რა თქმაუნდა, შეიძლება ცოტა სხვანაირი სიტუაციაც მოხდეს, მაგალითად პეპლის გენომს ახალი გენი არ დაემატოს, არამედ ძველი გენი (ყვითელ ფერზე პასუხისმგებელი) გადაკეთდეს მწვანე ფერის გენად:
თუ ასე მოხდა მაშინ უნდა შედარდეს ძველი და ახალი გენომის ეს შესაბამისი მონაკვეთები და დადგინდეს თუ:
1) რამდენად დიდია იმის შანსი რომ შემთხვევითი მუტაციების გზით მივიღოთ სწორედ ასეთი ახალი გენი? ეს დამოკიდებული იქნება იმაზე თუ ძველ და ახალ გენებს შორის რამდენად დიდია განსხვავება. ეს გენი როგორც ვხედავთ 19 ნუკლეოტიდისგან შედგება და მათგან 13 ნუკლეიტიდი იგივეა ორივე, ძველ და ახალ გენში, ანუ ეს გენი 68 %-ით იგივე დარჩა. რაც მეტია ეს მაჩვენებელი მით იოლია და მოსალოდნელია მუტაცია, ანუ გენის საფუძვლიანი გადაკეთება თავიდან ბოლომდე არ იქნება საჭირო.
2) რამდენად საჭიროა რომ მწვანე ფერის გენს ზუსტად ასეთი შემადგენლობა ჰქონდეს როგორც ვთქვათ ზემოთ დახატულ სურათზეა ნაჩვენები, ხომ არ დაიშვება აქ რაიმე ვარიაციები ახალი გენის ნუკლეოტიდურ თანამიმდევრობაში რომელიც მიუხედავად ამ ვარიაცებისა მაინც ერთიდაგივე მწვანე ფერის ცილას წარმოშობენ? რაც მეტი ვარიაციები იქნება მით უფრო გაიოლდება მუტაციაც. დაე ნუ წარმოიშვება ზუსტად ასეთი ახალი შემადგენლობის გენი, დაე წარმოიშვას მისგან ოდნავ განსხვავებულიც-სულ ერთია მწვანე ფერის ცილას მაინც მივიღებთ.
თუკი აღმოჩნდა რომ გარემო პირობების შეცვლის შედეგად (ანუ როცა გარემო გამწვანდება) პეპელას
მალევე გაუჩნდა მწვანე გენი (თან თუ აღმოჩნდა რომ ეს მწვანე გენი არც ისე ძალიან ჰგავს მის ადგილას არსებულ ძველ გენს ან მით უმეტეს თუ აღმოჩნდა რომ ეს მწვანე გენი სულაც
დაემატა პეპლის გენომს) მაშინ ნათელია რომ ეს არ არის შემთხვევითი ცვალებადობა, რატომაა ეს ნათელი? იმიტომ რომ მაშინ დაისმება შეკითხვა: პეპლების წინა თაობებში (ანუ გარემოს გამწვანებამდე) რატომ არ ჩნდებოდა ეს მწვანე გენი „შეთხვევით“? კი, იგი უსარგებლო იქნებოდა, მაგრამ მაინც რატომ არ ჩნდებოდა ადრე და რატომ გაჩნდა სწორედ გარემო პირობების ცვალებადობის შედეგად/შემდეგ? თუ გარემო პირობების ცვალებადობას
უცებვე (და სწორედ ამის სისწრაფე უნდა გაიზომოს) ახლავს გენომის ასეთი ცვალებადობა (თან როგორც ვთქვით ისიც გასათვალისწინებელია რამდენად მკვეთრია ეს ცვალებადობა) ეს იმის მაჩვენებელია რომ ეს მუტაცია სულაც არა შემთხვევითი და რომ იგი მიმართულია, რაღაცნაირად კონტროლირებადია! გაკონტროლება კი შესაძლებელია მხოლოდ (პეპლის) ნერვული სისტემიდან, თუ ეს მართლა ასეა მაშინ მისი დამტკიცების შემთხვევაში ეს ლამარკიზმის სისწორეზე მიუთითებს რაც ხელაღებით სულაც არ ნიშნავს დარვინიზმის უარყოფას, პირიქით-ეს ორი თეორია შეიძლება ერთ ჭეშმარიტებად გაერთიანდეს.
