ქალკედონამდელი, ორიენტალისტური , მიაფიზიტური, ეკლესიები

მათი რწმენა. მონოფიზიტური ერესი და ასე შემდეგ . მოდი აქ დავდოთ ინფო ამის შესახებ.

This post has been edited by ronald_wesley on 26 May 2017, 12:26

მიმაგრებული სურათი

მიაფიზიტობა
მიაფიზიტობა - (ბერძნ. μία — «ერთი, ერთიანი» φύσις — «ბუნება») — ალექსანდრიული საღვთისმეტყველო სკოლის ქრისტოლოგიური დოქტრინა. მიაფიზიტობის მიხედვით ქრისტე(ერთი პირი) არის ღმერთკაცი(ერთი ჰიპოსტასი), რომელსაც გააჩნია ერთიანი განკაცებული ღმერთის ბუნება (ორისგან შემდგარი).

განსხვავებით მონოფიზიტობისგან (ბერძნ. μόνος — ”ერთი, ერთადერთი, მხოლოდ”), მიაფიზიტობა არ ასწავლის ქრისტეში მხოლოდ ერთი ღვთაებრივი ბუნების შესახებ, რომელმაც შთანთქა ადამიანური, არ ასწავლის ორი ბუნების შერწყმას ან შერევას, არამედ აღიარებს ორი ბუნების განუყოფელ ერთიანობას ორივე ბუნებისთვის დამახასიათებელი უნიკალური თვისებების შენარჩუნებით.
მიაფიზიტური ალექსანდრიული ქრისტოლოგია ჩამოყალიბდა V საუკუნეში საღვთისმეტყველო პოლემიკის დროს ანტიოქიური საღვთისმეტყველო სკოლის დიოფიზიტური დოქტრინის წინაამღდეგ, რომლის უკიდურეს გამოხატულებას - ნესტორიანელობა წარმოადგენდა. ნესტორიანელობა ერესად იქნა აღიარებული და 431 წელს III მსოფლიო საეკლესიო კრებაზე (ქ.ეფესში) დაიგმო.

ათანასე დიდის ფორმულის: - ”ერთია(ერთიანია) განკაცებული სიტყვა-ღმერთის ბუნება” (μία φύσις τοῦ θεοῦ λόγου σεσαρκωμένη) საფუძველზე, კირილე ალექსანდრიელმა თავის ცნობილ 12 ანათემატიზმში დაგმო ნესტორის სწავლება, რომლის მიხედვითაც ქრისტეს ორი ბუნება და ორი ჰიპოსტასი გააჩნდა ერთ პირში შეერთებული.

ქალკედონის(451წ.) კრებამდელ ეპოქაში ქრისტოლოგიური ტერმინები ”ბუნება”, ”ჰიპოსტასი” და ”პირი” მჭიდროდ იყვნენ დაკავშირებული ერთმანეთთან. ჰიპოსტასი აღიქმებოდა როგორც ბუნების რეალიზაცია, ანუ ჰიპოსტასი წარმოადგენდა რეალიზებულ კონკრეტულ ბუნებას. ამიტომ ფორმულებს შორის ”ერთიანი ბუნება” და ”ერთიანი ჰიპოსტასი” არ არსებობდა პრინციპული განსხვავება. და თუ ქრისტეში ორ ბუნებას აღიარებდი(ღვთაებრივს და ადამიანურს), მაშინ ავტომატურად უნდა გეღიარებინა ორი ჰიპოსტასიც(ძე ღმერთის და ადამიანი ქრისტეს), რაც საბოლოო ჯამში ნიშნავდა ორი ქრისტეს აღიარებას, ანუ ღმერთის და ადამიანის დამოუკიდებელ არსებობის აღიარებას ქრისტეში.
ნებისმიერი ბუნება გულისხმობს ამ ბუნების მატარებელ მრავალ ჰიპოსტასს, მაგრამ არცერთ ჰიპოსტასს არ შეიძლება ჰქონდეს ერთზე მეტი ბუნება, ისევე როგორც ერთ პირს არ შეიძლება ჰქონდეს ორი ჰიპოსტასი. თუ ქრისტეს ბუნება ორია, მაშინ ჰიპოსტასიც ორია, რაც ქრისტეში ორი სუბიექტის აღიარებას ნიშნავს.

