თავიდანვე მოგახსენებთ, რომ ეკონომიკური განათლება არ გამაჩნია. ამიტომ სპეციალისტებს ვთხოვ, იყვნენ შემწყნარებლები და თუ ამასთან ერთად არ დაეზარებათ და კომპეტენტურადაც ახსნიან, თუ რა არის ქვემოთ შემოთავაზებულ იდეაში მიუღებელი - მთლად უკეთესი.


საბაზრო ეკონომიკა, კონკურენცია, ბაზრის მიერ ფასების დარეგულირება და ამდაგვარები - მეტ ნაკლებად გასაგებია. მონოპოლიები, კარტელური გარიგებები - ესეც. კრიზისის მიზეზები - ძალიან ბუნდოვნად, მაგრამ პირველი კითხვა, რაც მიჩნდება, არის შემდეგი:
რატომ უნდა თქვას სახელმწიფომ აუცილებლად უარი საკუთარი (ანუ, სახელმწიფოს კუთვნილი და მის მიერვე მართული) ბიზნესის კეთებაზე ყველა სფეროში და ამ სფეროში ბაზრის რეგულირება გადაულოცოს კერძო მეწარმეებს, მათ მადას და გემოვნებას?
როცა შეიძლებოდა სახელმწიფო თავად ყოფილიყო ბაზრის ერთ-ერთი მონაწილე და ამავდროულად, კონკურენციისა და ფასების მთავარი მარეგულირებელი?
იმის ილუსტრირება, თუ რას ვგულისხმობ, უფრო კარგად ალბათ საბანკო სექტორის მაგალითზე შეიძლება:
ვთქვათ, მე ვარ სახელმწიფო. დავუძახე საბანკო საქმის ექსპერტს და ვეუბნები - მე მინდა ვიყო საბანკო ბიზნესის ერთ-ერთი მონაწილე, ისეთივე, როგორც ნებისმიერი კერძო იურიდიული პირი. აი საწყისი კაპიტალი - ფული, ბანკის შენობა, ინვენტარი - ყველაფერი ჩემია. ხელფასზე მოვრიგდებით. დავჯდეთ ახლა და ვიანგარიშოთ - რამდენი პროცენტი დავაწესოთ სადეპოზიტო ანაბარებზე, ისე, რომ ეს იყოს გონივრულად მისაღები ბანკისთვის, კონკურენტებისთვის და მეანაბრეებისათვის? 10%? - ხარაშო.
რამდენი პროცენტი წლიური სარგებელი გაცემულ სესხებზე, იმავე კრიტერიუმების გატვალისწინებით? - 20%? - კაი ბატონო.
რამდენი გვექნება ამ პირობებში მოგება? 10%? 20%? - საკმარისია.
დავიწყეთ მუშაობა.
თუ დავინახეთ, რომ ვკლავთ კონკურენციას, კონკურენტები ვერ ქაჩავენ,
საბანკო სექტორი ბიზნესისათვის არასაინტერესო გახდა - ვცვლით (ვარეგულირებთ) საპროცენტო განაკვეთებს იმდაგვარად, რომ საბანკო ბიზნესი მომგებიანი დარჩეს და ამავე დროს, არავის გაუჩნდეს ზემოგების მიღების შანსი.
(ჰო, აქ არ არის საუბარი ეროვნული თუ ცენტრალური ბანკის განაკვეთებზე - გასაგებია)
ჩვენი ბიზნესი იქნება უსასრულოდ გამჭირვალე, ისეთი, რომ არავის გაუჩნდება ეჭვი, რომ ჩვენ კონკურენტებს ვძირავთ და ჩემგან (სახელმწიფოსაგან) გაქვს სხვა მონაწილეებზე უპირატესი ხელშეწყობა - ნწუ, არავითარი, გამორიცხულია. პირიქით - ჩემი მიზანია ამ სფეროში გონივრული კონკურენციის შენარჩუნება, ჩემი საკუთარი მოგება - მეორეხარისხოვანია. არ მაწყენს, რათქმა უნდა.
იგივე - სხვა სფეროებშიც, სადაც შესაძლებელია.
ჰა, რას იტყვით?