ანუ საკითხი უნდა დაისვას ასე: იქამდე სანამ გარემოს ცვალებადობა მოხდება იქამდე ხდებოდა კი ცვალებადობა თვითონ გენომში? თითქოს გენომში ასეთ ცვალებადობა უნდა ხდებოდეს გარემოში მიმდინარე ცვალებადობისგან დამოუკიდებლად, ხოლო როცა გარემო ახალი გახდება მაშინ ბუნება აირჩევს იმ ინდივიდებს ვისაც ახალი, „შესაფერისი“ თვისება უკვე ექნებათ და სწორედ ისინი გადარჩებიან. ჰოდა შეკითხვა: ორგანიზმის გენომში ხდება ასეთი ცვალებადობები გარემოსგან დამოუკიდებლად და „ყოველი შემთხვევისათვის“? რამდენადაც მე ვიცი-არ ხდება.
ან კი სად არის იმის გარანტია რომ გარემოს შედარებით სწრაფი ცვალებადობას ევოლუციაც იგივე სისწრაფით მიჰყვება თან? და რომ მაინცდამაინც და მხოლოდ ის გენი შეიცვლება რომლის ცვალებადობაც გვინდა (უფრო ზუსტად ჩვენ კი არ გვინდა არამედ მოცემულ სახეობას უნდა)? შემთხვევითი მუტაციით შეუძლებელია აიხსნას ის რომ მხოლოდ ეს ერთი, საჭირო გენი შეიცვალა და სხვა გენები კი უცვლელნი დარჩნენ.
ან იქნებ არის გარემოს ცვალებადობის სისწრაფის რაღაც მაქსიმალური ზღურბლი რომლის იქით გარემოს ცვალებადობის აჩქარების შემთხვევაში გენომი ვერ მოასწრებს რეაგირებას და მაშინ ასეთი სახეობა დაიღუპება? და თუ არის, მაშინ გაზომილია ეს სისწრაფე?
ან შეიძლება ვიფიქროთ რომ როცა გარემოში ხდება ცვალებადობა სწორედ მაშინ იცვლება გენომიც, მაგრამ ასეთი მექანიზმი მოლეკულარულ დონეზე არაა მგონი ჯერ აღმოჩენილი!
თან იმასაც გააჩნია ორგანიზმის რომელ ნაწილში არსებული გენომის ცვალებადობაზეა საუბარი! თუ
ერთი თაობის განმავლობაში შეიცვალა გარემო (ანუ სწრაფად, თუმცა ისიც გასათვალისწინებელია თუ რომელ სახეობაზეა კერძოდ საუბარი. E.coli ბაქტერიის შემთხვევაში ერთი თაობის ხანგრძლივობა 20 წუთია, ხოლო ყვავებისათვის 300 წელს უდრის მგონი) მაშინ ამ ინდივიდების სომატური უჯრედების გენომში უნდა მოხდეს სწრაფი ცვალებადობა და სანამ ახალი თაობები გამოიჩეკებიან იქამდე/მაშინათვე უნდა აისახოს ეს ახალი ცილების სინთეზზე (წინააღმდეგ შემთხვევაში ეს თაობა უბრალოდ ვერ გადარჩება ახალ/მტრულ გარემოში) და რასაკვირველია
იგივე ცვალებადობა სასქესო უჯრედებშიც უნდა მოხდეს რომ შემდგომ თაობებში ეს ნიშან-თვისება გადავიდეს. მაგრამ შესაძლებელია შემთხვევით ასეთი, ერთიდაიგივე ცვალებადობა სომატურ უჯრედებშიც და სასქესოშიც? რაღაც ძნელი წარმოსადგენია!
მაგრამ აი, თუ გარემოდან მოსული რომელიმე ფაქტორი (ორგანული ნივთიერება ვთქვათ) იწვევს ასეთ ცვალებადობას მაშინ ეს უკვე სხვა საქმეა რადგან ეს ნივთიერება ერთნაირი ალბათობით მოხვდება როგორც სომატურ, ასევე სასქესო უჯრედებშიც და შეცვლის როგორც მოცემულ თაობის დნმ-ის ნუკლეოტიდურ თანამიმდევრობას, ასევე მის მომდევნოსაც.
