ოქროს არწივები, კოლხეთი. ძვ. წ. მე-5 ს-ის შუა პერიოდი
დღეს როგორც არასდროს საჭიროა ქართული ეროვნული იდეა. 500 წლის ნგრევის და დაღმასვლის შემდეგ უარი უნდა ვუთხრათ “გოდრის ბავშვობას“ (ოთარ ჭილაძის სიტყვებია)...
ოქროს საწმისის უძველესი ცივილიზაციის გენი მარადიულია...
თეიმურაზ ზაქრაძე – ქართული ეროვნული იდეა
Teimuraz Zakradze – Georgian National Idea
ენა, მამული, სარწმუნოება – ამ იდეით ვიზრდებით ბოლო საუკუნის განმავლობაში და ეს სავსებით მართებულია.
მაგრამ ეს მხოლოდ აუცილებელი ფორმულაა, რომელიც სჭირდება ნებისმიერ ერს საკუთარი იდენტიფიკაციის შესანარჩუნებლად. ილიას დროინდელ საქართველოს ჰაერივით სჭირდებოდა გადარჩენის სახელმწიფეობრივი იდეა. ცნობილია, რომ ილია დიდ პატივს სცემდა და იზიარებდა გერმანელი ფილოსოფოსის ვილჰელმ ფონ ჰუმბოლდტის იდეებს, რომლის ენათმეცნერულ ნაშრომებს კაცობრიობა დღესაც იყენებს. საქართველოს უნდა გამოეძებნა საშუალება, რომ მონობის პირობებში გადარჩენილიყო. საეკლესიო გადმოცემით, ჩვენ ღვთისმშობლის წილხვედრი ქვეყანა ვართ. იბადება ბუნებრივი კითხვა – რატომ? რატომ გვაქვს ასეთი პატივი? და რას გვავალებს ღმერთი ასეთი გამორჩეული სიყვარულით? რაშია ერის პასუხისმგებლობა? რა ნიჭის და რა დანიშნულების ქვეყანაა საქართველო?
ყველა ადამიანი იბადება თავისი გამორჩეული ნიჭით. მეორე საკითხია პოულობს თუ არ ის თავის დანიშნულებას და თუ პოულობს, აქვს თუ არა იმის ძალა, რომ ამ დანიშნულებას ემსახუროს. ერებსაც ახასიათებს ასეთივე ნიჭი და ფუნქცია. სახარებაში წერია, რომ ხალხთა განკითხვის ჟამიც დადგება. ასე რომ, ზეგარდმო ბოძებულ ნიჭზე და ტალანტზე პასუხი ადამიანებსაც მოეთხოვება და ერებსაც. დანიშნულების მოძიება “ვალდებულებაა”, მაგრამ ღმერთი არავის არ ავალდებულებს, ყველას აქვს არჩევანის უფლება. ამაშია მისი უსაზღვრო სიყვარული.
ფუნქციადაკარგულობა ვერ გააბედნიერებს ვერც ადამიანს და ვერც ერს. დღემდე ბევრი ქართველი დათა თუთაშხიასავით სიბნელეში დაეხეტება. დათამ ვერ იპოვა გამოსავალი. მისი სიკვდილიც საკუთარი შვილის ხელიდან სიმბოლურია. ახალმა თაობამ უნდა მოძებნოს ერის ფუნქცია. სავსებით სიმბოლურია ისიც, რომ საქართველოს პრეზიდენტის კაბინეტში ილია ჭავჭავაძის პორტრეტია. ილია ქართული სახელმწიფოს არქიტექტორია. “ენა, მამული, სარწმუნოება” სახელმწიფოს კონსტრუქციაა, ფორმაა. დღეს მიმდინარეობს სახელმწიფოს “კონსტრუქციული” მშენებლობა. მაგრამ ნებისმიერ ფორმას შინაარსი სჭირდება. თანამედროვე დემოკრატიული, ცივილიზებული სახელმწიფოების ძირითადი ფასეულობა ადამიანია. მისი უფლებების დაცვა, მისი თვითრეალიზება და ა.შ. ეს შეადგენს ცივილიზებული ქვეყნების ყველანაირ პოლიტიკურ, ეკონომიკურ, სოციალურ და საზოგადოებრივ ინტერესს. წარმატებული ადამიანი ნიშნავს წარმატებულ ქვეყანას. გარდა ამისა, თავად ქვეყნები თვითრეალიზებას ახდენენ. ყველა წარმატებული ქვეყანა აუცილებლად პოულობს თავის დანიშნულებას, თავის იდეალს, რომელსაც ყველა მოქალაქე “ოჯახის” წევრივით ემსახურება. როგორი შეიძლება იყოს ადამიანი თანამედროვე საქართველოში და რა არის საქართველოს დანიშნულება? ადამიანის, პიროვნების შინაარსი და საქართველოს დანიშნულება, ჩემი აზრით, უპირველეს ყოვლისა, ისევ ჩვენი ერის უდიდესი ადამიანების შემოქმედებით მემკვიდრეობაში მოიძიება.
