ნართული საგა, (ოსური მითოლოგიის მიხედვით)

ნართების წარმოშობა


ოსური თქმულებების მიხედვით დედამიწაზე პირველად გაჩნდა ვადმერთა ტომი. ვადმერები ძვალმსხვილი, ფიზიკურად ძლიერი რასა ყოფილა. ხეობებში ვერ იმართებოდნენ, მათ სიმძიმეს მიწა ვერ უძლებდა. მათ შემდეგ ღმერთმა დედამიწას კამბადას ტომი მოუვლინა. ეს ხალხი გონებითაც და ძლიერებითაც ვადმერებს გავდნენ, მაგრამ ტანად ძლიერ მომცროები ყოფილან და გასამრავლებლად არ ღირებულან. ამათ მოჰყვა ჰამერები. ესენიც ნამეტანი ზონზროხები გამოდგნენ და ღმერთმა ახლა გვიმირები გააჩინა. არც მათ ივარგეს და ღმერთმა ვაიგები - დევები შექმნა. დევებმაც ვერ გაამართლეს თავიანთი არსებობა და ბოლოს ღმერთმა ნართები მოავლინა დედამიწაზე. სრულყოფილი რასა და სწორედ ნართები გამომდგარან სიცოცხლის, ამ ქვეყნად არსებობის ღირსნი.



ღვთაებები და ღმერთები ოსურ მითოლოგიაში :

ამინონი - საიქიოს მეკარე. იგი მიცვალებულს ეკითხება, რა გაუკეთებია ცოცხალთა ქვეყანაში ავი თუ კარგი და ჩადენილი ცოდვა-მადლის მიხედვით მიუჩენს ადგილს სამოთხეში ან ჯოჯოხეთში

ავსათი (Æфсати) - გარეული რქოსანი ნადირის მფარველი ღვთაება

ბარასტირი (Варастыр) - ბნელეთის მეუფე და საიქიოს განმგებელი, სულეთის შეუზღუდველი მმართველი (ბარ - უფლება, სთირ - დიდი) თქმულებათა მიხედვით ბარასტირს შეუძლია მიცვალებული განსაზღვრულიდ როით შინ დააბრუნოს; ოღონდ იგი მზის ჩასვლამდე უნდა დაბრუნდეს, სანამ ამინონი - საიქიოს მეკარე - კარებს ჩაკეტავს.

გალაგონი - ქართა მბრძანებელი, ქართა მეუფე

დონბედთირი (Донбеттир) - წყალქვეშა სამეფოს მეუფე, ნახევრად კაცი ნახევრად თევზი

ვაცილა (Уацилла) - მოსავლიანობის ღვთაება, იგი იცავდა მოსავალს სეტყვისა და უამინდობისგან

ვასთირჯი - მამაკაცთა და მგზავრთა მფარველი ღვთაება ღმერთან ყველაზე ახლოს მდგომი

თუთირი - მგლების მფარველი ღვთაება

საფა (Сафа). დედაბოძის ღმერთი.

ფელვერა (Фæлвæра). სახელი სავარაუდოდ მიღებულია წმინდა ფლორასა და ლაურას შერწყმით. ცხვრის დამცველი. მას მხოლოდ ერთი თვალი აქვს. ის ხშირად ტუტირის მტერია.

ქურდალეგონი (Курдалæгон). ციური მჭედელი. ნართების ახლო მეგობარი.



ჰუწაუ (ოს.: Хуцау). ღმერთების მთავარი

ჰიუენდონ ალდარი (Хуыæндон Æлдар ). თევზების მეუფე. დიდი ჯადოქარი და სული, რომელიც მიწიერი ქურდის (ალდარი) მსგავსად იქცევა. მისი სახელი ნიშნავს "დინების მეუფეს".

საუბარაგი (Саубараг ან Сау бараджи дзуар, "შავი მხედარი"), სიბნელისა და ქურდების ღმერთი, გაიგივებულია სატანასთან.

ელია - ჭექა ქუხილის ღვთაება

დუაგი - წმინდანი ღვთაება

არფანი - ნართ ურუზმაგის ცხენი. თქმულებების მიხევით არფანი საოცარი ღონითა და სისწრაფით ცნობილი ცხენია. მასთანაა დაკავშირებული ირმის ნახტომის - ცის იკანკლედის ოსური სახელწოდება: არფანი ფად, ე.ი. არფანის ნაკვალევი. ოსური მითოლოგიის მიხედვით არფანი მიწიერი ცხენის წინაპარია, ცხენის ჯილაგი მისგან წარმოიშვა, ისე როგორც ძაღლისა სილამასგან.

(არასრული ჩამონათვალი)



გმირების არასრული ჩამონათვალი:

ვარხაგი

ახსარი

ახსართაგი

ურუზმაგი

სათანა

სოსლანი

სირდონი

ხამიცი

ბათრაძი

აცამაზი























ნართები, ეს საუცხოო ლეგენდარული სამყაროს სახეა, აღდგენილი ისეთი ძლიერი სიმარტივით და პლასტიკური უბრალოებით, რომ იგი ჩვენთვის ახლობელი, გასაგები ხდება და ჩვენ უნებლიე ხარკს ვუხდით მისი შემქნელი ხალხის პოეტურ გენიას.

ვ. აბაევი

This post has been edited by Faun on 23 Nov 2013, 00:00

ბავშვობისას წავიკითხე "ამბავი ნარტებისა" მაგრამ მას აფხაზური ეპოსი ეწერა, ეს ზუსტად მახსოვს და სასირყვა იყო მთავარი პერსონაჟი, არადა მერე გავიგე რომ ნართები ოსური ეპოსია, რა საინტერესოა მათ სორის რამე კავშირი არის? (ისე სასირყვა აფხაზური სახელი ყოფილა, დავგუგლე და რამდენიმე ამომიგდო)

anaksunamun101
კი ჩრდილო კავკასიელებსაც აქვთ ნართები აფხაზებსაც, და შენ წარმოიდგინე სვანურ ზღაპრებშიც ჩდებიან ზოგჯერ ნართები, ეგ ყველასია აფხაზური ვერსია აფხაზებისაა ადღური ადიღელების ოსური ოსების,,, მაგრამ თუ დიუმეზილის და მილერის ნაშრომებს დავუჯერებთ ადიღელებს და აფხაზებს ნასესხები აქვთ ოსებისგან თვითონ ნართული ეპოსი ბევრად უფრო ძველია. სკვით სარმატულ ალანური სამყარო მხატვრულად გარდაქმნილი სახით განაგრძობდა სიცოცხლეს ნართულ თქმულებებში,, ამ ბირთვზე დგას ნართული ეპოსი, ეს იმითაც დასტურდება რომ უფროსი ნართების სახელები ნათლად გამოხატულ ირანულ ხასიათს ატარებენ, (ვარხაგი, ახსარი, ახსართაგი, ურუზმაგი, სირდონი) შემდგომ უკვე განიცდის თურქ მონგოლოიდურ გავლენას შემდეგ ციკლში ისეთი გმირები ჩდებიან ისეთი სახელებით როგორიცა სოსლანი ბათღაძი და ასე სემდეგ, ესენი თურქ მონგოლოიუდირი გავლენის შედეგია,,, თვითონ დასახელება ნართების დაბოლოება თ ასო მრავლობითობის ნიშანია ოსურში მოკლედ უამრავი მინიშნება არსებობს რის საფუძველზე დაყრდნობით ვივარაუდებთ რომ ნართული ბირთვი ძველი სარმატ ალანური ეპოსია,, საიდანაც განვითარება ჰპოვა და ყველა ეთნოსმა ინდივიდუალურად განავითარა,,,

აბაევი მგონი ამ სახელს მონღოლურ სიტყვად მიიჩნევდა

warcraft
კი ბოლომდე მაინც გაურკვეველია ამ სახელის წარმომავლობა,, ერთივ ერსიით ნართი მიღებულია ირანული "ნარ" (ნეალ. ოსური ფორმა) მერე ვერსიით რომელიც უფრო დამაჯერებელია ეს არის მონგოლოიდური სიტყვისგან "ნარ" რომელიც მზეს ნიშნავს და "თე" არის ოსური საგვარეულო მრავლობითობის მაჩვენებელი მაშასადამე სიტყვა ნართი ნიშნავს მზის შვილებს ანუ ამ ვერსიით,,,, რატომ უცხოური? იმიტომ რომ ყოველთვის უცხოური ტიპის სიტყვები და მათ შორის მზის უცხოური დასახელება მითოლოგიურ ხასიათს ატარებდა,,, რუსულ ბილინებშიც კი არის მონგოლურიდან ნასესხები ტერმინი მაგალითად "ბაგატირ" გოლიათი,,

ნართული ეპოსი ბევრ ჩრდ.კავკასიურ ხალხშია,ის სავარაუდოდ ძველი-სარმატების ან ალანებისგან იღებს სათავეს.ოსები და ალანები ისევ არაა ერთი ხალხი როგორც დღევანდელი რუმინელები არ არიან ძველი რომაელები.თან. ოსეთის მიწები თავდაპირველად დასახლებული იყო ადიღეური,ვაინახური და ქართულ-სვანური მოსახლეობით,ჩრდ.კავკასიაში ინდო-ირანული წარმოშობის ალანთა გამოჩენისა (დაახლ.ძვ.წ.6-5 სს-დან) და ჰეგემონიის მოპოვების შემდეგ ადგილობრივი მოსახელობის ის ნაწილი რომლის განსახლების ზონა უშუალოდ ებჯინებოდა სამხრეთისკენ მიმავალ სამხედრო გზას (დარიალს,დარი-ალან ანუ ალანთა კარი) დროთა განმავლობაში ასიმილირებულ იქნა.გენეტიკურად ისინი კავკასიელები არიან,მაგრამ ენობრივად ირანიზირებულნი ალანთა მიერ.ძალიან კი უყვართ ოს ურაპატრიოტებს ალანების სახელის გამოყენებით ისტორიით მანიპულაცია,მაგრამ თავადაც კარგად იციან რა როგორ იყო და ვინ არიან სინამდვილეში,ამის მკაფიო გამოვლინებაა თუნდაც თ.ძოკაევას ახლახან გამოსული წიგნი "ოსები ალანთა ტყვეობაში"/Осетины в плену у Аланов.(Долгая жизнь идеологемы)
თემას რომ არ ავცდეთ,ნართული ეპოსი ნამდვილად ინდო-ირანული (სარმატულ-ალანური) თქმულებებიდან იღებს სათავეს,მაგრამ ის ადგილობრივ ნიადაგზე "გადაიხარშა" და მიიღო ის სახე (თავისი სახესხვაობებით) როგორითაც დღესაა ცნობილი.ამიტომაც ის წარმოადგენს კონკრეტულად არა რომელიმე ხალხის,არამედ ზოგადკავკასიურ საკუთრებას.

This post has been edited by Homo_Georgicus on 15 Dec 2013, 23:53

Homo_Georgicus
ეთნოსი ბიოლოგიას გულისხმობს? მასე აღიარე რომ თურქები არ არიან თურქების შთამომავლები რომ ისინი მხოლოდ ლინგვისტიკით არიან თურქები, მათი ანთროპოლოგიური ტიპი კი ბალკანურ კავკასიურ ანატოლიურია, თქვი რომ ინგლისელები არ არიან ანგლო საქსები რომ მათ გერმანიკული მხოლოდ ენა აქვთ და ბრიტების და კელტების შთამომავლები არიან (მითუმეტეს ირლანდიელები და ინგლისელები გაჭრილი ვაშლივით გვანან) მთავარია რომ ინგლისელებიც და თურქებიც უძველესი წინაპართა ეთნოსის მაშასადამე ენისა კულტურისა და ტრადიციების მატარებლები არიან, თუ მაინცდამაინც ეროვნებას ბიოლოგიასთან აიგივებ ჩაიტარე იგრეკ ქრომოსომის ანალიზი დადგინე ადამის ხაზი და რა იცი შეიძლება შენ სულაც არ ხარ ქართველი და რომელიღაც თურქ მონგოლოიდური ჯილაგის შთამომავალი ხარ, ან თუნდაც აფრო სემიტური

და მე არ მითქვამს რომ ნართული ეპოსი რომელიმე ხალხისაა, ყველას ერს თავისი ვერსია აქვს ნართების მაგრამ ოსური ვერსია აშკარად ყველაზე მდიდარი საუცხოოა თავისი ციკლებით უამრავი ღვთაებბეით პერსონაჟებით ლეგენდებით და ასე შემდეგ,,, წაიკითხე და დარწმუნდები, ოსურ ვერსიაში ბევრია სკვით სარმატული ტრადიციიდან გადმონაღები წესები რომლებიც ეპოსის სახით ნართებმა შემოინახა, დიუმეზილის მილერის და აბაევის მოხსნენებშია ძაან ბევრი საინტერესო მიგნება სკვით სარმატულ კავშირებზე ნართებთან (ოსური ვერსიების მიხედვით)

This post has been edited by Faun on 16 Dec 2013, 05:42

საინტერესო ჩანს, უნდა წავიკითხო.