მიაფიზიტობის მიხედვით ქრისტეში ღვთაებრივის და ადამიანურის რეალური ერთობა შესაძლებელია მხოლოდ ჰიპოსტასური ერთიანობის საფუძველზე, ანუ ორი სრულყოფილი ბუნება უნდა შეერთდეს ღმერთკაცურ ჰიპოსტასში, რომელიც თავისმხრივ ერთიანი ღმერთ-კაცური ბუნებით ხასიათდება - განკაცებული ღმერთის ბუნებით.
უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ განკაცებული ღმერთის ბუნებაში არ იგულისხმება მესამე, ახალი ჩამოყალიბებული ბუნება, მიაფიზიტები ღმერთკაცურ ბუნებაში გულისხმობენ ღვთაებრივი და ადამიანური ბუნებების შეურეველ და შეურწყმელ ერთიანობას ბუნებრივ დონეზე, რომელიც განკაცებული ღმერთის ჰიპოსტასშია რეალიზებული.

საქრისტიანოში საჭირო გახდა კომპრომისის გამონახვა ორ ქრისტოლოგიურ დოქტრინას შორის. სწორედ ამიტომ 451წელს ქალკედონის(მე-4 საეკლესიო) კრებაზე:
1) აღიარეს ”ორი ბუნება” ქრისტეში, რომელიც შეესაბამებოდა ანტიოქიურ ქრისტოლოგიურ დოქტრინას და პაპი ლეონის ტომარას, მაგრამ აკნინებდა მესამე საეკლესიო კრების ავტორიტეტს,
2) შეინარჩუნეს კირილე ალექსანდრიელის მიხედვით ერთი ჰიპოსტასი, მაგრამ არ იყო ახსნილი როგორაა შესაძლებელი ორი ბუნების ერთ ჰიპოსტასში შეერთება.

მოგვიანებით ერთ ჰიპოსტასში ორი ბუნების არსებობის ახსნას ცდილობს ლეონტი ბიზანტიელი, რომელიც შემიოღებს ახალ დოქტრინას, რომლის მიხედვითაც ერთი ბუნების ჰიპოსტასს შეუძლია გააჰიპოსტასოს (ἐνυπόστατον) მეორე ბუნება. ამას ლეონტი უწოდებს ჰიპოსტასურ ერთიანობას. ანუ ლეონტი ბიზანტიელის ახალი დოქტრინის მიხედვით ქრისტედ წოდებული ღმერთკაცური ჰიპოსტასი არის იგივე სამების მეორე ჰიპოსტასი ანუ ძე ღმერთი, რომელმაც კაცობრივი ბუნება მიიღო.

როგორც შედეგი, ქალკედონური(დღეს ეწოდება მართლმადიდებლური) ქრისტოლოგია გახდა არა კომპრომისი ორ დოქტრინას შორის, არამედ სრულიად ახალი, მესამე დოქტრინა, რომელიც უცხო გახდა როგორც ალექსანდრიული სკოლისთვის ასევე ანტიოქიური სკოლისთვის, სწორედ ამის გამო იგი დაიგმო როგორც კირილე ალექსანდრიელის მომხრეების მხრიდან ასევე ნესტორის მომხრეების მხრიდანაც. რომის იმპერიის მხარდაჭერის და ბიზანტიის საიმპერატორო ძალაუფლების წყალობით ქალკედონურმა დოქტრინამ შეძლო მიაფიზიტობის გამოდევნება ბერძნული ეკლესიიდან. მაგრამ ყველა დანარჩენ აღმოსავლურ მართლმადიდებლურ ეკლესიებში ქალკედონური კრება უარყოფილ იქნა.(შენარჩუნებული იყო მესამე საეკლესიო კრების ერთგულება)

აუცილებელია აღინიშნოს რომ მიაფიზიტობაში არ არის მძაფრი დამოკიდებულება ”ორი ბუნების” ხმარების მიმართ, ანუ შენარჩუნებულია ღმერთის განკაცების აღქმა როგორც ფორმულით ”ერთიანი ბუნება” , ასევე კონტექსტიდან გამომდინარე ”ორი ბუნება”. ამიტომ ალექსანდრიული სკოლის წარმომადგენლების შრომებში შეიძლება შევხვდეთ როგორც ”ერთიანი ბუნების” ასევე ”ორი ბუნების” გამოყენებას.

