1924 წლის აგვისტოს აჯანყება
მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
https://ka.wikipedia.org/wiki/1924_%E1%83%A...%83%91%E1%83%901924 წლის აგვისტოს აჯანყება — ბრძოლა საქართველოს ეროვნულ-სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღსადგენად. საბჭოთა ხელისუფლების წინააღმდეგ ყველაზე მასშტაბური, საყოველთაო-სახალხო შეიარაღებული გამოსვლა საქართველოში. საქართველოს სსრ მთავრობის მიერ შეფასდა, როგორც მენშევიკური ავანტიურა.[1]
ისტორია
შეფიცულები
1921 წლის ზაფხულში სვანეთში მოხდა მასობრივი გამოსვლები, რომელიც მალე დამარცხდა. ამ აჯანყებამ ბიძგი მისცა მოსახლეობის პოლიტიკური აქტივობას საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში. შემდგომი ბრძოლისათვის ძლიერი ბიძგი იყო, აგრეთვე, 1922 წლის 26 მაისის მასობრივი მანიფესტაციები თბილისში და საქართველოს სხვა ქალაქებში. 1922 წლის ზაფხულში საქართველოს დამოუკიდებლობის დაკარგვით უკმაყოფილო ქართველობამ თავი მოიყარა ქაქუცა ჩოლოყაშვილის რაზმში. ასეთივე რაზმები შეიქმნა ქართლში, გურიაში, სამეგრელოში და სხვა. აჯანყებას წინ უსწრებდა ლოკალური გამოსვლები 1921-1922 წლებში. 1922 წელს აჯანყებამ იფეთქა ხევსურეთსა და კახეთში (ხევსურეთის აჯანყება 1922). გამოსვლები მოეწყო გურიაში.
1922 წლის ოქტომბერში უცხოეთიდან საქართველოში დაბრუნდა სოციალ-დემოკრატი ნოე ხომერიკი, რომელმაც თავის წრეში გაშალა მუშობა. მასთან ერთად დაბრუნდნენ ბენია ჩხიკვიშვილი, ვალიკო ჯუღელი და სხვები. შეიქმნა საქართველოს დამოუკიდებლობის კომიტეტი (იგივე პარიტეტული კომიტეტი). პარიტეტული კომიტეტი, რომლის შემადგენლობაში სხვადასხვა პარტიების გარდა შედიოდნენ უპარტიო სამხედრო პირებიც. კომიტტის თავმჯდომარე სოციალ-დემოკრატი კოტე ანდრონიკაშვილი იყო. საქართველოში დაბრუნებული მთავრობის წევრები ხალხში ავრცელებდნენ ხმას, რომ საფრანგეთი და ინგლისი მზად იყვნენ საქართველოს დასახმარებლად საბჭოთა რუსეთის წინააღმდეგ, საჭირო იყო მხოლოდ ქართველების მიერ ინიციატივის გამოჩენა.