ათასწლეულზე გადებული ხიდი შოთადან ვაჟამდე და ილიამდე მხოლოდ ახლა გამოიკვეთა, როდესაც ქვეყანამ თავისუფლება მოიპოვა, მიუხედავად იმისა, რომ ბრძოლა ჯერ კიდევ გრძელდება. მხოლოდ თავისუფლების პირობებშია შესაძლებელი ტალანტის გამოვლინება. ჩემთვის ალუდა ქეთელაურის პიროვნული დახასიათება: “ალუდა ქეთელაური კაცია დავლათიანი. საფიხვნოს თავში დაჯდების, სიტყვა მაუდის გზიანი….”. რუსთაველის პიროვნული მოდელის იდენტურია: “მიჯნურსა თვალად სიტურფე მართებს მართ ვითა მზეობა…”. უფრო მეტიც, ალუდამ მტრის ღირსების დაფასებით ცივილიზაციისკენ პირველი ნაბიჯი გადადგა. მაშ ასე, თუნდაც, ქართული ეროვნული სამოსის მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, ქართველისთვის სრულიად გამოირიცხულია სიმსუქნე და ღიპი. დავით გურამიშვილმა მაგდებურგის ციხის მერე გაკვირვებულმა დაწერა: “..ვნახე კაცნი მაკენი…”. ტანადები იყვნენ ქართველნი. ჩოხას და კაბას ღიპი არ უხდება! მაგრამ შინაარსი? რა თვისებებიც უნდა ახასიათებდეს პიროვნებას, სულ თავზარდამცემია: “სიბრძნე, სიმდიდრე, სიუხვე, სიყმე და მოცალეობა, ენა, გონება, დათმობა, მძლეთა მებრძოლთა მძლეობა”. და ამავე დროს: “ვისცა ეს სრულად არა სჭირს, აკლია მიჯნურთ ზნეობა”. ასეთი “ძნელია” ქართველობა.
ჯერ კიდევ სკოლიდან მახსოვს, რომ “ვეფხისტყაოსანი” და შოთა ეკლესიის მხრიდან იდევნებოდა. ხელნაწერების მუზეუმში ყველაზე ძველი ხელნაწერი XVI საუკუნითაა დათარიღებული. არადა ხელნაწერები მაშინ მხოლოდ ეკლესიებში ინახებოდა. “ვეფხისტყაოსანი” ქართველმა ქალებმა გადაარჩინეს და ამას თავისი მიზეზები გააჩნია. ცხოვრებაში დიდი ბედნიერება მხვდა წილად და ერთხელ ბატონ აკაკი ბაქრაძის ლექციას დავესწარი. იქ პირველად გავიგე, რას ნიშნავდა: “ქალმან მისცა მარგალიტნი სრულ ქმნა მისი საწადელი…”. ავთანდილის პირველი დაბრუნების შემდეგ თინათინმა მასთან ღამე გაათენა, იმიტომ კი არა, რომ ბოზია, როგორც ამას ბევრი ქართველი მამაკაცი შეაფასებდა, არამედ იმიტომ, რომ ერთმანეთი უყვართ და ეს ნორმალურია. თან შოთა იქვე აღნიშნავს: “რა სჯობს რა კაცმან გიშერი ბროლ ლალსა თანა ახიოს, ანუ ბაღს ალვა საროსა ახლოს რგოს მორწყოს ახიოს….”. ქალებისთვის ეს ბრწყინვალე სასიყვარულო რომანია. ისინიც ძალას არ იშურებდნენ, შემოგვინახეს ეს განძი, რომელიც, ჩემი აზრით, უდიდესი ფილოსოფიური წიგნია კაცობრიობისთვის. გადმოცემით ვიცი, თურმე ჩემი ბებია “ვეფხისტყაოსანს” ბაბუასგან მალულად კითხულობდა?! ამ აღმოჩენამ ჩემში სრული გადატრიალება მოახდინა. გაქვავებული, ბრინჯაოში ჩამოსხმული ქანდაკების მაგივრად გამოჩნდა მარად ცოცხალი უდიდესი ადამიანის სული. შოთას მიერ აღწერილი