კოსმოპოლიტიზმი და პრატიოტიზმი, რა ვიცით ამ ორის შესახებ

გამარჯობა,
ჩემის აზრით მნიშვნელოვნად მეჩვენება დღევანდელ დღეს ამ თემის გახსნა და მასზე საუბარი, რადგან დღეს მე საქართველოში აშკარად ვხედავ ორ რადიკალურ დაჯგუფებას, რომლებიც მოსახლეობის აბსოლიტურ უმრავლესობას წარმოადგენენ და რომელთაც შორის იზრდება და იზრდება უფსკრული, ჩემი აზრით ეს ყველაფერი ქვეყნის საზიანო შედეგამდე მიდის ამიტომ მგონია დროზე უნდა დაიწყოს ქვეყანაში გამორკვევა და აღქმა იმსა თუ რა რა არის...
ადრეც მითქვამს და ეხლაც ვიტყვი რომ დღეს ქვეყანა ორ ბანაკად არის გაყოფილი: ულტრა რადიკალი ფსევდო ქართველები და ასევე ულტრა რადიკალი ფსევდო ლიბერალები.
"პატრიოტებად" და "კოსმოპოლიტებად" ყოველ შემთხვევაში ისინი თავს ამად მიიჩნევენ ნამდვილად. თუმცა მე მიჩნდება ეჭვი, რომ ამ ხალხს არც ერთის რეალური არსი ესმით და არც მეორის.
"პატრიოტებს" გონიათ, რომ კოსმოპოლიტიზმი უკავშIრდება, გლობალიზაციას, მასონებს, ქვეყნის გადაშენებას, ეროვნული ღირებულებების დაკარგვას და ა.შ. ვინ მოსთვლის ამ რაღაცეებს.
"კოსმოპოლიტებს" გონიათ, რომ პატრიოტიზმი და ნაციონალიზმი უკავშირდება ფაშიზმს, შოვინიზმს ეროვნული და რელიგიური უმცირესობების დევნას და ა.შ. ეს სიაც დიდია...
თუმცაღა მიმაჩნია რომ ეს ორი მიდგომა საფუძველშივეა მცდარი და საქმე ზედაპირულობასთან გვაქვს.
მოდით ვნახოთ რას წერს ამ ორ ცნებაზე დიდი ვაჟა-ფშაველა, რომელსაც მე პირადად ამ სტატიაში ყველა სიტყვაში, ყველა ასო-ბგერაში ვეთანხმები....
იმედია არ დაგეზარებათ და ორ წუთს მიუძღვნით ამ სტატიის კითხვას, მგონია რომ ვაჟა ნამდვილად იმსახურებს ამას...
გთავაზობთ:

კოსმოპოლიტიზმი და პატრიოტიზმი

ზოგს ჰგონია, რომ ნამდვილი პატრიოტიზმი ეწინააღმდეგება კოსმოპოლიტიზმს, მაგრამ ეს შეცდომაა. ყოველი ნამდვილი პატრიოტი კოსმოპოლიტია ისე, როგორც ყოველი გონიერი კოსმოპოლიტი (და არა ჩვენებური) პატრიოტია. როგორ? ასე, - რომელი ადამიანიც თავის ერს ემსახურება კეთილგონიერად და ცდილობს თავის სამშობლო აღამაღლოს გონებრივ, ქონებრივ და ზნეობრივ, ამით ის უმზადებს მთელს კაცობრიობას საუკეთესო წევრებს, საუკეთესო მეგობარს, ხელს უწყობს მთელი კაცობრიობის განვითარებას, კეთილდღეობას. თუ მთელის ერის განვითარებისათვის საჭიროა კერძო ადამიანთა აღზრდა, აგრედვე ცალკე ერების აღზრდაა საჭირო, რათა კაცობრიობა წარმოადგენდეს განვითარებულს ჯგუფსა; თუ კერძო ადამიანისათვის არის სასარგებლო აღზრდა ნაციონალური, ინდივიდუალური, აგრეთვე ყოველის ერისათვისაა სასარგებლო ასეთივე აღზრდა, რათა ყოველმა ერმა მომეტებული ძალა, ენერგია, თავისებურობა გამოიჩინოს და საკუთარი თანხა შეიტანოს კაცობრიობის სალაროში...