საერთოდ, ამ პეპლების რამდენი თაობა უნდა იღებდეს მონაწილეობას ასეთ ექსპერიმენტში? სასურველია რომ გარემოს გამწვანებამდე და მის მერე რამდენიმე თაობა (ხუთ-ხუთი მაგალითად) იღებდეს მონაწილეობას და ყველა თაობიდან რამდენიმე ინდივიდის დნმ-ის სეკვენირება ხდებოდეს (საერთოდ, ამათუიმ თაობაში რამდენს გაუჩნდება ხოლმე ახალი, სასარგებლო მუტაცია თუა ცნობილი? დაუჯერებელია რომ ყველა ინდივიდს გაუჩნდეს ეს მუტაცია და ისიც ზუსტად ერთნაირი, ერთმანეთთან მოლაპარაკებულები ხომ არ იქნებიან? ). ძალიან საინტერესო იქნებოდა იმის დადგენა გარემოს გამწვანებიდან რამდენ ხანში/თაობაში ხდება გენომის ცვალებადობა (ანუ მწვანე გენის გაჩენა) და კერძოდ როგორის.
ახლა ზოგიერთი სხვა მოსაზრებები ამ ექსპერიმენტის შესახებგარემოს ცვალებადობისათვის (დასაწყისში მე მეწერა „
ახლა დავუშვათ რომ უცებ შეიცვალა პირობები და ეს ყვითელი ბალახები გაქრნენ და მის მაგივრად გაჩნდნენ მწვანე ფერის ფოთლის მქონე ხეები“) შეიძლება მაგალითად სწრაფად მზარდი მარადწვანე ხეები დავრგოთ და ამ გზით დროის მოკლე პერიოდში „გავამწვანოთ გარემო“. ან შეიძლება უფრო თანამედროვე საშუალებას მივმართოთ: ხეების ფორმის საგნები თავიდან იყოს ყვითელი და შემდეგ შეიღებოს მწვანედ. ვერც მტაცებელი ფრინველები და ვერც პეპლები ვერ მიხვდებიან ამ ხრიკს.
დიდი ზომის ძვირადღირებული ორანჟერეის მაგივრად ეს ექსპერიმენტი შეიძლება ჩატარდეს ისეთ კუნძულზე სადაც პეპლები ბუნებრივად ვერ გადაფრინდებიან. საამისოდ უნდა გაირკვეს რა მანძილის დაფარვა შეუძლიათ პეპლებს შეუსვენებლად და ეს მანძილი ნაკლები უნდა იყოს იმ მანძილზე რაც აშორებს ამ კუნძულს სხვა კუნძულებისგან ან მატერიკისგან. ასეთ შემთხვევაში ჩვენ გვექნება გარანტია რომ ამ კუნძულს იგივე სახეობის პეპლის სხვა ინდივიდები ვერ ესტუმრებიან და არევ-დარევას ვერ შეიტანენ ექსპერიმენტში.
საერთოდ, მთავარი მარტო ის კი არ არის რომ მწვანე ფერის დამცავი ცილა გამომუშავდეს, არამედ ისიც რომ ეს ცილა დაგროვდეს პეპლის სხეულის ზედაპირულ უჯრედებში, ნუ შეიძლება სხვაგანაც. გასარკვევია რა მექანიზმი მართავს
მხოლოდ კანის უჯრედებში ამ მწვანე ცილის დაგროვებას (სხვაგან ეს გენი და მისი ცილა სრულიად ზედმეტია)? უნდა ითქვას ისიც, რომ სულაც არაა აუცილებელი რომ ამ ცილამ დატოვოს უჯრედი სადაც იგი გამომუშავდება და სადღაც უჯრედშორის სივრცეში დაგროვდეს (თუ ხდება ასეთი რამე საერთოდ), ცილა თავისუფლად შეიძლება დარჩეს უჯრედის შიგნით რადგან იგი მაინც მისცემს სხეულის ზედაპირს სასურველ მწვანე ფერს.
ისიც სათქმელია რომ პეპელამ არსებობისათვის ბრძოლაში შეიძლება სულ სხვანაირი ახალი ნიშან-თვისება გამოიმუშაოს. მაგალითად მწვანე ფერის ცილით კი არ დაიფაროს სხეულის დიდი ნაწილი არამედ ფრთები უფრო გაიზარდოს იმისათვის რომ მტაცებელს უფრო იოლად და სწრაფად დაუსხლტეს, გამოსარკვევია რა მართავს იმ ამბავს თუ რომელ ახალ, დამცველობით ნიშან-თვისებას „აირჩევს“ პეპელა.
როგორ შევამოწმოთ დარვინიზმის სისწორე?
თბილისის ფორუმი -> თემატური ფორუმი -> მეცნიერება და განათლება -> ტექნიკური და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები
