საგანს, რომლითაც ქართველები `ლელოს~ თამაშობდნენ...
აი, როგორ იგონებს ერთ-ერთ პირველ მატჩს ფოთელი ვეტერანი ფეხბურთელი გრიგოლ ხორავა:
_ იმ დღეს ერთმანეთს გემბანისა და სამანქანო განყოფილების გუნდები ეჯიბრებოდნენ. პირველს გემის კაპიტანი მეთაურობდა, მეორეს უფროსი მექანიკოსი. თამაში ხშირად წყდებოდა, ფეხბურთელები კამათობდნენ. სამანქანო განყოფილებამ გაიმარჯვა. გაბრაზებულმა კაპიტანმა უფროსი მექანიკოსი... კრივში გამოიწვია და მუშტის ძლიერი დარტყმით ძირს დასცა. ჩვენ გვეგონა ჩხუბსა და აყალმაყალს ასტეხდნენ, მაგრამ მათ ვაჟკაცურად ჩამოართვეს ხელი ერთმანეთს და ვითომც აქ არაფერიო, ერთად გაეშურნენ გემზე...
ფოთელების თამაში მოეწონათ და 1906 წელს ქალაქში პირველი ფეხბურთის გუნდიც შექმნა ნიკო ნიკოლაძის ვაჟმა გიორგიმ. ორ წელიწადში მის ბაზაზე ჩამოყალიბდა ოფიციალური გუნდი. ყოფილი ფეხბურთელის, ინგლისური მარგანეცის კონცესის წარმომადგენლის ოსკარ ზივერტის ხელმძღვანელობით. იგი გუნდსაც მფარველობდა და თანაც კაპიტანი იყო.
თავიდან ფოთელები ხშირად აგებდნენ, მერე და მერე კი მოგებებსაც გაუშინაურდნენ. აი, ქართული ფეხბურთის `პირველი მერცხლები~: ალექსანდრე კაჭარავა, ვიქტორ ყურუა, ვიაჩესლავ ობიანსკი, ვანიჩქა დიდია, ვლადიმერ ბაიჭაძე, რუბენ ალხაზოვი, შურა ქავთარაძე, ვანიჩქა კვაჭაძე და სხვები, მათ შორის ორი იტალიელი _ გლაჯო და ლუიჯი.
მალე ოსკარ ზივერტმა მუხლის ტრავმა მიიღიო და მწვრთნელობასღა დაჰყაბულდა, კაპიტანი კი მისი შვილი ედუარდი გახდა. ახლა ფოთელები ხშირად ამარცხებდნენ ინგლისელებს _ მოგებულს წაგებულის ფორმა რჩებოდა ჯილდოდ. გუნდს დაემატნენ გრიგოლ ხორავა, მეკარე შალიკო დარჩია, შალვა პაიჭაძე, გოგი გოგინავა, იონა ყურუა, გრიგოლ ღოღობერიძე, ვალოდია ცომაია, ეფრემ ლაითაძე, პეტია ლუკიანოვი, ლადო გაბუნია.
1922 წელს მათ ვანო მიქაძე დაემატათ სოხუმიდან. გუნდს, რომელსაც `უნიტა~ დაერქვა, კოლია გოგინავა კაპიტნობდა. მერე და მერე გამოჩნდნენ `ურანი~, `რემედასი~, ფოთის I და II გუნდები. `ურანში~ ედუარდ ნიკოლაიშვილი, ცაგუ ჭითანავა, მიშა ანთაძე, აკაკი ჟღენტი, ვალოდია შუბლაძე, მიშა ზემლიცკი, ვასიკო შუბლაძე, საშა ალიმონაკი, გიგა ლეჟავა, გრიშა იმნაძე, ანდრო გაბუნია, ვალია პაიჭაძე თამაშობდნენ. II გუნდის შემადგენლობა ასეთი იყო: დუშა ვეკუა, მიტრო ასათიანი (`მაკრატელას~ ოსტატი), პანაი კურჩიდი, კაკო აფხაზავა, კოტე გუნია, ფედია სეროპინასი, ფანტი კვანტალიანი, მაყა ხორავა და სხვები. I გუნდი კი თითქმის მთლიანად `უნიტას~ შემადგენლობა იყო ჯარჯი ნიკოლაიშვილით გაძლიერებული.
მერე და მერე ბორის პაიჭაძის თაობა წამოვიდა, ბავშვობაში ე.წ. `ჩხარტიშვილის მინდორზე~ რომ ისწავლეს ბურთაობა. ალბათ საინტერესო იქნება ამ თაობის წარმომადგენლის, რამდენიმე წლის წინ გარდაცვლილი კაკო იმნაძის მონაგონი გავიხსენოთ:
_ ჩემს ბავშვობაში ფოთის პორტში მსოფლიოს ყველა ქვეყნის გემს ნახავდით. გაჰქონდათ და გაჰქონდათ ქართული მარგანეცი. მაშინ მარგანაცეს პირდაპირ გოდრებით ტვირთავდნენ. ამიტომ ბუნებრივია, გემები თვეობით რჩებოდნენ. ძირითადად ინგლისური გემები შემოდიოდნენ, თუმცა იყვნენ ფრანგები, იტალიელები და ბერძნებიც. პორტთან ახლოს ინგლისელმა მეზღვაურებმა სტადიონი მოაწყვეს და ყოველდღე, როცა თავისუფალი დრო ჰქონდათ, ფეხბურთს თამაშობდნენ. ის სტადიონი მეც კარგად მახსოვს, ისეთი დრენაჟი ჰქონდა, რაც არ უნდა ეწვიმა, გუბე მაინც არ დარჩებოდა მოედანზე. ნელ-ნელა მათგან ჩვენც ვისწავლეთ ფეხბურთის თამაში. ბურთი მაშინ ძნელი საშოვნი იყო და მე და ჩემი სიყრმის მეგობრები _ გრიშა გაგუა, ვანიჩქა კინწურეიშვილი, საშა ელიავა, კაკო ყალიჩავა, ალბერტ კომახიანი, გვაჩი ჯორბენაძე, ბორია პაიჭაძე სასაკლაოში დავდიოდით, რათა ძროხის ან კამეჩის ბუშტი გვეშოვა. როგორც კი ბუშტს მოვიხელთებდით, ძველ ფეხბურთელთან, დუშა ვეკუასთან გავრბოდით, რომელიც სახელდახელოდ გვიმზადებდა ბურთებს. ხან ერთანეთში ვთამაშობდით, ხანაც ინგლისელებს ვეპაექრებოდით. მოედნის გარშემო იმდენი მაყურებელი იყრიდა თავს, რომ ნემსი არსად ჩავარდებოდა. ფოთი მაშინ პატარა ქალაქი იყო, მაგრამ მიუხედავად ამისა, თამაშებს მაყურებელი არასდროს აკლდა. პატარები ვიყავით და ერთი სული გვქონდა, იმ ბრწყინვალე გაზონზე როდის გავაგორებდით ბურთს. მერე უფროსებმა ფორმები შეგვიძინეს და მოგეცათ ლხენა, როდესაც მოვიზარდეთ, თითქმის ყველა ჩვენთაგანმა თბილისის `დინამოს~ მაისური ჩაიცვა.
აი, კიდევ ერთი ძველი ფეხბურთელის, ივანე (ღოღო) ხოფერიას ნაამბობი:
_ `ომამდე ხშირად მუსიკის აკომპანიმენტით ვთამაშობდით. ძველი ფეხბურთელი კაკო ჟღენტი გვიკეთებდა რკინის ქაცვებს ბუცებზე, წვივსაფრებად კი ბამბუკის შუაში გახერხილ ღეროებს ვხმარობდით, თუმცა ტრავმები მაინც ძალზე იშვიათად იყო. მოედანი ახლა რომ წისქვილკომბინატია პორტში, იმის ადგილზე იყო. მახსოვს, უფროსები ინგლისელებს ფეხბურთის ფორმაზე ეთამაშებოდნენ. ჩვენების მოგების შემთხვევაში, რაკიღა ფორმის იქვე გადაცემა დიდ სირცხვილად და უხერხულად ითვლებოდა, ინგლისელები ზღვაში რომ გავიდოდნენ, ხოს ყუთში აწყობდნენ ფორმებს და ზღვაში აგდებდნენ, ჩვენები კი შეცურდებოდნენ და ნაპირზე გამოჰქონდათ. არ მახსოვს ინგლისელებს ოდესმე სიტყვა გაეტეხოთ, მუდამ ჯენტლმენურად ასრულებდნენ წაგებულის პირობას.
ომი რომ დაიწყო, მოხალისედ წავედი, ხარკოვთან ტყვედ ჩავავარდი. ომის დამთავრების შემდეგ ჰოლანდიაში და საფრანგეთში ვიყავი, სად აღარ მითამაშია ფეხბურთი. მერე ესტონეთში ვთამაშობდი, 1946 წელს კი ანდრო ჟორდანიამ ჩამომიყვანა. მერე რაკიღა მენისკი დამემართა, 1948 წლიდან 23 წელი ვიყავი ფოთის კოლხეთის სათავეში. გუნდს რომ უჭირდა, საკუთარი სახლიდან ვეზიდებოდი საჭმელ-სასმელს. ერთხელ ერთ მსაჯს საკუთარი მაცივარიც კი გავატანე, მაგრამ ვისაც კი ახსოვს, დამეთანხმება, რომ ცხონებულ დედაჩემზე დიდი ფეხბურთის გულშემატკივარი ფოთში არ ყოფილა _ ეს მოხუცი ქალი გასვლით თამაშებზეც კი დაგყვებოდა.
http://fcgagra.ge/geo/index.php?news=225-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ფეხბურთს საქართველოში XX-ე საუკუნის დამდეგიდან დაედო სათავე. ქალაქ თბილისში ფეხბურთის მოყვარულთა პირველი წრე ჩამოყალიბდა 1906 წელს. მოხდა ეს მეცენატ ლგოტაკის ინიციატივით. მანვე 1907 წლის 23 თებერვალს შეჰქმნა პირველი ოფიციალური საფეხბურთო გუნდი საქართველოში. გუნდს, რომელსაც ჰქონდა თავისი წესდება, სახსრები, ფორმა და მოედანი ეწოდა ”კომეტა”. თუმცა, უნდა ითქვას, რომ ფეხბურთს საქართველოში მანამდეც თამაშობდნენ. ხდებოდა ეს ძირითადად ზღვისპირა ქალაქებში, უპირველესყოვლისა ფოთში, სადაც ადგილობრივი გუნდები ეჯიბრებოდნენ ”ბურთაობა”-ში ბრიტანელ მეზღვაურებს. სწორედ ამიტომაა ფოთი მიჩნეული ქართული ფეხბურთის აკვნად.
რაც შეეხება ზესტაფონს, ფეხბურთს ჩვენს ქალაქში თამაშობდნენ XX-ე საუკუნის 10-იანი წლების დასაწყისიდან. პირველი ზესტაფონელი ფეხბურთელები იყვნენ ადგილობრივი გიმნაზიის (თანამედროვე I საშუალო სკოლა) აღსაზრდელები.
ჩვენი მონაცემებით, ქალაქ ზესტაფონის საფეხბურთო ნაკრები პირველად შეიკრიბა 1918 წელს, როდესაც საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენასთან დაკავშირებით ორგანიზებულ დღესასწაულზე ამხანაგურად გაეჯიბრა დასავლეთ საქართველოს ერთ-ერთი ქალაქის გუნდს (სხვადასხვა წყაროების მიხედვით, სენაკი ან ოზურგეთი).