ყოველი მამულიშვილი თავის სამშობლოს უნდა ემსახუროს მთელის თავის ძალღონით, თანამოძმეთა სარგებლობაზე უნდა ფიქრობდეს და, რამდენადაც გონივრული იქმნება მისი შრომა, რამდენადაც სასარგებლო გამოგდება მშობელი ქვეყნისათვის მისი ღვაწლი, იმდენადვე სასარგებლო იქმნება მთელი კაცობრიობისათვის. ედისონი ამერიკელია, ამერიკაშივე მუშაობს, მაგრამ მისი შრომის ნაყოფს მთელი კაცობრიობა გემულობს. შექსპირი ინგლისელია, ინგლისში მუშაობდა და ცხოვრობდა, მაგრამ მისი ნაწერებით მთელი კაცობრიობა სტკბება დღესაც. ეგრეთვე სერვანტესი, გიოტე და სხვა გენიოსები თავის სამშობლოში, თავის თანამოძმეთათვის იღვწოდნენ, მაგრამ დღეს ისინი მთელს კაცობრიობას მიაჩნია თავის ღვიძლ შვილებად.

ყველა გენიოსები ნაციონალურმა ნიადაგმა აღზრდა, აღმოაცენა და განადიდა იქამდის, რომ სხვა ერებმაც კი მიიღეს ისინი საკუთარ შვილებად. მაშასადამე, გენიოსებმა თავის სამშობლოს გარეშეც ჰპოვეს სამშობლო - მთელი ქვეყანა, მთელი კაცობრიობა, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, გენიოსთ ნაწარმოებნიც უფრო სარგები და შესაფერებელია ეროვნულ ნიადაგზე. „ჰამლეტით“, „მეფე ლირით“ ვერც ერთი ქვეყნის შვილი ვერ დასტკბება ისე, ნამეტნავად თარგმანით, როგორც თვით ინგლისელი, რომელიც ინგლისურს ენაზე კითხულობს ამ ნაწარმოებთ. შორს სად მივდივართ? ნუთუ სხვა ქვეყნის შვილი ისე დასტკბება „ვეფხისტყაოსნით“ და ისე გაიგებს მას, რაც უნდა კარგი თარგმანი წაიკითხოს, ან თუნცა კარგად იცოდეს ქართული ენა, როგორც თვით ქართველი? - არასდროს. გენიოსს, როგორც პიროვნებას, ინდივიდს, აქვს საკუთარი სამშობლო, საყვარელი, სათაყვანებელი, ხოლო მის ნაწარმოებს არა, ვინაიდან იგი მთელი კაცობრიობის კუთვნილებაა, როგორც მეცნიერება...

მეცნიერება და გენიოსები გვიხსნიან გზას კოსმოპოლიტიზმისაკენ, მაგრამ მხოლოდ პატრიოტიზმის, ნაციონალიზმის მეოხებით. განავითარეთ ყოველი ერი იქამდის, რომ კარგად ესმოდეს თავისი ეკონომიური, პოლიტიკური მდგომარეობა, თავის სოციალური ყოფის ავკარგი, მოსპეთ დღევანდელი ეკონომიური უკუღმართობა და, უეჭველია, მაშინ მოისპობა ერთისაგან მეორის ჩასანთქმელად მისწრაფება, ერთმანეთის რბევა, ომები, რომელიც დღეს გამეფებულია დედამიწის ზურგზე.

პატრიტიზმი, როგორც სიცოცხლე და სიცოცხლესთან გრძნობა, თითქო დაბადებასთან ერთად ჰყვება ადამიანს და შეიცავს ისეთ ნაწილებს, რომელთაც ვერც ერთი ჭკვათმყოფელი ადამიანი ვერ უარყოფს, როგორც მაგ. არის დედაენა, ისტორიული წარსული, სახელოვანი მოღვაწენი და ეროვნული ტერიტორია, მწერლობა და სხვა. იმავ წამიდანვე, როცა ბავშვი ქვეყანას იხილავს, მას, გარდა ჰაერისა, სადგომ-საწოლისა, ესაჭიროება აღმზრდელი, რძე - საზრდოდ, ნანა - მოსასვენებლად.

ყველა ეს ხდება ოჯახში, დედის ხელმძღვანელობით და სწორედ აქ არის დასაბამი პატრიოტიზმისა. ყმაწვილი იმ თავიდანვე მჭიდრო კავშირს იმათთან ჰგრძნობდა, ვინც იმას ესაუბრება, ვინც გარშემო ახვევია, - ვისგანაც პირველ შთაბეჭდილებას ღებულობს. ამიტომ უყვარს ის ენა, რომელიც იმას სიყრმის დროს ესმოდა, და ის ადამიანები მიაჩნია თავისიანებად, რომელნიც ამ ენაზე ლაპარაკობენ თუ მღერიან. თავის სოფლელთა სრულიად უმნიშვნელო სხვებისაგან განმასხვავებელი საუბრის კილოც კი შვენიერებად მიაჩნია. თავისი სოფლელი, თუნდაც უკანასკნელი ადამიანი, უცხო ადგილას, უცხო მხარეს რომ შეჰხვდეს, დიდ სიამოვნებას აგრძნობინებს. ვიდრე გაფართოვდება ბავშვის მხედველობა და გაიზრდება მისი პატრიოტიზმი, მას მხოლოდ განსაკუთრებით ის სოფელი, ან დაბა უყვარს, სადაც დაბადებულა და ბავშვობა გაუტარებია.

ვერ წარმომიდგენია ადამიანი სრულის ჭკუისა, საღის გრძნობის პატრონი, რომ ერთი რომელიმე ერი სხვებზე მეტად არ უყვარდეს, ან ერთი რომელიმე კუთხე. რატომ? - იმიტომ: ერთი და იგივე ადამიანი ათასს ადგილას ხომ არ იბადება, არამედ ერთს ადგილას უნდა დაიბადოს, ერთს ოჯახში, ერთი დედა უნდა ჰყავდეს! თუ ვინმე იტყვის ამას, ყველა ერები ერთნაირად მიყვარსო, - სტყუის, თვალთმაქცობს: ან ჭკუანაკლებია, ან რომელიმე პარტიის პროგრამით არის ხელფეხშებოჭილი. სამოწყალეო სახლში აღზრდილი ბუშიც კი, რომელსაც, შეიძლება, ათასი ლალა გამოუჩნდეს და გარშემო ათასი ენა ესმოდეს, ბოლოს ერთს რომელსამე ენას იწამებს და ერთს ქვეყანას მიიჩნევს თავის სამშობლოდ...

პატრიოტიზმი უფრო გრძნობის საქმეა, ვიდრე ჭკუა-გონებისა, თუმცა კეთილგონიერება მუდამ ყოფილა და არის მისი მათაყვანებელი და პატივისმცემელი. კოსმოპილიტიზმი მხოლოდ ჭკუის ნაყოფია, ადამიანის კეთილგონიერებისა, მას ადამიანის გულთან საქმე არა აქვს, იგი საღსარია იმ უბედურობის ასაცილებლად, რომელიც დღემდის მთელს კაცობრიობას თავს დასტრიალებს.