ადამიანი – პიროვნება უპირველესად თავისუფალი და სიყვრულის ნიჭით დაჯილდოვებული ქართველია: “ყმა ტკბილი და ტკბილ ქართული…”. და ეს ხდება ფეოდალური სამყაროს წიაღში, სადაც ადამიანის თავისუფლება უბრალოდ წარმოუდგენელია. თანაც ასეთი ადამიანი ფეოდალური მორალის მიხედვით “სუსტია”. სიყვარული ხომ სისუსტეა, მაგრამ ჯერ კიდევ არ იცოდნენ და ბევრმა ახლაც არ იცის, რომ ეს “სისუსტე” უძლეველია. კაცობრიობამ სხვა გზა აირჩია. ბევრმა ევროპელმა ფილოსოფოსმა ამაოდ სცადა ფეოდალური ფილოსოფიის გამყარება. ნიცშეს “ზეადამიანობამ” კი, ჩემი აზრით, კაცობრიობა ლამის კატასტროფის წინაშე დააყენა. ქრისტეს შობის შემდეგ კაცობრიობას ათასი წელი სჯეროდა, რომ კეთილი მეფე შესაძლებელია და კიდევ ათასი წელი დასჭირდა იმის გასააზრებლად, რომ ადამიანის თავისუფლებაზე ძვირფასი დედამიწაზე არაფერია. ვაჟას აზრი ნიცშეს შესახებ კარგადაა ცნობილი და მანვე იწინასწარმეტყველა გლობალიზაცია, რომელიც ეროვნულობის გარეშე შეუძლებელიაო.
მაგრამ დავბრუნდეთ სამშობლოში. ფეოდალური მორალი ვერ აიტანდა თავისუფლების გამოვლინებას, მაგრამ შოთა იმდენად დიდია, რომ თაროზე ვერავინ შემოდებდა. ამიტომ საჭირო იყო მისი “გაქვავება” – დოგმატიზირება. საამაყო ხატად გადაქცევა, რაც, არც თუ ისე ცუდად გამოუვიდა მმართველ ელიტას. შოთა ხელუხლებელია. რეჟისორებს მუხლების კანკალი ემართებათ, თუ საუბარია “ვეფხისტყაოსნის” დადგმაზე ან ფილმის გადაღებაზე. რუსთაველის შემსწავლელი ინსტიტუტების მთავარი დაუწერელი ამოცანაც იმაში ისახებოდა, რომ შოთას ფილოსოფია ისედაც რთული, უფრო მეტად რთული და მაქსიმალურად გაუგებარი გამხდარიყო. აბა, თავისუფლებას თუ აუხსნიდნენ ადამიანებს, ფეოდალური მორჩილებაც შეუძლებელი იქნებოდა. სტალინს ამაში განსაკუთრებული “ღვაწლი” მიუძღვის. მან კარგად იცოდა, როგორ უნდა ეთამაშა ერის სიამაყეზე, რომ ერი უფრო მეტ მორჩილებაში ჰყოლოდა. საქართველოში XII საუკუნის ბოლოს თავისუფალი გლეხი უკვე აღარ დარჩა. ადამიანის დაკნინება თანდათანობით მიმდინარეობდა. კიდევ კარგა ხანი გაძლო ქართველმა ერმა. თან უამრავი ბრძოლა გადაიტანა ფიზიკური გადარჩენისთვის. ჩემი აზრით, შოთა რუსთაველის აღწერილი გეოგრაფია, არც მეტი არც ნაკლები, საქართველოს სულიერი და კულტურული გავლენის გეოგრაფიაა. სრულიად არაა შემთხვევითი არაბეთი, ინდოეთი და ა.