აჯანყების მოსამზადებლად დამოუკიდებლობის კომიტეტთან შეიქმნა სამხედრო ცენტრი, რომლის პირველ ხელმძღვანელად აირჩიეს გენერალი კოტე აფხაზი. სამხედრო ცენტრის პირველი შემადგენლობის განადგურების შემდეგ, რაც პირველი დიდი დარტყმა იყო დამოუკიდებლობის კომიტეტისათვის, ცენტრის ახალ ხელმძღვანელად დაინიშნა გენერალი სპირიდონ ჭავჭავაძე, ხოლო მის თანაშემწედ ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის სამხედრო კომისიის ხელმძღვანელი, პოლკოვნიკი სოლომონ ზალდასტანიშვილი. 1923 წელს დამოუკიდებლობის კომიტეტი აჯანყებისათვის სამზადისს განაგრძობდა. მის განკარგულებაში გადავიდა ქაქუცა ჩოლოყაშვილის რაზმი. 1923 წლის თებრვალში ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის სტუდენტთა კომიტეტის წევრმა კ. მისაბიშვილმა გასცა სამხედრო ცენტრი, რომლის წევრები დააპატიმრეს. მარტში "საქართველოს სსრ"-ის ე.წ. "საგანგებო კომისია"-მ ("ჩეკა") დამკომის საიდუმლო სტამბა აღმოაჩინა. კპ (ბ) ცკ-ის მოთხოვნით, 1923 წლის 20 მაისს სამხედრო ცენტრის მეთაური, გენერალი კ. აფხაზი, გენერლები ა. ანდრონიკაშვილი და ვ. წულიკიძე, ოფიცრები რ. მუსხელიშვილი, გ. ხიმშიაშვილი, ე. გულისაშვილი, ა. მაჭავარიანი, დ. ჩრდილელი, ს. ბაგრატიონ-მუხრანელი, ფ. ყარალაშვილი, ი. ყარანგოზიშვილი, ლ. კლიმიაშვილი, ნ. ზანდუკელი, ი. კერესელიძე, ს. ჭიაბრიშვილი და ი. ქუთათელაძე დახვრიტეს. სამხედრო ცენტრის ხელმძღვანელი ყოფილი ბოლშევიკი ნიკოლოზ ქარცივაძე იყო. მან მოლაპარაკებები გადაწყვიტა სერგო ორჯონიკიძესთან. ორჯონიკიძემ ქარცივაძე კაბინეტიდან გასვლისთანავე დააჭერინა. ქარცივაძე დახვრეტას გადაურჩა, მაგრამ შემდგომში, 1937 წელს, ის მაინც დახვრიტეს.
საქართველოს საგანგებო კომისიისათვის ცნობილი იყო, რომ სოციალ-დემოკრატები და სხვა ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიები და დაჯგუფებები ემზადებოდნენ შეიარაღებული აჯანყებისათვის. ეს ინფორმაცია მათ ჯერ კიდევ 1924 წლის დასაწყისში ჰქონდათ. ივლის-აგვისტოში დააპატიმრეს კიდეც საზღვარგარეთიდან საქართველოში სპეციალური დავალებით ჩამოსული აჯანყების თავკაცები. მათ განკარგულებაში იყო აჯანყებისათვის მზადების დაწვრილებითი ცნობები. დაპატიმრებულმა ჯუღელმა ციხიდან გაავრცელა წერილი, სადაც ხალხს მოუწოდებდა, თავი შეეკავებინათ აჯანყებისგან, რადგან საბჭოთა ხელისუფლებას ყველაფერი სცოდნიაო. ამ წერილმა დიდი არევ-დარევა შეიტანა შეთქმულთა რიგებში. თავად ჯუღელი დახვრიტეს ჩხიკვიშვილთან და ხომერიკთან ერთად.
აჯანყება მაინც დაიწყო, თუმცა არაერთდროულად და არა ყველგან. არ გამართლდა აჯანყებულთა იმედი, რომ აჯანყებაში ჩაებმებოდნენ ჩრდილოეთ კავკასიელები და აზერბაიჯანელები. საქართველოშიც მხოლოდ რამდენიმე მაზრაში ჰქონდა ადგილი შეიარაღებულ გამოსვლებს. დამოუკიდებლობის კომიტეტის გადაწყვეტილებით საქართველოს ყველა კუთხესა და თბილისში ერთიანი გამოსვლის თარიღად დადგინდა 1924 წლის 29 აგვისტოს დილის 6 საათი. ცენტრთან შეუთანხმებელი მოქმედების და ადგილობრივ სოციალ-დემოკრატთა დესტრუქციული საქმიანობის შედეგად, ქალაქ ჭიათურაში გამოსვლები დაიწყო 24 საათით ადრე, - 28 აგვისტოს. ამან დიდი დაღი დაასვა აჯანყების შემდგომ მსვლელობას. მართალია, ამბოხებულებმა შეძლეს ჭიათურის და ზოგიერთი სხვა ქალაქის (სენაკი, სამტრედია და სხვა) აღება და საქართველოს ემიგრირებული მთავრობის იურისდიქციის აღდგენა გამოაცხადეს, მაგრამ აჯანყება განწირული იყო. მიუხედავად სახალხო ხასიათისა, აჯანყება მოკლებული იყო კოორდინაციას და სიტუაციის რეალურ შეფასებაზე დამყარებულ გეგმას. განსაკუთრებით ძლიერი იყო გამოსვლები დასავლეთ საქართველოში. 28 აგვისტოს დილით ჭიათურა დაიკავეს აჯანყებულებმა, რომლებიც უკვე მეორე დღეს განდევნეს ქალაქიდან. 29 აგვისტოს აჯანყებულთა შეტევები მოიგერიეს ზუგდიდისა და სენაკის მაზრებში. შეიარაღებული გამოსვლები გაგრძელდა საჩხერეში 31 აგვისტოს, შემდეგ ვანის რამდენიმე სოფელში, სვირის, ქუთაისის, ბაღდადის ზოგიერთ თემში, გორის მაზრაში, რომლებიც სასტიკად იქნა ჩახშობილი ორ-სამ დღეში.
გურიაში აჯანყებულ რეზმებს მეთაურობდნენ: მათითაშვილი, მუხაშავრია, ჭანუყვაძე. აჯანყებულთა ხელში იყო ხიდისთავი, ნაგომარი, საჯავახო. 31 აგვისტოს აჯანყებულებმა იერიში მიიტანეს ოზურგეთზე, რომელიც საგანგებოდ გამაგრება უკვე მოესწროთ საბჭოთა ძალებს. ბათუმიდან და სამტრედიიდან ჩამოსწრებულმა წითელმა რაზმებმა უკუაქციეს აჯანყებულთა იერიშები. 2 სექტემბერს აჯანყებულებმა უკან დაიხიეს და ტყეებსა და მთებში გაიხიზნენ. ორი დღის განმავლობაში მთელ მხარეში, გარდა ქალაქ ოზურგეთისა, აჯაყნებულები აკონტროლებდნენ სიტუაციას. მათ ხელისუფლების წარმომადგენლებიც კი დაააპატიმრეს.
რამდენადაც საფრანგეთის და ინგლისის დახმარების იმედი ფუჭი აღმოჩნდა, აჯანყება მინელდა. პირველი დღეების აღტაცებას იმედგაცრუება მოჰყვა. ორკვირიანი უმძიმესი ბრძოლების შემდეგ აჯანყება სისხლში ჩაახშეს წითელი არმიისა და ჩეკას ნაწილებმა. მიუხედავად იმისა, რომ აჯანყებულებს არსად დაუხვრეტიათ ხელისუფლების თანამდებობის პირები, აჯანყებულთა წინააღმდეგ სასტიკი რეპრესიები დაიწყო. რეპრესიებმა საერთო ჯამში თორმეტი ათასამდე ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. შედარებით გადარჩა გურია, სადაც ფილიპე მახარაძე ჩაერია. განსაკუთრებით ბევრი დახვრიტეს სამეგრელოსა და ზემო იმერეთში, სადაც ყველაზე ძლიერი იყო აჯანყებულთა გამოსვლები. მიუხედავად იმისა, რომ აღმოსავლეთ საქართველოში აჯანყებას ნაკლებად მასობრივი ხასიათი ჰქონდა, რეპრესიები მთლიანად შეეხო ქართლ-კახეთის თავადაზნაურობას. განადგურდა ეროვნულ-პოლიტიკური ოპოზიციის დიდი ნაწილი, განადგურდა ქართველი ოფიცრობა, რომელთა ნაწილი შეთქმულებაში იყო ჩართული ან თანაუგრძნობდა მათ, ხოლო ნაწილი ყოველგვარი პოლიტიკის მიღმა იდგა. ყოველგვარი გამოძიებისა და სასამართლოს გარეშე დაიხვრიტა უამრავი ადამიანი, - პოლიტიკური ოპოზიციის, ოფიცრობის, თავადაზნაურობის, ინტელიგენციის, სამღვედელოების და გლეხობის წარმომადგენლები. მთლიანად განადგურდა რამდენიმე ქართული არისტოკრატული საგვარეულო.
მიუხედავად დამარცხებისა,1924 წლის აგვისტოს აჯანყებას ჰქონდა დიდი მნიშვნელობა ეროვნული სულისკვეთების განმტკიცებისათვის, რისი დასტურიც არის 1937-1939 წლების "წითელ ტერორამდე" ქართველი ერის პერმანენტული ბრძოლა სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენისათვის. ყოველივე ამას თვალნათლივ ადასტურებს ის დიდძალი დოკუმენტური მასალა, რომელიც დაცულია თბილისში, საბჭოთა ოკუპაციის მუზეუმში.
* * *
აჯანყების მონაწილე დახვრეტილ პირთა სია
აბაზაძე ილია დავითის ძე 1873 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაზაძე დიმიტრი მიხეილის ძე 1903 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე გიორგი გედევანის ძე 1866 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე დავითი სიმონის ძე 1874 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე მამუკა გიორგის ძე 1874 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე ისმაილი გიორგის ძე 1875 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე დიმიტრი 1879 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე ალექსანდრე ნიკოლოზის ძე 1886 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე გიორგი არქიპოს ძე 1887 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე დავითი არჩილი 1888 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე ლევანი სიმონეს ძე 1889 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე ნიკოლოზი ილიას ძე 1889 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე ზურაბი ვასილის ძე 1891 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე შალვა დავითის ძე 1892 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე ალუა სამუილის ძე 1892 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე ალექსანდრე იოსების ძე 1894 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე გიორგი ლავრენტის ძე 1896 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
აბაშიძე გრიშა ოთარის ძე 1897 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე გიორგი ივანეს ძე 1898 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
აბაშიძე დავითი გრიგოლის ძე 1898 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
აბაშიძე შალვა თევდორეს ძე 1898 ქართველი ქ.თბილისი ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე ფრიდონი სიმონის ძე 1900 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე მიშა ილიკოს ძე 1901 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბაშიძე მიშა ალექსანდრეს ძე 1907 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბესაძე ავქსენტი ბესარიონის ძე 1875 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბზიანიძე ივანე გიორგის ძე 1892 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
აბრამიძე აკაკი ლუკას ძე 1899 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
აბულაძე გიორგი 1894 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აბულიანი სანდრო 1884 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
აგურაშვილი ქრისტეფორე სიმონის ძე 1889 ქართველი თელავის მაზრა, უპარტიო, 01/09/1924
ადამია აკაკი ევგენის ძე 1900 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ადეიშვილი ივანე პავლეს ძე 1893 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
ავალიშვილი დიმიტრი ზაქარიას ძე 1868 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ავალიშვილი იოსები აბელის ძე 1889 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ალექსაშვილი შაქრო ნიკოლოზის ძე 1895 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ამილახვარი სიმონი ალექსანდრეს ძე 1876 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ამილახვარი გრიგოლი გრიგოლის ძე 1885 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ამილახვარი კოტე 1888 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ამილახვარი ირაკლი სიმონის ძე 1895 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ამილახვარი ოთარი გიორგის 1904 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ანდრონიკაშვილი დომენტი დიმიტრის ძე 1889 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ანდრონიკაშვილი ალექსანდრე რევაზის ძე 1892 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ანდრონიკაშვილი სოსო(იოსები) რევაზის ძე 1893 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ანდრონიკაშვილი ლადო აბელის ძე 1897 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ანდრონიკაშვილი გიორგი მიხეილის ძე 1902 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ანდრონიკოვი გრიგოლი თომას ძე 1878 სომეხი თელავის მაზრა, უპარტიო, 01/09/1924
ანდღულაძე დიმიტრი ირაკლის ძე 1900 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ანთაიძე ფანხო ეგნატეს ძე 1901 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ანთელავა აკაკი ბესარიონის ძე 1900 ქართველი ზუგდიდის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ანთია პროკოფი ალექსანდრეს ძე 1901 ქართველი ზუგდიდის მაზრა, სდმ, 01/09/1924
ანჩაბაძე მიხეილი თამშუკის ძე 1897 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ანჩაბაძე ტარასი თამსუგის ძე 1904 ქართველი აფხაზეთი უპარტიო, 01/09/1924
არაბიძე არჩილი დიმიტრის ძე 1883 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
არაბიძე არჩილი 1884 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
არეშიძე ანიკიტი ივლიანეს ძე 1900 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
არონეშიძე გრიგორი ერასტეს ძე 1902 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
არსენიძე ვლადიმირი 1897 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
არსენიძე ვალიკო ტარასის ძე 1900 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
არსოშვილი ილო ზაქარიას ძე 1894 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
არუცევი მიხეილი ალექსანდრეს ძე 1890 რუსი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
არშაკუნი სტეფანე გიორგის ძე 1872 სომეხი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ასათიანი ბეგლარი როსტომის ძე 1854 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ასათიანი მიხეილი ყარამანის ძე 1877 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ასათიანი თევდორე იოსების ძე 1885 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ასათიანი კონსტანტინე პავლეს ძე 1889 ქართველი ოზურგეთის რაიონი, უპარტიო, 01/09/1924
ასათიანი გრიგოლი სარდიონის ძე 1892 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ასათიანი გერასიმე ბიჭის ძე 1893 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ასათიანი გერასიმე ილიას ძე 1894 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ასათიანი მიხეილი იასონის ძე 1894 ქართველი აფხაზეთი უპარტიო, 01/09/1924
ასათიანი არქიპო დეისმანის ძე 1897 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ასათიანი ლადიკო დათოს ძე 1899 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ასათიანი გერონტი კაციას ძე 1901 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ასათიანი ჯუტა გუჩის ას 1904 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ასლამაზაშვილი ივანე ქრისტეფორეს ძე 1895 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
აფროსიძე ბესარიონი გიორგის ძე 1889 ქართველი აფხაზეთი უპარტიო, 01/09/1924
ახვლედიანი შალვა 1889 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ახვლედიანი ვუჩუ ლევანის ძე 1894 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ახვლედიანი ერემია დომენტის ძე 1898 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
ახვლედიანი მინა მინას ძე 1901 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ახვლედიანი ალექსი მიხეილის ძე 1902 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
ახობაძე ვასილი ნიკოლოზის ძე 1869 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბაბუნიძე იოსები ლუარსაბის ძე 1898 ქართველი თელავის მაზრა, უპარტიო, 01/09/1924
ბაგრატიონი დავითი 1899 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ბაირამოვი კიჩიკი ხაჩიკ ბალი ოღლის ძე 1890 აზერბაიჯანელი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბაკაშვილი ზაქარია ივანეს ძე 1871 ქართველი სიღნაღის რაიონი, სფპ, 01/09/1924
ბაკაშვილი იოსები ივანეს ძე 1884 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ბაკურაძე გიორგი ალექსის ძე 1885 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ბაკუტოვი დიმიტრი 1896 რუსი გორის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბანძალაძე ნიკო ალექსის ძე 1884 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბარათაშვილი ბესარიონი ნესტორის ძე 1903 ქართველი ქ.თბილისი ედპ, 01/09/1924
ბარამიძე ვენიამინი ნიკიფორეს ძე 1901 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ბარუთაშვილი იოსები სოლომონის ძე 1891 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ბაქრაძე კოტე ყარამანის ძე 1890 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბაშარაძე თორა ზურაბის ძე 1899 ქართველი დუშეთის მაზრა, უპარტიო, 01/09/1924
ბაძაღუა ივანე ჯაგოს ძე 1885 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბახუტაშვილი ალექსანდრე რევაზის ძე 1894 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ბებიაშვილი იოსები ივანეს ძე 1875 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ბეჟაშვილი ნიკოლოზი გიორგის ძე 1902 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ამო 01/09/1924
ბერიძე ანტონი მაქსიმეს ძე 1882 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ბერძენიშვილი ილიკო 1879 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბექაური გიორგი ივანეს ძე 1869 ქართველი გორის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბიბილური გიორგი მოსეს ძე 1891 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბილანიშვილი ზაქარია სოლომონის ძე 1874 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბილანიშვილი ვლადიმირი გიორგის ძე 1888 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბილანიშვილი გიორგი ივანეს ძე 1896 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბობოკაშვილი სოლომი პეტრეს ძე 1891 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ბოკერია მიხეილი მაქსიმეს ძე 1891 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ბოჩორიშვილი ნიკოლოზი სამსონის ძე 1905 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
ბოჭორიშვილი ტერენტი ერასტეს ძე 1892 ქართველი რაჭის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ბრეგვაძე ვლადიმირი დავითის ძე 1894 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
ბუაძე ვასილი (ვარდენი) რაჟდენის ძე 1895 ქართველი ქუთაისის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბუაძე ევსეი (სოსო) რაჟდენის ძე 1900 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
ბუკია სიმონი გრიგოლის ძე 1891 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბურდული ევგენი ნიკოლიზის ძე 1894 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბურშალიანი გრიგოლი დავითის ძე 1889 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ბურჯანაძე ვლადიმირი ალექსანდრეს ძე 1892 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
გაბადაშვილი სანდრო ხარებას ძე 1876 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გაბარაშვილი ივანე დავითის ძე 1891 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გაბატაშვილი დიანოსი რაჟდენის ძე 1894 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გაბიძაშვილი სერგო უსეინის ძე 1884 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გაბუნაშვილი ნესტორი ვასილის ძე 1888 ქართველი გორის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გაბუნია გიორგი დავითის ძე 1898 ქართველი ქ.თბილისი ედპ, 01/09/1924
გოგნიაშვილი დიმიტრი ივანეს ძე 1901 ქართველი ქ.თბილისი ედპ, 01/09/1924
გაგნიძე ზაქარია ივანეს ძე 1872 ქართველი გორის მაზრა, სდმ, 01/09/1924
გაგნიძე ფირუზი ივანეს ძე 1888 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გამრეკელიძე კონსტანტინე ეფრემის ძე 1898 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
გამყრელიძე ირაკლი არჩილის ძე 1884 ქართველი თელავის მაზრა, უპარტიო, 01/09/1924
გამყრელიძე გრიშა ალექსანდრეს ძე 1890 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გამყრელიძე აკაკი ივანეს ძე 1892 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გამყრელიძე კოლია დავითის ძე 1898 ქართველი შორაპნის მაზრა, უპარტიო, 01/09/1924
გამყრელიძე ვლადიმირი ვიქტორის ძე 1901 ქართველი თელავის მაზრა, უპარტიო, 01/09/1924
გარდაბხაძე ნესტორი გრიგოლის ძე 1867 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
გარსევანიშვილი დავითი ილიას ძე 1892 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
გაფრინდაშვილი ალექსანდრე 1884 ქართველი შორაპნის მაზრა, ესერების პარტია 01/09/1924
გაფრინდაშვილი ალექსანდრე 1887 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გაფრინდაშვილი დავითი დიმიტრის ძე 1897 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გაჩეჩილაძე ამბროსი ნიკოლოზის ძე 1900 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გაწერელია დავითი ამბროსის ძე 1894 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გახნიაშვილი სულიკო ვასილის ძე 1886 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
გეგელია იოსები თევდორეს ძე 1885 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
გეგიაძე დიომიდი ალექსანდრეს ძე 1881 ქართველი აჭარა სდმ, 01/09/1924
გეგიაძე გიორგი 1893 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
გეგიძე ალექსანდრე გრიგოლის ძე 1888 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გეგუჩაძე ლავრენტი აბრაამის ძე 1881 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გედევანიშვილი ავთანდილი ალექსანდრეს ძე 1903 ქართველი ქ.თბილისი ედპ, 01/09/1924
გეთაშვილი-ოტარაშვილი შაქრო გიორგის ძე 1892 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გელაშვილი ივანე დიმიტრის ძე 1892 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გელაშვილი სერგო 1894 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
გელოვანი ლექსო ვახტანგის ძე 1864 ქართველი ცაგერის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
გელოვანი ინდიკო დავითის ძე 1874 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გელოვანი სერაფიონი 1890 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გელოვანი მიხეილი აბესალომის ძე 1891 ქართველი რაჭის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გენცაძე გრიგოლი ალექსის ძე 1885 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
გვარამია პეტრე (ტუტკუ) იოსების ძე 1885 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
გვერდწითელი გრიგოლი მიხეილის ძე 1892 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გიბრაძელი ვლადიმირი დიმიტრის ძე 1894 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
გიგაური აბიკი ბაბას ძე 1897 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
გინუნაშვილი გიორგი დავითის ძე 1888 ქართველი სიღნაღის რაიონი, სფპ, 01/09/1924
გიორგაძე მიხეილი გიორგის ძე 1857 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
გიორგაძე იულონი სპირიდონის ძე 1864 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
გიორგაძე მიტროფანე ზაქარის ძე 1892 ქართველი ქუთაისის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გიორგაძე კონსტანტინე იასონის ძე 1901 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
გიორგაძე პოლიკარპე იასონის ძე 1903 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
გიჯიშვილი დათა გიორგის ძე 1900 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გობეჩია ვარლამი ევგენის ძე 1883 ქართველი ზუგდიდის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
გოგელაძე კონსტანტინე მიხეილის ძე 1892 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გოგიაშვილი შაქრო გიორგის ძე 1889 ქართველი სიღნაღის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გოგიაშვილი დიმიტრი ანდროს ძე 1897 ქართველი სიღნაღის რაიონი, სფპ, 01/09/1924
გოგიბერიძე თევდორე ირაკლის ძე 1896 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
გორგაძე სიმონი თადეოზის ძე 1900 ქართველი ქუთაისის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გორგოძე კირილე ნარიმანის ძე 1899 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
გორგოძე გიორგი სიბიტოს ძე 1904 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
გორდელაძე ბესარიონი 1886 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
გოჩიჩილაძე დოსიფე ნიკოლოზის ძე 1894 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გოცირიძე ნიკოლოზი ილიას ძე 1894 ქართველი ბორჩალოს მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გრიგოლია სარდიონი ანდროს ძე 1896 ქართველი ზუგდიდის მაზრა, სდმ, 01/09/1924
გრიგოლია ფილიპე ანდროს ძე 1901 ქართველი ზუგდიდის მაზრა, სდმ, 01/09/1924
გუგავა მაქსიმე 1883 ქართველი ცაგერის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გურული კოწია მალანის ძე 1896 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
გურული პავლე იოსების ძე 1900 ქართველი ქუთაისის მაზრა, ანტისაბჭოთა ელემენტი, 01/09/1924
გუჯეჯიანი გიორგი 1865 ქართველი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
დაბრუნდაშვილი მიხეილი 1884 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
დადეშქელიანი კონია ქართველი აფხაზეთი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
დადიანი მუშნა (ივანე) კონსტანტინეს ძე 1875 ქართველი ქ.თბილისი სფპ, 01/09/1924
დადიანი ოთარი 1888 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
დადიანიძე ლუკა ივანეს ძე 1876 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
დავითაშვილი მელანია გიორგის ას 1895 ქართველი გორის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
დათუნაშვილი გიორგი გრიგოლის ძე 1897 ქართველი ოზურგეთის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
დალოქაშვილი შაქრო არტემის ძე 1899 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
დარასელია მაკარი ბინოს ძე 1898 ქართველი ზუგდიდის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
დარჩია ისიდორე ავქსენტის ძე 1889 ქართველი ოზურგეთის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
დარჩიაშვილი ქრისტეფორე ზაქსრიას ძე 1904 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ამო 01/09/1924
დგებუაძე რაჟდენი ტოტიას ძე 1885 ქართველი ზუგდიდის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
დგებუაძე გრიგორი ნესტორის ძე 1890 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
დგებუაძე ლეონი ნიკოლოზის ძე 1897 ქართველი ქ.თბილისი ედპ, 01/09/1924
დგებუაძე ნიკოლოზის ნიკოლოზის ძე 1899 ქართველი ქ.თბილისი ედპ, 01/09/1924
დგებუაძე ბენედიქტი არისტოს ძე 1899 ქართველი ზუგდიდის მაზრა, სდმ, 01/09/1924
დგებუაძე მიხეილი სოლომონის ძე 1903 ქართველი ფოთის რაიონი, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
დედაბრიშვილი გიორგი ზაქარიას ძე 1879 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
დვალი დავითი სტეფანეს ძე 1874 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
დიდებულიძე ალექსანდრე პლატონის ძე 1900 ქართველი ქ.თბილისი სფპ, 01/09/1924
დიდიძე ირაკლი ჰესტორის ძე 1898 ქართველი ქ.თბილისი სდმ, 01/09/1924
დოლბაია ვლადიმირი მარკოზის ძე 1878 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
დოლიძე შალიკო 1889 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
დოლიძე შალვა ნიკოლოზის ძე 1897 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
დოლიძე პეტრე ალექსანდრეს ძე 1901 ქართველი ქ.თბილისი ამო 01/09/1924
დოლიძე აკაკი ალექსანდრეს ძე 1901 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
დონაძე მოსე ნიკოლოზის ძე 1892 ქართველი ქ.თბილისი მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
დოღონაძე კაპიტონი მეფოდის ძე 1901 ქართველი ქუთაისის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ეპიტაშვილი ვანო იგორის ძე 1896 ქართველი სართიჭალა მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ერგემლიძე ჩაჩულა გიორგის ძე 1899 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ერისთავი გრიგოლი ნიკოლოზის ძე 1873 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ერისთავი რევაზი იასონის ძე 1874 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ესელინი გოლა 1898 რუსი შორაპნის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ექვთიმიშვილი პავლე აბრაამის ძე 1885 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ეშბა თარასხონი დიმიტრის ძე 1887 აფხაზი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ვარდიაშვილი დიმიტრი ნიკოლოზის ძე 1872 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ვასილაძე სერგო ბაგრატიონის ძე 1897 ქართველი ქუთაისის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ვასილევი ალექსანდრე ვლადიმირის ძე 1905 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ვაშაძე ვლადიმირი სიმონის ძე 1892 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ვაშაძე იონა სიმონის ძე 1896 ქართველი შორაპნის მაზრა, მენშევიკების პარტია, 01/09/1924
ვაჩნაძე ნიკოლოზი ალექსანდრეს ძე 1856 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ვაჩნაძე იასე კონსტანტინეს ძე 1864 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ვაჩნაძე მიხეილი ზაქარიას ძე 1872 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ვაჩნაძე კოტე დავითის ძე 1889 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ვაჩნაძე ანდრო კონსტანტინეს ძე 1890 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ვაჩნაძე ნიკოლოზი დავითის ძე 1893 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ვაჩნაძე ვიქტორი გიორგის ძე 1897 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ვაჩნაძე კონსტანტინე მიხეილის ძე 1900 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ვახვახიშვილი შალვა გიორგის ძე 1887 ქართველი სიღნაღის რაიონი, ედპ, 01/09/1924
ვახვახიშვილი ალექსანდრე ნიკოლოზის ძე 1888 ქართველი ქ.თბილისი უპარტიო, 01/09/1924
ვეზირიშვილი ოქრო იოსების ძე 1881 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ვეკუა თადეოზი სტეფანეს ძე 1896 ქართველი ზუგდიდის მაზრა, სდმ, 01/09/1924
* * *
ზაალიშვილი სიკო გლახოს ძე 1884 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ზაალიშვილი მიხეილი ილიას ძე 1888 ქართველი გორის მაზრა, ედპ, 01/09/1924
ზაალიშვილი დიმიტრი გედევანის ძე 1889 ქართველ<