მიაფიზიტობა მიღებული აქვთ უძველეს აღმოსავლურ მართლმადიდებელ ეკლესიებს. იმ მიზეზით, რომ ეს ეკლესიები არ აღიარებენ ქალკედონის კრებას მსოფლიო კრებად, მათ ასევე უწოდებენ ”არაქალკედონურ” ან ”წინაქალკედონურ” ეკლესიებს.
და ვინაიდან თვითონ ქალკედონის კრება მის მომხრეებში განიხილება როგორც მონოფიზიტობის წინაამღდეგ გამართული კრება, მისი არმიღება აღიქმება როგორც მონოფიზიტობის გამართლება. და მიუხედავად იმისა, რომ მონოფიზიტობა დაგმობილია მიაფიზიტური ეკლესიების მხრიდან, მართლმადიდებლებში (ქალკედონიტებში) მიაფიზიტებს - მონოფიზიტებად მოიხსენიებენ, და ევტიქის ერესის დახასიათებას აძლევენ.

ამასთან ერთად უნდა ითქვას რომ ფორმალურად ქალკედონიტი მართლმადიდებლები აღიარებენ ორი ბუნების ერთიანობას. მეტიც, მე-5 საეკლესიო კრებამ შეავსო და განავითარა ქალკედონი, და ანათემას გადასცეს ყველა, ვინც უარყოფს მიაფიზიტურ დოქტრინასაც, ანუ ”სიტყვა ღმერთის განკაცებული ერთი ბუნება” და ”შეერთება მოხდა ორი ბუნებისგან” - თანაბარი ძალის ფორმულებად აღიარეს. ამავე კრებაზე ქალკედონიზმის რადიკალური ფრთა, რომელიც ნესტორიანულ იდეოლოგიას იზიარებდა დაგმობილ იქნა.(იბა ედესელი, თეოდორიტე კვირელი, თეოდორე მოფსუეტელი)

უნდა ითქვას რომ მე-5 საეკლესიო კრება აახლოვებდა ალექსანდრიულ ქრისტოლოგიას ანტიუქიურთან. და შესაძლოა ეს რეალურ ნაბიჯებშიც გამოიხატებოდა, რომ არა მე-6 საეკლესიო კრება, სადაც საბოლოოდ დოგმად აქციეს ”ორი ბუნება” ქრისტეში. ეს უკავშირდება ამ კრებაზე აღიარებულ ქრისტეს ბუნებით ნებებსა და მოქმედებებს.

მართმადიდებელ მამებთან ან მე-5 საეკლესიო კრების დადგენილებასთან წინაამღდეგობის თავიდან აცილების მიზნით ფორმულა ”ერთი (ერთიანი) ბუნების” მნიშვნელობა გადასხვაფერდა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ამ კუთხით იოანე დამასკელის ნაშრომები, სადაც გამოყენებულია კირილეს ფორმულა ”სიტყვა ღმერთის ერთი განკაცებული ბუნება”, დამასკელის ნაშრომში ”მართლმადიდებელი სარწმუნოების ზედმიწევნითი გადმოცემა” ჩვენ ვხვდებით კირილეს ფორმულის განმარტებას, სადაც განკაცების საგანი უკვე ღმერთი კი არა, არამედ მისი ბუნებაა, რომელიც ერთია, რაც ღვთაებრივი ბუნების ერთობას აღნიშნავს და ამ ფორმულას დიოფიზიტურ შინაარს ანიჭებს.

მიაფიზიტურ დოქტრინას აღიარებენ აღმოსავლეთის ძველი მართლმადიდებლური ეკლესიები, რომლებსაც ასევე უწოდებენ ორიენტალურ ეკლესიებს. ესენია:
ეთიოპიის მართლმადიდებელი ეკლესია
ერიტრეის მართლმადიდებელი ეკლესია
ინდოეთის მალაბარული მართლმადიდებელი ეკლესია
კოპტური მართლმადიდებელი ეკლესია
სირიული მართლმადიდებელი ეკლესია
სომხური სამოციქულო ეკლესია.