შ. თუმცა, ეს გავლენა არგონავტების კოლხიდაზე გალაშქრებაშიც კარგად ჩანს. აქ მებადება ჩემთვის სრულიად ბუნებრივი კითხვა: რა უნდოდა იაზონს კოლხიდაში? თუ შედეგის მიხედვით ვიმსჯელებთ, იაზონმა სამგზის გამოცდა გაიარა, მიიღო ოქროს საწმისი, მეუღლე და მეფის ტახტი ელადაში დაბრუნებისთანავე. გამოდის, მან კოლხიდაში მეფობაზე ერთგვარი თანხმობა მიიღო და ოქროს საწმისი თავისებური სიგელი იყო. ასეთივე სიგელებს არიგებდნენ მონღოლებიც და ბევრი სხვაც. უკვე მეორე საკითხია, რატომ მოხდა ისტორიის “გადაწერა”. აღმავლობაზე მდგომ საბერძნეთს სულაც არ აძლევდა ხელს თავისი დამოკიდებული მდგომარეობის გამჟღავნება უკვე ძალადაკარგული კოლხიდასადმი. თან ეს მხოლოდ სულიერი დამოკიდებულება იყო და არა ძალისმიერი. მესმის, ბევრი მეცნიერის რისხვას დავიმსახურებ, მაგრამ ვარაუდი მგონი სავსებით ლოგიკურია. კიდევ ერთი, დღემდე კამათობენ, გამოთქმა IN VINO VERITAS (ღვინოშია ჭეშმარიტება) ლათინური ფრაზაა თუ ბერძნული. სრულიად არ ვერევი ამ კამათში, მაგრამ სანამ ამას ვინმე იტყოდა, ღვინო ხომ უნდა გაესინჯა? ასე რომ, უფრო ნიკო კეცხოველის მჯერა, რომელმაც დაასაბუთა, რომ ღვინო ქართული სიტყვაა. არითმეტიკულადაც რომ დავთვალოთ, ამდენი რაოდენობის გაკულტურებული ყურძნის ჯიში, რამდენიც საქართველოშია, ვერ მოიძებნება ერთად აღებულ ყველა ღვინის ქვეყანაში. რაც იმას ნიშნავს, რომ ქართული სტარტი ყველაზე ადრინდელი იყო. იმავე იაზონს კოლხიდაში დახვდა განვითარებული მეტალურგია და მედიცინა.
არც ის არ მინდა, რომ ვინმეს მოეჩვენოს, თითქოს ჩემი მოსაზრებები ნაციონალისტური ხასიათისაა, ღმერთმა დამიფაროს! პირიქით, ქართული მესიანისტობისგან ძალიან შორს ვარ. საუბარია ერის დანიშნულებაზე, რომელიც იმაში კი არ გამოიხატება – “რა მაგრები ვართ ქართველები”. იდეა ის არის, რომ ჩვენ ღმერთმა დაგვაჯილდოვა იმ ადგილით და იმ ნიჭით, რომელიც განაპირობებს ჩვენს მარადიულ ვალდებულებას ცივილიზაციების მიმართ. არ ვიცი, იყო თუ არა კიპლინგი საქართველოში, მაგრამ მაშინ საქართველო თავისუფალი რომ ყოფილიყო, არა მგონია მას ეს სიტყვები გაემეორებინაა: დასავლეთი აღმოსავლეთს ვერასდროს ვერ დაუახლოვდებაო. დასავლეთის და აღმოსავლეთის დამაკავშირებელი და დამაახლოვებელი ერთადერთი ქვეყანა – საქართველოა. და თუ ამას დავეთანხმებით, მაშინ გასაგები ხდება, რატომ გვქონდა ამდენი ომი, გვყავდა და გვყავს ამდენი მტერი. ამ გზაგასაყარის მფლობელი თითქმის მსოფლიოს მფლობელი ხდებოდა. ყველა აქამდე არსებული იმპერია აუცილებლად ფლობდა და აკონტროლებდა კავკასიას, სათანადოდ ცდილობდა საქართველოს დამონებასაც, რომლის გარეშეც კავკასიაზე კონტროლი შეუძლებელი იქნებოდა.
დანარჩენი აქ ნახეთ
http://24saati.ge/index.php/category/opinion/2010-01-23/2903http://24saati.ge/index.php/category/opinion/2010-01-23/2903 This post has been edited by sasruli on 13 Mar 2010, 06:28
ქართული ეროვნული იდეა, ოქროს საწმისის უძველესი ცივილიზაციის გენი მარადიულია