ამიტომ კოსმოპოლიტიზმი ასე უნდა გვესმოდეს: გიყვარდეს შენი ერი, შენი ქვეყანა, იღვაწე მის საკეთილდღეოდ, ნუ გძულს სხვა ერები და ნუ გშურს იმათთვის ბედნიერება, ნუ შეუშლი იმათ მისწრაფებას ხელს და ეცადე, რომ შენი სამშობლო არავინ დაჩაგროს და გაუთანასწორდეს მოწინავე ერებს. ვინც უარყოფს თავის ეროვნებას, თავის ქვეყანას იმ ფიქრით, ვითომ კოსმოპოლიტი ვარო, ის არის მახინჯი გრძნობის პატრონი, იგი თავისავე შეუმჩნევლად დიდი მტერის კაცობრიობისა, რომელსაც ვითომ ერთგულებას და სიყვარულს უცხადებს. ღმერთმა დაგვიფაროს ისე გავიგოთ კოსმოპოლიტიზმი, ვითომ ყველამ თავის ეროვნებაზე ხელი აიღოსო. მაშინ მთელმა კაცობრიობამ უნდა უარჰყოს თავისი თავი. ყველა ერი თავისუფლებას ეძებს, რათა თავად იყოს თავისთავის პატრონი, თითონ მოუაროს თავს, თავის საკუთარის ძალ-ღონით განვითარდეს. ცალ-ცალკე ეროვნებათა განვითარება აუცილებელი პირობაა მთელის კაცობრიობის განვითარებისა.

აუგუსტო, სათაური რო ვნახე, იმ ჰაზრით შემოველ, რომ ვაჟას ვახსენებ-თქო და აგერ, თავად მოგიყვანია მისი ტექსტი. ვფიქრობ, ვაჟას ესსე ზუსტად გამოხატავს ამ ორი განწყობის წონასწორობას. ადამიანში, ამ ორის წონასწორობა თუ ირღვევა, უკიდურესობებთან გვაქვს საქმე. პატრიოტიზმის თემაზე ბევრი ნაძირალა ტვიტივებს და აღვივებს სიძულვილს. კოსმოპოლიტიზმში კი, ზოგი სამშობლოს არარსებობას მოიაზრებს და ემგვანება ადამიანს, რომელიც საკუთარ დედას ეჩხუბა და მოიძულა - ასეთი ადამიანი შინაგანად ვერსადროს იქნება ბედნიერი. ამიტომ, ვაჟას ესსე უნდა აღვიქვათ, როგორც უზუსტესი ანალიზი, არ ავარჩიოთ ჩვენთვის სასურველი ნაწილები - არამედ მთლიანობაში გავიაზროთ, როგორც წონასწორობის და ზომიერების იმპერატივი.

პირადად მე რაც შემეხება, ათასი ქვეყანა მაქვს მოვლილი, ბევრ ქვეყანაში მიცხოვრია. არასდროს მივდივარ ისეთ ქვეყანაში საცხოვრებლად, რომლის კულტურასაც არ დავაფასებ. უდიდესი სიყვარული მაქვს ჩემთვის კარგად ნაცნობი უცხო ქვეყნებისადმი. ამის საშუალებას კი მაძლევს ჩემი ერის და კლუტურის სიმდიდრის შეგრძნება. ესაა ჩემი სავიზიტო ბარათი. ამიტომ, მე არ მემართება სომხური კომლექსი, არ ვამცირებ სხვისას, ჩემის განსადიდებლად. პირიქით, პატივს ვცემ და ვიყვარებ მას, რადგან მშვიდად ვარ და ვიცი, რომ ჩემს სავიზიტო ბარათს სხვისი შესაშური არაფერი სჭირს. საქართველო და ქართული კულტურა ყველგან თან დამაქვს.

Uchimata

მიხარია, რომ ასეთი ხალხი არსებობს და მინდა გითხრა, რომ იმატებს ასეთების რიცხვი, რაც აუცილებლად წაადგება ქვეყანას და ძალიან მალე, ქვეყანაში ჯანსაღი აზრი ძალიან მალე იქნება მრავალრიცხოვანი...

მე ვთვილი რომ რაღAც ამბავში მაგრად გამიმართლა რომ საქართველოში დავიბადე.