პირველი საერთაშორისო მატჩი გაიმართა ზესტაფონში ასევე დამოუკიდებლობის პერიოდში, კერძოდ 1920 წელს. ზესტაფონის ნაკრებმა უმასპინძლა ბრიტანეთის იმპერიის საოკუპაციო ჯარების გუნდს და დაამარცხა იგი ანგარიშით 2-1.
20-იან წლებშიც ზესტაფონელი ფეხბურთელები არაერთხელ შეხვედრიან მეზობელი ქალაქების გუნდებს.
1927 წელს იმართება საქართველოს პირველი ჩემპიონატი ფეხბურთში. საქართველოს პირველი ჩემპიონი ხდება ქალაქ ბათუმის ნაკრები.
30-იან წლებში ზესტაფონში იქმნება ორი საფეხბურთო გუნდი - ”მერცხალი” და ”ლოკომოტივი”, რომლებიც მრავალჯერ მონაწილეობენ შიდასაქალაქო და რეგიონალურ ტურნირებში.
მაგრამ თვისობრივად ახალი ეპოქა ზესტაფონის ფეხბურთის ისტორიაში იწყება 30-იანი წლების მეორე ნახევარში, მას შემდეგ რაც ექსპლუატაციაში გაიშვა მეტალურგიული გიგანტი, ზესტაფონის ფეროშენადნობთა ქარხანა (სხვათაშორის, ქარხანა და ფეხბურთი დღემდე ფეხდაფეხ მოდიან). სწორედ ფეროშენადნობთა ქარხნის პროფკომიტეტის ინიციატივით 1937 წლის 10 მაისს გაიმართა ფიზიკური კულტურის მუშაკთა თათბირი, რომელმაც მიიღო გადაწყვეტილება ფეხბურთელთა გუნდის ჩამოყალიბების შესახებ. გუნდს ეწოდა ”მეტალურგი”.
1938 წლის აგვისტოში ”მეტალურგი” მონაწილეობას იღებს ქალაქ მინსკში გამართულ სპორტსაზოგადოება ”მეტალურგი”-ს საკავშირო ტურნირში, სადაც ერთმანეთის მიყოლებით ამარცხებს მოსკოვის ”ელექტროსტალი”-ს, სტალინგრადის ”კრასნი ოქტიაბრი”-ს, ლენინგრადის ”მეტალურგი”-ს გუნდებს და მხოლოდ ფინალში მარცხდება ”სერპ ი მოლოტი”-ს კოლექტივთან. ამავე 1938 წლის შემოდგომიდან ზესტაფონის ”მეტალურგი” ერთვება საქართველოს ჩემპიონატში, რომელშიდაც სისტემატურად მონაწილეობს 1989 წლის ჩათვლით.
1990 წელს ზესტაფონში იქმნება ახალი კლუბი - საფეხბურთო კლუბი ”მარგვეთი”, რომელიც იკავებს ”მეტალურგი”-ს ადგილს საქართველოს ეროვნული ჩემპიონატის I ჯგუფში და პირველივე წელს გადადის უმაღლეს ლიგაში. 1993 და 1996 წლებში ”მარგვეთი” საქართველოს ეროვნული თასის გათამაშების ნახევარფინალისტია. 1996 წელს ”მარგვეთი” ხდება საქართველოს ვიცე-ჩემპიონი და მონაწილეობას იღებს უეფა-ს თასის გათამაშების საკვალიფიკაციო რაუნდში. სამწუხაროდ, ფინანსური პრობლემების გამო XX საუკუნის ბოლოს
http://www.fczestafoni.ge/History/history.htm
ქართული კლუბების ისტორია, ფაქტები, მოვლენები, რომელი როდის ჩამოყალიბდა
